'Zondag'Juni.
A°. 1897.
Pointe reie ter den teer A. P. Staalman.
ItC ÏU2X
OFFICIEEL GEDEELTE.
KIESWET.
De BURGEMEESTER van TEXEL
Gezien de artikels 57, 58 en 154 der Kieswet,
luidende
Art. 57.
Het hoofd of de bestuurder van een bedrjjf of
eene onderneming, waarin mannelijke personen,
die den leeftijd van viJf-en twintig jaren hebben
bereikt, arbeid verrichten in fabrieken en werk
plaatsen, is verplicht te zorgen, dat ieder van die
personen, die bevoegd is tot de keuze mede te
werken, gedurende ten minste twee achtereenvol
gende uren tusschen acht uren des voormiddags
en vijf uren des namiddags daartoe gelegenheid
vinde.
Art. 58.
Het hoofd of de bestuurder in het voorgaande
artikel bedoeld, is verplicht te zorgen, dat in zijne
fabriek of werkplaats, op eene plaats, waar arbeid
wordt verricht, gedurende twee werkdagen vóór
en op den tot stemming bepaalden tfjd op eene
zichtbare wflze is opgehangen eene door hem
onderteekende l(Jst der uren, in het voorgaand
artikel bedoeld, vermeldende voor elk afzonderlek
of groepsgewijze of voor allen gezamenlijk.
Op de woorden „arbeid" en „fabrieken en werk
plaatsen" is I der Arbeidswet toepasselijk.
Art. 154.
Overtreding van de art. 57 en 58 dezer wet
wordt gestraft met hechtenis van ten hoogste
veertien dagen of geldboete van ten hoogste v(Jf-
en zeventig gulden
Brengt ter kennis van belanghebbenden, dat
exemplaren der in artikel 58 bedoelde HJst kosteloos
ter Gemeente Secretarie verkrijgbaar z(Jn.
Texel, 8 Juni 1897.
De Burgemeester voornoemd,
STRICK VAN LINSCHOTEN.
BEDRIJFBELASTI NG.
De BURGEMEESTER van Texel maakt
bekend, dat door hem is afgekondigd en aan
den Heer Rijksontvanger ter invordering is uit
gereikt, het voljaarsch kohier No. 8 der bedriJts<
belasting voor het dienstjaar 1896/97 en dat
ieder daarop voorkomende verplicht is, z(Jn aanslag
op den b(J de wet bepaalden voet te voldoen.
Texel, den 10 Juni 1897.
De Burgemeester voornoemd,
STRICK VAN LINSCHOTEN.
Kostelooze Inenting.
Burgemeester en Wethouders van Texel
maken bekend, dat de gelegenheid zal ztJn open
gesteld tot kostelooze inenting en herinenting
van de ingezetenen die zich daartoe aanmelden
op Donderdag 17 Juni a.s. 's voormiddags II1/» uur,
ten huize van Jb. Burjs, te De Cocksdorp of
's avonds 6 nnr ten huize van den geneesheer
H. H. van der Vbqt te Waal.
Texel, 11 Juni 1897.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
Stbick van Linschoten, Burgemeester.
J. A. Wesstba, Secretaris.
STEHHING
ter verkiezing van een lid van de
Tweede Kamer der Staten- Generaal»
De BURGEMEESTER der Gemeente TEXEL
brengt ter openbare kennis, dat op Dinsdag, den
lffen Juni aanstaande, van des morgens acht
tot des namiddags vijf uren, de stemming zal
geschieden ter vervulling van eene plaats in de
Tweede Kamer der Staten-Generaal voor het kies
district Helder, waartoe deze Gemeente behoort.
De candidaten in alphabetische volgorde, zjjn:
J. C. JANSEN.
I. KORVER.
C. LELIJ.
Dr. H. J. A. M. SCHAEPMAN.
A. P. STAALMAN.
Tevens wordt de aandacht gevestigd op artikel
128 van het wetboek van strafrecht, luidende
,HQ die opzettelijk zich voor een ander uit
gevende aan een krachtens wettelijk voorschrft
uitgeschreven verkieziezing deelneemt, wordt
gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste
een jaar."
Texel, den 11 Juni 1896.
