N° 2567.
Donderdag 9 Mei 1912.
258te Jaargang
Nieuws- en
Advertentieblad.
Binnenland.
Van week tof week
Itit blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond
Advertenties vóór 9 nnr op den dag der uitgave
ABONNEMENTEN en ADVERTENTIËN worden aangenomen bij de üitg. Firma LANGEVELD DE ROOIJ, Parkstraat, Burö op Te x e l
27 April4 Mei.
't Is gegaan zooals voorspeld was. Reeds
dadelijk na het bijeenkomen der Tweede
Kamer, bij het opmaken van den rooster
der werkzaamheden is het tot heftige
tooneelen gekomen in 's lands vergaderzaal.
Zoo erg was het tumult zelfs dat de eerste
zitting nog voor de werkzaamheden af
waren gesloten moest worden. De oorzaak
was het voorstel der soc. dem. om alsnog
de Bakkerswet op de agenda te plaatsen
naar aanleiding waarvan het tusschen de
heeren Lohraan en Troelstra tot een heftig
dispuut kwam en de Kamer in gewel
dige beroering geraakte.
Gelukkig waren de gemoederen Woensdag
gekalmeerd en nadat de heer Troolstra z(jn
zin gekregen had door het besluit dat voor
'de ziekteverzekering alsnog de Bakkerswet
zal worden behandeld, konden de beraad
slagingen aanvangen over de suppletoiro
iegrooting van minister Wentholt voor den
aanbouw vau een nieuw pantserschip. We
hebben reeds eerder er op gewezen dat er
zelfs onder de voorstanders van de vloot-
uitbreiding nog een groot verschil
bestaat over het voorstel van den minister
Voorstanders van een torpedovloot staan
tegenover voorstanders van een artillerie-
vloot. Dit verschil kwam al dadelijk uit
bij de beraadslagingen. Er kwamen al
dadelijk een aantal tegenstanders van het
wetsontwerp opdagen en door een 5-tal
Chr. historiscben werd al spoedig een motie
ingediend, strekkende om de zaak aan te
houden en aan een commissie een onder
zoek op te dragen omtrent de viaag wat
in de gegeven omstandigheden voor Indië
en ons land noodig is. Deze motie was zeker
niet naar het hart van den minister die
reeds in zijn memorie van antwoord
gezegd had, dat hij in uitstel niet zou
kunnen meegaan. Ook in de vergadering
van Vrijdag heeft de minister dit herhaald,
wat wil zeggen dat indien de motie-Lohman
mocht worden aangenomen de minister
heen zal gaan.
De beslissing over de motie zal waar
schijnlijk reeds gevallen zijn als deze regels
onder de oogen der lezers komen. Er is
zeer veel kans op dat ze aangenomen
wordt. Verwacht mag worden dat de
linkerzijde met de Chr. historiscben mee
zal gaan en dat ook een aantal katholieken
voor de motie zal stemmen. Toch kunnen
er nog verrassingen komen. Minister
Heemskerk zal zijn best wel doen zijn
ambtgenoot te beschermen.
In het volgend overzicht hopen we op
de beslissing nader terug te komen.
—o—o—o—
Zooals te verwachten was heeft de
circulaire door het Haagsche comité tot
samenwerking der vrijzinnigen aan de
verschillende kiesvereeniginge'n gezonden,
aanleiding gegeven tot verschillende be
schouwingen in de bladen. Naar we reeds
mededeelden, stelt het comité zich niet
voor een centralisatie of fusie in het leven
te roepen, doch alleen wederzijdsche samen
werking tusschen liberalen en vrijzinnig
democraten bfj de stembus. Onverdeeld
gunstig wordt deze oproep nog niet beoor
deeld, Zoo lazen we in het Handelsblad
eeu beschouwing van de hand van den
heer Elout, die eigenlijk nog niet de tijd
gekomen acht om reeds een beslissing te
nemen. Ook in het vrijz.-dem. orgaan de
Wereld werd al een stem tegen de voor
stellen gehoord, terwijl de Nieuwe Courant
het orgaan der vrijz. liberalen, voor eene
samenwerkiug zooals de Hagenaars dat
willen, niet veel schijnt te gevoelen. Daar
tegenover liet de liberale N. Rott. Ct. zich
zeer gunstig uit over het plan van het
Haagsche comité, Dit blad acht thans zeer
wel den tijd geschikt, om met de vrijzinnige
samenwerking een begin te maken. Het
blad vreest dat indien thans de tijd verloren
gaat doordat de vrijzinnige partijen de kat
uit den boom blijven kijken, in 1913 eenige
daad van vrijzinnige politiek niet verwacht
mag worden.
