Texels Eigen StoombootGnderneming.
N°. 2279,
Zondag 1 Augustus 1909.
22Bte Jaargang
Nieuws- en
Advertentieblad.
Advertentiën vóór 10 nnr op den dag der uitgave
Dit bind verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond
Abonnementsprijs per 3 maanden
Voor en Borg 30 Cts. Franco per post door ge
heel Nederland 45 Cts. Naar Amerika en andere
landen met verhooging der porto's.
COURANT.
Prijs der Advertentièn.
Van 1 tot 5 regels 30 Cts. Iedere regel meer 6 Ct
Groote letters en Vignetten worden, naar plaatsruimte
berekend. Bewijsnummers 2 Cts. per nummer.
ABONNEMENTEN en ADVERTENTIËN worden aangenomen bij de Uitgevers LANGEVELD DE ROOIJ, Parkstraat, Burg op Texel.
LOTING VOOR DE MILITIE.
Burgemeester en "Wethouders der Ge
meente Texel maken bekend, dat de loting
voor de lichting van 1910 voor deze ge
meente zal plaats hebben te deu Burg
alhier in een lokaal der o. 1. scholen op
Donderdag 19 Augustus 1909, des voor-
middags te eli uur.
Aan de loting nemen deel de ingeschreve
nen voor die lichting wier inschrijving plaats
had vóór den lsten Juli j.l. met inbegrip
van hen, wier inschrijving voor de lichting
nh even vermelden datum krachtens art. 24
der Militiewet 1901 mocht zijn bevolen.
Bedoelde ingeschrevenen worden mits
dien uitgenoodigd om op het hierboven
vermelde uur ter aangegeven plaatse aan
wezig te zijn.
BEPALINGEN BETREKKELIJK DE LOTING.
De ingeschrevenen worden in de volgorde der
alphabetische naamlijst afgeroepen ten einde zelf
een nommer te trekken. Voorden ingeschrevene
die niet is opgekomen of, hoezeer opgekomen,
buitcc staat of onwillig is zelf een nummer to
trekken, kan dit geschieden door zijn vader,
moeder, voogd of curator. Is ook deze niet opge
komen, dan geschiedt het trekken door den Bur
gemeester of het Lid van den gemeenteraad, bij
de loting tegenwoordig; het lotingsbiljet wordt
alsdan bewaard ter gemeentesecretarie, waar de
loteling het binnen drie maanden na de trekking
kan afhalen of doen afhalen.
Voor hen, die op den dag der loting blijken
te zijn overleden, wordt niet geloot.
Door belanghebbende lotcliugen of door hun
vader, moeder, voogd of curator kunnen tegen
de wijze waarop de loting is geschiedt, bezwaren
worden ingebracht bij Gedeputeerde Staten. Het
bezwaarschrift kan op ongezegold papier worden
gesteld, doch moet, na behoorlijk te zijn onder
teekend, binnen vijf dagen, te rekenen van den
dag waarop de loting beeft plaats gehad, tegen
bewijs van ontvang worden ingeleverd bij den
Burgemeester. Gedurende vijf dagen, te rekenen
van den dag waarop de uitspraak ter kennis van
belanghebbenden is gebracht, kan daarvan bij de
Koningin in beroep worden gekomen door be
langhebbende lotelingen, of door bun vader,
moeder, voogd of curator. Het daartoe strekkend
verzoekschrift kan op ongezegeld papier worden
gesteld. Het moet rechtstreeks aan Hare Majesteit
worden verzonden en behoeft niet gefrankeerd
te zijn.
VRIJSTELLING VAN DEN DIENST.
De loteling, die vermeent recht te hebben op
vrijstelling van den dienst, geeft de redenen van
vrijstelling op bij de loting, na het trekken van zijn
nominer. Is de loteling niet in persoon bij de loling
tegenwoordig, of is hij, hoewel tegenwoordig, builen
staat die opgave zelf te doen, dan kan het opgeven
der redenen van vrijstelling ook geschieden door
zijn vader, moeder, voogd of curator.
