N°„ 2133.
Zondag 1 Maart 1908.
21ste Jaargang
Nieuws- en
Advertentieblad.
in non land.
Dit blad verschijut Woensdag- en Zaterdagavond
Abonnementsprijs per 3 maanden.
Voor den Burg 30 Cts. Franco per post door ge
heel Nedereand 45 Cts. Naar Amerika en andere
landen met verhooging der porto's.
Advertentiën vóór 10 nnr op den dag der uitgave.
Prijs der Advertentién.
Van 1 tot 5 regels 30 Cts. Iedere regel meer 6 Cts
Groote letters en Yignetten worden naar plaatsruimte
berekend. Bewijsnummers 2 Cts. per nummer.
ABONNEMENTEN en ADVERTENTIËN worden aangenomen bij de Uitgevers LANGEVELD DE ROOIJ, Parkstraat, Burg op Texel.
Kostelooze Vaccinatie.
Burgemeester en Wethouders der Ge
meente Texel maken bekend, dat de
gelegenheid zal zijn opengesteld tot kos
telooze inenting en herinenting van de
ingezetenen, die zich daartoe aanmelden:
te Den Burg, in de O. L. School, op
Woensdag 4 Maart, 's middags 12 uur;
te De Cocks dorp, teu huize van Jb. Buijs
op Dinsdag 3 Maart, voorm. ll'Guur;
te Deyi Hoorn, in de O. L. School, op
Woensdag 4 Maart, namiddags 3 uur;
te De Koog, in de O. L. School, op
Donderdag 5 Maart, namiddags 2 V2 uur;
te Oosterend, ten huize van IJ. Koppen,
op Woensdag 4 Maart, voormidd. 11 uur
en op Zaterdag 7 Maart, namiddags 4 uur;
te Oudeschikl, in de O. L. School, op
Woensdag 4 Maart, namiddags 5 uur, of
te De Waal, ten huize van den genees
heer Van der Vegt, op Woensdag den
4 Maart 1908, des namiddags 7 uur.
Texel, den 26 Februari 1908.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
De Secretaris, De Burgemeester,
RUIBING W F. HIDDINGH.
TEXEL, 29 FEBRUARI 1908.
Voor den komenden tijd.
Nu we dit schrijven is de tweede
maand van het jaar nagenoeg verstreken,
althans de datum van dit nummer van
ons blad vermeld reeds 1 Maart.
Van Februari valt niet zooveel lof te
spreken, het weêr was vaak ruw, her
inneren we ons maar de storm welke
voor een week geleden woedde en die
elders zooveel schade teweeg bracht,
öf 't was regenachtig, doch vaak verre
van aangenaam, een enkelen dag uitge
zonderd, welke een voorbode mocht ge
noemd worden van de Lente, welke
Maart, zal zij haren naam eer aandoen,
ons moet brengen.
Wij gaan een mooien tijd tegemoet,
doch ook een tijd van groote zorg en
oplettendheid, een tijd van werkzaamheid
op menigerlei gebied.
De tijd van zaaien en planten, de
schapenfokkerij, de hooibouw, de oogst
tijd voor den bouwboer, 't zijn alles zaken
voor de naaste toekomst, welke zullen
moeten zijn afgedaan voor dat het groote
feit: de alg. verg. en de tentoonstelling
van de Holl. Maatsch. van Landbouw
aan de orde zal wezen.
En ook deze zaak eischt eene zorg
vuldige voorbereiding, zal het goed wezen;
wel zijn we van dat tijdstip nog een
half jaar verwijderd, doch wanneer we
bedenken dat na den dag van beslissing
ten gunste van Texel, alreeds nagenoeg
een halfjaar is verloopen, dan is te ver
wachten dat bij de vele bemoeiingen
welke ieder in zijne zaken heeft, het
tweede halfjaar spoediger zal blijken te
zijn voorbijgegaan dan menigeen wel
vermoedt.
De besturen van de afdeelingen „Texel"
en „Eierland" van de H.M. v. L., welke
afdeelingen gezamenlijk de tentoonstel
ling aanleggen, zijn dan ook alreeds aan
het werk getogen om te doon wat voor
deze zaak noodig is, en een van de voor
bereidende werkzaamheden is het ont
werpen, vaststellen, doen drukken en
verspreiden van het programma, hetwelk
op aanvraag verkrijgbaar is.
