2549.
Donderdag 1 Maart 1912.
258te Jaargang
Nieuws- en
Advertentieblad.
Bi n i! en land.
Van week tot week
Advertentiën vóór 9 nnr op den dag der nitgave
TEXELSGHE COURANT.
Kit blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond
Abonnementsprijs per 3 maanden.
Voor dek Borg 30 Cts. Franco per post door ge
heel Nederland 45 Cts. Naar Amerika en andore
Knden met verliooging der porto's.
Prijs der Advertentièn.
Van 1 tot 5 regels 30 Cts. Iedere regel meer 5 Ct.
Groote letters en Vignetten worden naar plaatsruimte
berekend. Bewijsnummers 2 Cts. per nummer.
ABONNEMENTEN en ADVERTENTIËN worden aangenomen bij de üitg. Firma LANGEVELD& DE ROOIJ, Parkstraat, Burg op Tex el.
24 Febr.—3 Maart,
Waarschijnlijk als een gevolg van de
gebeurtenissen die zich in den laatsten
tijd in China afgespeeld hebben, zijn er in
de afgeloopen week in Soerabaja ernstige
dingen gebeurd Blijkens een telegram van
den gouverneur-generaal van Ned. Indië
werden er ernstige ongeiegeldheden verwekt
door de Macao en Kehchineezen waarbij
deze nogal hardhandig zijn opgetreden tegen
den kapitein en den majoor Chinees. Bij
den eersten weid o.a. den geheelen inboedel
vernield. Het doel der onruststokers was
bedoelde landgenooten te dwingen de
republikeinsche vlag te ontplooien. Ook
werden de winkeliers gedwongen hun
winkels te sluiten.
Het gevolg van een en ander was dat
de vertegenwoordigers van ons bestuur te
Soerabaja met kracht tegen de menigte
optrad. Daarbij moeten eenige dooden
gevallen zijn. Een bewijs dat de onlusten
van ernstigen aard waren. Ook moeten er
op groote schaal arrestaties gedaan zijn,
zoodat naar luid van particuliere berichten
een 800-tal geeltjes achter de tralies werden
gezet. Thans heet de rust weder hersteld
te zijn.
Diarmee is de zaak evenwel niet uit.
Biy kens uitNanking ontvangen telegrammen
heeft het optreden van onze gezaghebbers
te Soerabaaj een punt van bespreking
uitgemaakt in een bijeenkomst van het
Chineesche republikeinsche kabinet.
Blijkbaar heeft men de regeering te Nanking
niet juist ingelicht. Althans naar gemeld
wordt zou onze regeering drie Chineezen
gedood en honderden gevangen hebben
genomen zonder vorm van proces, „omdat
zij den troonsafstand feestelijk hadden ge
vierd". 't Schjjnt dat het verwekken
van een waren opstand tegen het gezag
door de geeltjes als feestviering beschouwd
wordt.
Er heerscht zoo werd gemeld
groote verontwaardiging, de leden van het
Chineesche kabinet verklaarden dat hun
landgenooten op Java als wilde dieren
behandeld worden ed Sunjatsen zou tot
Joeansjikai gezegd hebben dat krachtig
tegen Nederland moest'worden opgetreden,
dat het Kabinet de onmiddellijke opzegging
van het tractaat in overweging moest
nemen en dat aan den Nederlandschen
gezant zijn paspoort moest worden toege
zonden.
Intusschen zal het zoo'n vaart wel niet
loopen. Latere berichten meldden dat de
Chineesche regeering de zaak heel wat
kalmer opvat dan de eerste telegrammen
deden vermoeden. Wat zeker verstandig,
genoemd kan worden.
De Chineez§n die in ons insulinde verblijf
houden staan Diet bekend als erg rustig.
Ze gaven ods bestuur wel eens eerder
handen vol werk. En orde moet er zjjn,
dat zal ook Joeahsjikai wel begrijpen.
—o—o—o—
In Luxemburg verkeert men in dageD van
nationale rouw, -Groothertog Willem
Alexander, her.tog van Nassau enz. is
Zondag na een jarenlaDg lijden overleden.