Onverminderd de opgave bij de loting gedaan,
moet do vrijstelling in elk geval nog worden ge
vraagd bij den Militieraad, zulks op bet tijdstip
nader bij openbare kennisgeving bekend te mnken.
Voorls wordt ter kennis gebracht
le. Dat eigen militaire dienst en broederdienst
alleen dan als reden van vrijstelling in aanmerking
komen, zoo deze bestond op den lsten Augustus
van het jaar, waarin de loteling, voor wien de
vrijstelling wordt gevraagd, het lSe levensjaar
volbracht
2o. dat tot hel hekomen van vrijstelling wegens
eigen militairen dienst moot worden overgelegd
hetzij een paspoort"of ander bew(js van ontslag,
hetzij een uittreksel uit het stamboek of een be
wijs van werkelijkon dienst.
3o. dat lot het erlangen van vrijstelling op grond
van broederdienst ten nanzien van eiken dienen
den of gediend hebbenden broeder moet worden
overgelegd een bewijs als onder 2o bedoeld, als
mede een door den Burgemeester af le geven
getuigschrift, waaruit blijkt het getal zonen tot
liet gezin beboorende
4o. dat een gcluigsebrifl als ondor3o bedoeld,
ook moet worden overgelegd, indien vrijstelling
wordt gowensebt wegens vermoedelijke aanwijzing
tok don dienst van een of meer in hetzelfde juar
geboren broeders
5o. dat het getuigschrift hiervoren onder 3o cn
4o bedoeld, door of vanwege de lotelingen aan
den Burgemeester kan wordon aangevraagd op
Donderdag den 19 Augustus 1909, des voormid-
dngs te 11 uron, ter Gemeentes jcrctarie
uo. dat dc hiervoren gonoomde bewijsstukken,
uoodig voor hol erlangen van vrijstelling wegens
eigon militairen dienst of wegous dionst van een
broeder of van broedors ton minste veertien dogen
voor do opening der zitting van den Militieraad,
atzoo voor den 11 October 1909, moeten worden
ingeleverd bij don Burgemeester, tJlhnns voor
zoover bedoelde stukken op dat tijdstip niet reeds
ter Gemeentesecretarie berusten
Waar in bet bovenstaande sprake is van vader,
moeder of voogd, beeft zulks betrekking op min
derjarigen en strekt de uitdrukkiog//vader//voor
bet geval dat de vader de ouderlijke macht uitoefent
de uitdrukking //moeder// voor het geval dat de
moeder de ouderlijke macht uitoefent en de uit
drukking //voogd// voor bet geval de minderjarige
onder voogdij staat. De uitdrukking //curator//
geldt deu meerderjarige, die onder curateele staat.
Belanghebbenden worden er nog uitdrukkelijk
op gewezen, dat nalatigheid in bet doen opmaken
en in het tijdig inleveren van de vereischte be
wijsstukken ten gevolge zal hebben, dat de lotelin
gen tot den dienst zullen worden aangewezen.
Gedaan voor de eerste maal te Texel
den 27 Juli 1909.
De Secretaris, De Burgemeester,
RU1BING. HIDDINGH.
Verslas: over het eerste boekjaar,
aanvangende 15 Augustus 1907,
eindigende ultimo December 1908.
Het is den Raad van Beheer van T.E.S O.
een groot genoegen aan het einde van ons
eerste boekjaar, bij het uitbrengen van het
verslag over den toestand onzer vennoot
schap, te kuniien mededeelen dat onze
onderneming zeer gunstig heeft gewerkt en
bewezen heeft in alle opzichten te voldoen aan
hetgeen er, van 't begin af, van verwacht
werd.
