DAGBLAD VOOR HOLLAND'S NOORDERKWARTIER
SEVIG VELZET IN HET NOORDEN
<41
C
D
Geen rijst meer
beschikbaar
v
Het departement
maakt reclame
Verduisteren
20.20 uur
•de kerel
Piet be-
^beurde,
m onder
Svd
kop zelf
kon
eeti ffe-
i tracht-
il van-
n. Ge.
op
fijn,
Ai>-V
gram "1"
solist
bericht
Hoofdredacteur: J KEESMAN. Schagen.
VRIJDAG 5 SEPTEMBER,„1941. 85e Jaargang. No. 11590.
Uitgove der N.V. Uitg.-Mij. „Hollands Noorderkwartier'' Schagen
De strijd aan het Oostelijk front
Strijd van man tegen man
HET SPRINGEN VAN
DEN STUWDAM OVER
DEN DNJEPR
Berlijn, 4 September (D.N.B.):
Het D.N.B. verneemt van militaire zijde:
Duitech© troepen hebben op 3 Septem-
er hun aanval in den Noordelijken sector
an het Duitsche Oostelijke front met suc-
m voortgezet. In dit gevechtsgebied heeft
Duitsche divisie de bolsjewisten uit
ped ingerichte stellingen geworpen.
Als gevolg van het taaie verzet leden
d« Sowjet-formaties zware verliezen
aan menschen en materiaal. i
Het verzet werd overal in vaak he
vige gevechten van man tegen man
gebroken.
Na de inneming van Reval hebben, de
luitsche .roepen in het Estlandsche strijd-
ebied de streek om Reval gezuiverd van
ramuzid erépreide Sowjet-soldaten. Afzonderlijk op-
jredende plaatselijke tegenstand werd snel
"proken.
In gevechten van verscheidene da
gen in den Centralen sector van het
Oostelijk front werd de honderdste
SowjetDantserdivisie door Duitsche
troepen ingesloten.
Ondanks herhaalde uitbraakpogin-
gen werd de divisie, van enkele klei
ne resten afgezien, volkomen ver
nietigd. Een groot aantal Sowjet-sol
daten geraakte in Duitsche gevan
genschap. De verliezen der bolsje
wisten aan gesneuvelden en aan
oorlogstuig zijn nog niet te overzien.
De Duitsche troepen maakten «talrijke
«ntserwagens der Sowjets buit. Duitsche
lantserstrijdkrachten vernietigden ,in den
elfden sector op 1 en 2 September het groot-
ite deel van de 293e divisie der Sowjets.
De Sowjet-divisie probeerden den opmarsch
der Duitsche pantserstrijdkrachten door ©en
lankaanval tot staan te brengen.
Het voornemen van de bolsjewisten werd
;n var^fe1* tijdig bemerkt. De Duitsche gevechts-
Geran lva£ens verichtten een zwenkende beweging
lg3 m omsingelden de Sowjet-divisie. De hóls-
Licht* ew*9ten werden vernietigd verslagen en le
den zware bloedige verliezen. Bovendien
rerden 5000 gevangenen gemaakt en groote
hoeveelheden ^oorlogstuig der Sowjets buit
ier Hii jnjaakt, waaronder 37 stukken gpschut, tal-
ge jjke pantserwagens, voertuigen, machinege-
weren en infanteriewagens.
rsum
ren
e „Va:
etiteld
rewone
:e spe-
ge-
aan
zjjt)
loosdJ
ik
ant-
speL
maar
Dfl
cheid
tant«
n de
van
op
ale
eper I
Ij
Uit het gebied van den dam wordt
gemeld, dat groote gebieden aan
den beneden Dnjepr onder water
staan. De werken van de centrale
staan in brand en de branden duur
den op 1 Sept. npg steeds voort
daar honderden vaten olie de ge-
bonwen waren binnengebracht.
De Sowjets beschikken nu nog slechts
over het, zich in ontwikkeling bevindende
industriegebied in den Oeral. De propagan
da van Moskou doet moeite de beteekenia
van "dit jonge industriecentrum te onder
strepen om het verlies van Zuidelijke en
Oostelijke Oekraine minder smartelijk te
doen schijnen. Uiteraard weten zelfs niet-
ingewijde kringen, dat het jonge industrie
gebied in den Oeral eerst na jarenlangen
intensieven arbeid de verliezen tén deele
kan goedmaken.