Bat programma omschrijft al hetgeen
op de dagen van 9 13 September be
trekking heeft, als: eene opgave van
commissiën, gevraagde voorwerpen, be
palingen omtrent beoordeeling van in te
zenden voorwerpen, toetekennen prijzen
en zoo meer.
In 17 verschillende afdeelingen, te
samen 137 rubrieken, wordt omschreven
wat alzoo wordt gevraagd.
Di9 afdeelingen zijn als volgt: Wolvee,
Rundvee, Paarden, aangespannen paarden
(Concours Hippique), Varkens, Pluimvee,
Konijnen, Bijenteelt, Zuivelbereiding,
Akkerbouw, Knol- en Wortelgewassen,
Tuinbouw, Vruchtenteelt, Bloemisterij,
Bloembollen, Werktuigen, Landbouw
onderwijs, terwijl verder tot opluistering
wordt gevraagd de mooiste en volledig
ste verzameling van in het wild bloeiende
planten van Texels bodem, zoomede
Vogels, Eieren, enz.
Men ziet dat het eene beteekenende
tentoonstelling zal kunnen worden, in
dien voor alle gevraagde rubrieken zich
eenige deelnemers aanmelden.
Voor ieder der gevraagde rubrieken
worden medailles uitgeloofd, hetzij in
goud, verguld zilver, zilver of brons, of
ook wel getuigschriften.
Verder bevat het programma mede-
deelingen betrekking hebbende op de
inzending, als: aanmelding, inleggelden
en meer andere voorwaarden.
Evenzoo de voorrechten, aan leden
der Holl. Maatsch. van Landb. toegestaan,
terwijl verder als festifiteiten in het
programma worden vermeld: Rijtoeren,
Concerten; Café Chantants; Kermis-
Specialiteiten; Oplating Ballon-Captif;
Vuurwerk, etc. etc.
Met deze opgave kunnen we zeker wel
volstaan, die er meer van wenscht te
weten raden we aan een programma
aan te vragen bij een der Secretarissen
de heeren Jb. Nz. Kikkert of D. C. Dros,
wij twijfelen niet of deze heeren zullen
daaraan met genoegen voldoen.
In algemeenen zin is het bovenstaande
zeker voldoende om zich een denkbeeld
te maken van hetgeen in de 2de week
van September onze aandacht zal vragen,
doch ook is het zeker duidelijk dat veel
werkkracht zal moeten worden ontwik
keld, om het alles zoo voor elkaar te
zetten, dat de bezoekers van elders
tevreden kunnen zijn over hetgeen Texel
hen zal aanbieden.
Voor het welslagen van een en ander
uitten wij onze goede wenschen.
Vergadering van 't Nut.
Dinsdagavond had in de gewone verga
derzaal de reeds lang verwachtte vergade
ring plaats van 't Nut alhier.
De opkomst van leden en geïntroduceerden
mocht vrij goed worden genoemd.
De voorz. opende de vergadering met
een welkom aan spreker en hoorders en
voegde daaraan toe, dat dit nu de le ver
gadering van 't Nut in 1908 was. Reeds
sedert geruimen tijd had geen vergadering
plaats, do spreker welke men gehoopt had
in December alhier te zien optreden had
bericht gezonden, verhindort te zijn, terwijl
de heer Smeonge, welke eindelijk thans
zou optreden, reeds in Januari was ver
wacht. De heer S. echter, vervolgde de
voorz., heeft zooveel werkzaamheden op
allerlei gebied en Texel ligt voor spr. zoo
ver, dat het ZEd. niet mogelijk bleek tijd
er voor te vinden gedurende Januari, en nu
is bijna ook Februari ten eindo gespoed
voor we eindelijk het voorrecht mogen
smaken de heer S. weer eens in ons midden
te zien. De verwachting is hoog gespannen
Het groote succes, waarmee de heer S.
hier 7 jaar geleden optrad ligt nog velen
versch in 't geheugen en wij twijfelen niet
of ook thans zal men weder hoogst voldaan
kunnen zjjn over het gehoorde.
