N°. 215.
Donderdag 24" October.
A0. 1889.
Nieuws- en
Advertentieblad.
Binnenland.
Dit blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond.
Abonnementsprijs per 3 maanden
Voor den Burg 30 Cts. Franco per post door ge
heel Nederland 45 Cts. Naar Amerika en andere
landen met verhooging der porto's.
Advertentiën vóór 10 uur op den dag der uitgave.
Prijs der Advertentièn
Van 1 tot 5 regels 30 Cts. Iedere regel meer 6 Cts.
Groote letters en Vignetten worden naar plaatsruimte
berekend. Bewijsnummers 2 Cts. per nummer.
ABONNEMENTEN en ADVERTENTIËN worden aangenomen bij de Uitgevers LANGE VELD DE ROOU, ParkstraatBurg op Texel.
TEXEL, 23 October 1889,
De eerste vergadering van de afdeeling Texel
der M. t. N. v. 't Alg. had Maandagavond plaats.
Een uitgelezen gezelschap was opgekomen,
om den spreker voor dien avond, de heer
Sloos van Winkel, die als nutslezer hier niet
onbekend is, te hooren.
De spreker nam den geheelen avond in beslag
en onthaalde zijne hoorders op eene novelle
van Yan MaurikHerr Hanenboekterwijl hij
daarna een paar dichtstukjes van Cremer,
en ten slotte de geschiedenis van een klom
penmaker, die voorzanger wilde worden, ten
beste gaf.
Boeide alreeds het ten gehoore gebrachte
de aanwezigen, niet minder bijval verwierf de
spreker voor zijne meesterlijke voordracht.
De heer Sloos heeft onmiskenbaar een uitnemend
talent, om het door hem gelezene naar waarheid
weertegeven.
Verdiend was dan ook wel de dank die
de Voorzitter den spreker aan het einde der
vergadering bracht, voor zijne bereidwilligheid
om in ons departement geheel belangloos op
te treden, terwijl het applaus, op de door den
Voorzitter geuite wensch, dat de heer Sloos
in het volgend jaar hier weder moge optreden
voor den spreker het bewijs kan zijn, hoezeer
zijne tegenwoordigheid op prijs wordt gesteld.
Ter behoorlijker tijd was de lezing afgeloopen
en behoorde deze eerste vergadering tot het
verledenedat de nog te wachten niet minder
genot zullen bieden; wenschen velen zeker
met ons.
Bij kon. besluit is aan P. S. Bakels, met
ingang van 1 November e. k., op zijn verzoek
eervol ontslag verleend als schoolopziener in
het arrondissement Tessel.
Bij de Eerste Kamer zijn ingekomen 146
verzoekschriften, alle betrekking hebbende op het
aanhangige ontwerp van wet tot herziening der
wet op het lager onderwijs.
Het Nieuws van den Dag verzoekt de over
name van het volgende:
De Hollandsche Club te Antwerpen sluit Vrijdag
avond 25 October hare inschrijvingslijst ten
behoeve van de ramp 6 Sept. Aan ieder dus, die
nog wat by te dragen heett, wordt verzocht dit
uiteriyk Donderdag 24 Oct. af te zenden. Bydra-
gen, na 25 Oct. binnenkomende, zullen door de
club rechtstreeks aan den penningmeester van de
commissie van onderstand worden afgedragen.
Het totaal bedrag der gelden, tot dusverre bij
de club ingekomen, bedraagt circa 29,000 francs.
De belangstelling van het Amsterdamsche
publiek om het nieuwe centraal station te bezichti
gen is nog niet verminderd. Zondag werden toch
weder ruim 23,000 perronkaarten afgegeven.
De heer W. A. Scholten, te Groningen, heeft
thans voor de achttiende maal de som van f 1000
geschonken voor het verschaffen van warme spijze
gedurende den winter aan de leerlingen der scho
len voor on- en minvermogenden aldaar.
Naar aanleiding van de adressen, die aan
de Eerste Kamer gericht worden met verzoek de
uoor de Tweede Kamer aangenomen onderwijswet
te verwerpen, schrijft Het Schoolblad
„Zullen wij ons bij deze smeekbede aan de
Eerste Kamer aansluiten? In geenen deele.
Nu de Tweede Kamei de wet heeft aangeromen,
beruste men daarin. E6n verwerping door de
Eerste Kamer zou opnieuw het land in beroering
brengen en het onderwijs weer voor wie weet
1
hoeveel jaren tot den twistappel maken, waardoor
groote belangen, ook het onderwys zelf, schade
'zouden lyden.
i ,,'t Is waar, leerplicht ontbreekt en verplichte
<5 schoolgeldheffing is voorgeschreven; dit zyn ook
l voor ons twee groote bezwaren. Maar het laatste
1
wordt getemperd doordat minvermogenden en
onvermogenden niets of zeer weinig zullen mogen
betalen. Bovendien, hoeveel gemeente zijn er in
ons land die geen schoolgeld heffen.