De redenen die hebben geleid tot het op
richten onzer vennootschap zijn te vol
doende bekend om hier nog te worden
gereleveerd; het zij genoeg hier mede te
deelen dat wij door T. E. S. O. volkomen
hebben bereikt wat wij wenschten, nl. een
zoo volmaakt mogelijke verbinding tusschen
den vasten wal en ons eiland.
Van af het tot stand komen der onder
neming, 15 Aug. 1907, tot het in dienst
stellen van het nieuwe stoomschip „de Da
geraad," medio Aug. 1908, werd de gemeen
schap tusschen Texel en Nieuwediep daar-
gesteld door de stoomschepen „Baron Ren-
gers" en „Minister Havelaar," waarvan
vooral eerstgenoemde bodem het meest
heeft dienst gedaan.
Beide booten bleken voor onzen dienst vrij
goed geschikt te zjjn, ook bij ijsgang en
stormweer waren zij berekend voor hun
taak, en hoewel niet geheel voldoende aan
de hoogste eisohen van den tijd (vooral ook
wat de kajuiten 2de klasse betreft) hebben
zij ons in geen enkel opzicht teleurgesteld.
In verband met de eigenaardige omstan
digheden van vaarwater, haven als ander-
sinds, zijn wij overtuigd geen betere keuze
te hebben kunnen doen.
Soliditeit en zeewaardigheid lieten niets
te wenschen over en de passagiers beseften
volkomen, dat zij, in aanmerking nemend
de groote moeielijkheden verbonden aan
het huren van een boot voor dezen dienst
in alle opzichten geschikt, behalve aan
deugdelijkheid en vertrouwbaarheid, geen
al te strenge eischen mocht stellen.
Aan de heeren Gebr. de Groot uit Kampen
onzen dank, voor de bereidwilligheid waar
mede zij ons ten allen tijde ten dienste
hebben gestaan.
Dat de passagiers waardeerden alles wat
do directie in het werk stelde om den
dienst zoo volkomen en zoo regelmatig
niogeljjk te doen plaats hebben en de waarde
van een eigen stoombootdienst op prijs
wisten te stellen, is volkomen duidelijk
geworden door het feit, dat van stonde af
aan, na 't in dienst komen van de „Baron
Rengers" de booten van de A. P. zfla.£ü£ti-
als zonder passagiers en vrachtgoederen
hebben gevaren, ondanks de bespottelijke
lage tarieven die de Alkmaar PackëTgTng
Betten," als 1 o k a a s om de menschen tot
zich te trekken.
Waar toch de firma A. P. had verklaard
niet voor de door ons gevraagde, en later
door ons aangenomen tarieven te kunnen
varen, was juist deze unfaire verlaging
voor liet nog weifelende gedeelte van het
publiek cene aansporing om er absoluut
geen gebruik van te maken.
Het voelde als bij intuïtie wat voor. de toe
komst van de A. P., die volgens eigen mede-
deeling geen e e r 1 ij k e concurrentie vreesde,
was tc verwachtun, cn met welk doel een
dergelijke tariefsverlaging, waarop zeker
de kwalificatie „eerlijke concurrentie"
moeilijk van toepassing is, in het leven
werd geroepen.
Alleen enkele passagiers van buiten, die
niet voldoende met de reden van den strijd
bekend waren, maakten soms nog gebruik
van de boot van de A. P., doch na vol
doende te zijn ingelicht, werd meestal de
terugreis met onze boot gemaakt.
Echter, dit was immers slechts een be
gin, een eigen stoomschip aan alle, zelfs
de hoogste eischen, zoowel wat snelheid,
soliditeit, ruimte voor vee en goederenver
voer als comfort voor passagiers betreffende,
ten volle beantwoordende, was het ideaal
der eigen onderneming.
De keuze van een type, speciaal voor
dezen dienst geschikt, was echter verre
van gemakkelijk.
Met zeer veel moeielijke omstandigheden
moest toch rekening gehouden worden,
waarvan ik U de voornaamste hier wil
noemen:
Op den voorgrond stond natuurlijk
1°. Soliditeit en zeewaardigheid vooral
met het oog op het steeds ruwer wordende
vaarwater.