Thans heeft ook de oud-Minister mr. S.
van Houten zich over de samenwerkings-
kwestie uitgelaten. Er is dezer dagen
weer eens eon „Staatkundige Brief" van
zijn hand verschenen en daarin een
nieuw plan voor samenwerking ontvouwd.
H\j schijnt de partijen ter linkerzijde op te
willen roepen voor een organisatie van
„vrijen", of anders gezegd van „anti-
clericalen." En in die organisatie zou de
heer Van Houten alle vier groepen der
linkerzijde, de vrij-liberalen, unie-liberalen,
vrijz.-democraten en sociaal-democraten
willen opnemen.
Voor districten, waarin eene ovorwinning
op de rechterzijde mogelijk is, geeft de heer
Van Houten de volgende gedragslijn aan
bij de eerste stemming een vrjjheids-
candidaat en bij de herstemming over het
geheele laud eene vierbond der linkerzijde
tegenover de combinatie Kuyper—Nolens.
Voor districten waar de keuze van een
clericaal niet te keeren is wil de heer Van
Houten de verkiezing van de Christ,
historischen bevorderen, omdat deze tegen
dwangverzekering en tariefsverhoogiug
gekant zijn.
We vertrouwen, dat er over het onder
werp nog wel meer woorden gewisseld
zullen worden.
—o—o—o—
In Duitschland is in de laatste dagen de
Jezuïetenwet aan de orde, als een gevolg
van hut optreden van don Beierschen
minister-president deze aangelegenheid
betreffende.
De Jezuitenwet dateert van 4 Juli 1872.
Is dus uit de goede dagen van Von
Bismarck, die, zich bewust van zijn macht,
meende allen die hij als vijanden van den
staat beschouwde onschadelijk te kunnen
maken door uitzonderingswetten. Zeer ten
onrechte, want na 1872 is de katholieke
partij, het Centrum, tot groote macht
gekomen,niettegenstaande de uitzonderings
wet op de Jezuïten. Zooals de uitzonde
ringswet tegen de sociaal-democratie in
Duitschland mogelijk wel het nog hooger
stijgen van den rooden vloed tengevolge
heeft gehad.
Duitschland heeft intusschen nog altijd
zijn Jezuïetenwet, die voor deze orde
beperkende lastige bepalingen bezit. Wel
is er in den Rijksdag herhaalde malen
aangedrongen op intrekking er van, doch
de meerderheid wilde daarvan niet weten.
Beieren kreeg echter onlangs een nieuwe
premier, die katholiek is zooals de meer
derheid van de bevolking en de Kamer.
En die tevens veel macht en veel durf
bezit. Eu vrijheer Von Herting vaardigde
op zekeren dag een besluit uit, een „geheim
besluit," waarin aan de wet een welwillender
uitleg werd gegeven dan ooit het geval
geweest was. De premier gaf de vrijheid
dat de orde der Jezuïeten ook in de kerk
religieuze en sociale voordrachten mochten
houden. Iets wat tot nog toe niet toege
staan was en waardoor de Jezuïeten thans
in volle priesterlijke functie konden treden.
Het „geheime" besluit bleef natuurlijk
niet geheim. Zoo kwam de rijkskanselier
al spoedig aan minister Von Hertling
nadere ophelderingen vragen en werden
in de Beiersche Kamer interpellaties aan
gekondigd. De vraag werd gehoord of er
soms een Pruisische en een Beiersche
Jezuietenwet waren en of ieder minister
van den een of anderen Bondsstaat maar
vrijheid bezat om de Jezuietenwet, die een
rijkswet is, op zijn eigen manier uit te
leggen.
Von Hertling trachtte de bui te ontwijken.
Hij antwoordde den kanselier en deed
daarbij de mededeeling dat hij bij den
Bondsraad een voorstel zou indienen om
dezen te doen beslissen wat onder verboden
ordewerkzaamheden moet worden verstaau.
En hangende de kwestie, trok hij zijn
„geheim" besluit voorloopig weer in.
In den Rijksdag is intusschen over de
kwestie geïnterpelleerd en de uitspraak is
geweest zooals verwacht mocht worden.
Alleen de Bondsraad heeft te .interpreteeren
in dezen en zoolang dit niet is geschied
behoort in het geheele rijk dezelfde oude
uitlegging te gelden. Het woord is dus
nu aan den Bondsraad.