Zij, die met de geschiedenis van het
hertogdom bekend zjjn weten dat toen
Koning Willem IH der Nederlanden over
leed, waarmee de mannelijke tak der
Orthonische lijn van het huis van Nassau
uitstierf, Adolf van Nassau groot-
hertog van Luxemburg werd. In 1905
overleed deze en werd opgevolgd door zijn
zoon Wilhelm Alexander, den thans over
ledene. Groothertog Wilhelm werd geboren
in 1852 en huwde in 1893 met Marie Anne,
infante van Portugal. Reeds jarenlang
leed hjj aan de kanker, zoodat reeds in
1908 zijn .toestand van dien aard was, dat
zjjn -gemalin met het regentschap over
Luxemburg belast, werd. Groothertog
Wilhelm heeft geen mannelyke opvolger
en zoo werd reeds in 1907 na langdurige
beraadslagingen in de Luxomburgsche
Kamer besloten tot wyziging van bet
familiestatuut, dat tot dien tijd de opvolging
van vrouwen uitsloot. Zoo kon de groot
hertog iD 1908 aan zyn oudste dochter
Marie Adelaida Theresa Hilda Antoinnette
Wilhelniina den titol van „groothertogin-
troonopvolgstor van Luxemburg" verleenen.
Deze groothertogin is thans aangewezen
om haar vader op te volgen. Ze is den
14 Juni 1894 geboren en staat tot haar
meerderjarigheid onder voogdij van haar
moeder, de regentes Mario Anne van
Portugal. Den 14 Juni a.s. zal de groot
hertogin haar 18en verjaardag vieren, dan
wordt ze meerderjarig en op dien datum
zal ze dus zelf de teugels van het bewind
in handen nemeD.
—o—o—o—
De verkiezingen voor den Landdag van
hetDuitsche vorstendommetje Schwarzburg-
Rudolstadt hebben tengevolge gehad dat
de meerderheid van den Landdag thans uit
sociaal-democraten bestaat
Dat er groote belangstelling was toen de
Landdag dezer dageD voor het eerst
bijeenkwam ligt voor de hand. Niet alleen
was de vergaderzaal bezet, doch ook de
publieke tribunes waren stampvol.
Het resultaat van de eerste zitting was
dat de sociaal-democraat Winter tot presi
dent en diens partijgenoot Hartmann tot
vice-president gekozen werd.
Verder werd behandeld een voorstel van
den Minister van het vorstendom om
allereerst de begrooting 1912—14 met de
daarbij behoorende voorstellen in behande
ling te nemen. Daarvan waren de sociaal
democraten echter niet gediend. Zij hadden
ter onmiddellijke behandeling een reeks
voorstellen ingediend w.o. tot hervorming
*an de belastingwetten ten gunste der
midden en lagere klassen, scheiding van
kerk en staat, wettelijke vaststelling van
de verkiezingen op Zondag, bezoldiging
van de onderwijzers der lagere scholen door
den staat en invoering van evenredige
vertegenwoordiging voor den Landdag.
Bij deze begrooting was het ultimatum
gevoegddat zoo de regeering deze
wenschen niet vervulde de sociaal-demo
craten de begrooting zouden verwerpen.
Onderhandelingen werden overbodig ge
noemd.
Met belangstelling wordt nu afgewacht
wat de regeering zal doen. Biedt de
regeeriug weerstand dan zullen de sociaal
democraten geen cent voor de begrooting
toestaan Een lastig geval. Waarschijnlijk
zal de regeering niet voetstoots toegeven,
doch den Landdag ontbinden. Of dit middel
echter afdoende zal zijn wordt zeer betwij
feld. Verwacht wordt in dat geval n.l.
dat de nieuwe Lauddag nog rooder zal
ziju dan de thans bestaande. Inderdaad
wel een lastig geval voor de regeering.
o—o—o
Wat gevreest werd is geschied. In
Engeland is Vrijdag de algemeene staking
in de kolenmijnen begonnen. Reeds enkele
dagen te voren hadden eenige duizenden
stakers den arbeid neergelegd. Vrijdag
bedroeg het aantal mijnwerkers dat staakte
reeds meer dan 809,000. De- onderhande
lingen tusschen de vertegenwoordigers der
partyen leidden niet tot overeenstemming.
En ook de tusschenkomst der regeering
kon de dreigende staking niet voorkomen.
De regeering had zich cereid verklaard
met beide partijen te overleggen over de
wijze om in de districten tot een regeling
te komen waarbij een minimum loon zou
worden vastgesteld in overeenstemming
met de bijzondere omstandigheden ter
plaatse. Het beginsel van het minimum
loon werd dus door de regeering aanvaard,
doch de mijnwerkers vondeD dat niet
voldoende Zij hielden vast aan de eisch
dat het minimumloon niet lager mag wezen
dan 4 s. 11 d. en wisselen zal tusschen dat
cyfer en 7 s. 6 d. (plm. 3 en f4,50) in
verband met de ligging en geaardheid der
myndistricten. Ook een deel der iny'neige-
naren, die van Schotland en Zuid-Wales
wilden niet op het bemiddelingsvoorstel
van do regeering ingaan.
