N° 2259..
Zondag 23 Mei 1909.
22ste Jaargang
Nieuws- en
Advertentieblad.
Ri Tj ui* n 1 an
Advertentiën vóór 10 unr op den dag; der uitgave
TEXELSCHE COURANT.
l>it blad verschijnt Woensdag;- en Zaterdagavond
Abonnementsprijs per S maanden.
Voor den Bijlig 30 Cts. Franco per post door ge
heel Nederland 45 Cts. Naar Amerika cd andere
landen met verhooging der porto's.
Prijs der Advertentiën.
Van 1 tot 5 regels 30 Cts. Iedere regel meer 6 Ct.
Groote letters en Vignetten worden naar plaatsruimte
berekend. Bewijsnummers 2 Cts. per nummer.
ABONNEMENTEN en ADVERTENTIËN worden aangenomen bij de Uitgevers LANGEVELD& DE ROOIJ, ParkstraatBurg op Texel.
TEXEL, 22 MEI 1909.
Politieke rede van den heer Staalman.
In het hotel Texel werd Woensdagavond
een vergadering gehouden van de kiesver-
eeniging „Nederland en Oranje."
Nadat de voorz. de vergadering met een
kort woord had geopend en daarbij °°k
had medegedeeld, dat de eventueele debaters
alleen zouden mogen spreken over hetgeen
de spreker voor dien avond zou ter tafel
brengen, ontving de heer Staalman het
woord.
Deze begon met te zeggen niet te wiiien
aanvangen met een toast op de „blijde
gebeurtenis" zouals de heer De Meester dat
te I-leider deed en de heer Biersteker alhier,
doch alleen wilde protesteeren tegen de
aantijging zijnen partijgenoot Hartendorf
alhier door den heer Biersteker aangedaan
als zou de Christen Democraat zijn tegen
een hulde aan prinses Juliana. Daarna
zegt spr. dat hij het dien avond uitsluitend
zal hebben over het drievoudig bedrog der
vrijzinnigen en later nog wei eens hoopt
op te treden om meer in 't bijzonder te
verklaren wat zijn partij wil.
Spr. leest daarop eene bloemlezing voor
over al hetgeen gedurende den laatsten
tijd omtrent hem is geschreven in het
Dagblad van den Helder, waarin allerlei
lieflijks omtrent den candidaat der Chr.
Democraten wordt gezegdook dr.
Kuyper en de Roomsch Katholieken kregen
daarin hun deel. Spreker zelf heefi van
den candidaat der Vrijzinnigen nooit anders
gezegd, dan dat deze eerlijk was in de
uiteenzetting van hetgeen hij wil, waaruit
volgens spr. bleek, dat de kiezers van dezen
candidaat der vrijzinnigen beslist niets
hebben te wachten. Geruimen tijd werd
verder gewjjd aan de tekortkomingen van
den heer Z v. d. Bergh, wiens schandelijke
houding dour de Vrijzinnigen met geen enkel
woord zou zjjn afgekeurd.
Verder wijst Spr. op de misleiding der
kiezers door de Vrijzinnigen in 1905 door
beloften welke men wist dat niet konden
worden vervuld.
Het liberale Ministerie dat in 1905 aan
de regeering kwam moest ook een veer
laten. Dat ministerie kon niets doen zonder
den steun van rechts. Van bezuiniging
zooals was beloofd, geen sprake. De schoolwet
Kuyper, waartegen in 1905 door de Vrij
zinnigen zoo werd geijverd is gebleven, ja
zelfs nog versterkt. Spr. is voor het bijzonder
onderwijs onverschillig van welke kleur
de school ook zjj.
De aandacht werd door Spr. ook gevestigd
op het gemis van een beginselprogram bij
,de Vrijz. Kiesvereeniging te Helder en de
omstandigheid dat eerst een Vrijz.democraat
dr. Bos werd candidaat gesteld en nu een
Unie-liberaal mr. de Meester die op het
punt van staatspensioneering verschillend
oordeelen. Spr. beweert dat van Algemeen
kiesrecht, evenmin als van staatspensioen
zonder premiebetaling iu de komende 4
jaar beslist niets kan komeD, omdat de
rechterzijde en ook de oud-liberalen or niet
voor zijn te vinden. Ouderdomsverzokering
met premiebetaling is volgens Spr. wel
mogelijk. Naar Spr. meent kunnen personen
die meer dan f 8 per week verdienen, wel
een kleine premie voor hun pensioen
betalen. Spr. eindigt zjjn rede met de
mcdedeeling dat mr. Harchant', Treub en
andere vrijz. democraten ook zeggen dat
het kiezeisbedrog is, als men beweert dat
er Staatspensioen kan en zal komen.
