N°. 1409.
Donderdag 14 Maart.
A5. 1901
Nieuws- en
Advertentieblad.
Binnenland.
Dit blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond.
Advertentiën vóór 10 uur op den dag der uitgave
ABONNEMENTEN en ADVERTENTIËN worden aangenomen bij de Uitgevers LANGEVELD DE ROOIJ, Parkstraat, Burg op Texel
TEXEL, 9 Maart 1901.
Maandag j.l. hield het departement Texr'
der MaatschappijTot nut van het algemei
weder eene buitengewone vergadering, de
eerste in het jaar 1901. In de zaal waren
bereids tal van zeer duidelijke kaarten op
gehangen, die al terstond bij het binnentreaeu
deden zien, welk onderwerp de spreker dien
avond zou behandelen. Deze, de althans bij
name, zeer bekende heer Mr. H. Smeenge
uit Amsterdam, lid der 2e Kamer, begon,
na het inleidend woord van den Voorzitter,
met te wijzen op de groote beteekonis, welke
„De droogmaking der Zuiderzeehet onder
werp zijner rede, heeft en eerlang nog meer
zal hebben onder de groote vragen van den
dag. Spreker is van meening dat eene be
handeling dezer zaak in het Nut zeer gepast
is, dewijl de eyentueele droogmaking der
Zuiderzee vooral aan hen ten goede zal
komen, wier verstandelijke, zedelijke en
maatschappelijke ontwikkeling de Maatschappij
tot Nut van het Algemeen van hare stichting
ai het meest op het oog heeft gehad. Doch
als het getij verloopt, moet men de bakens
verzettener zijn andere behoeften, dan in
1784, toen de Maatschappij ontstond. De
mindere man vraagt thans om werk, om
daardoor voor do zijnen te kunnen zorgen,
en, bij het ten uitvoer brengen der plannen
van de droogmaking, zal er tal van jaren
werk voor velen zijn.
Twee vragen stelt spreker zich, en hij wil
trachten die bevredigend te beantwoorden
Vooreerst waarom zou men die groote water
plas in ons land willen droogmaken en ten
tweedeIs daar het maatschappelijk belang bij
betrokken, ja of neen
Dat men de zee niet wil dempen, zooals
sommigen nog meenen, maar dat men den
bodem aan de oppervlakte wil brengen, met
het doel om dien in cultuur te brengen,
spreekt als van zelf.
Op eene kaart werd aangetoond, dat de
Zuiderzee er niet altijd is geweest. Ze is
door den invloed der Noordzee ontstaan en
zou zeker nog veel grooter zijn geworden,
wanneer de menschen de werking der natuur
niet hadden beperkt door het aanleggen van
dijken. Wel werd het land daardoor beschermd,
maar het onderhoud van die dijken kost
schatten van geld, en de wensch om aan het
betalen daarvan te ontkomen, deed de ge
dachte aan de droogmaking der zee ontstaan
De gulden tijd van onzen landbouw bracht
ook het zijne daartoe bij, alsook het gebrek
aan zoet water, daar waar men het land
wilde verbeteren. Het bestaan der Zuiderzee
verhindert in ons land de ontginning van den
woesten bodem. Die ontginning moet te
allen tijde mogelijk worden en dat zal, wanneer
men door de droogmaking dier zee bij N. W.
wind geen last van en bij O. wind geen gebrek
aan het zeewater aldaar heeft.
De heer Smeenge besprak nu achtereen
volgens de verschillende plans, welke tot
droogmaking der Zuiderzee waren ontworpen,
b.v. het verstrekkend plan van den ingenieur
Van Diggelen van 1848, dat van den heer
Beyerinck van 1870, dat van den heer Buma
van 1878 en 1879 en eindelijk dat waaraan
onze tegenwoordige minister Lely zooveel
heeft gewerkt. Dat het laatstgenoemde plan
nog niet nader aan de uitvoering kwam is
alleen daaraan te wijten, dat er in onzen tijd
voor zoo verschillende doeleinden geld wordt
gevraagd. Toch is het werk voldoende voor
bereid. Men wil van Wieringen tot Piaam
een dijk leggen, die 30 K.M. of 6 uren lang
is. Deze dijk, waarover men een spoor- en
een straatweg leggen wil, zal 30 mill, gulden
kosten en kan pas na 9 jaar werken gereed
zijn. Vyf groepen, elk van zes sluizen zullen
de verbinding vormen van de Zuiderzee by
Wieringen met IJselmeer, den naam van het
I overgebleven binnenwater na de droogmaking.