De Burgemeester voornoemd,
STRICK VAN LINSCHOTEN.
Evenals dit het geval was bij het optreden der
beide andere candidaten in dit district gesteld, de
heeren Lely en Schaepman, was ook gisteravond,
toen in het hotel Texel de heer Staalman optrad,
de zaal vrij goed bezet.
Door den heer Jansma, die door de Centrale
Anti revolutionaire kiesvereenig. was opgedragen
den heer Staalman in te leiden, wordt de verga
dering geopend, met eene toespraak, waarin hij
na allen welkom te hebben geheeten in het
schoone hotel, in de eerste plaats een zacht
oordeel vraagt over de fouten, die dit openings
woord kunnen aankleven, van hem die niet
gtwoon la In het openbaar op te treden.
Langen tijd, zegt de inleider, was de anti.rev.
als 't ware een nachthutje in den komkommerhof,
een partij, die men het niet waardig achtte aan
te zien en nu meent spreker te mogen coDsta
teeren, dat die toestand het einde nadert en zy
met open vizier mag verschynen.
Als men de geschiedenis nagaat, merkt men
3 tydperken ophet Roomsche, het Calvinistische
en het Revolutionaire tydperk.
En welk tydperk was nu het bloeiendste tyd
perk, waarop wy met trots kunnen terugzien?
Het schitterendste was juist het Calvinistische
en zegt spr: „ik beweer, dat wy anti-rev. de
beiyders zyn van hetzelfde beginsel en als dit
waar is, meen ik behoeven wy ons niet te
schamen ook hier op te treden.
Met de verwachting dat men deze vergadering
met aandacht en genoegen zal bywonen, verzocht
hy den heer Staalman op te treden.
Deze hierop het woord nemende zegt
Wanneer in moeieiyken dagen, in dagen van
politieken stryd, er iets is, dat iemands kracht
doet verjongen, dan is het zeker wel de groote
belangstelling, welke iemand ten deelt valt.
Zonder dat daarvoor byzondere moeite was
gedaan, hadden 340 kiezers hem candidaat gesteld.
Voor dit bewys van vertrouwen en ook voor uwe
belangstelling zeg ik dank.
M(J is geen district bekeDd, waar de candidaten,
zoo fel en mag ik zeggen zoo eigenaardig worden
bestreden.
Men heeft vooral in de locale pers getracht my
verdacht te maken, myne redevoeringen werden
meermalen foutief weergegeven. Gelukkig echter
heb ik myn eigen blad, waarin ik diewoordeiyk
kon overnemen uit de officleele verslagen.
Een der Heldersche bladen liet het voorkomen
als zou spr in eene vergadering in Tivoli den
heer Lely door het plebs hebben doen uitjouwen.
Hy komt daartegen op en heeft bewyzen gevraagd
van die bewering, echter zonder eenig gevolg.
Ondanks dit, werd bedoelde beschuldiging door
de „N Rott Crt" overgenomen en werd het in
het district Brielle tegen hem gebruikt.
Is dat nu de taktiek van nette menschen
Wat is dat nu voor taktiek
Niet net, maar bovendien zeer oneeriyk, zegt spr;
Het volk stelt belang in de volksvertegenwoor
dlging en wenscht de candidaat naar zyn politieke
meening te vragen.
De heer Lely scheen den rnond te missen een
debat te aanvaarden met zyn tegenparty, ten einde
zekerheid te verkrygen, was men ook op Texel
gekomen, toen hy hier optrad. Eerst werd hem
den toegang geweigerd, doch later toegestaan.
Van het geven van inlichtingen of van debat was
echter geen sprake.
Zulk eene handelwyze acht spreker niet royaal
By de rede van den heer Borgesius werd deDat
gegeven. Van die gelegenheid was echter geen
gebruik gemaakt, omdat het alleen te doen was
om met den tegen candidaat van gedachten te
wisselen.
Dit te weigeren is volgens spr een bewys
van zwaktehet is niet moedig en men toont
er mede het volk niet te kennen. Vroeger moge
men met zoo iets tevreden zyn, tegenwoordig is
dit anders.
