I.
H N°. 926.
Zondag 9 Augustus.
A0. 1896.
Mieiiws- en
üd¥ertenti@bla<L
Landbouw en Venteelt op Texel.
Binnenland,
TEXELSCHE COURANT.
Dit bind verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond.
Abonnementsprijs per 8 macmdex
Vour Dm Bubo SO Ct«. Franeo per pui door ge
heel Nemblanb 46 Cts. - Naar Ahuuza en -.adore
landen met verhooging dsr parts'».
ABONNEMENTEN en ABVERTENTIËN worden a&ngenoraeH bij do Uitgevers LANGEVELD ft BE ROOI J, Parkstraat, Boro of Tbxxl
dari
Wari
est©
3Ch.t|
rs o:
gov.
zai
in hi
i ha
1 ze
t, d
we;
schi
•voei
Sain
Toen de stoom als werkkracht werd benuttigd,
bete was dit in den eersten tijd, zeer noodlottig voor
vele werklieden, die hierdoor broodeloos werdeD.
Gelukkig nog, dat niet in eens maar van
lieverlede de stoomfabrieken ontstonden.
De staathuishoudkundige verheugde zich in
.ie oprichting, want hoe minder handen noodig
waren voor de vervaardiging van velerlei voor
werpen, des te meer konden er gebezigd worden
voor landbouw en veeteelt.
Hierdoor zoude overvloed van goedkoop plant
aardig en dierlijk voedsel ontstaan en ieders maag
Advertenties vóór 19 nor op den dag der uitgave.
Prijs der Advertcntiin
Van 1 tot I regels SO Cts. Iedere regel meer 8 Cts.
Groete lettors en Vignetten worden naar plaatsruimte
berekend. Bewijsnummers 8 Cts. por nummer.
r ze
'nige'
is tl
)md
releg
lerii
le b
i, d
ech
dote
irdij
tdas
ïoef
i ve
en ^zoude behoorlek gevuld kunnen worden.
De burgeroorlog in Noord-Amerika, over de
afschaffing der slavernij gevoerd, deed dat door
hem gewenschte en verwachte tijdperk nog wat
later aanbreken, dan hjj gedacht had. Honderd
duizenden Amerikanen werden gedood of door
wonden, ongeschikt gemaakt voor allen arbeid.
De vrijgemaakte negers, vroeger door zweepslagen
tot werken gedwongen, voerden zoo weinig uit,
maar mogelijk was. Amerika, dat vroeger
levensbehoeften uitvoerde, was niet meer bij
1, z( machte, zich zelf te voeden. Europa moest zich
>p ee voor een deel met die taak belasten en bedong
or ohooge prijzen voor zijne granen.
q as Het ging den landbouwers daar goed. De
bouwgronden stegen in prijs, zware huren werden
met gemak opgebracht. In de Betuwe werden
zelfs heerlijke weiden tot bouwland gemaakt.
Maar de tijd stond niet stil, en inmiddels waren
de zonen der verslagenen en invalieden in Amerika
mannen geworden en ook de jonge negers tot
c beter inzicht gekomen, wat voor hen nuttig was.
Er was nu werkkracht daar genoeg en daarbij
veei
i voi
len
l
nget veie uitmuntende braak liggende gronden, diê
tfielin gebruik werden genomen.
Het graan daalde ontzettend in prijs, de in
uite* Europa door hypothecaire schuld gedrukte land-
aerjt bouwers, zagen hunne eigendommen vérkoopen
en werden arbeiders of bedelaars.
De renteniers, welke hun vermogen in bouw
landen hadden belegd, zagen hunne inkomsten
minstens met de helft verminderen of tot niet
gebracht, al naarmate zjj uitmuntende, middel
matige of slechte gronden bezaten.
Zelfs de niet met schuld bezwaarde eigenaar-
boer, die op minder vruchtbare plaatsen zijn
bedrijf uitoefende, moest zijne zaken aan kant
jdiujjdoen. De opbrengst konde de kosten van bewerken,
mesten, bezaaien en schoonhouden niet dekken.
De door den staathuishoudkundige gewenschte
sch^oes&nd was daar. Er was overvloed van voedsel.
De terugslag werd ook door de weilanden gevoeld,
ook deze verminderden in prjjs en opbrengst,
hoewel niet in die sterke mate als het bouwland.
Een der oorzaken was, dat men nu ook de
slachtdieren met goedkoope koeken en graan
konde voeden.
