2563.
Donderdag 25 April 1912.
258te Jaargang
Nieuws- en
Advertentieblad.
Binnenland.
Van week tof week.
Dit blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond
Abonnementsprijs per S maanden.
Voor den Burg 30 Cts. Fyomco per post door ge-
beo Nederland 45 Cts. Naar Amerika en andere
landen met verhooging der porto's.
Advertentiën vóór 9 nur op den dag der nitgave
Prijs der Advertentièn.
Van 1 tot 5 regels 30 Cts. Iedere regel meer 3 Ct.
Groote letters en Vignetten worden naar plaatsruimte
berekend. Bewijsnummers 2 Cts. per nummer.
ABONNEMENTEN en ADVERTENTIËN worden aangenomen bij de TJitg. Firma LANGEVELD DE ROOIJ, Parkstraat, Burg op Texel,
13-20 April.
We hebben reeds meer dan eens in den
laatsten tijd gelegenheid gehad in ons
weekoverzicht er op te wijzen hoe de
komende verkiezingen van 1913 reeds hun
schaduwen vooruitwerpen. Het politieke
leveu begint de gevolgen ervan reeds te
gevoelen en op parlementair en politiek
gebied openbaart zich in den laatsten tijd
de gejaagdheid die in den regel vóór
elke algemeene verkiezing waargenomen
kan worden. Een ongewoon verschijnsel
geldt het dus niet doch wel kan gezegd
worden dat de „verkiezingskoorts" thans
wel wat vroeg begint. In het parlement,
in de pers, op congressen en vergaderingen
overal waart reeds de onzichtbare rond,
om tot onrust en agitatie te prikkelen.
En ook om tot plannen-maken en het
nemen van maatregelen aan te sporen.
Vandaar dat we in den laatsten tijd meer
dan eens hoorden van pogingen der
rechterzijde om het parlementaire molentje
wat vlugger te doen draaien, alsmede van
velen der linkerzijde om alle geschillen op
zij te schuiven en gezamelijk, eendrachtig
op te trekken in 1913 tegen de coalitie
der rechtsche partijen.
Die wensch tot samenwerking bij de
stembus kwam ook in de afgeloopen week
opnieuw tot uitdrukking in een circulaire
door het Haagsche Comité ter bevordering
van samenwerking onder de vrij z. party en.
Deze circulaire werd gezonden aan alle het
comité bekende kiesvereenigingen van vrijz.
richting over het geheele land en aan de
hoofdbesturen van de Lib. Unie, den Bond
der Vrije Liberalen en den Vrijz, Dem.
Bond. Het Comité zet daarin nader uiteen
de wenschelijkheid van samenwerking van
de drie genoemde vrijzinnige groepen. Het
beoogt echter geen samenwerking in den
zin van een fusie. De samenwerking moet
aldus worden opgevat, dat de vrijz. partijen
in 1913 elkander niet bestrijden, d.w.z. geen
candidaten tegenover elkaar stellen in dis
tricten die op de gemeenschappelijke tegen
partij veroverd moeten worden en tevens
om ieder der drie vrijz. partijen de door haar
bezette zetels te doen behouden. „Geen fusie
plannen dus" zegt de commissie
„geen fusieplannen, die tot niets kunnen
leiden dan tot op een hoop-jagen van alle
vrijzinnigen met als vereenigingsmiddel
een program, waarin elke partij sommige
van haar beginselen zou moeten verzwijgen,
en als te verwachten resultaat, dat zulk
een éénheid-zonder-inhoud, alleen aan de
coalitie ten goede zou komen. Geen
fusieplannen, maar algemeene samen
werking in de districten, op den practischen
grondslag van behoud van hot bestaande
en zoo mogelijk versterking van ieder der
drie samenwerkende groepen door de loyale
hulp der beide andere."
Of dit rondschrijven van het Haagsche
comité resultaten zal hebben moet afge
wacht worden. De zaak zal nu in alle
vrijzinnige kiesvereenigingen aan de orde
komen. De bedoeling van het comité is dat
de kiesvereenigingen door het aannemen
van een motie hun instemming met het
beoogde doel zullen uitspreken en bij het
hoofdbestuur hunner partij zullen aan
dringen op het sluiten van een overeen
komst als het Haagsche comité zich voorstelt.
