N° 2265,
Zondag 13 Juni 1909
22ste Jaargang
Nieuws- en
Advertentieblad.
van en naar Texel.
eland
BOOT- EN SPOORDIENST
1 n n t
r
Dit blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond
Advertentiën vóór 10 nnr op den dag der nitgave
ABONNEMENTEN en ADVERTENTIËN worden aangenomen bij de Uitgevers LANGEVELD& DE R O O IJ, Parkstraat, Burö op Texel.
aansluiting gevende
BOOT van TEXEL
Dagelijks 4,456,40; 11, 3, 6,
t Maandags en na feestdagen 4,15.
Zondags 4,45; 6,4U; 8,15; 11, 3, 6,
TREIN van HELDER:
5,38t; 6,30; 7,51; 9,22; 12,33; 4,20; 7,32.
i Alleen Maandags en na feestdagen.
TREIN te HELDER
8,47*; 11,40; 3,11; 5,47; 6,53.
Zondags 9,52.
BOOT van HELDER:
Dagelijks 5,45; 9,20; 12,15; 4,15; 7,30.
Zondags 5,45; 7,30; 1020; 12,15; 4,15; 7,30
Men lette er wel op dat de met
een aangeteekende treinen des Zondags
niet rijden.
Voor de uren van de boot geldt de
gewone tijd, evenzoo voor die der treinen.
Men raadplege verder de door ons
verstrekte Boot- en Spoordienst, gratis
aan ons bureau verkrijgbaar.
Een. belangrijke rede.
Nu de kiezers naar de stembus zijn op
gegaan en de voorbereidingen voor dat
werk tot het verledene behooren, heeft de
politieke mensch afgedaan.
Wellicht kan het zijn nut hebben om,
nu de politieke mensch tot in zijn inner
lijke is ontleed, eens te luisteren naar het
geen omtrent de persoonlijke (de lichame
lijke) mensch wordt gezegd, door iemand
die van dit onderwerp een studie heeft
gemaakt.
Wij nemen daartoe uit de „Tel." over de
rede door Prof. Bolk gehouden by de
openingsplechtigheid van het nieuwe ana
tomisch laboratorium te Amsterdam in het
begin dezer week
„Spr vroeg de aandacht van zijn gehoor
voor eenige belangwekkende feiten ontleend
aan het gebied der anthropologic, de aan
de anatomie als moeder-wetenschap ont
sproten leer van de samenstelling der
menschheid met hare verschillende rassen.
De mededeelingen welke hij thans wensch-
te te doen waren eenige resultaten van een
onderzoek door spr. ingesteld. Zij betroffen
de lichamelijke lengte van do mannelijke
bevolking van ons land.
Voor dit onderzoek heeft spr. bewerkt de
gegevens van metingen van lotelingen en
wel het materiaal van de metingen van
tien lichtingen, nl. van de jaren 1898-1907.
Dit matriaai omvat in zijn geheel de ge
gevens van 422,629 manschappen.
De bewerking heeft hem in staat gesteld
het antwoord te geven op de beide vol
gende vragen
Ten eersteIn welke van ons land is
de gemiddelde lichaamslengte der manne
lijke bevolking grooter dan 1.70 M.
Ten tweede In welke verhouding komen
in ons land de ondermaatsche loteÜDgen
voor, dus zijn dat die, welke kleiner zjjn
dau 1,55 M.
Op twee statistisch-anthropologische
kaarten had spr. de uitkomsten van zijn
onderzoek in beeld gebracht.
Er bleek uit, dat men in ons land drie
centra kan onderscheiden van groote men-
schen (n.l. met een lengte van meor dan
1,70 M.) en wel een noordelijk, een v estdijk
en een centraal centrum.
Het noordelijk centrum strekt zich uit
over Friesland en Groningen.
Het westelijk centrum strekt zich uit
over de provinciën Noord- en Zuid-Holland
benevens de eilandenreeks.
Van deze eilanden neemt Texel een
bijzondere plaats in daar de lichaamslengte
van de bevolking van dit eiland grooter
is dan in eenige andere streek van ons land.
Voegt men het noordelijk en het wes
telijk centrum bij elkaar, dan kan men
zeggen, dat, behoudens enkele onderbre
kingen, langs de geheele Noordzeekust,
van den Dollard af tot aan Zeeland, een
bevolking van gemiddeld lange menschen
woont. Deze be volkszöne dringt niet overal
even diep landwaarts in.
Van gemiddeld kleinere afmetingen zijn
de bewoners van West-Friesland en Drech-
terland. de kustdorpen tusschen Hoorn
en het IJ, de Haarlemmermeer, het Gooi,
Alkmaar, Haarlem en Amsterdam (voor
deze plaats moet rekening gehouden worden
met bet aanzienlijk aandeel, dat de Joodsche
bevolking aan de lengtematen levert.)
Kleiner dan 1,70 M. zijn ook de bewoners
van Leiden, de dorpen westelijk van die stad
en van den Haag.