Zoo liepen de onderhandelingen op niets
uit en brak Vrydagmoigen de staking uit,
die thans wel al een kleine miljoen werk
lieden omvat.
Minister Asquith heeft in het parlement
tnededoelingen gedaan omtrent de onder
handelingen. Deze zullen nog voortgezet
worden en waarschijnlijk dat de regeering
nu maatregelen uemeu zal om de beide
partijen tot een overeenkomst te dwingen.
Men voorziet wettelijke bepalingen dienaan
gaande.
't Is ongetwijfeld zeer te hopen
dat de strijd niet al te lang duurt.
Niet al'een omdat dan groot gevaar voor
ODlusten in de mijndistricten zal ontstaan,
doch ook omdat d6 economische toestand
van Engeland er mee gemoeid is.
Reeds nu laten de gevolgen zich gevoelen
voor handel en industrie. Verschillende
bedrijven zijn reeds stop gezet of zullen
over eenige dagen stop gezet moeten
worden. Uit Manchester wordt gemeld,
dat de weverijen en spinnerijen van
Lancashire het nog hoogstens een week
kunnen uithoudeu. Ook enkele spoorweg
maatschappijen hebben met het oog op hun
geringe kolenvoorraad den dienst op hun
lijnen moeten beperken. Sommige gemeente
besturen zijD al begonnen de gasverlichting
zooveel mogelijk te verminderen. En zoo
zou er een lijstje te maken zijn van allerlei
maatregelen die reeds met het oog op den
toestand genomen moesten worden. Mocht
de staking eens eenige weken aanhouden
dan zal de schade reusachtig worden,
—o—o—o—
De Italiaansche vloot heeft weer eeDs
een „schitterend wapenfeit" verricht. In
den laatsten lijd hoorde men van vlootactie
zoo goed als niets, maar thans is de vloot
eens weer nummer één. Een vijftal kruisers
heeft in de haven van Beiroet een
kanonneerboot en een torpedoboot in den
grond geboord. De commandanten hadden
geweigerd hun schepen over te geven. De
bladen schrijven thans veel over het
gebeurde te Beiroet. En geen wonder, uit
het aanvallend optreden der Italiaansche
eskader kan blijken dat Italië begonnen is
gevolg te geven aan zijn voornemen
krachtig optreden ook buiten het Tripoli-
taansch gebied. Dat is niet zonder gevaar,
zooals uit het gebeurde te Beiroet kan
blijken. Niet alleen toch dat een paar
onschuldige Turksche schepen in den grond
geboord werden na zich flink verweerd
te hebben, doch ook Beiroet zelf kreeg
een deel van het bombardement. Zoodat
daar verschillende gebouwen geteisterd
werden, een aantal personen gedood werd
en een hevige paniek onder de bevolking
ontstond. Niet alleen Turkije, doch ook
Frankrijk en Engeland hebben groote
belangen in Beiroet en dat beiden dadelijk
een oorlogschip er heengezonden hebben
wijst daar voldoende op. Ook is de Fransche
pers alles behalve best over het bombar
dement van Beiroet te spreken en zoekt
er iets achter. Waarom trad de Italiaansche
vloot op Toch niet om een paar onschul
dige Turksche schepen, die geen gevaar
opleverden onschadelijk te maken? Was
het daai dan nog bij gebleven dan was
het wat andersdoch ook Beiroet werd
beschoten. Wel ontkent de Italiaansche
vlootvoogd dit, doch andere berichten laten
geen twijfel over. De Italianen hebben
moedwillig een aantal granaten in de stad
geworpen of.... hebben al heel slecht ge
schoten.
Van sommige' zijden wordt beweerd,
dat Italië tot deze actie overgegaan is om
de mogendheden te dwingen Turkije tot
toegeven te noodzaken. En dat meer
havens buiten Tripoli een beurt zullen
krijgen als deze eerste waarschuwing niet
geholpen heeft.
üp Turkije zelf heeft het beschieten van
Beiroet nog niet het gewenschte gevolg
gehad. Integendeel, het is begonnen met
het uitvoeren van de bedreiging: de verban
ning vnn de Italianen uit een deel van het
Turksche gebied.