Van de buitenlandsche gebeurtenissen
der afgeloopen week was er geen ernstiger,
ontzettender dan de ondergang van het
reusachtige stoomschip „Titanic" van de
White-Starlyn, „het grootste stoomschip
der wereld". De bizonderheden over deze
vreéselijke zeeramp zullen den lezers bekoDd
zijn. Honderden menschen hebben in
enkele uren tijds deD dood moeten vinden,
honderden menschen die zich wellicht met
een opgewekt hart op het reusachtige
schip inscheepten dat hen terug zou brengen
naar hun vaderland.
Welk een ontzettend drama heeft zich
daar afgespeeld in het middernachtelijk
uur op de onmetelijke Oceaan. Men kan
zich zoo moeilijk indenken de bizonderheden
van de verschrikkelijke uron die de schip
breukelingen doorgemaakt moeten hebben.
De omvang, die deze scheepsramp gebad
heeft is voel grooter dan eenige andere
tot Dog toe. Het reuzenschip was een
dorp haast op zich zelf met zijn eenige
duizenden opvarenden. En het deed zijn
eerste reis, was toegerust met de aller
modernste inrichtingen en „kon niet zinken"
zooals de deskundigen strakweg beweerd
hadden, Als een stuk kinderspeelgoed is
het tegen het harde ijs kapotgeslagen en
ten spijt van alle technici eD alle technische
nieuwigheden is het in weinige uren ge
zonken. Gezonken met het grootste deel
der bemanning en der passagiers, En
thans rust het zeemonster dat „niet zinken
kon" op den bodem van de Oceaan, eenige
duizenden voeten diep waar ontelbaar veel
schepen rusten. Het heeft niet een reis
goed kunnen volbrengen, al was het ook
het hechtste en sterkste, het nieuwste en
modernst ingerichte, het reusachtigste schip
der wereld. Een ijsberg een stukje
wild hard natuur en het wonder van
menschenwerk wordt vernietigd in een
spanne tijds.Wat is de mensch met al
zijn vernuft toch nietig tegenover den
schepper der natuur
Er is een rilling gegaan door heel de
beschaafde wereld, waar de treurmare ge
hoord werd. En op den dag der zonsver
duistering waarop duizenden oogen gericht
zijn geworden naar den hooge, op dienzelfden
dag toen het eene onheilspellende telegram
na het andere de bizonderheden bracht
over de ontzettende ramp, zullen duizender
gedachten uitgegaan zjjn naar de velen die
als met éen slag in rouw gedompeld werden,
—o—o—o—
Men zegt dat de Duitsche rijkskanselier
zelden een prettiger Paaschfeest heeft gehad
als dit jaar. Geen wonder, Von Bethmann
vierde dit jaar het feest als gast van den
keizer te Korfoe. En dat nog wel na de
berichten in 'de bladen waarvan ook
door ons r6eds melding gemaakt werd
dat de kanselier zich op zijn aftreden kon
voorbereiden en dat hij bij den keizer in
ongenade gevallen was. Naar luid der
berichten heeft hij te Korfoe een paar
mooie dagen doorgebracht. Door den keizer
werd hij met vriendelijkheden overladen,
alsof deze zijn vertegenwoordiger wilde
toouen dat hij hem nog steeds zeer op prijs
stelt. Inderdaad, Von Bethmann kan
tevreden zijn.
Thans echter duiken in de pers opnieuw
berichten op over het heengaan van Von
Kiderlen Wachter, Het katholieke Centrum
wist te vertellen dat deze bewindsman nog
deze maand zal aftreden omdat er verschil
van meening gerezen is tusschen hem en
den kanselier. Ook met den minister van
marine zou Von Kiderlen Wachter niet op
een stoel zitton.
Ook het aftreden van dezen minister
werd reeds onlangs voorspeld en men zal
derhalve goed doen niet al te veel gewicht
te hechten aan de tbans loopende geruchten,
—o—o—o—
Tusschen Engeland en Frankrijk is het
den laatsten tijd boteitje tot den boom.
