'J N°. 2128. Donderdag 13 Februari 1908. 21sfce Jaargang Nieuws- en Advertentieblad. Vatt week tof week Dit blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond Advertentiën vóór 10 uur op den dag der uitgave. ABONNEME NTEN en ADVERTENTIËN worden aangenomen bij de Uitgevers LA N GEVELD DE ROOIJ, ParkstraatBurg op Texel 1 Febr. 8 Febr. De voorbije week is voor ons land zeer kalm geweest, wat de gebeurtenissen betreft en bet weinige nieuws dat nog zoo nu en dan gebracht werd verdween in den schaduw van de groote aangrijpende gebeurtenis in het verre Portugal, waarover dan ook de groote bladen ten onzent kolommen bijzon- zonderheden kwamen mededeelen. Aan d6 eigen onbelangrijke dingen van den dag werd dan ook weinig de aandacht geschonken. Als we nu toch enkele regels aan „bin nenland wyden is bet dan ook niet zoozeer om iets nieuws te vertellen, doch wel om naar aanleiding van een enkel feit een gevolgtrekking te maken, die naar bet ons voorkomt straks juist zal gebleken zijn. Dat feit is, dat in de voorbye week de beide Kamers van bet demissionaire Kabinet afscheid hebben genon^n. De credietwetten voor „oorlog", noodig geworden door het verwerpen der begrooting, zijn in behande ling geweest en zeer waarschijnlijk beeft het Kabinet-de Meester de laatste hand daarmee gelegd aan zijn arbeid. Wel is daarmede de crisis nog niet opgelost, maar onze veronderstelling is, dat waar de nood zakelijke parlementaire arbeid thans beeft plaats gehad en de Kamers op reces zijn, bet oogenblik aanstaande is, waarop we het nieuwe ministerie-Heemskerk zullen zien verschijnen. Einde dezer maand of begin Maart komt de Kamer weer bijeen en zullen de Ministers eenigen tijd hebben zich in de zaken van hun departement in te wijden om slag vaardig in 's Lands vergaderzaal te kunnen verschijnen, dan kan de heer Heemskerk niet lang meer blijven zoeken naar zijn mannetjes. Als bij ze niot reeds gevonden heeft. Want naar luid van een bericht aan bet „Hbld." van heden, Zaterdagavond, is dit reeds het geval en staat bet nieuwe Kabinet kant en klaar. Zoodat bet ons wil voorkomen, dat als dit overzicht onder de oogen der lezers komt, de „Staatscourant" de benoemingen heeft gebracht. —o—o—o— Nog een ander feit wenschen we even te kronieken, zulks in verband met de in den laatsten tijd op den voorgrond getreden kiesrechtkwestie. Maakten we in ons vorig overzicht melding van de motie der Liberale Unie, in de afgeloopen week vroeg de Algemeene bond van R. K. kiesverenigin gen onze aandacht. Door het bestuur van genoemden bond is aan de leden een circulaire gezonden vergezeld van een aantal vrageD, uit welker beantwoording op de alg. vergadering zal blyken welke houding door den Bond tegen over bet vraagstuk zal worden aangenomen. Deze vragen luiden Ons vorig overzicht was nauwelijks ge schreven, toen de telegraaf ons de tijding bracht van het ontzettend drama dat op den avond van den eersten van Sprokkel maand te Lissabon afgespeeld werd en dat schier overal met afgryzen werd vernomen. Aller oogen zijn plotseling door den ver raderlijken moord, op den Koning en den Kroonprins gepleegd, op Portugal gevestigd. En terwijl in de voorbije week door onze Koningin de Zweedsche missie die de troons bestijging van den Zweedscben vorst aan kwam kondigen ontvangen werd, maakte de vertegenwoordiger van H. M. zich gereed ons bof te vertegenwoordigen bij de droeve uitvaart van den onder moordenaarshanden gevallen rampzaligen Koning en Kroonprins van het Portugeesche rijk. Opnieuw wordt gevoeld hoe weinig begeerlijk het leven der vorsten is in onzen veelbewogen tijd en opnieuw gezien hoe spoedig de luister van kroon en schepter kunnen verbleeken. Vrij onverwacht kwam de tijding van den ontzettenden Koningsmoord. Wel is waar kwamen in den laatsten tijd ver schillende onrustbarende berichten uit het Portugeesche rijk, maar ook al te dikwijls waren deze met elkaar in tegenspraak, zoodat het zeer moeielyk, zoo niet geheel onmogelijk was zich een juist begrip te vormen van den toestand en het