Ook van het eigenlijke oorlogsterrein in
Afrika kwamen in de afgeloopen week
berichten over een actief optreden van
Italië. Zooals men weet, houden de Turken
on Arabieren in Barka nog steeds enkele
kuststeden bezet. Daaronder ook Homs.
Thans eohter hebben de Italianen een poging
gewaagd om den vijand daar terug te dringen.
Wat hun met hulp van het zware scheeps
geschut ook gelukt is. Ze hebben althans
Mergheb een der Turksche vestingen bij
Homs genomeD. Het blijkt daarbij heet
toegegaan te zijn. De Italiaansche berichten
merken het gevecht aan als een groote
overwinning en volgens deze zouden de
Arabieren 509 man verloren hebben, De
correspondent der Temps oordeelt er anders
over. De Italianen zouden 309 dooden
achtergelaten hebben terwijl aan de andere
zijde 30 dooden en 80 gewonden zouden
zijn. Het gevecht duurde den geheelen dag,
van zonsopgang tot 10 uur 's avonds. De
Italiaansche troepen konden Mergheb eerst
nogal spoedig bezetten doch werden later
na een bajonetaanval weer verdreven. Eerst
toen daarna het groote scheepsgeschut
Mergheb begon te bombardeeren trokken
de Turken en Arabieren zich terug.
Tenslotte valt nog te vermelden dat de
mogendheden besprekingen houden om een
wapenstilstand mogelijk te maken, welke
tot den vrede zou kunnen leiden.
TEXEL, 6 Maart 1912.
Een woord van waardeering aan een
vroegeren plaatsgenoot gewijd.
De Oprechte Haarl. Cour. bevat het
volgende
H. J. MOOJEN
Een zeer geacht ingezetene is van ods
weggenomen, dr. Henri Jan Moojen, is
niet meer. Voor ODge veer twee jaar was
hij oogenschijnlijk van een inwendige
maagaandoening genezen, maar niet lang
daarna herhaalde zich die en na een
rustkuur van maanden had hij nu pas
een paar dagen zijn arbeid hervat, toen
Zaterdagmiddag de kwaal in verdubbelde
hevigheid terugkeerde en niets baatte
toen meer. De beminde geneesheer over
leed reeds Zondag.
Bemind
Vraag het de arme patiënten eens,
wier vriend hij was.
Bemind!
Vraag het zijn omgeving, die hem op
de handen droeg
En nu is dat jonge leven, hij was pas
31 jaar oud, voor goed afgesneden.
Henri Jan Moojen werd 16 Januari
1881 te Texel geboren. Na zijn promotie
tot arts vestigde hy zich hier. Helaas,
dat hij de lijdende menschheid zoo kort
is kuDnen ter wille zijn.
Oosterend Maart.
Zaterdagavond behandelde ds. Onnekes
van den Helder het aangekondigde onder
werp „Onze verhouding ten opzichte van
rechts en links op siaatkundig gebied"
voor eene vergadering van de afdeeling
van den Ned. Protestantenbond. De op
komst mocht slechts matig goed heeten.
De lezing was mooi en boeiend. Spreker
wilde niet medegaan met rechts, doch
keurde ook af het verwaarloozen der
godsdienstige belangen bij links, dat meer
rekening had moeten houden met tien
godsdienstzin der natie. Aangespoord
werd tot een getuigen, niet alleen in de
bedehuizen, maar ook in de raadzalen en
in bot parlement. Neutraliteit is daar,
waar het de hoogste belangen geldt, niet
bestaanbaar.
Aan het eiDde der lezing zegde de
voorzitter der afd., de heer M. Kikkert,
den spr. dank voor zijne boeiende rede.
Het getal visscberschuiten gaat hier
meer en meer achteruit. Voor eenige
jaren behoorde hier ruim 100 blazers,
'thans heeft men nog maar de helft van
dat getal. Ook nu weder zullen eenige
schuiten stil moeten liggen, wegens ge
brek aan personeel, daar de eerdere
visschersknecbten zich langzamerhand
meer met landwerk gaaD bezig houden.
De visscher B geraakte in de vorige
week met het overslaan van het zeil
buiten boord. Door het grijpen en vast
houden van den schoot kon hij gelukkig
gered worden; evenwel was zijne positie
voor enkele oogenblikken zeer hachelijk.