Maar was de overproductie een ramp voor boer
en rentenier, voor den werkman was, met uitzon
dering van den veldarbeider, een heerlijke tijd
jhei aangebroken, want nimmer waren de loonen zoo
mm hoog en in geen tijden de prijzen der levensbe
hoeften zoo laag en daar het aantal der bevoor
deelden dat der benadeelden overtreft, zijn de
lage prijzen voor de meesten een zegen. Bitter
hard is het echter voor vele bezitters tot ondergang
gedoemd te zijn of zeer zuinig te moeten leven.
Landbouw met uitzicht op winst, is slechts
mogelijk op zeer vruchtbaren grondwjj zonderen
TeJj echter den kleinen landbouwer, waartoe wij ook
den groententeeler brengen, uit. Deze kunnen,
doordat z]j eigengewonnen mest bezigen en er
geen knecht op na houden, blijven bestaan, al
is ook overvloed niet hun deel. Maar wat moet
men met het slechte bouwland aanvangen en
met name dat nog bovendien met polderlasten
is bezwaard, en niet genoeg afwerpt, om de riks
en dij klasten te kunnen betalen.
Is dat land nog bovendien, zoo als het Ejjerland
op Texel, grootendeels door roofbouw uitgeput,
dan is de zaak nog bedenkelijker. Dergelijke grond
is moeielijk en alleen met zeer groote kosten
in dragelijk weiland te herscheppen, levert de
osrste jaren bijna niets op en blijft een Blechte
>nge
radi
StOE
aal
sti
wai
rentebelegging. De naar wij meenen, niet op
laag veen rustende zandgronden, laten het regen
water te spoedig door en zijn niet tegen droge
zomers bestand. Er schiet alzoo niets anders
over dan houtcultuur, doch deze is ook aan groote
bezwaren onderhevig.
Alleen hakhout geeft spoedig eenige rente maar
opgaande boomen, zijn langen tijd een schip van
inleg, de geldelijke opofferingen van den vader
komen eerst zijnen kinderen of kleinkinderen ten
goede.
Boschcultuur is dus alleen mogelijk voor hen
die over eene eenigzins ruime beurs hebben te
beschikken.
Een vooroordeel is het, dat op Texel geen
boomen willen groeien, ddt wordt in den Burg
door het Park gelogenstraft; wanneer de oergrond
eerst is doorgegraven, zal de daarop geplante
boom zelden dood gaan. Of die ijzerhoudende
oergrond in Eijerland aanwezig is, meen ik te
mogen betwijfelen.
Eene tweede bedenking die op Texel tegen
boschcultuur woidt gemaakt, is dat de zeewinden
en het bij sterke stormen, uit de zee in de lucht
opgenomen water den jeugdigen boom doodt,
wat echter door velen betwijfeld wordt.
Wanneer men aanvangt met vlak achter de laatste
duinenreeks, sterke boomen o. a. dennen te planten
en later hierachter zwakkere boomen, dan zal
men denkelijk slagen.
Vroeger was een groot deel van Zuid- en Noord-
Holland, langs den duinzoom met bosschen bedekt,
deze strekten zich Noordwaarts zelfs tot Schoorl uit.
Het ia waar, destijds was de natuur de ont-
ginner, die zaaide maar niet plantte en de uit
zaad ontstane boom is krachtiger en heeft meer
weerstandsvermogen dan de geplante.
Alleen voor die gegoeden, welke niet geheel
van de renten van hun kapitaal moeten leven
is zoodanige boschaanleg mogelijk en de welvaart
is helaas, in den laatsten t(jd te Texel zeer afge
nomen, terwijl de elders wonende lieden, in het
Eijerland te veel geld hebben verloren, dan dat
zij neiging gevoelen, om verder daarin hun geld
te wagen.
B(j het hoe langer hoe schaarscher worden van
het hout, wacht aan te leggen bosschen een
heerlijke toekomst, maar helaas in een zeer ver
wijderd verschiet.
Men kan beginnen met proeven in het klein
te nemen, maar verzekere zich nog buitendien
van de voorlichting van deskundigen, die op Texel
weinig aangetroffen zullen worden.
Slot volgt.
TEXEL, 8 Augustus 1896.
Texel, badplaats1 belooft een feit te zullen
worden; naar onze lezers zullen hebben
bemerkt is de opening van de Texelsche bad
inrichting, aan de Koog, op Zondag 9 dezer
bepaald.
