N°. 2366.
Donderdag 2 JMm' 1910.
238te Jaargang.
Nieuws- en
Advertentieblad.
Binnenland.
Van week tof week.
Dit blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond
Abonnementsprijs per 3 maanden.
Voor de Boeg 30 Cts. Franco per post door ge
heel Nederland 45 Cts. Naar Amerika en andere
landen met verhooging der porto's.
Advertentiën vóór 10 nar op den dag der uitgave
Prijs der Advertentiën.
Van 1 tot 5 regels 30 Cts. Iedere regel meer 6 Ct
Groote letters en Vignetten worden naar plaatsruimte
berekend. Bewijsnummers 2 Cts. per nummer.
ABONNEMENTEN en ADVERTENTIËN worden aangenomen bij de Uitgevers LANGEVELD DE ROOU, ParkstraatBurg op Texel.
vorm weer wilde in het leven roepen. Iets
waarbij de dame dan te onvoorzichtig te
werk zou zijn gegaan.
Met dat al heeft Parijs weer eens een
„zaakje* waarover druk te praten valt.
—o—o—o
In Demarken heeft dezer dagen de al-
gemeene verkiezing voor het Folkething
plaats gehad waarvan de uitslag in het
nadeel is geweest van het huidige Kabinet.
Zooals men weet steunde dit feitelijk op
de radicalen en socialisten die slechts 44
vertegenwoordigers in de kamer hadden.
De rechter- en linkerzijde die 114 stemmen
konden uitbrengen waren zoo verdeeld, dat
de Regeering zich staande kon houden.
Nu wilde het Kabinet een wijziging
ondernemen van het kort geleden aange
nomen Legerontwerp en tevens een voorstel
indienen tot Grondwetsherziening. Met het
oog daarop werd een beroep gedaan op
het volk.
Dit heeft tengevolge gehad dat de re
geering geen meerderheid kreeg, waardoor
deze zich genoodzaakt zag haar ontslag
den koning aan te bieden.
Zoo zit men in Demarken thans weer
eens midden in een ministerieele crisis,
—o—o—o—
De berichten uit Kreta luiden nog verre
van gunstig, Integendeel de toestand schijnt
met den dag ernstiger te worden. Wel heeft
de Turksche regeering de beschermende
mogendheden dank betuigd voor haar mede-
deeling dat het status quo gehandhaafd
zal blijven en daarin ook door de eedsaf
legging aan den Griekschen Koning geen
verandering zal worden gebracht, maar
tevens heeft ze te kennen gegeven dat ze
geen genoegen kan nemen met het feit dat
de Kretenser regeering de Muzelmannen
die den eed van trouw weigerden af te
leggen aan Koning George uit het parle
ment verbannen heeft en de Turksche ge
zinde ambtenaren uit hun ambten ontslagen
heeft. Dat heeft iD Turkije te groote op
winding veroorzaakt om het maar stilletjes
onbeautwoord te laten. Naar het heet heeft
de Porte de Turksche vloot uitgezonden
om Kreta te blokkeeren, terwijl van andere
zijde weer word gemeld dat de regeering
van Kreta, die een oorlog met Turkije aan
komen ziet de bevolking van wapenen
gaat voorzien.
De toestand is dus verre van rooskleurig
en de mogendheden hebben weer de handen
vol om de gemoederen te kalmeeren. 'tls
wel zeer de vraag zelfs, of dit dezen keer
wel gelukken zal.
TEXEL, 31 MEI 1910.
Lezing van den Heer Schaper.
Hebben wij goed verstaan dan was het
de bedoeling van den spr. om aantetoonen
hoe de nieuwe christelijke koers steeds
meer in strijd komt met de werkelijk
Christelijke beginselen.
Het in de vorige week behandelde
voorstel tot het houden van eene en-
quette in zake de handelingen van dr.
Kuyper, als Minister, hetwelk de spr.
zeer uitvoerig behandelde, moest daar
voor eerstens tot bewijs dienen. Ook
andere vraagstukken, alskiesrecht,
staatspensioen, ongevallenverzekering,
verzekering tegen werkeloosheid, kor
toren arbeidsdag en meer andere sociale
vraagstukken, gaven stof om te betoogen
dat de tegenwoordige Christelijke re
geering in haar werken geheel anti-
Christelijk is, waarvoor ook verschillende
bijbeluitspraken werden aangevoerd. Onze
regeering is mat, en blijkbaar weinig
belust om werk te doen, er is geen
werkkracht. Dit verwijt gold echter niet
alleen de rechterzijde, ook de liberale
partij is volgens spreker met hetzelfde
euvel behept.