De lib. in dit district hebben nu een oud
minister als candidaat tegenover hem gesteld,
spr. zou gaarne, na het einde zijner rede eens
willen vernemen, waarom men een vooruit
strevend liberaal tegenover hem heeft gesteld.
Van de candidaatstelling door de Roomsche
zal spr. maar niet spreken, omdat deze toch in
de eerste plaats een Roomsche wenschen en een
gezantschap by den Paus, is een ideaal dier party.
De heer Borgesius noemt het zeer naïf dat de
heer S. niet weet, waarom men de heer Lely
heeft gesteld als tegencandidaat.
Spr. zou het zich kunnen verklaren, wanneer
het een oud-lib. was, daar hy de pretensie maakt
gedurende zyn zittingstyd zeer liberaal in den
goeden zin van het woord te zyn geweest. Hy
wyst op het geval met den korporaal te Naarden.
Er was onrecht geschied en dan vraagt men niet,
wat is het voor een persooD. De korporaal was
Roomsch.
De heer Kievits voor wien spr ook in den bres
was gesprongen, was vrydenker. Een radicaal
Kamerlid had de man afgewezen, doch spr. had
de zaak onderzocht.
De „Middelb. Crt." was zoo royaal geweest
hierop de aandacht te vestigen.
Spr vreest, dat men ook hier geen antwoord
op zyn vraag zal geven.
Het wachtwoord is nu eenmaal: „Hy moet
er uit!"
Zou het ook zyn, omdat ge den bybel als
richtsnoer neemt?
Doch neen, een goed liberaal laat ieder vry op
het punt van godsdienst.
Men reist het land af, om er op aan te dringen
nog liever een oud-liberaal, dan een democratisch
anti-revolutionair te kiezen.
En waarom?
By de kieswet, Personeele wet, Kamers van
arbeid waren de heer Lely de voorultstr. lib., en
ik getrouw naast elkaar.
Wat kan nu de reden zyn, dat men zulk een
raad geeft?
Spr. meent, dat men er niet op gesteld is een
man uit het volk in de kamer te zien, die niet
naar de pypen der anderen willen danBen. Hy
wyst op den heer Heldt, die by de laatste ver
kiezing in Amsterdam, zelfs de meeste stemmen
op zich had vereenigd.
Spr wyst op den bakkersknecht Mol te 's-Graven-
hage, die getoond heeft iets over te hebben voor
het volk, die echter toch moest wyken vooreen
meer deftigen condidaat.
Het is geen volksliefde, doch volksbedriegery.
Buiten de kiesveieen. om is Mol echter toch
candidaat gesteld. Men iB bevreesd voor een
man uit hst volk en wanneer het nu niet gelukt
hem er onder te krygen, zegt menHy meet er uit.
Maar ligt het misschien aan d pe, soon
De antir. tegencandidaat zegt; .x troed op tegen
den persoon van afgevaardigde.
De heer Lely echter niet.
Maar misschien hebt ge de wetter tegengestemd
die hadden moeten worden aangeicr;...-!} 5
De kieswet. Die is nog niet gerê. g uitgebreid,
misschien hebt ge er niet aan medegewerkt.
By de behandeling stemden L. ft. geiyk,
doch by de eindstemming was sur. *>u voor en
Lely er tegen.
De personeele belasting, zoo g- x m de belas
ting van den minderen man te verlichten, kon by
eindstemming ook Diet de stem krygen van den
heer Lely en wel van spr.
De eigeniyke oorzaak van het stemmen tegen
de wet was dat de heer Van Houten een beentje
moest worden gelicht.
Van Houten had zich niet net g edragen, meende
men tegenover Tak. Men had het spr zeer euvel
geduid, dat hy niet mee had willen doen aan deze
naar hy het noemde, hoogere politiek. Gelukkig
was hun doel niet bereikt, de wet werd aange
nomen met 1 stem meerderheid. Spreker had
er voor gestemd, de heer Lely tegen.
Spreker vergeleek hierop het lib. met het anti-rev.
program en toont aan, dat die op vele punten
geiyk zyn, zooals verbetering sociale toestanden,
minimum loon en maximum arbeidstyd. Wie
hebben de invoering durven tegen werken?
