N°. 1112
Donderdag 14 Aprü.
A0. 1898,
Nieuws- en
Advertentieblad.
STÜIVERSZEEPFABRIEK.
Binnenland.
Dit blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond.
Abennemenltprpi per 8 maanden
Voor mm Bubo 10 Oti. - Frame per peet door ge
heel Nihbiamb dB Oti. Naar Amikiia on ander»
landen mot Torheeging dor porto's.
Advcrtentión vóór II nr op den dag der nltgave.
Prüt der Advertentie»
Van 1 tot B rogsla 10 Oti. Isdoro rogol moor Ota.
Croats lottors on Vignotton werden naar plaatarnimto
boroksnd. Bowgannnunors 3 Ota. por nnmmor.
ABONNEMENTEN en ADYERTENTIÉN worden aangtnomen bij do Uitgevers LANGHVILD t 91 ROOII, Parkstraat, Bono or Turn.
J
KEURING VAN DEKHENGSTEN,
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
TEXEL brengen ter kennis van belanghebbenden,
dat, blijkens ontvaDgen bericht van Heeren Ge
deputeerde Staten dezer Provincie, b(j de op
29 Maart j.l. alhier gehouden hengstenkeuring,
zön goedgekeurd:
Oscar, van P. Stoepker te Eierland en Hum-
bold, van D. Lap te den Room, terwjjl de hengst
Concurrent, van C. Garritsen te Eierland, wegens
linksspat werd afgekeurd.
Texel, den 9 April 1898.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
Coninok Westenberg, Loco-Burgemeester.
J. A. Wesstba, Secretaris.
Intusschen heeft zich uit het voorbereidend
werk van smelten en doorroeren een andere
industrie ontwikkeld. Het vuile water dat wij
geregeld uit de bakken zagen wegvloeien, ge
durende de tiendaagsche koking, gaat niet ver
loren. 't Is namelijk sterk glycerine-houdend
en 't zou zeker alles behalve practisch wezen
als de glyserine er niet aan onttrokken werd.
Goede practische industrie laat niets verloren
gaan. Het glycerine houdend water wordt dus
opgevangen, alweer in bakken, daar door stoom
verwarmd, met zoutzuur vermengd en gefil
terd, drie malen, tot het volkomen helder is.
Het schuim, dat zich aan de oppervlakte
ontwikkelt, wordt afgeschept, en levert grond
stof vooi ordinaire zeepsoorten.
Het heldere water wordt vervolgens ver
dampt en de ruwe glycerine blijft op den
bodem achter. Een kort, vrij ingewikkeld
proces, maakt van deze ruwe stof, de zuivere
bekende vloeistof van veel handelswaarde.
De directie is voornemens behalve haar
stukken stuiverszeep, ook zeeppoeder in den
handel te brengen. Reeds is de bewerking
aangevangen en zoodra een groote kwantiteit
voorradig is, wordt de verkoop begonnen.
Zeeppoeder wordt eenvoudig verkregen door
een vermenging met soda, te malen tot poeder.
In de groote werkzaal vloeit door veel
vensters en stukken glaswand het daglicht
vrij binnen tot het de zaal geheel vult, prettig,
aangenaam van licht. Daar is een voortdurende
beweging. Machines en apparaten jagen aan
houdend voort, meisjes in blauwe uniform
japonnen, de letters Y. Z. op de schouders,
zitten aan tafels, in drukke werkzaamheid;
mannen aan machines en persen arbeiden ge
regeld door. Het overdonderend spectakel van
een gewone fabriekzaal heerscht hier niet, de
machines maken slechts zachte, schuivende
geluiden, met maar zeldzame schokken van
persen er in.
De stukken zeep moeten hier gesneden en
geperst worden en dit is wel het aardigste
deel van dit interessant bedrijf. Eerst in de
lengte in reepen, en dan in de breedte in
stukken worden zij doorgesneden.