rijk. Wat ook de reden was, dat we er in onze over zichten zoo weinig melding van maakten. Thans, nu de gebeurtenissen zoo'n ern- stigen loop hebben genomen en aller oogen gericht zijn op het land, waarin zich het bloedig drama heeft afgespeeld, dringt zich de vraag naar voren, wat als de naaste aanleiding van dit vreeselijk gebeuren moet beschouwd worden. Portugal beeft in de laatste twintig jaren een slechte regeering gehad. De strijd in het land ging voortdurend tusschen de twee' groote politieke partijen, die der regenera- dors en der progressisten. Beurtelings waren ze aan het bewind maar hun oog was telkens minder op het landsbelang dan wel gericht op de voordeelen die bet uitoefenen van het staatsgezag konden medebrengen. Aan sociale hervormingen werd minder ge dacht, meer aan persoonlijk voordeel en partijbelangen. Toen Franco dan ook in Mei 1906 aan het bewind kwam vond hij een rechte Augiasstal te reinigen en hy heeft dit trachten te doen, het dient tot zijn eer gezegd. Hij scheen aangewezen een einde te maken aan de grove misbruiken, die den vooruitgang onmogelijk maakten. By zijn optreden sloot hy een verbond met de progressisten en stelde een programma van hervormingen op die hij met hulp der Cortes zooveel nis Tweede Kamer trachte te verwezenlijken. Maar aldra stuitte by op passieven tegenstand bij de oppositie en ook zijn politieke vrienden vielen hem af toen er voor hen aan de staatsruif niot meer te halen viel. Hij miste daardoor de meerderheid in de Cortes en ontbond dozo in April van het vorige jaar met toestemmiug des Konings. Zijn bedoe ling was voorloopig zonder Cortes te re- geeren en zich intusscben den steun der progressisten te verzekeren. Dit laatste gelukte bom niet en toen de progressisten onwillig bleken in een ministerie onder Franco te treden, diende deze zijn ontslag in. De Koning nam dit ontslag evenwel niet aan en zoo bleef Franco aan het be wind met een ministerie, dat hem bevriend was Zoo was bij den dictator en niet alleen in naam maar ook in de daad. Want da delijk begon hij den Augiasstal te reinigen. Ongeveer 2600 zoogenaamde „ambtenaren" werden door hem ontslagen, wat de schat kist een besparing van eenige miljoenen gaf maar de persoonlijke vijanden van den minister met eenige duizenden vermeerderde. De oppositie zweeg dan ook niet maar sprak des te luider, nu niet in de Cortes, maar in de pers. Maar de dictator wist daar wel een middeltje op en verschillende bladen kwamen onder cencuur of werden geheel verboden. Maar toch lieten zij die vroeger aan de staatsruif hadden gezeten zich door het strenge optreden van Franco niet uit bet veld slaan en steeds luider werd de eisch gehoord in het land dat aan den ongrondwettigen toestand een einde moest komen. De progressisten en de re- generadors staken de hoofden bijeen, ver gaderingen werden gehouden en gelijk luidende moties werden aangenomen, be helzende den eisch tot intrekking van de besluiten tegen de grondrechten, herstel van den grondwettigen toestand, herziening der grondwet enz en op groote schaal werden manifesten onder bet volk ver spreid. Wel beloofde Franco in 't midden van December dat er in April een nieuwe Cortes zou komen, dat met andere woorden de dictatuur zou worden opgeheven en knoopte bij bereids onderhandelingen aan met de leiders der beide toonaangevende partijen, maar een bevredigend resultaat schenen deze onderhandelingen niet gehad te hebben. Intusscben nam de ontevredenheid hand over band toe en voor de revolutionaire elementen waren het dagen vap propa ganda. Vooral de partij der republikeinen maakte vorderingen daar de agitatie niet alleen tegen Franco maar tevens tegen den Koning gericht was. Immers de Koning had den Minister vrij spel gegeven en keurde in alle opzichten diens optreden goed. Zoo kwamen in Januari allerlei vage berichten uit Lissabon waaruit op te maken viel dat het daar lang niet rustig was. 