In de Beiersche Kamer is er ook reeds
druk gesproken over de kwestie en het
laat zich aanzien dat we wel spoedig
gelegenheid zullen hebben er nader op
terug te komen.
—o—o—o—
Een van de moeilijkste kwesties die uit
den oorlog tusschen Italië en Turkije
ontstaan is, is die der Dardanellen. De
Italiaansche vloot heeft zooals men weet
de Dardanellenforten gebombardeerd en het
gevolg is geweest dat de Turksche regee
ring Je Dardanellen voor de scheepvaart
sloot en in de zeeëngte een groot aantal
mijnen uitzette om de Italiaansche vloot
indieu ze de Dardanellen mocht willen
forceeren minder aangename verrassingen
te bereiden. Italië heelt den aanval echter
niet herhaald doch zijn vloot wat uit de
gëvaariyke omgeving teruzgetrokken.
Aanvankelijk nu heette het dat de Turksche
regeeriug spoedig zou overgaan om de
Dardanellen te heropenen, doch het heeft
nogal lang geduurd eer het zoover gekomen
is, niett6genstaaude de mogendheden niets
onbeproefd hebben gelaten om de Porte
zoo spoedig mogelijk daartoe over te halen.
De schade toch die aan den handel toege
bracht wordt doordat de Dardanellen ge
sloten zijn is zeer groot, treft tal van
landen en zal met iederen dag zich zwaarder
doen gevoelen.
Toch weigerde de Turksche regeering
aanvankelijk gevolg te geven aan den aan
drang om de zeemijnen weer te verwijderen
en de Dardanellen te heropenen. Ze weigerde
op grond dat de Italiaansche vloot nog
steeds in de Egeïsche zee vertoeft en mogelijk
vandaag of morgen den aanval zou willen
hervatten. Naar gemeld wordt hebben de
mogendheden Turkije gerust trachten te
stellen met de mededeeling dat Italië niet
aan een forceering der Dardanellen denkt,
en ofschoon de Porte liever het wisse voor
het onwisse neemt, is het voor den aandrang
bezweken.
Dat Italië den aanval zal herhalen moet
trouwens betwijfeld worden. Niet alleen
hebben de officieele Italiaansche bladen
verklaard dat de vloot slechts een demon
stratie heeft willen uitvoeren en volstrekt
geen forceering der Dardanellen op het oog
had, maar bovendien worden ook de plan
nen voor het verblijf van de vloot in de
Egeïsche zee medegedeeld. De bedoeling
van Italië is een aantal Turksche eilandjes
te bezetten om een operatiebasis te hebben
teneinde van daaruit de Turken te bestoken
hen van de buitenwereld af te snijden etc.
Op die wijze wil Italië trachten de Porte
tot toegeven te dwingen. Of dit gelukken
zal moet worden afgewacht, 't Lijkt er in
tusschen wel naar dat de Italiaansche vloot
dan nog wel geruimen tijd in de Egeïsche
zee zal kunnen verblijven.
Naar luid der berichten is de Turksche
regeering thans met het opruimen der zee-
mijnen begonnen en zal de scheepvaart
dezer dagen weer geopend kunnen worden.
TEXEL, 8 Mei 1912.
Voetbalwedstrijd.
De aangekondigde wedstrijd tusschen
de voetbalclub „H.F. C." van Helderen
„Texalia" van hier, had Zondagmiddag
begunstigd door heerlijk voorjaarsweer
ter bestemder tijd plaats.
De aantrekkingskracht van al wat
nieuw is, deed ook thans een groote
menigte nieuwsgierigen naar het terrein
van den strijd, de van ouds bekende
„Lijnbaan" stroomen.
Nieuwsgierigheid maakte echter spoedig
plaats voor belangstelling, althans zoo
ging het ons, en het steeds opdringende
publiek maakte het soms de spelers door
die groote mate van belangstelling lastig.
Spannende oogenblikken kwamen er
in het spel voor en de enkele goede
krachten van de jonge vereeniging
„Texalia" kwamen dan goed uit, al bleek
zelfs voor ons oningewijden, dat ze in
geoefendheid der leden, maar vooral door
gebrek aan het samenspel, dat we bij de
tegenpartij zoo herhaaldelijk konden
waarnemen, niet in het minst tegen die
tegenpartij was opgewassen.
Zes maal werden de krachten gemeten
zes maal moest „Texalia" het tegen
„H. F. C." afleggen en om de termen
te gebruiken de einduitslag was 6 0.