HET SPRINGEN. VAN DEN STUW
DAM OVER DEN DNJEPR EEN
GROOT VERLIES 'VOOR. DE S'OW-
JETS.
Maarschalk Boedjenny heeft zich na het
00 uuiyerlies van de stad Dnjepropetrowsk laten
„Eei verleiden tot een daad van vertwijfeling en
kleim hevel gegeven tot vernietiging van den ge-
indschi weldigen stuwdam aan den beneden-Dnjepr.
g* Het doen springen van dén Dnjeprogres-
rril' dam en de vernietiging van het reusachtige
komt electriciteitswerk is in Ankara het gesprek
ii van den dag, aldus meldt de „Westdeut-
gcher Beobachter". Deze dam was het werk,
te nut waarop de Sowjet-Unie het meest trotsch
was, tegenover het'volk een symbool van de
krachtsontplooiing van de Sowj et-leiding.
Lenin had den bouw gelast en jarenlang is
met den bouw van den stuwdam in de Sow-
jetunie op de ijverigste manier propaganda
gemaakt voor het bolsjewisme. Ook tienauy^
lenden buitenlanders hebben ónder auspi
ciën van Intourist dit mammoet-werk beke
ken.
De bouw van den stuwdam, die alle ande
re stuwdammen in Europa in grootte over
treft, en de bouw van. de groote centrale
rrick, Wai-en voorwaarde voor- de ontwiKkeling
van een belangrijke wapenindustrie in de
Zuidelijke en'Oostelijke Oekraine.
De vernietiging van dit werk legt
de geheele Sowjetwapenindustrie in
de Oostelijke Oekraine lam. Mos*»
kou heeft daarmee, na het verlies
van Kriwoj Rog, een tweeden zwa-
ren slag op het terrein van zijn ver
dedigingseconomie gekregen, die het
zich ditmaal op zelfmoordenaarsma
nier zelf beeft berokkpnd. De vernie
tiging van den Dnjeprogresdarn
bewijst dat Boedjenny geen hoop
meer heeft het Duitsche offensief
aan den Dnjepr te kunnen tegen-
houden.
Volgens berichten uit Moskou heeft het
boricht van de vernieling van den dam
daar groote ontroering gewekt. De Prawda
geeft toe, dat door deze daad der Sowjet-
Unie 2ware schade is berokkend, schade,
welke nochtans moet worden gedragen, om
dat van de Sowjet-Unie wellicht nog groo-
tere offers worden geëischt.
ZENDELINGEN UIT V.S. VERLATEN
JAPAN.
New York, 4 Sept. (D.N.B.) Het
verbond van Amerikaansche zendin
gen in het buitenland, gevestigd te
Boston, maakt bekend, dat met het
oog op den gespannen .toestand alle
Amerikaansche zendelingen uit Ja
pan zijn teruggetrokken.
KONING BORIS ONTVANGT ADMIRAAL
RAEDER.
Sofia. 4 Sept. (D.N.B.) De bla
den publiceeren een officieele 'be
kendmaking, volgens welike Koning
Boris gisteren den opperbevelhebber
der Duitsche marine, groot-admiraal
Raeder, in gehoor heeft ontvangen.
Om half twee gaf de Koning ter
eere van den vlootvoogd een maal
tijd. waaraan verscheidene officieele
persoonlijkheden deelnamen.
BONAANWIJZING
Uitsluitend gereserveerd
voor kinderen
EEN APARTE BON VOOR GORT
KOMT ER VOOR INPLAATS.
Het artikel bloem wordt inplaats van een
week artikel een vierweeksch artikel.
's-Gravenhage, 5 Sept. Voor de week van
7 t.m. 13 Sept. zijn voor brood of gebak de
bonnen 34-4 en 34 van de broodkaart aange
wezen, voor vleesch of vleeschwaren .34
vleesch rantsoen) en 34 vleeschwaren
(1 rantsoen), voor kaas 34 kaas, voor melk
34 melk I en voor aardappelen 35. reserve
(3 kg.)
GEEN RIJST MEER.
Met ingang van 7 September a.s. is het ar
tikel bloem enz. in plaats van een weekarti-
kel een vierweeksch-artikel geworden. In
verband hiermede zijn.dan ook voor het tijd
vak van 7 September tot en met 4 October
a.s. vier bonnummers, derhalve acht bonnen
van de bonkaart „diversen" aangewezen.