De heer Smeenge thans het woord ver
krijgende zegt dat het na zulks een inlei
dingswoord zeker moeielijk is voor een
spreker om op te treden, en dat het zeker
good is, dat hjj door zijn 22-jarige loopbaan
als lid der Tweede Kamer daarvoor de
noodige brutaliteit heeft verkregen. Dat
Texel zooals de voorz. zei ver ligt wordt
door spr. niet beaamd, wel moet ZEd. er
kennen, dat. hij ofschoon voorzitter der
Scbippersvereeniging „Schuttevaer" geen
held op het water is, do opmerking werd
ook door spr. gemaakt dat Texel na zeven
jaar nog niet dichter bij den vasten wal
gekomen was, al was er ook een 2de stoorn-
bootdienst bijgekomen, uitgaande van de
Texelaars zelf en waardoor de aandacht
van geheel Nederland op dat eiland geves
tigd is. Spr. juicht dat toe en voorspelt
dat de toevloed van vreemdelingen, die dit
jaar ons eiland zullen bezoeken enorm zal
zal om 't bijzondere tijdens de groote land-
bou wtentoonstelling.
Na deze inleiding ging spr. over tot de
behandeling van het onderwerp voor dien
avond door het bestuur uitgekozen, n 1.
„Volkswelvaart."
Spr. noemt dit een alleszins gepast onder
werp voor 't Nut, dat steeds de bevorde
ring van den Volkswelvaart op 'tooghad.
Wat is volkswelvaart en wat zullen reeds
de stichters der maatschappij tot N. v. 't A.
er onder hebben verstaan
Om dat te verklaren meent spr. is het
goed het woord in zijn twee deel en te
ontleden nl. Volk en Welvaart.
Wat moet worden verstaan onder volk
D_e meeningen daaromtrent loopen zeer
uiteen. De sociaal democraten b.v. die
steeds hun mond vol hebben van 't volk
en wier orgaan zelfs dien naam draagt,
verstonden aanvankelijk onder volk slechts
zij, die met handenarbeid hun brood ver
dienden, later werden daaraan nog toege
voegd enkele arbeiders met het hoofd en
kleine winkeliers, wanneer zij dus spreken
van bevordering van volkswelvaart beoogen
zjj slechts de welvaart van een bepaald
deel der menschen ten koste van het andere
deel.
Een andere groep weer rekent onder haar
volk alleen die personen welke op een
ouden stamboom kunnen wijzen.
Weer een andere partij spreekt van haar
volk en rekent daaronder alleen die per
sonen, welke tot haar kerk behooren.
Een ware nutsman zegt spr. zondert
echter niemand uit. Hij verstaat eronder
ieder mensch zoowel arm als rijk. Spr.
zal dus spreken over volkswelvaart in dien
geest.
Welk soort van welvaart moet nu worden
bevordert, alleen matrieel welvaart of ook
geestelijke? vraagt spr. en reeds dadelijk
volgt daarop het antwoord. Als nutsman
moet worden gestreefd naar de ontwikke
ling van verstandelijke, zedelijke en maat
schappelijke welvaart.
Deze stelling wordt door spr. nader uit
eengezet. Kan er zegt spr. werkelijk sprake
zijn van volkswelvaart wanneer maar de
kapitalist hooge rente van zijn kapitaal
trekt? Neen zegt spr.
Is er voldoende reden om van volks
welvaart te spreken, wanneer landbouw en
veeteelt ruime winsten opleveren en den
landbouwer en veehouder maar het geld
in de kas kan opstapelen Neen want
ook dan is niet de welvaart het deel van
alle kringen in de maatschappij.
Ook niet wanneer de koopman en han
delsman grove winsten verkrijgen is er nog
geen sprake van volkswelvaart.
Zelfs al ware het, dat de materieele wol
vaart door allen genoten werd, als ieder
ruim voldoende had om van te leven ook
dan nog zou er geen sprake kunnen zijn
van volkswelvaart. Het oude gezegde toch
„een mensch kan bij brood alleen niet
leven" is nog steeds waar. Er is nog veel
meer noodig dan voedsel en kleeding voor
men kan spreken van welvaart. In de
eerste plaats mag zeker worden verlangd
een aangenaam te huis en zooveel mogelijk
tevredenheid. Een vader moest zonder
bezwaar aan zijn kind kunnen vragen
„wat wilt gjj worden in de wereld?" Aan
alle rangen en klassen in de maatschappij
moest het mogelijk zjjn vooruit te komen
in de wereld.