Het derde of centrale centrum van groote
menschen strekt zich uit over de zuidelijke
helft van Utrecht, met uitzondering van
de Lopikerwaard, breidt zich over het
geheele middenstuk van de Betuwe uit,
terwijl westelijk hiervan een aantal dorpen
tusschen Lek en Merwede gelegen, evenzoo
een gemiddelde lichaamslengte boven 1,70
M. aanwijzen.
Merkwaardig is dat, hoewel Twente zich
kenmerkt door zijn buitengewoon hoog
percentage van ondermaatschen, Almelo
en Heng6lo, een gemiddelde lichaamslengte
boven 1.70 M. hebben, een bewijs, dat
althans in deze plaatsen het fabrieksleven
geen nadeeligen invloed heeft op de licha
melijke ontwikkeling der arbeiders. Trou
wens in de streek van Noord-Brabant,
waarin Eindhoven ligt, doet zich hetzelfde
verschijnsel voor.
Met betrekking tot de streken waar de
bevolking gemiddeld onder de 1,55 M.
blijft, de maat, waarop lotelingen worden
afgekeurd, wees spr. o.a. op het opmerke
lijk verschijusel, dat in West-Friesland,
waar het getal ondermaatschen groot is,
ook het brunetten-percentage aanzienlijk
hooger is dan in het overige deel van
Noord-Holland of in Friesland. Het anthro-
pologisch karakter van de West-Friezen,
inclusief de Urkers is een auder dan dat
der overige personen van Noord-Holland
of Frieslandde rasmenging is hier een
andere.
Tegenover de grootere gelijkmatigheid
in lichaamslengte bij het geringe percentage
ondermaatschen in het bovenomschreven
gebied, dat der drie centra, vindt men in
het overige deel van ons land zoowel een
grooter aantal ondermaatschen als een,
binnen enger grenzen, wisselend percentage
daarvan.
Dit laatste is eën bewijs te meer, dat
gelijkheid van bodem, het milieu dus, niet
de eenige factor is, die de lichamelijke
ontwikkeling bepaalt.
Bij de verdere bostudeering der gegevens
ta;eft 't een verschijnsel, waarop reeds
door Bruinsma de aandacht is gevestigd
dat de lichaamslengte der lotelingen regel
matig elk jaar toeneemt, al is dit niet in
alle deelen van het land even sterk.
De toeneming der lichaamslengte is een
verschijnsel dat voor de meeste landen
van Europa is geconstateerd, maar zoo
gunstig als iu Nederland zijn die cijfers
nergens. De gemiddelde lichaamslengte
van den Ncderlandschen soldaat overtreft
die van den Noord-Duitscher.
Met recht mag dan ook beweerd worden
dat de Nederlandsche bevolking in hare
jongste ontwikkelingsphase een exception-
neele plaats inneemt en blijk geeft van
een gezonde, krachtige ontwikkeling.
Vraagt men nu naar de oorzaken van
een dergelijken vooruitgang dan is het
antwoord dat hier natuurlijk niet één
enkele oorzaak in het spel kan zijn. Betere
hygiënische en sociale omstandigheden
zullen wel medehelpende factoren geweest
zijn, maar kunnen toch niet als de hoofd
oorzaak worden aangemerkt. Deze zal men
op biologisch terrein moeten zoeken.
Zou 't niet mogelijk zijn, dat een geringe
wijziging in den leeftijd, waarop de huwe
lijken gesloten worden, dit gunstig effect
op de lichamelijke ontwikkeling der jongere
generatie beeft gehad
Wil men nog een gezichtspunt minder
algemeen biologisch en meer zuiver physi-
ologisch, dan wijst spr. op de mogelijkheid
dat een geringe verandering in het zout
gehalte van het door eeu volk gebruikte
voedsel, een gunstigen invloed kan hebben
op de gemiddelde lichaamslengte van het
volk.
Aan het slot zijner rede, zeide prof. Bolk,
dat, als men vraagt naar het licht, dat de
varieerende lichaamslengte onzer bevolking
werpt op de rasconstructie van ons volk,
hij daarbij tot zijn groote voldoening er op
zou kunnen wijzen, hoe de resultaten van
zijn onderzoek van dit physisch aDthropo-
logisch kenmerk, in hoofdzaak bevestigen
de meeningen, die hij reeds vroeger omtrent
de anthropologische samenstelling van ons
volk heeft uitgesproken. Om dit toe te
lichten, heeft het hem aan tijd ontbroken
hij gaf er de voorkeur aan, thans van het
zuiver anthropologisch op het algemeen
biologisch terrein af te dalen.
„Hierdoor toch" zoo eindigde spreker,
„bereikte ik, dat de eerste les, die ik in
het nieuwe onleedkundige laboratorium gaf
althans wat de feiten betreft, een tot vreugde
stemmenden indruk kan achterlaten. Want
wanneer ik in 't kort een persoonlijke
overtuiging zou willen weergeven, die ge
vestigd is, ten deele op de cijfers, die ik
mededeelde, ten deele op andere, die ik
stilzwijgend moest voorbijgaan, dau is 't
dezedat ons land, wat betreft de verbe
tering in de physieke ontwikkeling der
bevolkiDg, gedurende de laatste decenniën
gaat aan de spits van de volkeren van
Europa. Dit moge aan een iegelijk worden
voorgehouden, die twijfelt aan de innerlijke
kracht van ons volk 1"
TEXEL, 12 JUNI 1909.