Voorts wordt er geen rijst enz. meer s
beschikbaar gesteld. Deze blijft uit-,
sluitend gereserveerd voor kinderen
van 0 tot en met 3 jaar en voor dege
nen, die voor losse rantsoenbonnen
met „rij^t" in aanmerking komen.
Op den bon „C rijst" voor kinderen
tot en met 3 jaar is thans geen grut-
tenmeel (gemengd meel) meer ver
krijgbaar, doch in plaats hiervan
kan op den bon kindermeel word én
gekocht.
Ter vervanging van het rantsoen rijst, is
de bestaande bon voor 250 gram havermout
of 250 gram gort vervangen door een bon
voor 250 gram havermout en daarnaast een
bon voor 250 gram gort. In plaats van 250
gram havermout of gort naar keuze kan
men dus thans zoowel 250 gram havermout
als 250 gram gort koopen.
Duiischland strijdt voor Europa f
537.200 ton vijandelijke
scheepsruimte tot
zinken gebracht
Gevechtshandelingen in het Oos
ten blijven zich succesvol ontwik
kelen.
Hoofdkwartier van den Fuehrer, 4 Sept.
(DNB.) Het opperbevel .der we.ermacht
deelt mede-:
„In het Oosten blijven de gevechtshan
delingen zich succesvol ontwikkelen.
In den afgeloopen nacht, heeft de lucht
macht bij The Wash twee Britsche vracht
-schepen met een gezamenlijken inhoud
van 10.000 ton tot zinken gebracht. An-
dere gevechtsvliegtuigen hebben haven
werken aan de Oostkust van het Britsche
eiland gebombardeerd.
Een aanval, in den nacht van 3 op 4
Sept. door Duitsche vliegtuigen onderno
men op het vliegveld Aboe Soeeir aan 't
Suezkanaal,- bracht bijzonder veel resul
taat. De startbaan werd vernield, schuil
plaatsen en munitie-opslagplaatsen ge
raakten door, bomtreffers in brand.
Overdag noch des nachts zijn vijande
lijke vliegtuigen hoven Duitsch gebied
verschenen.
De marine en de luchtmacht hebben in
de maand Augustus in den strijd tegen
de Britsche ravitailleeringsscheepvaart
537.200 ton vijandeliike koopVaardij-
scheepsruimte tot zinken gebracht."
Wat op de ]aatbeuts
te zien zal zijn
AAN DUIZENDEN BEZOEKERS ZAL EEN
INDRUK WORDEN MEEGEGEVEN
VAN DE GROOTg BETEEKENIS
VAN HET NEÓERLANDSCHE
AMBACHT.
De vuilnisemmer slokt per jaar
1570 millioen Kg. afval op
Over enkele dagen zullen de poorten
van de Utrechtsche Na j aars-beurs
voor het publiek worden geopend.
In den korten tijd, die rest, moeten
de inzenders nog voor honderd en
een dingen zorgen. Met koortsach-
tigen ijver wordt er gearbeid, opdat
de Domstad op 9 S>eptember gereed
zal zijn voor ontvangst van de
Jaarbeursbezoekers. t
Onder de vele inzendingen, die door den
economischen voörlichtingsdienst van „het
departement van handel, „nijverheid en
scheepvaart zijn georganiseerd, is die van
het Neder!andsche ambacht, die niet na zal
laten duizenden bezoekers een zoo duidelijk
mogelijk beeld te geven van de verschillen
de ambachten, welke in Nederland beoefend
worden en van hun waardevolle plaats in
de maatschappij Een greep is gedaan en er
is gepoogd de typische handwerk-factor in
de verschillende groepen naar voren te
brengen door het tentoonstellen van half
voltooide producten, werkstukken, gereed
schappen en foto's. Metselaar en schilder,
smid en loodgieter, koper- en blikslager
hebben hun plaats naast den glasblazer en/-
den, goudsmid, den opticien en den horloge-
en instrumentmaker; de producten van
bakker en molenaar 'ontbreken evenmin als
die van den banketbakker en den kantklos
sen
Zelfs de min of meerhaastige bezoeker
zal een indruk kunnen krijgen van de wijde
vertakking van het ambacht in de heden-
daaesche productiet
Enkele ambachten zijn vertegenwoordigd
door ambachtslieden zelf, die men bij hun
werk kan gadeslaan, t.w. een glasblazer,
een pottenbakker en een klompenmaker.
Civi en Eti's.