Voor de zachte, min of meer .weeke sub
stantie, zijn geen metalen zagen of messen
noodig. Tegen harde, in verticale richting
strakgespannen staaldraden worden de stukken
geschoven en in de krachtige voortbeweging,
snijden die draden ze door.
Zóo ontstaan kleinere stukken van 30 bij 10
cM. Deze worden weer gestapeld en een vijf-
of zestal dagen met rust gelaten om te drogen
en nog harder te worden. Dan zijn ze klaar
om gestempeld te worden.
De primitieve vorm, die ook hier nog voor een
klein deel werd toegepast, berustte op het ge
bruik van handpersen. Men heeft er hier vier.
Aan elke handpers werken twee mannen. Eén
draait het rad dat de stempel in beweging
brengt; de ander legt de blokjes zeep in de
machine en haalt ze er na de stempeling weer
uit. De handpersen stempelen fraaier en geil
ker dan de stoompersen. Elke handpers haii
per dag een aantal stukken voor honderd
kisten zeep leveren, dat is 10.000 stukken.
De nieuwe vorm is eenvoudiger en veel
meer practisch. Het is die van het gebruik
eener groote stoommachine die de stukken,
dadelijk na ze gesneden te hebben in de grootte
van twee tabiets stempelt en ze wegschuift
op een eindeloozen leeren riem, die voortbe
wogen wordt op het middengedeelte van een
zeer lange tafel. De riem voert de stukken
de geheele tafel langs en meisjes die daaraan
zitten, grijpen de stukken in hun weg en wik
kelen ze in vloei, om ze verder te verpakken
in het bekende kleurige omhulsel. Ter ver
gelijking diene dat deze groote machine per
dag voor 2oOO kisten voorraad levert dus
2U0 000 stuks met veel minder personeel!
Het is een aardige levendigheid in deze
groote zaal. Aan tafels, overal neergezet wer
ken meisjes aan de verpakking. Kartons wor
den in een kleine machine gevouwd en gesne
den, de meisjes maken er doosjes van en
beplakken ze met etiquets, voör elk der drie
benamingen: Stuivers- Hermit en Sultane
zeep een ander.
De zeepindustrie staat tot zooverre geheel op
zichzelf. Voor ,het overige vinden wij een com
binatie met de fabrieken van de heeren Van den
Bergh, De kracht voor de werktuigen van de
zeepfabriek wordt ontwikkeld in dezelfde
machineruimte waaruit die voor de andere
fabrieken gaat. Zes groote ovens, geregeld
gestookt, leveren de benoodigde warmte. In de
machinekamer werkt een machine van 400
paardekracht, geleverd door de maatschappij
de Schelde te Vlissingen, een machine die
het zij eigenaardigheidshalve vermeld - veel
beter voldoet dan een vroeger gebruikte
Engelsche machine van 250 paardenkracht
Zooveel mogelijk profiteeren zoowel de zeep
fabrieken als de fabrieken van Van den Bergh
van inlandsch werk
Verder zorgt eenzelfde fraai ingerichte druk
kerij voor het vele drukwerk van de beide
fabrieken in eenzelfde laboratorium worden
de grondstoffen onderzocht: beider personeel
vindt des middags zijn schuilplaats in dezelfde
lokalen, overigens staan de fabrieken, zooals
wij reeds zeiden, op zich zelf.
In de zeepfabrieken werken honderd men-
schen, mannen en vrouwen, het gezamenlijk
personeel van drukkerij en machines er buiten
gerekend; de mannen beginnen het werk 's
morgens om 6 urn-, de vrouwen om 7 uur en de
werktijd eindigt behoudens de schafturen, voor
allen te 6 uur s avonds.
Met belangstelling hebben wij deze aardige
industrie in hare verschillende momenten ge
volgd Zij gaat niet tot diepe moeielijk na te
speuren combinaties en zij is- toch niet zóó
oppervlakkig dat zij zonder bezwaar dadelijk
na te gaan is.