„En wat leerplicht betreft, 't is waarlijk gelukkig
dat de tegenpartij deze niet wilde, want nu werden
de liberalen geprikkeld om er als een man voor
te stemmen, wat nog nooit vertoond was, komen
zij later weer eens aan 't roer dan mag men
hun dit nahouden. En misschien zijn ze in zake
kosteloos onderwijs dan ook zoover.
De heeren Schaepman, Goedkoop en Gleich-
man hebben de uitnoodiging aangenomen om als
beoordeelaars op te treden van de door den
Nederlandschen Bond „Maatschappelijk belang"
uitgeschreven prysvraag„In hoeverre werkt
de tegenwoordige coöperatie nadeelig voor de
maatschappij."
Als een bewijs, dat er in de prov. Groningen
veel aardappelen worden verbouwd,meldt men, dat
"dat voor eenige dagen, alleen bij de fabriek van
den heer W. A. Scholten, te Foxholsterbosch, ruim
60 schepen, beladen met aardappelen, op lossen
wachtende waren.
Deze fabriek wordt eerlang vergroot, waartoe
een som wordt besteed van f 700,000.
Den voor 4 weken nieuw voltooiden toren
op de St. Nicolaaskerk, te Yenlo, is men thans
weder bezig af te breken, omdat hij zoo overhelde,
dat er vrees bestond voor omvallen. Ook
de toren der groote Martinuskerk toont groote
scheuren.
Kort geleden werd in de vergadering der
2de afdeeling van de Friesche Maatschappij van
Landbouw en Veeteelt de vraag behandeld: Zou
het ook wenschelijk zijn, dat ter beurze de granen
en zaden niet bij de maat, maar, gelijk bij den
groothandel, alleen by het gewicht worden verhan
deld? Zoo ja, welke weg dient dan te worden
ingeslagen om het daarheen te leiden? Eenstem
mig waren de leden van oordeel, dat de bedoelde
maatregel diende te worden ingevoerd. Er werd
voorts besloten, het dagelijksch bestuur der
Maatschappij te verzoeken, het vraagpunt te bren
gen in eene vergadering van het hoofdbestuur of,
beter nog, de afdeelingen der Maatschappij er over
te hooren.
Te Loodsdrecht, alwaar in den laatsten tijd
een aantal gevallen van varkensziekte met of
zonder doodelijken afloop zyn voorgekomen, heeft
men opgemerkt, dat geen enkel geval voorkwam
onder varkens, welken hun voedsel met zout en
zwavel vermengd ontvingen.
Vóór een paar jaar stichte de redactie van
het Utrechtsch Dagbladin navolging van de
Duitsche „anti-mit-dem-Hut-grüssende Gesell-
schaft", een modelbond, die, ofschoon in ons
vaderland in een bestaande behoefte voorziende,
zich toch door zijn zonderlingen organisatie
onderscheidt. Die bond heeft nl. geen bestuur
en houdt er ook geen statuten op na, hy houdt geen
vergaderingen en heft geen contributie van zijn
leden, Hij vordert van hen, die er zich bij
aansluiten, alleen dat zy door woord en daad
zooveel mogeiyk propaganda zullen maken vöor
het denkbeeld om (aanvankelijk alleen onder
heeren) het hoedenainemen te vervangen door het
militairen saluut,
Zaterdag had te 's Bosch een huwelijk plaats
onder bijzondere omstandigheden.
Toen hy naar het vaderland was teruggekeerd
waar zijn eerste vrouw nog in leven was, kreeg
de zaak ruchtbaarheid en werd hy tot 5 maanden
gevangenisstraf veroordeeld, die hij thans onder
gaat.
Middelerwyl nu is zijne eerste vrouw gestorven
en Zaterdag trouwde hij volgens de wet de vrouw
die hij uit Amerika meebracht- Hij werd uit de
gevangenis naar het stadhuis geleid. De man is
70, en de vrouw 27 jaar oud.
IX GEZONDEN STUKKEN.
Mijnheer de Redacteur.
Het is reeds onderscheidene malen gebleken, dat
den Burg by brand op zeer onvoldoende wyze over
water kon beschikken, zoodat, in zulk een critiek
geval, op primitieve en onbeholpen manier, door den
aanvoer van water uit particuliere pompen of regen
bakken, in dit gebrek moest worden voorzien. Ook
den jongsten brand deed dit hinderend gebrek duide-
lyk aan den dag komen, 't Is daarom niet te
verwonderen, dat de waternood questie opnieuw de
aandacht trekt niet alleen van de autoriteiten maar
ook van vele ingezetenen, en er van verschillende
zyden legio denkbeelden zyn geopperd en onderling
besproken, om aan dien onhoudbaren toestand een
einde te maken. Daar 't ongetwyfeld zyn goede
zyde heeft, dat, over zulk een belangryk gemeente
belang er verschillende plannen geuit worden en er
stellig niet te veel over gezegd of geschreven kan
worden, om deze brandende questie, op de meest
zekere wyze op te lossen, zoo twyfel ik er niet aan
Mynheer de Redacteur, of u zal my zekeriyk een
kleine plaatsruimte in uw geacht blad willen afstaan,
om ook myne opinie, omtrent deze zaak kenbaar te
maken.
