N°. 2646.
Donderdag 13 Februari 1913.
268te Jaargang
Nieuws- en
Advertentieblad.
Binnenland.
Van week tot week.
Dit blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond
Abonnementsprijs per 3 maanden.
Voor den Burg 30 Cts. Franco per post door ge
heel Nederland 45 Cts. Niuir Amerika en andere
l.nden met verhooging der porto's.
Advertentiën vóór 0 unr op den dag der nitgave
Prijs der Advertentidn.
Van 1 tot 5 regels 30 Cts. lodore regel meor 8 Ct.
Qroote letters en Vignotten worden naar plaatsruimte
berekend. Bowijsnummers 2 Cts. per nummer.
ABONNEMENTEN en ADVERTENTIËN worden aangenomen bij de üitg. Firma LANGEVELD& DE ROO IJ, Parkstraat, Burg op Texel.
1—S Febr.
Het voornaamste binnenlandsch nieuws
der afgeloopen week was wel dat door de
regeering tbans bij de Tweede Kamer inge
diend is höt voorstel tot Grondwetsher
ziening, vergezeld van een uitvoerige
memorie van toelichting. Eigenlijk kan
worden gesproken van twaalf afzonderlijke
voorstellen, waarvan ieder een meer of
■minder belangrijke kwestie treft. Een van
'de voornaamste is wel die betreffende het
kiesrecht. Daaromtrent is de regeering van
meening, dat de grondwet zelve de grond
slagen voor het kiesrecht heeft te leggen
en dat die grondslagen niet worden aange
troffen in de vage formuleering, welke art.
80 thans behelst. De regeering stelt voor
art. 80 te lezen„De leden der Tweede
Kamer worden rechtstreeks gekozen, door
de mannelijke ingezetenen, tevens Neder
landers, die den leeftijd van 25 jaar bereikt
hebben en aan het hoofd van een gezin
-Staan of, zonder aan het hoofd van een
gezin te staan, als zelfstandige personen,
in de maatschappij optreden, een en ander
nader te len bij de wet. Sommige
categorieD van personen wenscht de regee
ring van het kiesrecht uit te sluiten o.a.
alle vrouwen, de militairen beneden den
raug van officier, voor den tyd dat ze
onder de wapenen zijn, zij die gedurende
ten minste drie maanden onderstand genoten
höbben, gevangenen, krankzinnigen, etc.
De regeering wil voorts de kring der
verkiesbaren voor de Eerste Kamer aau-
zienlijk uitbreiden, zoodat daarvoor dan in
aanmerking kunnen komen dezelfde per
sonen als voor het lidmaatschap der Tweede
Kamer in aanmerking kunnen komen.
Aan de Eerste Kamer zal echter het recht
van regres moeten worden toegekend.
Voorts wenscht de regeering de bezoldi-
der Kamerleden te brengen op 30U0 gulden,
die van de voorzitters op l'SUOO
terwijl de heeren tevens recht zullen
hebben op pensioen en vergoeding van
reiskosten zullen genieten. Vervallen zal
de ven.enigbaarheid van het ministerschap
met dat van Kamerlid.
Wat de onderwijskwestie betreft, stelt de
.'regeeriug voorop, dat het bijzonder onder
wijs regel en het openbare aanvulling dient
te zijn.
Naar de meening van de regeering moet
de grondwet, teneinde te voldoen aan den
eisch van billijkheid, aan scholen, door
particulieren opgericht, gelijke geldelijke
aanspraken tegenover de overheid verze
keren nis aan openbare scholen.
Het art. betreffende de kerkgenootschap-
Spen wenscht de regeering ongewijzigd te
laten, althans in hoofdzaak.
Wat het koninklijk inkomen aangaat
wil de regeering dit met f200,000 ver-
hoogen en te brengen op f800,000, terwijl
tevens het bedrag van t 50,000, toegestaan
voor de koninklijke gebouwen verdubbeld
zal worden en alzoo op f 100,000 zal
worden gebracht.