't Rechte kwam men echter niet te weten omdat Franco een strenge cencor bevolen had. In de laatste dagen evenwel kwamen over Madrid de geruchten van opstootjes, gevechten met de politie en arrestaties. Tal van personen werden gewond en ge heime bergplaatsen van bommen en wa penen ontdekt, welke laatste wezen op een op handeD zijnde omwenteling. Franco liet voor Lissabon den staat van beleg afkon digen en liet een aantal Kamerleden die hij als hoofden van het verzet beschouwde gevangen nemen. Oogenschijnlijk keerde de rust inde stad terug, zoo zelfs dat de koninklijke familie geen gevaar meer duchtte en het voorge nomen uitstapje maakte naar Villavicoza aan de kust om daar de jaarlijksche groote mis by te wonen. Helaas dit uitstapje is den Koning en den Kroonprins noodlottig geworden De republikeinen zetten in 't geheim hun plannen door. Een aanslag werd vastgesteld op den 31 Januari. Ze wilden met de hulp van de troepen van de stad Oporto de telegraaf en telefoon te Lissabon over meesteren, de koninklijke familie op een schip uit het land zenden, Franco ombren gen, zyn ministers gevangen nemen en de republiek uitroepen. Evenwel op het laatste oogenblik werd het plan verraden en arres taties op groote schaal hadden plaats aan den avond voor den dag dat de Koninklijke familie te Lissabon zou terugkeeren. Maar het verzet der republikeinen mocht voor een oogenblik gebroken schijnen een laatste wanhopige poging om do staatsorde om te keeren werd beproefd. Dat was de gru welijke gewelddaad die aan den Koning en den Kroonprins het leven kostte. Toen zij van hun uitstapjo terugkeerden vielen ze onder het moordend lood. Wel hebben de republikeinen rouw in het Koninklijk paleis gebracht, maar toch is de republiek niet gevestigd kunnen wor den. Want de 18-jarige prins Manuel is tot Koning uitgeroepen onder voogdij van zijn moeder de Koningin. Maar wel is door deze gewelddaad de dictatuur over Portugal opgeheven. Een nieuw ministerie heeft de teugels van het bewind in handen genomen, Franco heeft het land verlaten en de jonge koning heeft geproclameerd dat de grond wettige rechten hersteld zullen worden. De gevangen genomen Kamerleden zullen in vrijheid gesteld worden en binnen kor ten tijd zullen de verkiezingen voor het Cortes plaats hebben. Zeer is het voor den jongen Koning te hopen dat zijn ver zoenend optreden de rust in het land zal kunnen herstellen. f De leerschool voor den jongen vorst is hard geweest, ontzettend hard. En zijn positie is verre van benijdenswaard. Op een leeftijd dat men zich nog veroorloven mag van de lachende jeugd te genieten is hij geroepen tot de ernstige en zware taak den troon te beklimmen, waarvan zijn vader zoo wreed werd neergeschoten en het bestuur te aanvaarden over een land waarin het nog gist en woelt en dat gebukt gaat onder de gevolgen van een verwilderde regeering. o—o—o— Eenige weken geleden heeft het Belgische ministerie een spoedige oplossing der Congo- kwestie in uitzicht gesteld en dat schijnt thans inderdaad bewaarheid te zullen wor den. De regeering heeft nieuwe onderhan delingen met den Congostaat geopend en naar het heet komen deze hierop neer, dat zij het denkbeeld van een Kroonstichting heeft opgegeven en overwogen zal worden de instelling van een bijzonder fonds voor de uitvoering van openbare werken in Congo en België. Een lijst der uit te voeren werken moet reeds in grove trekken opge maakt zijn en in de politieke kringen "in België ziet men de koloniale kwestie al zoo goed als geregeld. o o o—o Sic transit gloria mundi. Deze spreuk dient wel geschreven te worden boven de geschiedenis van den eens zoo gevierden nu zoo ontmaskerden „held" van Port Arthur, generaal Stössel. Zooals de lezer weet was sedert lang een proces tegen dezen generaal gaande en werd hem niets minder ten laste gelegd dan dat hij de vesting zonder dat dit nood zakelijk was aan den vijand had prijsge geven. Stössel bleef dit ten stelligste ont kennen, maar slaagde er niet in deugdelijke bewijzen daartoe aan te brengen. De be schuldigingen door Koeropathin in zijn bekend boek over den oorlog neergeschre ven en de ernstige verwijten van