De Civi-stand (Centraal instituut voor in-
dustrialisatie), wil trachten een idee te ge
ven van hetgeen er op het gebied van het
onderzoek naar vervangende grondstoffen
voor onze industrie is bereikt. Meer in het
bijzonder zal een inzicht worden gegeven in
de moeilijkheden, welke het toepassen van
nieuwe grondstoffen met zich brengt.
De economisch-technoligische instituten
(de Etis) zullen aanwezig zijn met een in
lichtingenbureau, waar het publiek over
het nuttige werk van deze instellingen zal
kunnen worden voorgelicht, en waar aan
gegadigden véle waardevolle gegevens zul
len kunnen worden verstrekt omtrent al
les wat Voor het vestigen van een nieuwe
industrie en de ontwikkeling van bestaan
de industrieën nuttig kan zijn.
Centraal distributiekantoor.
Het centraal distributiekantoor komt dit
maal royaal voor den dag met een stand,
waarin met. een aantal machines, een zoo
genaamde Hollerith Set, voor de bezoekers
gedemonstreerd zal worden, hoe de mecha
nische administratie der toewijzingen ge
schiedt.
Hierdoor krijgt men een goeden indruk
van het tempo waarin, met behulp van mo
derne machines, het verbruik aan distribu
tiegoederen en de voorraad waardemateri-
aal voor het geheele land wordt bijgehou
den en 60.000 toewijzingen voor 15.000 in
stellingen als ziekenhuizen, hotels, e.d..cen
traal worden behandeld. -
Tegenover de Hollerith machines bevindt
zich een bijzondere attractie: een wand met
verschillende loketten als op een distributie
kantoor. Het aardiige is, dat het publiek
hier als het ware met zichzelf geconfron
teerd wordt, want de boezoeker moet z>ft
op de plaats van den loketambtenaar den
ken. Achter de loketten ziet hij een aantal
„typische" distributieklanten, die vragen
stellen. Gewone en ontstellende vragen,
zooals die dagelijks aan de distributie kan
toren in groote verscheidenheid worden ge
steld. '-i1
De bedoeling is, den jaarbeursbezoekers
duidelijk te maken, wat de practische moei
lijkheden zijn, waar de ambtenaren voor
gesteld worden en aan te toonen, hoe het
publiek een vlotten gang van zaken kan
bevorderen.
Brandstoifeneconomie.
Het belang vooral in dezen tijd zuinig met
brandstoffen om» te gaan, heeft er toe ge
leid in den stand van het instituut, voor
Brandstoffeneconomie op dieze kwestie de
aandacht te vestigen.
Voor wat betreft de industrie is dit ge
daan aan de hand van de maquette van 'n
stoomketel, 'waaraan de fouten, welke veel
vuldig voorkomen, duidelijk zijn- aangege
ven.
Het verspillen van warmte bij de huis
verwarming is een euvel, dat een ieder in
den komenden winter zooveel mogelijk
moet voorkomen, aangezien hij zelf de na-
deelige gevplgen daarvan heeft te onder
gaan.
Afvalstoffen.
De stand van het Rijksbureau voor
oude materialen en afvalstoffen be
oogt het publiek te overtuigen van
de noodzakelijkheid om in Neder
land een nuttiger en winstgevender
gebruik van het huisafval te maken.
Om een indruk té krijgen van de
waarde, welke dit huisafval verte
genwoordigt. zij vermeld, dat de
vuilnisemmer van alle Nederland-
sche gezinnen per jaar 1570 millioen
kg. afval opslokken.
Het fs duidelijk, dat in deze enor-
me massa afval nog heel wat bruik
bare en waardevols zit.
In dezen stand 'zal plastisch wor
den voorgesteld, op welke wijze het
huisafval wel en hoe n i et moet
worden behandeld.
Voorts wondt een aantal afvalstof
fen vertoond met de producten,
welke hier uit worden vervaardigd.'
Landbouw en voedselvoorziening.
Het departement van landbouw en vis-
schenij zal vertegenwoordigd zijn met een
gecombineerden stand van het rijksbureau
voor de voedselvoorziening in oorlogstijd en
van de directie van den landbouw.
Bij het plan voor de inzending van l^et
Rijksbureau voor de voedselvoorziening in
oorlogstijd is als hoofdgedachte voor zijn
inzending, in samenwerking met de directie
van den landbouw, aangenomen;
Het rijksbureau voor" de voedselvoorzie
ning in oorlogstijd zorgt, dat de opbrengst
van grond en water tot zijn doel komt ten
bate van de voeding van het Nederland-
sche volk.