2°. grootere afmeting van het schip met
het oog op het toenemend verkeer en toch
rekening houdend met de geringe ruimte
in de Texelsche haven.
3°, Kracht der machine met het oog op
grootere snelheid, grootere afmeting der
boot, ijsgang enz., en toch rekening houdend
met het feit dat eene krachtige machine
naar evenredigheid ook duurder in exploi
tatie was.
4°. Meerdere of mindere diepgang in
verband met het vastliggen der boot bij
stormweer, en toch weer rekening houdend
met de ondiepte vóór de haven en de even-
tueele geringe diepte van den havenmond
(met watertanks vóór en achter in het schip
wordt hierin zoo goed mogelijk voorzien.)
5°. Ruimte en nette inrichting der ka
juiten, zoowel voor eerste- als tweede-klasse
passagiers en tevens voldoende gelegenheid
tot het laden van vee en goederen onder dek.
Nadat de plannen voor het nieuw te
bouwen stoomschip, dat den symbolieken
naam „de Dageraad" zou dragen, in overleg
met onze deskundigen, de heeren Duinkei
en Vierhout, waren vastgesteld en goed
gekeurd, werd op de bouwwerf „N. V. Werf
Hubertina te Haarlem," als laagste inschrij
ver, de kiel hiervoor gelegd den 7 Febr. 1908.
Het schip liep den 27 Mei 1908 met goed
gevolg te water, in tegenwoordigheid van
den E.A. Heer Burgemeester van Texel,
enkele leden van den Raad van beheer tn
raad van advies en vele belangstellenden en
werd onder het gebruikelijke ceremonieel
door Mevrouw Wagemaker—Keijser gedoopt
met de woordenik doop dit stoomschip
„de Dageraad" en laat het te water tot
heil van Texel en zijne bewoners.
Den 21en Juli d. a. v. kon gemeerd worden
geproefstoomd, terwijl de officieele opleve-
ringsproeftochten plaats hadden den 3en
en 4en Augustus 1908, op welken laatsten
datuni tevens de feestelijke inwijding van
het nieuwe stoomschip plaats had onder
overgroole belangstelling van geheel Texel
en zeer velen van den Overwal.
Met de grootste geestdrift werd het mooie
nieuwe schip te Texel ontvangen, nadat
het reeds halfweg het Marsdiep was begroet
door „Texelstroom," vol beladen met fees
telijk gestemde Texelaren, die hun boot
waren tegemoet gevaren.
Den volgenden dag 5 Aug. werd het
schip definitief in dienst gesteld. Bepaald
gelukkig was het in den eersten tijd niet.
Al dadelijk bleek toch, dat niet alles
direct volmaakt kan zijn, wat in de eerste
plaats op een nieuw schip van toepassing is.
Noch het roer met de bijbehoorende
stuurmachine, noch de schroef voldeden aan
de eigenaardige eischen van het vaarwater,
waarop de Dageraad dienst moest doen.
Nadat dit voldoende was vastgesteld en
inmiddels eene nieuwe schroef en een nieuw
roer was geconstrueerd, vertrok het schip
op nieuw naar Haarlem en Amsterdam, ten
einde genoemde gewijzigde hoofddeelen aan
te brengen, en kon het schip pas den 21en
Augustus geheel in den vollen dienst komen;
de „Baron Rengers" welke voorzichtigheids
halve in reserve was gehouden, bewees
ook nu nog hare goede diensten.
Bij de stuurmachine werden later, nadat
in den loop van den tijd voldoende was
vastgesteld welke fouten dit hoofdorgaan
aankleefden, deze gebreken verholpen.