betrouw bare getuigen zijn niet door hem weerlegd kunnen worden. Donderdag heeft de auditeur-militair, generaal Goershi requisitor genomen in deze pijnlijke zaak. In een inderdaad vernieti gende rede, die niet minder dan 5 uren duurde, heeft hij een boekje van den „held" van Port-Arthur opengedaan, waarin enkel plaats was voor qualifies ties als vervalsching bedrog en lafheid. Het gansc-he land had Stössel voor een held gehouden, maar hij was gebleken een lafaard van de ergste soort te zijn. Er waren nog voldoende weerbare soldaten, krijgsvoorraad en levens middelen waren er eveneens voldoende en toch werd de vesting overgegeven. Dat noemt men verraad tegen het vaderland plegen en dergelijke verraders dienden met den dood gestraft te worden. De aanklager eischte dan ook tegen Stössel en een twee tal andere generaals de doodstraf. Waar schijnlijk dat de Czaar deze zal veranderen in een andere, maar een feit is het dat van de heldendaden van generaal Stössel niets zal overblijven en zijn naam in de analen van Ruslands geschiedenis zal be waard blijven als die van een onwaardige. En dat betreft den man die door den Czaar met een hooge ridderorde beloond werd en aan wien zelfs de Duitsche Keizer een eerezwaard vereerde voor zijn dapper gedrag. Sic transit gloria mundi. TEXELSCHE COURANT. Abonnementsprijs per 3 maanden. Voor den Bdeg 30 Cts. Franco per post door ge heel Nederland 45 Cts. Naar Amerika en andere landen met verhooging der porto's. Prijs der Advertentièn. Van 1 tot 5 regels 30 Cts. Iedere regel meer 6 Cts Groote letters en Vignetten worden naar plaatsruimte berekend. Bewijsnummers 2 Cts. per nummer. 1. Aclit gij het thans, nu de voorstellen tot grondswctshcrzicning staan ingetrokken te worden nog noodzakelijk of wenschclijk dat de Bond zich over de regeling van het kiesrecht uitspreko 2. Zijt ge van oordeel dat de kiesrechtregeling volgens de wet-Van Houten aan zoo grooto ge breken lijdt, dat een nieuwe regeling wensche- lijk is 3. Meent ge dat een nieuwe regeling van het kiesrecht zoo urgent is dat desnoods eon herziening der grondwet aan het voortarboiden aan de soci- alo wetgeving moet voorafgaan 4. Behooren de grondslagen van het kiesrecht van de politieke lichamen in de grondwet thuis of kao aan de wet worden overgelaten die te regelen 5. Is het kiesrecht een den burger van nature toekomend recht of is hot kiesrecht een bevoegd heid, die door do Overheid wordt toegekend aan die burgers, die vermoed worden do geschiktheid van het kiezen te bezitten G. Behoort do nieuwe kiesrechtregeling weder individueel te zijn of sohonkt ge de voorkeur aan organisch kiesrecht? 7. Wordt naar uwe racening een eerste stap gezet op den wog naar organisch kiesrecht, door het kiesrecht toe te kennen nan gezinshoofden? 8. Of zijt go van oordeel indien go vraag 7 niet toestemmend kunt beantwoorden dat iu het zijn van gezin^ioofd naast andere een uilnomond kentceke™ ligt van gesohiktbeid om do kiesfunctio uit te oefonen 9. Of verklaart ge U gelet op de tegen woordige politieke verhoudingen voor algemeen kiesrecht 10. Behooren zoowel degenen, die vanwege de Overheid als zij die door kerkelijke en part. liefdadigheidsstichtingen blijvend bedeeld worden van het kiesrecht te worden uitgesloten, of alleen de eerstgenoemden 11. Indien het kiesrecht is een door de Over heid toegekende bevoegdheid, heeft deze dan ook het reobt te eischen dat van dit kiesrecht gebruik gemaakt wordt? 12. Zijt ge voor invoering van een evenredige vertegenwoordiging, ongeveer als in Belgie bestaat? 13. Is invoering van ev. vertegenw. van zooveel belang, dat een oplossing van het kies- rechtvraagstuk zonder haar onbevredigendend dient te boeten 14. Zij ge van meening, dat het meervoudig kiesrecht alleen in theorie een prachtige instelling is, of acht gij haar ook in de praktijk uitvoerbaar? 15. Acht ge het tijdstip gekomen, waarop ook de vrouw, in meerdere of mindere mate het kiesrecht behoort te worden toegekend

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1908 | | pagina 1