Daarna wil men vier groote stukken land,
op de kaart duidelijk aangegeven, inpolderen,
waardoor, na aftrek van land voor kanalen,
tochten, enz. 216000 H.A. verkoopbaar land
zal aangewonnen worden. Dit werk zal in
omstreeks 33 jaren kunnen worden volbracht
én in zijn geheel 200 millioen gulden kosten.
Dit is een belangrijke som, doch ze is te
betalen, wanneer men bedenkt, dat er in de
laatste 36 jaren 360 millioen gulden aan
allerlei werken is uitgegeven. Dat is 10
millioen per jaar, terwijl de droogmaking 6
millioen per jaar zou eischen. En wat een
groot aantal menschen, doorgaans polder
werkers genoemd, zouden daardoor jaren
achtereen werk vinden. Ook later zullen bij
de bewerking der gronden tal van handen
noodig zijn, terwijl in allerlei fabieken door
het maken van machines, enz. nog vele
anderen meer werk zullen vinden. Het droog
maken der Zuiderzee is een maatschappelijk
belang, waarover ieder wel mag nadenken.
Spreker dankt voor de groote aandacht,
waarmede hij bij het houden van zijne rede
is gevolgd, zelfs door de dames, en zegt het
op prijs te stellen, dat zoovelen waren opge
komen om bij de bespreking van een maat
schappelijk vraagstuk tegenwoordig te zijn.
Het Nut had langer geduurd, dan gewoonlijk,
doch 't was aan de aanwezigen te zien, dat
ze den vurigen en opgt-wekten spreker met
genoegen en belangstelling hadden gevolgd.
Het woord van dank, en het tot weerziens,
dat de Voorzitter hem bracht was dan ook
ten volle verdiend.
Op de gewone wijze werd de vergadering
gesloten.
De afdeeling „Texelvan het N. O. G.
zal op Zaterdag a.s. des voorm. lu'/s uur eene
vergadering houden in het café „Den Burg".
Hierbij zal door den heer C. A de Braai
ingeleid worden het onderwerp „Herhalings-
onderwijs". Verder zal eene bespreking ge
houden worden voor „Plattelandsorganisatie",
terwijl de heer J. de Jongh eene letterkundige
bijdrage zal geven.
Was het, dank zij de ondernemingsgeest
van den heer Flens, ons vroeger reeds meer
malen mogelijk waarlijk uitstekende decla
mators enz. op ons eiland zelf te hooren en
hunne gaven te bewonderen, Zaterdag zal
weder, dank zij het streven van genoemden
he9r, om iets bijzonders en waarlijk goeds
op het gebied der kunst te doen leveren,
alhier een toooneelvoorstelling worden gege
ven door acteurs van elders, wier optreden
op verschillende plaatsen in ons land zeer
gunstig werd beoordeeld, zoodat ook alhier
ongetwijfeld den beminnaars van de kunst
een avondje van kunstgenot wacht. De ver
schillende beoordeelingen omtrent dat optre
den elders, voorkomende in de groote en
kleine bladen, alle over te nemen zou te veel
plaatsruimte vergen en is o. i ook minder
noodig Uit alle blijkt ten duidelijkste dat
het gezelschap Delmonte waarlijk iets goeds
kan leveren en ook levert. Is het oordeel
over de opvoering algemeen gunstig, ook over
de stukken, die alhier Zaterdag voor het
voetlicht zullen worden gebracht, is het oordeel
zeer gunstig.
Uit de vele beoordeelingen omtrent spel
en stukken nemen we over hetgeen over
een optreden van het gezelschap Delmonte
wordt geschreven door de redactie van de
Apeldoorsche Courant, n.l.
„Galeotto" geeft veel te leeren, het grijpt
in de ziel, het geeft op indrukwekkende wijze
te zien hoe helsch machtig de laster is en
hoe daaronder de braafste menschen kunnen
bezwijken, maar ook hoe het gif der laster
op velerlei wijze door woord, gebaar, teeken,
lach, enz. wordt verspreid, hoe wjj byna
allen zonder uitzondering daaraan meedoen,
zonder de vreeselijke gevolgen er van angst
vallig te wikken en te wegen.