Het komt my nl. voor, dat, om op afdoende wyze
in het gebrek aan water, by brand te voorzien, dus
om in de eerste plaats over eene onbeperkte hoe
veelheid water, onder alle omstandigheden te kunnen
beschikken, de zoogenaamde „Aai sloot" ruimschoots
aan dit doel zou kunnen beantwoorden, indien ten le.
op het eind der genoemde sloot een flink basin met
damplanken beschoeid gemaakt werd, waarvan de
bodem, 1 Meter a 1.50 M. beneden den bodem der
„Aai sloot", aangelegd moest worden.
Ten 2e genoemde sloot over een lengte byv. tot de
Kaaidyk uitgegraven en zoonoodig, verwyd werd,
ten 3e tot volledige zekerheid genoemde sloot, met
de sloot langs den nieuwen weg en vervolgens deze
met de Schildsloot, in verbinding gesteld werd, den
toevoer water ten allen tyde verzekerd is, te meer
daar dan over zeewater beschikt zou kunnen
worden. Het bezwaar dat velen wellicht zouden
hebben, nl. het brak worden van het water in de
binnenslooten, zou genoegzaam opgeheven kunnen
worden door deze slooten met dammen, welke van
kokers met zelfwerkende kleppen voorzien moesten
worden, voor de „Aai sloot af te sluiten.
Hiermede zou het cardinale punt, van voortdurend
water, opgelost zyn. Het is nog maar de vraag
hoe dit water op de meest doelmatige en gemakke-
lyke wyze, op verschillende punten van den Burg
is te brengen. Hiertoe zou ik in de onmiddeiyke
nabyheid van het beschreven basin een verhoogd
reservoir willen plaatsen, waarvan de bodem op
voldoende hoogte boven de hoogst gelegen ge
deelten van den Burg, gelegen is. Wordt dit
reservoir door middel van een stel soliede pompen
door hand of stoomkracht gedreven, steeds met
water gevuld gehouden, dan behoeven we aan dit
reservoir slechts de noodige yzeren pypleiding te
verbinden, om op alle gewenschte plaatsen van
den Burg ruimschoots water, in geval van
brand voorhanden te hebben. Over het water
in de leiding kan, met behulp van 2 of meer by de
brandspuit zynde losse standpypen, die op verschil
lende verlangde plaatsen op de leiding bevestigd en
weggenomen kunnen worden, onmiddeiyk beschikt x
worden.
Voor de yzeren buizenleiding kunnen wellicht
buiten dienst gestelde, doch nog in goeden staat -
zynde gas- of waterleidingpypen gebruikt worden.
De voordeelen van dit stelsel nog ten slotte in
een kort bestek samenvatteude, hebben wy dus:
Ie. Volle zekerheid om in alle omstandigheden
op elk gewenscht punt van den Burg over water
te kunnen beschikken;
2e. wordt de diepe ondergrondsche pypleiding
wat een groot bezwaar oplevert, èn voor herstel, èn
voor controleering van1'lekken, vermeden;
3e. kan de pypleiding even onder de bestrating
gelegd worden, terwyi de verschillende hoogten
4e. worden de brandputten onnoodig;
5e. kan 't water gemakkeiyk voor de straatreini
ging, voornamelyk van het marktplein, aangewend
worden;
6e. kunnen de zuigpompen by brandblussching
gemist worden, daar de persing voldoende is, om I
of meer perspompen direct te voeden;
7e. kunnen de spuiten veel sneller over water s
beschikken dan voorheen, zoodat het gevaar voor
uitbreiding van den brand daardoor verminderd wordt.
U, Mynheer Redacteur mijn dank betuigende voor
de verleende plaatsruimte, verklaar ik my ten slotte
bereid om de autoriteiten, welke aan dit denkbeeld
misschien de voorkeur zouden geven, dit nader
uiteen te zetten.
R. MENTZ.
TEXELSCHE COURABT.
nAnirnnl o ran f Af r\ c\Y\ fTtn'afor*v\Al i^olrAn ttto n at-
Eenige jaren geleden vertrok J. S. als landbou
wer naar Amerika met achterlating van zijn
huisvrouw. Daar kreeg hij kennis aan een
meisje, dat hij trouwde, zonder haar mede te
deelen, dat hij reeds gehuwd was.
—an ö<un Burg nieTvoor nier. ninCieripx z^n;