Door de energieke wijze waarop zij is aange
vat en haar product gelanceerd, heeft zij zeker
een toekomst. Hermit Sultane en Stuivers-
zeep zijn op krachtige wijze in het verkeer
geworpen, zij zullen er verder hun weg wel
vinden. (R.N.)
TEXEL, 18 April 1898.
Ia de „Vergulde Kikkert" kad eergisteravond
de uitvoering plaats, die ten bate der Bewaar-
seholen te Burg en te Oudesshild gegeven
werd.
De opkomst was bevredigend.' took hadden
wij gaarne gezien, dat er 100 personen meer
waren geweest, èo, om het goede doel, èa,
om den gezelligen avond zelf.
„Trinitas" leidde de werkzaamheden in
met een paar nummers muziek en kweet ziek,
als naar gewoonte, flink van zijne taak. Het
glanspunt van den avond volgde nu: de Heer
V. d. Horst gaf een 3-tal nummers voor viool,
begeleid door piano, orgel en eello. Ieder
genoot van de sehoone, bezielende tonen, die
de violist aan zjjn instrument wist te ont
lokken. Ademlooze stilte gedurende en daverend
applaus na ieder nummer bewees genoegzaam,
dat alle aanwezigen onder den indruk waren
van het sehoone spel. Aan den Heer V. di
Horst onzen warmen dank voor de genotvolle
oogenblikken, ons eergisteravond verschaft.
De operette Duinroosje, by velen reeds
bekend, werd alsnu opgevoerd. Het muzikaal
gedeelte liep flink van stapel, by het tooneel-
spel bleek ons, dat een paar medewerkenden
wat al te veel op hun geheugen hadden ver
trouwd sinds de uitvoering van den IJsclub.
Hoe het zij, alles marcheerde goed, en aan
het eind werden allen onder applaus terug
geroepen om het slotkoor te herhalen.
„Zy leven, zy leven," klonk het opnieuw
door de zaall „zy leven, zy leven," beide
bewaarscholen, waarvoor deze uitvoering werd
georganiseerd, ziedaar de wensch, waarmeö
we ons verslag eindigen.
Naar wy vernemen bedraagt de bruto-
opbrengst der voorstelling Maandag j.l. alhier
gehouden ten voordeele der Algem. Bewaar
scholen te den Burg en Oadesckild aan entréa's
enz. f49,30. Van dat bedrag zullen nog de onver-
mydeiyke onkosten moeten worden betaald,
zoodat er jammer genoeg geen flink bedrag
voor beide nuttige instellingen zal kunnen
overbiyven.
Oudesohild, 12 April. De Heer Lips trad
gisteren in het eifé van den Heer Vos ander
maal op met de meisjes-zangvereeniging „Cres
cendo." Om niet in herhalingen te rallen,
kan worden volstaan met de vermelding, dat
de zangnummers werden uitgevoerd, zooals
men dit van „Crescendo" gewoon is, dat is:
goedl
De kievitten, in de nabykeid van dit
dorp, kunnen niet klagen over gebrek aan
belangstelling.
Een eierenzoeker verhaalt althans, dat ky
Maandagmorgen niet minder dan vier-en-dertig
eieren zoekers had geteld en gedurende denzelf
den tyd in het geheel zeven-entwintig kievitten
had opgemerkt.
Dat gaf dus niet voor den man een vogel.
Oosterond, 12 April. De Jongelingsvereeni-
ging: 1 Thess. 6 vers 21, hield op den avond
van den tweeden Paaschdag haar jaarfeest.
In eenige jaren had dit feest niet plaats gehad,
omdat leden der vereeniging den dood in de
golven hadden gevonden.
Door de heeren Ds. Rooseboom en R. Jansma
werden toespraken gehouden, terwyi verder
vele bydragen in voordracht en zang werden
gehouden.
De Vereeniging telt thans 88 leden en is
16 jaren oud.
In het nieuw gerestaureerde kerkgebouw
der Ned. Herv. Gem. alhier zal a. s. Zondag
voor het eerst godsdienstoefening gehouden
worden.
TEXELSCHE COUR ABT.
V