Alle lof aan de spelers, inzonderheid aan
Mevr. S. de Jong—Cohen en de heerenMon-
tezinos en Delmonte; hun taak was zwaar
en moeilijk doch zij vervulden die met mee
sterschap.
„Kapitein Cardillac", blijspel van Jean Val-
jean, was een goed slot van den avondwij
zagen daarin de hoofdpersonen uit „Galeotto"
in vrij wat aangenamer en vriendelijker licht,
niet zagen wij hen bevlekt door het giftig
speeksel van den laster, maar verheerlijkt
door het heiligen vuur in den mensch, door
geestdrift, vriendschap en liefde."
Met aandrang meenen we ieder liefhebber
van de kunst te mogen aanraden Zaterdag
avond naar Hotel „Texel" op te gaan vol
vertrouwen, dat mea zich zijn tocht daarheen
niet zal behoeven te beklagen en tevens als
bewijs van waardeering van de pogingen van
den heer Flens, om de gelegenheid te geven
op het gebied van kunst alhier weer iets goeds
te genieten.
Waal, 12 Maart. Dat het, zoodra de maand
Maart in het land is, te laat in den tijd
wordt, om nog „een avondjete geven, onder
vonden de Heeren Niessink met zijne licht
beelden en Har tog met zijne voordracht over
„de Transvaal."
Beide avonden toch was het aantal bezoe
kers niet groot: toch wist de heer N. zijnen
toehoorders eenige aangename uren te bezor
gen, en gelukte het den heer H. allen, die
opgekomen waren, te boeien met zijne lezing
over toestanden, door hem zelf bijgewoond
en beleefd.
De wintervermakelijkheden zijn nu zeker
wel geëindigd, vele menschen zijn reeds aan
den arbeid getogen op het land of in den tuin.
De Cocksdorp, 11 Maart. In eene gisteren
gehouden vergadering van den Kerkeraad der
Nederd. Herv. gemeente alhier werd opnieuw
besloten, dat het kiescollege zal hebben te
beslissen over het beroepen van predikanten
en het benoemen van ouderlingen en diakenen.
Alle opgekomen manslidmaten hadden voor
het kiescollege gestemd.
De lezing, j.l. Vrijdag door den heer
Hartog van Vlieland gehouden, was niet best
bezocht. Het verhandelde viel wel in den
smaak. De heer Barends opende en sloot de
vergadering.
Oudesohild, 12 Maart. Voor eenige dagen
kwam een vlootje hoogaartsen uit Zeeland
naar de Zuid-Westkust, om daar te zoeken
naar mosselzaad, hetwelk men gewoon is
jaarlijks bij groote hoeveelheden bij de Noord-
zee-eilanden en op de mosselbanken der
Zuiderzee in te zamelen. Het onderzoek
nabij de Hors en het Horntje ingosteld, schijnt
zoodanig te zyn geweest, dat de vaartuigjes
al spoedig weer zijn vertrokken.
De eerste verzending van garnalen en
alikruiken, die door middel van de nieuwe
handelsbank zal verkocht worden, heeft heden
plaats gehad.
In de gister gehouden vergadering der
Tweede Kamer werd o. a. met 47 tegen 44
stemmen aangenomen een amendement—
Van Gilsen om 81/, maand in de wet op te
nemen als maximum, met de bevoegdheid
dien tijd tot 12 maanden te verlengen voor
wie nog niet genoeg bekwaamd blijkt. Hier
na werd het aldus gewijzigde regeeringsar-
tikel aangenomen.
De minister van Oorlog, de heer Eland,
vroeg hierop schorsing der beraadslagingen.
Naar men verneemt is de Minister voor
nemens om, na intrekking der aanhangige
legerwetten, zijne portefeuille ter beschikking
te stellen van Hare Majesteit.
Algemeen is men van oordeel, dat het
Kamervotum aan het ministerie in zjjn geheel
geen aanleiding zal geven tot aftreden:
TEXETSCHE COURANT.
Abonnementsprijs per 8 maanden
Voor den Burg 30 Cts. Franco per post door ge
heel Nederland 45 Cts. Naar Amerika en andere
landen met verhooging der porto's.
Prijs der Advertentièn
Van 1 tot 5 regels 30 Cts. Iedere regel meer 6 Cts.
Groote letters en Vignetten worden naar plaatsruimte
berekend. Bewijsnummers 2 Cts. per nummer.