Een aansporing voor de jonge vereeni
ging om met de opgedane ondervinding
haar voordeel te doen, kan zeker wel
achterwege blijven, naar alle waarschijn
lijkheid toch, zullen de leden van
„Texalia" leering hebben getrokken uit
het spel der tegenpartij.
Vlieland.
Met de alhier gestationeerde redding-
booten werden dezer dagen proeftochten
gemaakt. De booten bevonden zich
nagenoeg geheel in goeden staat. Ook
met de vuurpijltoestellen werden proe
ven gedaan, die zeer goed slaagden,
alsmede met het zakvormig reddings
toestel.
Verdelgen van mollen.
Hei doodeu der mollen wreekt zich al
op de Friesche zandgronden. Tal van
aardappelvelden moeten opnieuw bepoot
worden, de eerste pootaardappelen zijn
geheel door ritnaald verwoest.
TEXELSCHE COURANT
Abonnementsprijs per 3 maanden.
Voor den Borg 30 Cts. Franco per post door ge
le Nederland 45 Cts. Naar Amerika en andere
1 .nden met verliooging der porto's.
Prijs der Advertentièn.
Van 1 tot 5 regels 30 Cts. Iedere regel meer 8 Ct.
Groote letters en Vignetten worden naar plaatsruimte
berekend. Bewijsnummers 2 Cts. per nummer.
LAMMEItËiNMARIiTEN.
Burgemeester en Wethouders van Texel bren
gen belangbebbendan in herinnering:
lo. dat dit jaar de groote lammerenmarkten
alhier zullen worden gehouden op Maandag 20
Mei, Dinsdag 28 Mei en Maandagen 3, 10, 17
en 24 Juni.
2o. de navolgende artikelen der politieveror
dening dezer gemeente
Art. 160.
Het is verboden gedurende de groote lammeren-
markten
a zich met wagens anders dan door de Park
straat naar bet marktplein te begeven (met dien
verstando dat tot dat doel geen gebruik zal
mogen worden gemaakt van de Nieuwstraat) ot
dit plein met wagens of vee anders te verlaten
dan door de overige daarop uitkomende straten
b het van gemeentewege verstrekte stroo of
andere stoffen, welke tot strooisel gediend hebben
in de lammerbokken, daaruit le verwijderen, of
zelf daaraan meer toe te voegen
o met het wegvoeren der lammeren vóór des
voormiddags elf uur een aanvangte maken, tenzij
met toestemming van den marktmeester, krachtens
opdracht verleend.
Art. 161.
Ieder, die ter gelegenheid van de in het vorig
artikel bedoelde markten, lammeren ter markt
wenscht aan te voeren, is verplicht vooraf, hetzij
mondeling of schriftelijk, de noodige hokken te
bespreken.
Art. 162.
Ieder, die gerechtigd is tot het gebruik van een
hok, moet het zelf gebruiken of bezetten en tot
geen auder doel bezigen dan tot plaatsing van
het vee.
Eet is aan alle andere personen, gelijk mede
aan hen, wier recht op eenig hok, door het niet
voldoen der verschuldigde marktgelden is vervallen
verboden een standplaats in te nemen, tenzij met
toestemming van Burgemeester en Wethouders;
zij worden door den marktmeester geweerd, die
zoo noodig de hulp der politie inroept.
Zij brengen voorts ter algemeene kennissc, Hal
voor het verplicht bespreken der noodige hokken
gelegenheid bestaat
a ter Gemeenteseeretarie op alle werkdagen,
gedurende de gewone bureau-uren van 9 uur
vm tot 2 uur nm.;
b. des Maandags van 9 uur vm. tot 2 uur nm.
aan de kiosk op of nabij bet marktplein
c voor de markten op Maandag te houden bij
den Marktcoritroleur, die daags voor die markten
zitting-zal louden van des voo-middags half elf
tot namiddags half twee in een der aan het
marktplein gelogen hotels.
Zij, die lammerenhokken bespreken, worden
dringend uitgenoodigd daarbij het verschuldigde
marktgeld, enz. onmiddelijk le voldoen.
Aangiften, hetzij mondeling of schriftelijk ter
Secretarie of door den marktmeester ontvangen
na Zondagnamiddag half twee voor de Maan-
dagsehe markten worden niet meer ten uitvoer
gebracht.
Texel, den 4 Mei 1912.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
GAARIjANDT, Burgemeester.
JONKER, Secretaris.