De wereld is in de laatste jaren geheel
veranderd tengevolge van de invoering van
stoom- en electriteit, deze zijn de oorzaak
der vooruitgang. De strijd om het bestaan
werd er zwaarder door zoo ook kwam bij de
ouders meer het idee, onze zoon moet ambte
naar worden. Dat er echter onder die jonge
lieden velen zijn,die niet geschikt zijner voor
en ten onder gaan is een groot kwaad.
Spr. herinnert hierop hoe tengevolge van
stoom en electriciteit de toestanden geheel
veranderd waren, hoe vroeger b. v. de land
bouwer kalm kon leven, zonder zich te
bekommeren over de buitenwereld en maar
werkte op dezelfde wijze als zijn voor
vaderen, de producten van zijn arbeid af
leverende aan de personen in den omtrek
van zijn landerijen wonende; hoe echter de
stoom het mogelijk maakte voor betrekkelijk
geringe kosten de landbouwvoortbrengselen
van elders in te voeren en deze daardoor
een zware concurrent voor hem werd.
De boer moest de bakens verzetten, kon
niet langer werken als zijn vader en groot
vader zulks deden, moest zich voorzien van
nieuwere machineriën en gebruik maken
van de vroeger zoo door hem bespotte
kunstmest.
Ook de handwerksman werd gedwongen
zijn kennis meer uit te breiden. De gewone
dorpssmid was niet in staat de nieuwere
machines te herstellen wanneer er een
gebrek aan kwam; teekenscholen, ambacht
scholen moesten worden opgericht.
Onderwijs en opvoeding hebben ten allen
tijde een belangrijke factor uitgemaakt voor
de bevordering van de volkswelvaart. Door
het Nut werd en wordt dit nog steeds zeer
goed ingezien. Kennis is macht en gaat
in vele gevallen of altijd boven kapitaal.
Naar het voorbeeld van 'tNut en ten
gevolge van het onderzoek en het streven
dier Maatschappij ontstonden vele belang
rijke verbeteringen. De onderwijswetten
waren een rechtstreeks uitvloeisel ervan.
Ook de verbetering van de woningtoe
standen door de woningwet. Maar nog
door vele minder gunstig beoordeeld, doch
ongetwijfeld later toegejuicht, zal te danken
zijn aan het initiatief van het Nut, dat
indertijd geld toestond voor een rapport
over de woningentoestand in ons land, door
welk rapport aller oogen gevestigd werden
op de groote misstanden.
Door de verbetering der woningen wordt
tevens sterk in de hand gewerkt de bestrij
ding van den sterken drank en van de
onzedelijkheid en opgewekt tot spaarzaam
heid en zindelijkheid, terwijl het huiselijk
leven er door wordt veraangenaamd.
„Kennis is macht" zegt het spreekwoord,
welnu laat ons dan zorgen dat het ver
krijgen van kennis voor ieder zonder onder
scheid mogelijk is.
Lang ging men uit van de stelling dat
hij die het kwaad bedreef, ook moest worden
gestraft Op de oorzaak werd niet gelet,
evenmin of ook het kwaad kon worden
voorkomen.
Het was weer een rapport van 't Nut dat
daarin verandering bracht. In dat rapport
werd er op gewezen dat er zooveel kinderen
worden verwaarloosd en zoo menig individu
ten onder gaat omdat de ouders hun plicht
hebben verzaakt of hun macht misbruikt.
De Kinderwetten waren daarvan het uit
vloeisel. Na langen tijd is het eindelijk
gelukt het zoover te brengen, dat aan de
ouders hun ouderlijke macht tijdelijk of
voor altijd kan worden ontnomen. De op
voeding der kinderen wordt dan opgedragen
aan personen die liefde gevoelen voor het
verwaarloosde kind en er een nuttig lid
voor de samenleving van willen maken.
Spr. wijst verder nog op de boerenleen
banken in N. Brabant en Limburg, wier
doel uitstekend is, doch die helaas udsbruikt
worden als politiek instrument.
Door het Nut wordt verder nog gestreefd
naar bevordering der Volkswelvaart door
verhoogiug van levensgenot en bevordering
van gezondheid.
Het verleent n.l. zijn medewerking voor
aanleg van parken en wandelplaatsen, aan-
lcg van bosch, enz Bij de regeering werd
aangedrongen op verstrekking"van kapitaal
voor ontginning van woeste gronden en
boschcultuur.
Spr. wekte ten slotte alle Nutsmaunen
op mede te arbeiden in den geest van 't Nut
ter verkrijging van betere toestanden.
TEXELSCHE COURANT.