Eene pauze van 15 minuten volgde,
waarin tevens gelegenheid gegeven was,
zich voor bet debat op te geven. Van dezo
gelegenheid maakten gebruik de heer
Visser van Texel en Verstegen van den
Helder.
Voordat tot het debat wordt overgegaan
herinnert de Voorz. er nog eens aan dat
debat alleen is toegestaan over hetgeen
de heer S. dezen avond heeft gesproken.
Elk der debaters kreeg een half uur.
De heer Visser thans het woord verkrij
gende begint met to zeggen niet zbo thuis
to zjjn in het debat als de heei Staalman
en verzoekt daarom er minder op te letten
indien hij soms niet in den vorm zich uit
drukt doch meer op de zaken zelf.
Spr. begint daarop niet er op te wijzen
dat deze vergadering een groote teleur
stelling was en dat zeker, indien vooraf
geweten was wat door den heer St. zou
worden behandeld, een groot deel der thans
opgekomenen zou zijn weggebleven. Verder
wijst spr. op hot geheimzinnige van de be
kendmaking dezer vergadering. Toevallig
had spr. vernomen dat de vergadering zou
plaats hebben. Por strooibiljet was 'n paar
avonden vroeger de vergadering bekendge
maakt, terwijl dien middag wel in de cou
ranten een annonce stond van de verg.
van dien avond doch niet van die op Don
derdag. Het had allen schijn of men be
vreesd was voor debaters van buiten Texel
en of men eerst had afgewacht dat die ver
hinderd zouden zijn. Wanneer nu toch
buiten Texel bekend wordt dat de heerS.
alhier zal optreden, heeft de verg. al plaats
gehad. Spr. noemt die handelwijze beneden
alle critiek. De heer S. critiseert sterk de
handelwijze van den heer van den Berg en
zeker geen der vrijzinnigen kan die ook
goedkeuren, maar het is toch al (e.dwaas
te meenen dat, omdat de vrijzinnigen in
een afgevaardigde bedrogen zijn zij nu maar
zullen zeggen, dan zijn wij niet vrijzinnig
meer en kiezen den Christen-democraat.
Dat de heer S. er zooveel op afgeeft dat
niet dadelijk nadat de heer v'. d. Berg werd
benoemd tot wethouder, .eene nieuwe ver
kiezing was uitgeschreven, maakte op spr.
den indruk of deze zoo gaarne 2 kansen
had gehad.
De heer S. zei, dat hij was voor bijzonder
onderwijs van welke kleur ook. Dit is
onwaar, want de heer S. is tegen de openb,
school, welke volgens hem giltig zaad strooit
De heer S. noemt zich voortdurend volks
man, doch hij is dat uict. Hij behoort bij
rechts en is dus voor inkomende rechten
ook op allerlei verbruiksartikelen, waardoor
de lasten voor het grootste deel gedragen
worden door hen, die de minste draagkracht
bezitten. Wat het geld betreft voor de
bijzondere scholen, de vrijzinnigen willen
dit ook wel geven, doch verlangen dat er
goede waarborgen worden gegeven dat ook
werkelijk goed onderwijs zal worden gege
ven, iets wat van het hoogste belang is
voor het volk.
De heer S. haalt verschillende dingen aan
welke in 't Dagblad van hem worden ver
meld, doch daarin is steeds alleen sprake
van hem als politiek persoon. Spr. voegt
daaraan toe, dat die voorgelezen bloemlezing
nog verre van volledig was, terwijl boven
dien de Anti-Rev. Gelderlander hem een
Judas noemt, In 1905 bestreed de heerS.
den minister Kuyper, thans staat hij zooals
hjj zelf zegt naast de coalitie en heeft hij zich
verbonden do voorstellen van rechts te steu
nen en die van links te bestrijden. Wat
het kiesrecht aangaat, als gij de Meester
steunt, weet ge dat ge iemand steunt, die
wil werken voor algemeen kiesrecht, ter
wijl rechts aanstuurt op huismanskiesrecht
waardoor alleen gehuwden en enkele daar
mee gelijkgestelden, b. v. geestelijken,
mogen kiezen en ongehuwden niet; een
breede schare van het volk zal dus van het
kiesrecht verstoken zijn. Spr. noemt het
geen volksman die voor zulk een wet kan
zijn. Dat de vrijzinnigen eerst dr. Bos en
later mr. de Meester stelden, is zoo ver
schrikkelijk niet, ze zijn immers vooruitge
gaan door die verandering.