Vanavond -gaat de
verduistering in om
en duurl tot morgenochtend
6.59 uur
Volledigheidshalve wordt er op gewezen,
dat voortaan op den bon voor havermout
naast de gebruikelijke artikelen ook haver-
gort en gruttenmeel verkrijgbaar zijn en op
den bon voor gort, voortaan ook gortbloem
en gruttenmeel.
Van 7 September tm. 4 October zijn geldig
van de bonkaart algemeen: 114: 1 kg. sui
ker; 115: 250 eram koffiesurrogaat; 116:
500 gram jam: 117: 250 gram havermout;
11S: 250 grjm gort en 119: 100 gram vermi
celli of maïzena. De bonnen 34,- 35, 36, en 37
bloem geven gedurende dit tijdvak recht op
y2 rantsoen bloem, brood of gebak. De bon
C rijst geeft recht op het koopen van 250
gram rijst en de bon C havermout op het
koopen van 250 gram havermout.
Van 7 t.m. 24 September geven de bonnen
34 pn 35 van de boterkaart recht op het koo
pen van 250 gram boter en de bonnen 34 en
35 van de vetkaart eveneens, met reductie.
De bonnen 31, 32 en 33 van de boter- en
vetkaarten kunnen vernietigd worden.
Niet meer geldig ziin na Zaterdag 6 Sep
tember de bonnen 33 brood, 33 bloem, 33
vleesch, 33 vleeschwaren, 33melk I, 34 re
serve (aardappelen), 30, 31, 32 en 33 kaas,
29 en 30 boter. 29 en 30 vet en vande alge-
meene kaart: 107 (suiker), 108 (koffiesurro
gaat), 109 (jam), 110 (rijst, ook B rijst), 111
(havermout of gort, ook B havermout) en 112
(vermicelli of maïzena).' De bonnen 33 eie-
-ren blijven geldig tot en met 13 September.
KAAS IN DE
BROEDMACHINE
MAAR ALVORENS ZE „UITGEBROED"
WAREN, HAD DE POLITIE ZE
AL TE PAKKEN.
De Edesche politie kwam een uitgebrei-
den smokkelhandel in kaas op 't spoor,
welken zij, hoewel dat met velerlei moei-'
lijkheden gepaard ging, op gelukkige wij
ze tot in de finesses aan het licht heeft
weten te brengen.
Het. onderzoek ving aan met de inbe
slagneming van één kaas en het werd
voortgezet en geëindigd rnet de inbeslag
neming van tientallen kazen. De eerste,
kaas werd aangetroffen bij P. te Ede.
Daarna leidde het spoor naar S. te Barne-
veld, bij wien de Edesche politie 20 kazen,
tot een gewicht van 85""kg. aantrof, listig
verborgen in een broedmachine. Van de
kaasmakerij zelve was daar evenwel niets
te vinden. Het onderzoek werd voortge
zet en rhen trok naar van M.-te Bame-
veld. Het onderzoek in de woning lever
de niets op. Meer succes had men, toen
men het erf en de omgeving aan een in
spectie onderwierp. Achter een hooiberg
vond men een flesch met stremsel cn in
braamstruiken op een afstand van 300 m.
van de boerderij, werden eenige kuipjes
aangetroffen, allemaal materiaal, benoo-
digd voor de fabricage van -kaas.. In het
weiland waren eénige kazen in het gras
verborgen. Vervolgens ging men naar B.
te Zwartebroek, gerh. Barneveld. Bij haar
komst zag de politie, dat de boerendoch
ter haastig een trapje afklauterde; met
nog grooter snelheid ging de politie de
trap op en -zij vond daar, in de slaapka
mer, rustig sluimerend onder de dekens,
zeven kazen. In een café te Barneveld
werd verder nog een koffertje met 31 pond
kaas in beslag genomen en bij v. d. B. te
Barneveld trof men nog twee kazen aan,
verborgen onder de stokboonen. Tegen
alle betrokken personen is proces-verhaal
opgemaakt wegensfrauduleuzen handel
in kaas.
De tentoonstelling «Deutsche Werksloff-Schau", welke tot 11 September in Huize
Kneuterdijk 20 te Den Haag wordt gehouden, werd Woensdagmiddag geopend.
De expositie kan zich in een groote belangstelling verheugen (Stapf-Mol)