Om al deze redenen spoort spr. aan
tot aansluiting bij de S.D.A.P., ten einde
een kracht te verkrijgen waardoor het
mogelijk zal zijn onze vertegenwoordi
ging zoodanige wijziging te doen onder
gaan dat daarin mannen komen die
willen werken en zaken afdoen.
Het is het kapitaal, volgens spr., dat
verbeteringen tegenhoudt en daar tegen
moeten de arbeiders een macht vormeu;
onder arbeiders versta men nu niet
slechts den landarbeider of vakman,
doch ook de kleine boer, de huurboer,
de winkelier, de man van kleine zaken,
onderwijzers, ambtenaren, schrijvers en
wat dies meer zij, in 't kort de uitge
breide middenstand; zij allen zonder
aanzien van geloofsrichting (spr. deed
in 't bizonder uitkomen dat naar zijn
vaste overtuiging het geloof niet zal
verdwijnen, doch dat het niet kan
dienen ais richtsnoer in de politiek)
worden opgeroepen om zich te vereeni
gen en zich te stellen tegenover de
macht van het kapitaal, hetwelk uit
zucht voor de brandkast zich stelt tegen
alle veranderingen en verbeteringen
welke onze tijd zoo dringend eischt.
Algemeen kiesrecht zoowel voor man
nen als vrouwen stelt spr. partij als de
eerste eisch en om daarop aan te dringen
is een groote beweging wachtende, waar
aan allen worden verzocht mede te
werken.
83—29 Mei.
We kunnen over de binnenlandsche
aangelegenheden kort zijn dezen keer.
Hoofdzakelijk werden ze beheerscht door
het debat in de Tweede Kamer over het
enquête-voorstel van den heer Troelstra,
waaraan we in ons vorig overzicht reeds
voldoende onze aandacht hebben gewijd.
Zooals we voorspelden is het geworden.
Het enquête-voorstel is verworpen. De
rechterzijde stemde geheel tegen, terwijl
ook de Unieliberaal Thomson dit deed,
waaraan men zich wel wat verwonderd
heeft omdat dit lid niet zijn stem vooraf
had gemotiveerd. De geheele linkerzijde,
behalve de heer Thomson dan stemde voor.
De tweede belangrijke gebeurtenis van
de afgeloopen week, was de inderdaad
grootsche ontvangst die de hoofdstad aan
het Kon. gezin bereidde bij zijn jaarlijksch
bezoek aan Amsterdam. De feestvreugde
gold inzonderheid prinses Juliana die in
de gouden koets met haar Ouders haar
intocht in de stad aan IJ en Amstel deed,
waar men thans nog midden in de feest
vreugde zit.
o o—o
Onze zuidelijke buren hebben een feilen
verkiezingsstrijd achter den rug. De helft
der Kamer toch moest vernieuwd worden
en dit gaf aanleiding tot een strjjd, waarvoor
de belangstelling zeer groot was.
In België heeft men geen algemeene
verkiezingen zooals ten onzent. Om de
twee jaar treedt de helft der kamer af. Dit
was thans het geval in de provincies
Antwerpen, Brabant, Namen, West-VlaaD-
deren en Luxemburg. In 't geheel moesten
85 Kamerleden aftreden, waarvan 50 tot
de Katholieke regeeringspartij behoorden
en 35 tot de z. g. linkerzijde, bestaande uit
de liberalen en sociaal-democraten.
Reeds sedert 26 jaren heeft België een
rechts, d. i. katholiek bewind, waarover de
linkerzijde heel wat stof tot klagen meent
te hebben. Langzamerhand evenwel is de
Kamermeerderheid van de regeering ver
minderd van 20 tot 8 en thans meende
de linkerzijde dat het oogenblik daar was
om eens alle zeilen bij t6 zetten, teneinde
de Kamer „om* te werk6n. De liberalen
en sociaal-democraten hadden tot dat doel
een overeenkomst gesloten en kwamen
met een gelijkluidend program uit in den
strijd. Als hoofdleuze werd daarbij door
hen aangeheven: Weg met het clericalisme!
en ze lieten geen middel onbeproefd om
de zonden van het katholieke regime aan
den kaak te stellen. Met groote felheid
weid over en weer de strijd gevoerd en
door de linkerzijde in goede hope. Sinds
een paar jaar toch heerscht er in het re-
geeringskamp niet algeheele overeen
stemming tengevolge van het feit, dat een
jong-katholieke partij ontstaan is, die wat
vooruitstrevender gezind is dan de oude
regeeringspartij. Dat gaf nu en dan reeds
strubbelingen, o. a. zooals men zich nog
wel zal herinneren bij de behandeling der
legerwetten, nog niet zoo heel lang geleden,
waarbij de regeering alleen met d6 hulp
der linkerzijde haar zin kon krijgen.