De heer S. zegt nu wel, dat er geen
staatspensioen komt in wie weet hoeveel
jaar wel niet, maar hoe spoedig het kan
bewijst Engeland, waar zoo'n wet binnen
3 maanden klaar was.
Wat de bewering van den heer S. betreft
dat de vrijzinnigen geen beginselprogram
hebben, dit wordt steeds door hem aange
haald, omdat hjj o zoo graag wilde dat de
vrijzinnigen oneenig werden. Aangezien
het half uur om is, moest Spr. eindigen,
hij deed dit met er op te wijzen dat als
men den heer S. kiest men iemand kiest
der rechterzijde en met een opwekking zijn
stem uit le brengen op den candidaat dei-
vrijzinnigen, mr. de Meester
De heer Staalman antwoordt, dat de
debater zich niet heeft gehouden aan de
bepaling dat over niets anders mocht
worden gedebateerd dan over hetgeen door
hem was besproken dien avond en niet de
houding van den heer v. d. Bergh had
verdedigd. Wat de bekendmaking dezer
verg. betreft, het bestuur moest rekening
houden met den tijd waarop zalen disponibel
waren. Spr. meent dat de kiezers wel
weten dat hij niet bang is voor debat met
wien ook, dus ook niet met Thomassen of
de nieuwe ster aan den politieken hemel te
Helder, Biersteker, waarvan laatstgenoemde
zijn kracht zoekt in het onlangs uitgekomen
boekje „Politieke Christenen."
Dat de openbare school giftig zaad strooit
houdt spreker vol omdat God uit die school
geweerd wordt. Volgens spreker heeft
niemand het recht God te weren uit school
of staatkunde. Wat de invoerrechten aan
gaat, hij is voor invoerrechten zooals
duidelijk in het beginselprogram staat, op
artikelen van weelde.
Ik heb mij verklaard voor de beginselen
van rechts en tegen die van links, maar
acht mij niet yerplicht steeds te stemmen
met rechts ook al strijd dat met ons begin
selprogram, en in tegenstelling met de be
wering van den debater verklaar ik, dat
I één stem wel degelijk van belang kan zijn,
getuige o.a. de verbetering „wetopdeper-
soneele belasting en leerplichtwet" (de heer
Visser vraagt nog om hem na afloop nog
enkele oogeublikken toe te staan voor re
pliek,) waarop de heer S. antwoordt
„straks mogelijk nog even
Wat de waarborgen van goed onderwijs
aangaat, het bijzonder onderwijs wil vrij
zijn en het is in het belaDg van dat onder
wijs zelf om te zorgen dat het zoo goed
mogelijk zij.
Wat de qualificatie „Judas" betreft door
de Gelderlander, het bewijs er van gaf de
debater niet. Spr. had geld gevraagd niet
om dr. Kuyper te bestrijden, maar om op
le komen tegen het onrecht de Chr. demo
craten aangedaan. Hij is niet uit de anti-
revol. partij gejaagd doch er uitgeloopeD.
De debater merkt op: Ik bedoelde dat
men u uit de kamer heeft gegooid, waarbij
de Chr. partijen hebben meegeholpen.
In 1905 heeft het bestuur der Chr. Dem.
partij bij de herstemming geadviseerd nu
eens voor rechts dan weer voor links,
naarmate de candidaten het dichtst bij de
partij waren, overal werd het conservatisme
bestreden.
Over huismanskiesrecht zal spr. later
wel eens uitvoerig spreken, wij willen zegt
spr. het stemrecht geven aan het hoofd
van 't gezin, dus ook aan weduwen, maar
niet aan de gehuwde vrouw. Spr. is voor
verplichte verzekeringen wenschtsalarissen
van f 420 's jaars vrij te stellen, doch de
hoogere inkomsten zwaar belasten.
De heer Verstegen thans het woord ver
krijgende geeft den wensch te kennen dat
ook Thomassen evenals de Meester een
debat van 1 uur en repliek voor een half
uur zal worden gegeven, want deze werd
niet uitgenoodigd, verder zou spreker het
loyaler gevonden hebben, wanneer de ver
gadering niet zoo geheim was gehouden.
Wat de verkiezingsleugens betreft, deze
vindt men zeker in niet mindere mate bij
de partijen rechts als die van links. In
1901 was door rechts ook veel beloofd en
hoewel die partijen toen een meerderheid
hadden van 58 en wel een zeer volgzame
meerderheid, werd toch niets gedaan, het
conservatisme hield alles tegen. Wij hebben
het recht den persoon van den afgevaar
digde te critiseeren, wü hebben daar akte
van genomen.