De bondgenootschappelijke en vriendschap
pelijke betrekkingen tusschen heidelanden
kan al niet beter dan ze tbans is. Dit is
wel zeer duidelijk weer eens in de afge
loopen week aan den dag getreden bij de
.groote feestelijkheden die te Nice plaatsge
had hebben. Daar ter stedo heeft men n.l.
met grooten luister een tweetal „Engelsche"
standbeelden onthuld, n.l. een voor wijlen
koningin Victoria en een voor wijlen haar
zoon, koning Eduard. De plechtigheid werd
door 6en aantal vorstelijke personen, o. a.
door den koning van Zweden bijgewoond
alsmede door een groote stoet van hoog
waardigheids bekleeders. Bij de onthulling
van de beide monumenten voerde de
Fransche minister-president Poincarré het
woord. Zijn beide redevoeringen brachten
groote daden van koningin Victoria en
koning Eduard in herinnering en vloeiden
over van lof en vriendelijkheid voor
Engeland. Dat er daarbij meer dan eens
herinnerd werd aan het bondgenootschap
en de goede verstandhouding tusschen
Engeland en Frankrijk ligt wel voor de
hand. Eigenaardig was daarbij de ver
klaring door den spreker afgelegd dat
Frankrijk toch boven alles rekening moet
houden met zijn eigen krachten en de ver
sterking daarvan.
Ter gelegenheid dor onthulling had een
parade plaats van Engelsche en Fransche
matrozen alsmede van andere Fransche
troepen waaraan door 100,000 man deel
genomen werd. Vliegmachines van allerlei
soort doorkruisten daarbij de lucht, terwijl
de Fransche en Engelsche oorlogsschepen
langs de kust defileerden. Het schitterende
schouwspel dat door honderdduizenden
werd gadegeslagen, werd door heerlijk
weder begunstigd.
's Avonds had er een groote feestmaaltijd
plaats, waarbij Poincarré en de Engelsche
gezant beide het woord voerden, Laatstge
noemde wees daarbij op het beteekenisvolle
feit dat de Fransche en Engelsche vloot te
zamen een demonstratie hadden gehouden.
En dat bij de feestmaaltijd ook nog eens
weer op de goede verstandhouding tusschen
Engeland en Frankrijk gedronken en ge
klonken werd spreekt van zelf,
—o—o—o—
Na lang talmen heeft Italië eindelijk
gevolg gegeven aan zijn voornémen om een
actie tegen de Dardanellen te openen.
Zooals men weet heeft Italië daarmee reeds
lang genoeg gedreigd, doch op aandrang
der mogendheden stelde het een aanval
tegen De Dardanelen uit. Donderdag
stoomde een deel der ItaÜaansche vloot op
in de Egeïscbe Zee en opende het vuur
op de Turksche forten. Dit vuur werd
echter krachtig beantwoord en als men de
Turksche berichten gelooven mag dan
kreeg een der Italiaansche kruisers zooveel
averij dat het zich uit het gevecht terug
moest trekken. Later staakten de Italianen
den aanval en stoomde de vloot terug.
Intusschen heeft dit gevecht nogal op
schudding gewekt, inzonderheid omdat de
doorvaart van de Dardanellen voor de
handelsschepen gestremd is moeten worden.
Uit de Turksche berichten valt op te
maken, dat Italië teruggegaan is omdat
het al te zeer zijn hoofd gestooten heeft
tegen de Turksche verdediging. De Itali
aansche berichten doen het echter voorkomen
dat Italië niet van plan was de Dardanellen
te forceeren, doch alleen om een demon
stratie uit te voeren, teneinde een der
Turksche eilandjes in bezit te kunnen
nemen. Gemeld wordt, dat het eiland
Lemnos door de Italianen is bezet.
De Turksche pers maakt zich over het
optreden van Italië tegen de Dardanellen
niet bezorgd. Integendeel ze noodigen
Italië uit nu maar eens te toonen dat het
met zijn vloot meer vermag dan met zijn
leger in Tripoli. En als ze soms eens een
landing in den zin hebben dan kunnen ze
dat gerust probeeren. De Turksche soldaten
zullen wel voor een verwelkoming zorgen.
De Turksche regeering heeft al dadelijk
krasse maatregelen genomen, door te
bevelen dat alle Italianen het land moeten
verlaten.
Het schijnt dat de Turken, die reeds
geruimen tijd een aanval op den sleutel
hunner hoofdstad verwachtten nogal gerust
zijn. Ze hebben hun forten in orde gebracht
en de Italianen kunnen op een krachtigen
tegenstand rekenen.
Thans valt af te wachten of Italië zijn
actie zal herhalen, 't Geldt hier een zeer
belangrijke zaak omdat een belemmering
van het handelsverkeer in de Dardanellen
bijna alle mogendheden zal treffen. Moge
lijk wil Italië deze wel dwingen tusschen-
beide te treden.
TEXEL, 24 April 1912.
Van dezen tyd.