De verdeeldheid onder de rechterzijde
blijkt evenwel niet van zoo grooten be-
teekenis te zijn geweest als de linkerzijde
gehoopt had, hetgeen uit den uitslag der
verkiezingen kan blijkeu. De overwinning
toch waarop de linkerzijde gehoopt had
bleef uit, al werd dan ook de Kamermeer
derheid tot 6 teruggebracht. Slechts in
tweo plaatsen verloren de katholieken een
zetel, doch in al de andere konden zij
zich handhaven. Al is een meerderheid
van 6 leden slechts klein, ze is toch groot
genoeg voor de regeering om de teugels
van het bewind in handen te houden. Toch
is de positie der regeering niet hoopvol
als men rekening houdt mot de twee
Btroomingen in de meerderheidspartij,
waarvan de eene conservatief en de andere
vooruitstrevend genoemd kan worden. De
regeering zal wel heel wat wijsheid noodig
hebben om in dezen steeds den gulden
middenweg te vinden.
De hoofdzaak is echter thans, dat de
linkerzijde niettegenstaande het broederlijk
samenwerken er niet in is kunnen slagen
een beslissende overwinning te behalen.
Zoodat er aan die zijde eenige teleurstelling
ook niet ontveinsd wordt.
o—o—o
Het Pruisische kiesrecht-ontwerp, waar
over de Duitsche bladen zich reeds zoo
druk hebben gemaakt en dat in den laat-'
sten tijd geheel en al de politiek in Prui-
schen beheerschte, is niet meer. In de af
geloopen week kwam het opnieuw in den
Landdag in behandeling, zooals het onlangs
door het Heerenhuis was gewjjzigd, doch
de wijzigingen konden geen genade vinden
in de oogen van de meerderheid en de re
geering die er op stond dat de wijzigingen
wel zouden worden aangenomen, maakte
aan de besprekingen een einde door te
verklaren dat zij geen behandeling meer
zag in een verdere beraadslaging. Het
ontwerp is daardoor van de baan.
Er was bij onze buren heel wat belang
stelling voor de zaak, waarschijnlijk als
een gevolg van het feit, dat niemand kon
zeggen hoe de conservatieven en de nati-
onaal-liberalen met de door het Heerenhuis
aangebrachte wijzigingen zouden handelen.
Aanvankelijk schenen deze wel geneigd
de regeering en het Heerenhuis hun zin
te geven en dan was de aanneming van
het ontwerp zoo goed als zeker. Doch in
de laatste dagen scheen de pers der ge
noemde partijen lang niet eens over de
kwestie, waaruit af te leiden viel, dat de
verschillende voormannen der partijen dit
ook niet waren.
Donderdag viel de beslissing. De heer
Von Bethman Hollweg verscheen in het
Huis van Afgevaardigden om namens de
regeering te verklaren, dat zij vast wenschte
te houden aan de door het Heerenhuis aan
gebrachte wijzigingen. De kanselier kreeg
toen al dadelijk de wind van voren en werd
de reg6ering verweten dat ze in ,het Heeren
huis een geheel andere houding had aange
nomen, dan in het Huis van [afgevaardigden,
waarin ze niet opkwam tegen de daar ge
maakte veranderingen, waartegen ze later
in het Heerenhuis zoo te velde trok.
B(j de stemming werd door de meerder
heid de eene wijziging na de andere, door
het Heerenhuis aangebracht, verworpen,
waarna de regeering het ontwerp in trok.
Pruisen krijgt dus voorloopig nog geen
„hervorming" van zijn kiesrecht.
—o—o—o
In Frankrijk schijnen de schandaal-zaak
jes niet op te zullen houden. Na de Stein-
heilaffaire, volgde het Duez-schandaal en
thans heeft een zekere „zuster Candida"
weer voor nieuwe sensatie gezorgd.