Links kan niets, maar rechts kan evenmin
wat uitvoeren. Rechts bestaat uit R. Katho
lieken, Anti-revolutinairen en Chris. Histo-
rischen, maar op het program der eerst-
genoemden staat kiesrecht onderaan, bij de
Anti-revolutonairen bovenaan, terwijl de
Chris-Hist. er in 't geheel geen program
op na houden en bovendien streng conser
vatief zijn. De Chris.-Dem. behoort bij rechts
en zit v«st aan het conservatieve blok.
De Soc Democratie is de stuwkracht in
de Kamer en zit op de wip, gaat n.l. nu
eens met rechts dan weer met links mee
naarmate de voorstellen zijn in het belang
der arbeidende klasse.
Wat het huismanskiesrecht aangaat
daarin zit in de bepaling van hoofden "van
gezinnen of daarmede gelijkgestelden weder
een addertje onder het gras. Duymar van
Twist heeft het onlangs nog te Zaandam
zich laten ontvallen er wordt in de eerste
plaats gerekend op versterking van eigen
partij, zoodat de arbeiders in de lagere
klasse zeker wel lang op hun recht zullen
nioeten wachten.
De heer S. maakt aanmerking op de
verandering bij de Heldersche liberalen,
maar heeft hij daar wel recht ophij die
in 1905 rechts bestreed en thans samengaat
met Anti-revolutionair en Katholiek, terwijl
hij in 1898 in de „Bazuin" zoo heftig tegen
de Roomsche Priesters te velde trok.
Wat staatspensioen betreft liever geen
pensioen dan een waarbij dat moet worden
gehaald uit de zakken der arbeiders zelf.
Spr. wekt ten slotte allen op hun stem uit
te brengen op den candidaat der Soc. Dem.
Thomassen.
De heer Staalman repliceerende zegt met
het oog op het vergevorderde uur kort te
zullen zijn, ook deze debater was niet
binnen de palen gebleven. Thomassen
werd niet uitgenoodigd, omdat hij toch
geen kans had. Het district was niet rood
zelfs was men tegen rood. Spr. staat naast
de coalitie en zegt eerst te zullen streven
naar verbetering van het lot der invalieden
en zieken cn daarna van dat der ouden.
Als geloovig Protestant staat hij tegenover
de leer der zaligheid van de Roomsche Kerk
maar op staatkundig gebied staat hjj rechts
en wenscht God erkent te zien zoowel
in Kerk als Staat.
Het was onderwijl al bijna 1 uur in den
nacht geworden, waarom repliek aan den
heer Visser niet meer werd verleend en de
vergadering werd gesloten door den voorz.
terwijl de heer Staalman er nog aan toe-
voege, dat het hem aangenaam was dat
hier op Texel zoo kalm en net was vergaderd.
Indeeling; Militie,
Bij de gisteren te Helder gedane
indeeling van miliciens voor korteren
oefeningstijd, werden van hier ingedeeld
Maarten Koorn 4e Vesting
Jan Plaatsman
D. C. Bruin 'n
Jb. Keijsar
Adr. v. d. Vliet 10 Reg. Infanterie.
W. Roeper werd ongeschikt verklaard.
Voor de verkiezingen.
't Begint druk te worden. Traden
alhier met het oog op de verkiezingen
alreeds op de heeren Thomassen "en
Biersteker en laatstelijk de heer Staal
man, die een herhaald bezoek toezegde,
hedenavond wordt eene spreekavond
gehouden door de vereeniging voor
Vrouwenkiesrecht, waarop wij ook de
aandacht vestigen.
Naar wij vernemen zal verder op den
2den Pinksterdag des namiddags half
drie eene groote Verkiezingsmeeting
worden gehouden in de open lucht. Als
terrein woidt daarvoor beschikbaar ge
steld een perceel land van den heer
Aug. Keijser, achter de Weverstraat.
Als spreker zal optreden de heer C.
Thomassen, Candidaat voor de Tweeae
Kamer.
he Cocksdorp, 21 Mei.
Begunstigd door fraai weder vierden
de schoolkinderen Woensdagnamiddag
een opgewekt feest ter eere van de
geboorte van H. K. H. Princes Juliana.
Na het houden van een optocht, waarbij
oranjeliederen werden gezongen, begaf
men zich naar een met vlaggen getooid
terrein, waar, ten aanschouwe van eene
menigte belangstellenden, wedstrijden
werden uitgevoerd.
Daarna ging het naar het schoolgebouw
waar tot groote pret der kleiDen eene
pantomime werd opgevoerd en waar ze
werden onthaald op verschillende ver
snaperingen, waarbij oranjemuisjes
natuurlijk niet ontbraken.
Ten slotte werd een tombola gehouden
waarbij ieder kind een geschenk ontving.