Het is alsof de natuur had gewacht
op de zon-eclips, met zich wat milder te
betoonen, Na dien toch hebben we ons
mogen verheugen in zulk aangenaam
weder alsof het reeds zomer ware. Met
verwondering zien we de groei van
boomen en planten, die zoo op eens een
heerlijk frisch groen aanzien verkrijgen
't Belooft alles even veel en wanneer
geen nachtvorsten een terugslag bezorgen,
dan zal 't spoedig alom even mooi zijn.
De markt kenmerkt zich ook alreeds
door meerdore drukte, naar we Maandag
konden bemerken, ook daarop is het weêr
zeker van invloed. Toch zal het grooter
marktbezoek wel weder als gewoon met
de groote lammerenmarkten aanvangen.
Oudeschild, 22 April.
Zaterdagavond j.l. hield de afdeeling
Texel van de S. D. A.P. in 'tcafé Zijm
eene algemeene vergadering. Als spreek
ster trad op mej. Hel. Ankersmit met
het onderwerp„Waarom de vrouw
socialiste Te ruim 8 uur opent de
voorzitter, de heer A. Boon, met een
kort woord de bijeenkomst, die tamelijk
goed en bijna uitsluitend door party-
genooten, bezocht was.
Al dadelijk daarna krijgt de spreekster
het woord. Zij begint met te betoogen
dat het geen onzin kan genoemd worden
dat de vrouw zich met de politiek gaat
bemoeien. Duizenden, ja millioenen vrou
wen zijn en worden wakker geschud en
wel in den laatsten tijd vooral door de
duurte der levensmiddelen. Hoeveel
vrouwen hebben niet evenals de mannen
den strijd om het bestaan te voeren 1
In Duitschland alleen 9V» millioen. En
de huisvrouw heeft die geen belaDg bij
hooger loon van haar man Daarom
moet zij met hem strijden. De oorzaken
van den treurigen toestand der loonen
van de arbeidsklasse liggeD in de maat
schappij. Zonder arbeid kan niets voort
gebracht worden. De aarde geeft de
grondstoffen. De arbeider geeft er waarde
aan. Doch van die waarde krijgt hij niet
zijn deel. De bezittende klasse en de
fabrikanten gaan met het grootste aan
deel strijken. Alles in 't werk testellen
de loonen zoo groot mogelijk te maken
is ook de plicht van de vrouw. Daarom
moeten ook zij zich organiseeren.
Treurig zijn nog de loonen van vele
arbeidersgezinnen, vooral in Friesland en
Groningen. Gevolgen hiervan zijn slechte
voeding en slechte woningen, zoodat dan
ook de kindersterfte' onder de arbeids
klasse veel grooter is dan onder de be
zittende. En de vrouw Zij zelve is
oorzaak, door haar voortdurend zwoegen
en ploeteren, dat het loon van haar man
zoo laag is. Na een kleine pauze gaat
spreekster voort en zegt dat nog een
groot gedeelte van dat lage loon, in den
vorm vau indirecte belastingen aan den
Staat moet worden afgestaan. Als van-
zelve komt zij nu op de tariefwet, die
h9t geld moet verschaffen voor de ge
dwongen pensionneering op 70-jarigen
leeftijd. De groote nadeelen van de
tariefwet voor de arbeidende klasse
worden opgesomd en de groote trusts
als een der oorzaken van duurdere
levensmiddelen aangegeven. Volgens de
techniek kan ieder huisgezin behoorlijk
van de voortbrengselen die de aarde op
brengt leven* meehelpen om te verkrijgeo
dat ook werkelijk ieder huisgezin zijn
deel daarvan krijgt, ligt op den weg van
de vrouw.
Door vakorganisatie en door te strijden
voor algemeen kiesrecht, kan zij dit doen.
Strijden voor kosteloos onderwijs, school-
voeding, goede woningen, betere verlich
ting, een fondsdokter enz. moet hare
leu"ze zijn. 12 Mei a. s. is een dag gewijd
aan een betooging voor vrouwenkiesrecht.
Spreekster wekt alle vrouwen op daaraan
deel te nemen en mede te strijden tot
het verkrijgen van een betere en ge
lukkiger maatschappij.
De voorz. bedankt daarop de spreekster
voor het gehoorde, daar niemand zich
voor debat bad aangegeven. Als toegift
droeg Mej. Ankersmith nog een paar
verzen voor getiteld „Algemeen Kies
recht" en ,,'t Socialisme".
Door het kiescollege van de Nederl.
Herv. Gem. alhier is Zaterdag j. 1. tot
ouderliDg herkozen, de heer W. Veen,
TEXELSCHE COURANT.
—o—o—o—