Deze zuster Candida was in Parijs een
bekende, die vooral naam gemaakt had
door haar groote liefdadigheidswerken
zooals crèches voor zuigelingen van arme
vrouwen die voor hun onderhoud uit
werken moeten, inrichtingen voor jonge
tuberculoselijders, sanatoria etc. voor welke
inrichtingen ze groote sommen bijeen wist
te brengen.
Echter niet altyd op een eerlijke manier
want toen ze geen geld genoeg had voor
haar barmhartigheidswerk begon ze te
scharrelen met hypotheken, loterijen, ju-
weelenzwendel, etc. De kruik gaat echter
zoolang te water tot ze breekt. Dit spreek
woord werd ook aan zuster Candida be
waarheid. Ze werd aangeklaagd door eenige
juweliers van wie ze voor eenige duizenden
aan juweelen ter bewaring ontvangen en
verpand had. Een onderzoek werd inge
steld en toen kwam aan het licht hoe de
damo met het geld van anderen had om
gesprongen en ze eenige miljoenen had
weten zoek te brengen. Ze ging failliet en
dat niet alleen, ze werd ook achter slot
en grendel gebracht.
Heel Parijs is vol over het vreemde
geval, waarvan de juiste bizonderheden
nog niet bekend zjjn.
Vreemd is het geval inderdaad en
„men" zocht er dan ook wat anders achter
dan een overdreven al te dwaze weldadig
heidszin. Dat iemand om de lijdende
menschheid te helpen anderen van groote
sommen afzet en zichzelf in de gevangenis
helpt is wel wat al te zonderling om zoo
maar voetstoots voor juist aan te nemen.
En zoo heeft zich bij menigeen de over
tuiging gevestigd, dat zuster Candida de
handlangster was van de geestelijkheid,
die de opgeheven congregaties in anderen
Was ter bepaalder uur de opkomst
van belangstellenden bij deze lezing niet
zoo groot, allengs vulde een flink publiek
de zaal, zoodat mag worden getuigd dat
een goede opkomst aan deze lezing ten
deel viel.
De Voorz., de heer Boon, mocht daarop
dan ook wijzen toen hij de bijeenkomst
te ongeveer half negen opende en den
aanwezigen het welkom toeriep, er aan
herinnerende dat de heer Schaper zou
spreken over: „De nieuwe Christelijke
koers in de politiek."
De heer Schaper bekwam daarop het
woord en hield een zeer bezadigde rede,
waarvan het doel zeer duidelijk was:
propaganda voor de S. D. A. P. Trouwens
we hadden niet anders verwacht. De
partij, indachtig aan het woord dat een
waterdrup zelfs den hardsten steen uit
holt, gaat steeds onvermoeid voort hare
beginselen te verkondigen, om daardoor
de kans te verhoogen dat hare theoriën
ingang zullen vinden en de verweerkracht
van andere partijen zal worden verzwakt,
ten bate van de beginselen der S.D.A.P.
Spr. debd uitkomen, dat zijn partij wel
is tegen het Koningschap (als ornament)
doch niet tegen de(n) persoon, de dra-
ger(ster) er van.
Er was ook gelegenheid tot debat.
Rechtstreeks debat was er evenwel niet;
wel meende een der aanwezigen iets
te moeten zeggen over het gehoorde;
dat was voor een deel instemming met
hetgeen dat gesproken was, voor een
ander deel om te wijzen op z. i. wel
wat overdrijving in spr. 's. rede, op de
weinige waardeering ook van het werk
van geestverwanten aan de linkerzijde.
De spr. diende daarop van advies, op
eene wijze welke duidelijk moest maken
dat alleen de S. D. A. P. het aan het
goede eind heeft, al moest hij ook later
een afdoend antwoord schuldig blijven
op de opmerking dat die partij nog geen
bewijs van goede regeerkunst heeft
geleverd.
De bijeenkomst had een geregeld en
ordelijk verloop zoodat de aanwezigheid
van een drietal ordebewaarders, voor deze
gelegenheid, vreemd genoeg, gerequireerd
vrijwel overbodig was.
De voorz. sloot de bijeenkomst met
eene herhaalde aansporing om zich bij de
S. D. A. P. aan te sluiten.
Naar wij vernemen heeft de collecte
„voor een goed doel" aan den uitgang
der zaal gehouden, nagenoeg zes gulden
opgebracht.
TEXELSCHE COURANT.