Waren het Staalman, Kuyper, enz Neen, 18 lib.
stemden tegeD. Hebben de lib. heeren het ver
trouwen der kiezers niet verbeurd? Verplichte
verzekering en peDsioneering. Wie hebben dat
tegengewerkt, de anti-rev Neen een groot deel
der lib. heeft de regeling tegengewerkt.
Spreker noemt de kwestie van eene weduwe,
die eerst na jaren eindeiyk is gepensioneerd.
Pensioneering van den arbeider. Men wil dit
met behulp van den staat, doch zegt spr, wanneer
niet gebeurt wat wy willen, dan geef ik u de
verzekering, dat er niets van komt. Verbetering
woDing toestanden. Ook die kwestie is aan de
orde geweest en de minister van Houten heeft
by die gelegenheid gezegdbeter een schamel dak
dan in 't geheel geen dak. Is zulk een persoon
nu vertrouwen waard Welk gemeentebestuur
maakt gebruikt van het recht, om woningen af
te keuren Ga naar Amsterdam en merk op
hoe men daar woont. Verbetering rechten vrouw
en zorg voor het lot van verwaarloosde kinderen,
komt ook voor op 't anti-rev. program en hierop
is door deze party meermalen gewezen.
Waarom wordt onderzoek naar het vaderschap
niet ingevoerd? Wel wordt door sommige 11b.
heeren het Malthusianisme aanbevolen.
Regeling levende strydkrachten. Men heeft
er van gemaakt dat wy dit niet wilen, ter wille
van een verbond, dat gesloten zou zyu met de
Roomsche. Op geen van beide programs staat
het op den voorgrond maar waarom hebben de
lib. niet reeds laDg voorgesteld de plaatsvervanging
af te schaffen Heeft men het recht te zeggen:
gy wilt de plaatsv. met afschaffen
Leerplicht, en zooals de bond van Neder),
onderwyzers verlangt tot het 14e jaar kan sprekers
goedkeuring niet wegdragen, hy zou er eerst
nog eens rypeiyk over moeten nadenken, voor te
besluiten om de ouders zulk een zware last op
den schouders te leggen en hy acht de invoering
niet zoo direct noodig voor een zeer groot deel
der bevolking.
De zoogenaamde arbeidswet kan spr goedkeuring
niet verwerven. Het is daardoor aan personen
beneden 16 jaar niet mogeiyk door overwerk nog
een extra centje te verdienen, maar als nu een
dergelyke regeling ook wordt ingevoerd voor
oudere werklledeD. Wat zal daar dan uit volgen?
Het loon zal verminderen en ook 1b het niet in
't voordeel van den patrooD.
Men vergeet eenvoudig de flnancieele zyde.
Waarom men de heer Lely tegenover my stelt?
Omdat ik een voorstander ben van beschermende
rechten zegt men. Nu is het eens het beginsel
en dan weer de persoon, welke men wil treffen.
run ruaatsee- I
/Iah h hAVOlflk
TEXELSCHE COURANT.
Na eene pauze van 20 minuten zet spreker zijne rede
verder voort. Hij zegt, dat hem door den heer Lely
eone schoone aanbeveling is gegeven door te zeggen,
dat hij niet staat tegen den persoon maar tegen het
beginsel van den heer Staalman, terwijl beide vooreen
froot deel gelijk zijn. Wat nu het monsterverbond
etreft, spreker zegt, dat men in dit district voor en
kele jaren zelf samenspande met de Roomsche.
En nu protectie.
Toen in de 2de Kamer dit punt werd ter sprake
gebracht door den heer Dobbelman van Nijmegen is
door spreker nauwkeurig nagegaan, of het wel was te
verantwoorden tegenover zijn kiezers hen duur brood
te geven. De toestand van den landbouw is slecht.
In Friesland en Noord-Holland allertreurigst. In
Friesland wordt jaarlijks ruim f1520000 besteed voor
armverzorging en dat bedrag wordt jaarlijks grooter.
Een derde deel der gezinnen wordt bedeeld.
Wat is hieraan te doen, vroeg men. Eene commissie
van onderzoek werd benoemd, en wat was de uitspraak
van dit ccmmiuie Dat de toe»tand reden gaf tot