Na de Verkiezingen.
Gelukkig, het eerste bedrijf is afge
speeld, de stembus heeft gesproken, en
kan die uitspraak nu al niet iedereen
bevredigen die van zijn kiesrecht heeft
gebruik gemaakt, we zulleu nu althans
eenige rust krijgen.
Na het voorspel, de candidaatstelling,
kregen wij een tijd van beroering, (som
migen mogelijk welgevallig), doch die
velen onaangenaam stemde. Lezingen
waarin de verschillende partijen of ook
wel de candidaten elkander bekampten
en het zondenregister werd blootgelegd,
strooibiljetten die het nog erger maakten
en in zoo n massa, dat men haast ge
noodzaakt was or een extra dienstmeisje
voor aan te stellen om naar de bel te
gaan.
Zoo'n verkiezingsdrukte is toch maar
een hartverheffends ietsmenschen
die elkander immer goedgezind zijn,
worden tegen elkander in het harnas
gejaagd en met schuwe, wantrouwende
blikken, zien anders elkander vriend
schappelijk gezinde personen, nu elkander
aan. 'tMag dan al tot welzijn van het
land heeten om zoo de hartstochten in
beroering te brengen, voor do onderlinge
samenleving is het niet zoo bijzonder
aan te bevelen.
De stembus heeft thans gesproken en
een zucht van verademing ontglipt aan
menigen mond bij het einde van het
eerste bedrijf.
Het tweede bedrijf dat nu zal volgen
zal zijn de herstemmingen en als naspel
de verkiezingen in districten, waar ten
gevolge het niet aannemen van de be
noeming door de gekozenen, eene nieuwe
verkiezing noodzakelijk zal zijn.
De uitslag iu ods district (Helder) zal
al onze lezers wel bekend zijn; door
bulletins en op andere wijze hebben wij
getracht onze geabonneerden op het eiland
daarmede in kennis te stelleD; verder
raadplege men dit nummer. Wij zullen
hieraan niets meer toevoegen. Voor den
loop der verkiezingen in de overige dis
tricten des Rijks verwijzen wij naar de
zooveel mogelijk te doene mededeeling
aan de birmenzijde van dit blad.
Den Hoorn, 10 Juni
Door den heer W. Jonker is op het
strand alhier een kokmeeuwei gevonden.
Dit is zeker wel een zeldzaamheid daar
de kokmeeuwen reeds lang niet meer
in onze streken hun nest bouwdeo.
't Zou wel goed zijn wanneer men zoo'n
ei liet liggeD, daar er dan misschien
meer van dit soort vogels op Texel
kwamen huisvesten.
De Gocksdorp, 10 Juni.
De heer C. India, lichtwachter op den
Eierlandschen vuurtoren, wordt in gelijke
betrekking overgeplaatst naar IJmuiden.
Twee honden, die van een honden
kar wareD losgebroken, hebben een paar
schapen, toebehoorende aan de weduwe
J. Witte in Eierland, doodgebeten en
een derde gewond.
Oosterend, 11 Juni.
Gisteren werd hier met de kinderen
van de bijzondere school feest gevierd
ter eere van de geboorte van Princes
Juliana. Wegens een droevig sterfgeval
werd dit feest onlangs uitgesteld. Doch
gisteren werd vergoeding gegeven. Men
heeft zich vermaakt bij zang en optocht,
bij spel en muziek en, vooral- niet te
vergeten ook bij tal van versnaperingen.
De kinderen en vele ouderen waren
getooid met oranje en van verscheidene
wouingen was de vlag uitgestoken.
Ongeluk bij het schieten.
Aan boord van artillerie-oefeuschip
„Bellona" liggende aan de Hors heeft
een ernstig ongeluk plaats gehad.
Bij de schietoefeningen met de schiet-
cylinders kreeg korp-konstabel H. de Vries
door outijdig afgaan van een patroon de
lading tegen het hoofd. Bewusteloos
werd hij naar het marinehospitaal te
Willemsoord vervoerd. Hij is daar over
leden. De Vries was gehuwd. Tel.
Voor de toekomst.
Iets nieuws is door een bouwonder
nemer in Den Haag verzonnen
Hij stichtte een blok woningen, te
verhuren tegen f 20 per maand, waarvoor
de huurders dan tevens gratis.... centrale
verwarming en warm badwater zulleu
krijgen 1
Een burgermanswoning met centrale
verwarming.... wie had dat ooit kunnen
verwachten.
TEXELSCHE COURANT
Abonnementsprijs per S maanden.
Voor den Burg 30 Cts. Franco per post door ge
heel Nederland 45 Cts. Naar Amerika en andere
landen met verhooging der porto's.
Prijs der Adverrtentièn.
Van 1 tot 5 regels 30 Cts. Iedere regel meer 6 Ct.
Groote letters en Vignetten worden naar plaatsruimte
berekend. Bewijsnummers 2 Cts. per nummer.
O
Aankomst Trein Helder. Vertrek Boot.
