godsdienst behoorde. Dit is een fout zegt spr.,
ieder moet daarin vrij zijn. Eenigszins is dat
echter re.-ds verbeterd.
Dat ze de goud- en diamantvelden zelf niet
hebben geëxploiteerd, kan hen maar ten deele
als fout worden aangemerkt, omdat ze eerst
beproefd hebben hier in ons land geld er voor
te leenen, maar de thr ns zoo opgewonden .Neder
landers toen hun brandkast gesloten hielden.
Zij zijn er toen wel wat licht over heen gestapt
ze aan de Engelsche kapitalisme af te staan.
Verder hebben ze belasting geheven van de
de eerste levensbehoeften. Dat is een fout,
omdat daardoor de miugegoeden het meest
worden gedrukt.
Hun bekrompen kiesrecht is een fout, doch
zeer begrijpelijk omdat ze anders door de Uit-
landers zouden worden overvleugeld.
In 't Ultimatum van Transvaal werd den
uitlandcrs na 5 jaar verblijf in Transvaal liet
kiesrecht toegestaan en dit .werd door Eugeland
schande genoemd, terwijl zij zelf 10 jaar verblijf
in Engeland eischen om daar kiezer te worden.
In dat kiesrecht werd aanleiding tot den
oorlog gezocht, de ware oorzaak ligt echter meer
aan de kapitalisten als Rhodes, Chamberlain
en anderen. Rhodes is de stichter der Heers-
compagnie, een trust van de verschillende
kleinere diamant-compagniün. Een onmiddelijk
gevolg er van was oen vreeselijke daling der
loonen van de diamant-bewerkers.
Ekodes stichtte ook de Chartered Compagnie,
volgens de Engelsche zeil een echte roe versbende.
De aandeelen daarvan zijn in hooidzaak in handen
van Chamberlain en de prins Van Wales.
De dyuamiet-industrie in Transvaal moest
worden onderdrukt, waut Chamberlain heeft
belang in die industrie in Engeland.
Al worden ook thans de Boeren overwonnen,
dan nog zal de oorlog niet voor goc-d uit zijn,
want de kinderen zullen hun ouders willen
wreken.
Wanneer we de telegrammen van overwin
ningen der Boeren lezen, juichen wij, doch
denken wij niet aan de Engelsche huurlingen
die gedwongen worden te vechten en aan de
moeders vnu deze.
De Engelsche kapitalisten zeggen dat de
Ilollandsche de grootste schurken zijn, terwijl
deze het weer van hnn Engelsche collega's
beweren.
Het is niet de haat tusschen het Hollandsche
ras en liet Engelsche, doch de strijd dei-
kapitalisten.
De Engelsche arbeiders steunen steeds hun
medebroeders, ook alhier.
We moeten strijden tegen eiken oorlog. Voor
r e Transvaal wordt veel, geld verzameld, doch
men vergeet te veel de eigen behoeftigen.
Men spreekt schande over de dum-dumkogels
doch in Atjeh worden dynamiet-patronen en
repeteer-geweren gebruikt, die even verschrik
kelijke wonden maken.
Lafhartig noemt spr. het alhier spotprenten
te maken op de koningin van Engeland, daar
men er toch niet om kan worden vervolgd voor
majesteitschennis. De koningin kan het niet
helpen, dat men in haar naam zooveel verkeerds
doet. Wij hebben geen recht schande te spreken
over de Engelsche regeering, als wij niet pro
testeeren tegen de handelingen van de onze
in Atjeh. Wij zijn tegen elke oorlog en voor
algemeene vrede. Algemeen kiesrecht is er
uoodig overal en dan de bepaling, dat er door
allen moet worden gestemd over oorlog of vrede.
Gedurende de pauze, die thans volgde, werd
gecolporteerd met diverse brochures over doel
enz. der S. D. A. P.
Na de pauze werd door den spreker meer het
oog gevestigd op de Atjehoorlog, waarbij het
recht niet aan onze zijde is. Elke mogendheid,
zegt spr., die gaat koloniseeren doet dit voor
komen steeds te doen om ook die volken de
meerdere beschaving deelachtig te doen worden,
maar men heeft geen recht dit te doen te vuur
en te zwaard. Het standbeeld van J. Pz. Coen
had volgens spr. moeten worden gemaakt in
dezen geest: Coen, met de voet op een Javaan,
die hij de punt van den degen op den strot
plaatst, terwijl hij een bijbel onder den arm
draagt en de blik naar boven richt, met het
onderschrift: „alweer een beschaafd."
Nederlandsch rechtsgevoel is alleen voor export
niet voor binnenlandseh gebruik. Dit is duidelijk
gebleken ook in de; Drcyfuszaak, terwijl de zaak
Iloogerhuizen velen koud laat.
Multatuli heeft reeds met kracht geijverd voor
de belangen der Javanen. Van Kol doet zulks
thans.
De Atjeh-oorlog werd zoogenaamd begonnen
omdat er zeeroovers in Atjeh waren, maar in
welk land zijn die niet. Verdienen de Atjehers
ook niet evengoed onze sympathie als de
Transvnlers Evenmin als deze, zal men ook
de Atjehers uitroeien. In die oorlog, zegt spr.,
wordt even barbaarsch gehandeld als in Zuid-
Afrika. In eiken oorlog worden gruwelen
gepleegd. Wij moeten protesteeren tegen eiken
oorlog. Wij kunnen dit, door gebruik te maken
van ons stemrecht en iemand te kiezen, die
tegen uitbreiding is van oorlogstoerustingen,
een ware voorstander van den vrede. Plotseling
kan dat niet worden afgeschaft, maar geleidelijk
wel. In den verkiezingstijd zullen ongetwijfeld
vele candidaten zich aanbieden, ook de heer
A. P. Staalman. Kiest hem niet, al heeft hij
nog zulke mooie praatjes. Hij geeft zich uit
voor den vertegenwoordiger van een speciaal
militair district.
Wij willen staatspensioen voor den ouden
werkman, voeding en kleeding voor de arme
schoolkinderen. Groot pensioen is niet noodig,
5 h 6 gulden is voldoende. Wanneer wij er
echter om vragen wordt gezegd er is geen
geld. Maar waarom worden de hooge pensioenen
dan niet verminderd Waarom wordt er niet
besnoeid op het oorlogsbudget
Van de gelegenheid tot debat werd geen
gebruik gemaakt. Uit het luide applaus bij
enkele opmerkingen gedurende de voordracht
en na afloop er van bleek duidelijk, dat men
op vele puuten het met spreker eens was,
zoodat het woord van dank den spreker gebracht
door den heer Neve namens de vergadering,
zeker door velen werd beaamd- Na afloop wera
aan de deur gecollecteerd ter vergoeding van
de onkosten.