Zoo zal na jaren lang tobbens dan verwezen
lijkt worden, wat zoo menigmaal het onderwerp
van gesprekken, het doel van bijeenkomsten
en beraadslagingen was.
"Waarlijk, men behoeft niet te zeggen dat
in dez9 overijld te werk wordt gegaan; de
zaak is reeds zoo menigmalen besproken,
bekeken en overwogen, dat wij hier wel zouden
kunnen toepassen bet spreekwoord „langzaam
gaat zeker"; moge het dan nu ook maar
zeker gaan.
Wanneer wij de door ons uitgegeven nummers
van de „Texelsche Courant", (als het ware
een Texelsche kroniek der laatste negen jaren)
open slaan, dan vinden wij voor het eerst
melding gemaakt van het plan om Texel tot
badplaats te verheffen in ons nummer van
20 September 1888, in de vermelding „dat
door de firma Koning Co. pogingen werden
aangewend om achter de Koog op Texel eene
badinrichting in het leven te roepen."
Daarna teekenen wij op dat eene vergade
ring werd gehouden op Zaterdag 9 Maart 1889,
in „de Lindeboom", waar plannen en teekening
voor een eenvoudig paviljoen ter tafel kwamen,
zoomede eene begrooting van kosten, pl. m.
f 1100; door plaatsing van aandeelen van
f 25 wilde men traehten dat kapitaal bijeen
te krijgen.
Weder iets later vinden wij vermeld dat
op Maandag 11 Augustus 1890 in eene ver
gadering in „de Lindeboom" eene commissie
werd benoemd om aan de reeds vroeger geop
perde plannen uitvoering te geven. De naam
der Vereeniging zou zijn Noordzeebad - Koog
Texel. Op die bijeenkomst werden 44 aandeelen
ieder van f 25 geplaatst.
Van de verdere werkzaamheden der commissie
staat weinig meer geboekstaafd; doordien de
leden dier commissie resp. allen van hier zijn
vertrokken om elders hunne woonplaats te
vestigen, geraakte de zaak in het vergeetboek.
Wijlen de heer P. C. Koning intresseerde
zich bijzonder voor het bedoelde plan, doch de
onvoldoende steun welke er aan werd geschon
ken, verhinderde de totstandkoming er van.
Opmerkelijk mag het dan nu wel genoemd
worden, dat als het ware zoo eensklaps, het
plan van vroegere jaren zal worden verwe
zenlijkt.
Immers de dag van Zondag zal van het
feit getuige zijn dat eene badinrichting op
Texel zal worden geopend. Moge gunstig
weder deze openingsdag begunstigen, en in
den loop der tijden bewaarheid worden wat
zoo menigmaal reeds is gepredikt: dat eene
badgelegenheid alhier niet slechts voor de inge
zetenen eene aangename ontspanning zal
wezen, doch die gelegenheid tevens ten voor-
deele komen aan ons eiland en deszelfs bewo
ners. Zoo zij het 1
Op het programma van de opening van de
Texelsche Badinrichting staat als No. 1 ver
meld: „Welkomstmarsch door het Texelsche
Fanfarecorps."
Wij zijn in staat mede te deelen dat daar
voor expresselijk een nummer is samengesteld;
voor het trio van die marsch berden door
een vriend van den componist toepasselijke
woorden gemaakt, welke wij hier laten volgen,
opdat het publiek, wanneer het zulks verkiest,
deze kan zingen, hetgeen aan de feestelijke
stemming zeker geen kwaad zal doen.
Dat refrein luidt:
Ontplooit u, Vaderlandsche vlag,
En doe Oud-Holland kond:
Een nieuwe dag, een schoone dag
Brak aan voor Texels grond.
Thans wordt, alom zij 't feit vermeld,
Aan uwer duinen rand
Een badhuis in gebruik gesteld,
Een sieraad voor uw strand.
Helder, 7 Aug. Gisteren verloor ter reede
van Texel H. M. Ramschip „Piet Hein" een
vifchtorpedo.
Zooals men weet, wordt voor 't terugbrengen
van zulk een kostbaar voorwerp, den vinder
eene belooning van f250 toegekend.
Hedenmorgen was de Texelsche blazerschuit
T. X. 182, die juist de haven had verlaten
om naar de Noordzee te stevenen, zoo geluk
kig de verloren vischtorpedo drijvende te
vinden. Aanstonds werd het voorwerp achter
de schuit vastgemaakt en in het Nieuwediep
binnengesleept.
Te Moergestel zijn Woensdagavond zes
woningen door brand vernield.