Tijdens de te Texel gehouden Landbouw
tentoonstelling in het begin van Sept. 1908,
bleek het nieuwe stoomschip, wat comfort
aangaat, aan de meest moderne eischen des
tijds te voldoen en bewees met hare
groote ruimte voor passagiers onschatbare
diensten aan de vreemdelingen, door de
zeereis naar Texel, in weerwil van het
slechte weêr, nog tot een betrekkelijk aan
genaam zeetochtje te maken.
Toch kleefden ook dit schip, zooals bij
ieder nieuwgebouwd vaartuig, nog detail-
fouten aan, ook wat het machine complex
aanging, welke wel is waar op zich zelf
gering, doch door hunne gevolgenhet
onderbreken van den geregelden dienst, niet
te onderschatten waren; welke fouten, zich
gaandeweg vertoonend, geleidelijk echter
werden verholpen.
Ware het geen passagierboot geweest,
die dagelijks verscheidene malen a la minute
moest varen, en waarop duizende oogen
gevestigd waren, of hadden wij eene reserve
boot gehad, die tijdelijk in den dienst had
kunnen voorzien, dan waren die kleine
ongevallen onopgemerkt gepasseerd.
Een zwak punt was de schroef. Gege
ven de omstandigheid dat deze uit gietijzer
was vervaardigd en het vaarwater, voorna
melijk dat vóór de haven van Oudeschild,
niet zeer „schoon" was.
Nadat dan ook einde September bij lagen
waterstand, op een zich onder water bevin
dend voorwerp, eeD der bladen was afge
slagen, en de schroef weder door eene andere
vervangen moest worden, werd in beginsel
besloten dat de schroef voortaan in staal
vervaardigd moest zijn en werd half October
de stalen schroef besteld.
De levering van deze stalen schroef, welke
in Duitscbland moest worden aangemaakt,
werd echter door verschillende omstandig
heden en moeielijkheden vertraagd, zoodat
de stalen schroef pas in het nieuwe boek
jaar kon gereed komen.
Hoewel niet behoorende tot het verslag
van 1908 wil ik er nog bijvoegen dat de
stalen schroef ongeveer medio Maart 1909
kon worden aangebracht, nadat nogmaals
begin Januari en begin Februari 1909 van
de toen aanhangende gietijzeren schroeven
een blad was afgeslagen, door dezelfde
oorzaken als de eerste maal in September
1908.
Ook het roer voldeed nog altijd niet; bij
zeer lagen waterstand zoog het schip vóór
de haven van Texel te veel aan den grond,
om met het aanhangende tweede roer,
waariD den grondvorm „zeeroei" was be
houden, in "net nauwe ondiepe vaarwater
voldoende te kunnen sturen, waarom in
overleg met onzen deskundigen adviseur,
werd besloten het schip te voorzien van
een nieuw roer, waarin de vorm „binnen
roer" meer op den voorgrond trad.
Daar verder ook was gebleken dat bij
ijsbezetting het bestaande roer een te lich
ten „koning" had, waardoor achteruit stoo-
mend, om van den wal in het vaarwater
te komen, de „roerkoning" verwrongen
was, werd besloten het nieuwe roer tevens
met een zwaarder koning te construeeren.
Van de verschillende gelegenheden bij
het dokken voor het aanzetten der schroeven
werd gebruik gemaakt om de verschillende
détailfouten in de machines afdoende te
veranderen; terwijl tevens besloten werd
ook de ingang van het laadruim, die in de
praktijk niet breed genoeg gebleken was,
ruim 90 c.M. in de breedte van het schip
te doen vergrooten.
Tevens werd besloten de stoomfluit wel
ker geluid niet aan de eischen, aan een
groot stoomschip te stellen, voldeed, deze
door een ander te vervangen.
Wat overigens het stoomschip „de Dage
raad" als schip aangaat, is dit, in weerwil
van de beste aan den wal staande stuurlui,
volgens gezaghebbende deskundigen een
uitstekend sterk schip, met sterke ketel
en machine, en heeft het bewezen, zoowel
bij ijsbezetting als bij stormweer, een
prachtig voldoend schip te zijn voor het