Betreffende de gemeenten wil de regeering
d'e bestuursorganisatie aan den gewonen
wetgever brengen, waardoor dan komt te
vervallen, de bepaling dat de raad staat
aan het hoofd der gemeente.
Ook verdient nog vermelding, dat de
regeering den zittingsduur der Tweede
Kamer met een jaar wenscht te vsrleDgen.
En voorts, dat een grondwetswijziging in
't vervolg zal kunnen geschieden, met een
meerderheid van 51 stemmen in de Tweede
en eene van 26 in de Eerste Kamer.
oo o
In de Belgische Kamer is de strijd over
•de Grondwetsherziening voortgezet in de
afgeloopen week. En volstreden, naar
men mag zeggen, alzoo thans voorloopig.
u,t Is een harde strijd geweest, die tot
einduitslag heeft gehad, dat het voorstel
der socialisten met eenige stemmen meer
derheid verworpen werd. Aanvankelijk
leek het, dat het niet dien kant zou uitgaan
De socialisten hadden hun eischen heel wat
verzacht en ze hadden ten slotte zelfs
genoegen genomen met een voor
stel van den liberaal Heymans, om een
commissie te benoemen, die dan een nader
.onderzoek zou instellen. Dit voorstel
scheen bij een deel der rechterzijde in
goede aarde te zijn govallen en naar luid
der berichten was er ook in het ministerie
een strooming om dat matigo verlangen
der oppositie toe te geven. Een viertal
ministers had zich er voor verklaard. Zoo
scheen enkele oogenblikken een overeen
komst aanstaande, totdat de bekende
leider der conservatieve katholieken daar
tegen zijn stem verheffen kwam. Woeste
legde toch de verklaring iu de kamer af,
dat indien de regeering op het voorstel
der oppositie inging hij en zijn aanhang
de regeering zou los laten, wat beteekeude,
dat de regeering dan haar eig6n doodvonnis
zou teekenen. Dat durfde deze blijkbaar
niet aan en ze volharde er in, de voorstellen
van de socialisten onaannemelijk te ver
klaren.
Zooals verwacht werd geschi6ddode
meerderheid der Kumer volgde de regeoring
en het voorstel der sociaal-democraten
werd verworpen. Geen Grondwetsherziening
dus.
Dit besluit kan wel eens vèrstrokkende
gevolgen hebben. De socialisten hebben
met de algemeene werkstaking gedreigd,
indien hun voorstel mocht worden ver
worpen. En zij zullen aan deze bedreiging
gevolg moeten geven, ook al zal, zooals
voorspeld wordt de algemeene werkstaking
een fiasco worden. Ze zijn het thans wel
aan de eer van hun partij verschuldigd, de
staking proclameeren. En ze zullen het
doen ook. Naar luid der berichten zal de
staking op den 25 Maart of op den 22
April, den dag van de opening der wereld
tentoonstelling te Gent, aanvangen. Dat
klinkt ernstig genoeg, want ook al bereiken
de stakers niet wat ze zich voorstellen,
toch kan een uitgebreide werkstaking voor
den economischen toestand van het land
ernstige gevolgen na zich sleepen.
Belgie maakt thans wel ernstige dagen
door.
o—o—o—
In Engeland werd in de laatste dagen
weer zeer veel over do kiesrechtvrouwen
gesproken en geschreven, De dames hebben
daar dan ook wel aanleiding te over voor ge
geven. Het intrekken van het kiesrecht-
ontwerp door de regeering schijnt de harts
tochten der suffragettes weer ontketend te
hebben, althans de heldendaden, die ze al
weer uitgehaald hebben en de bedreigingen
die ze hebben laten hooren, wijzen daar
wel voldoende op. Ze zoeken hun kracht
weder in allerlei baldadigheden, meereu-
deels van minder onschuldigen aard. Het
bleef niet bij het inslaan van een aantal
ruiten, maar ook werden weder een aantal
brievenbussen in brand gestoken, waarbij
de inhoud vernietigd werd, zeker een straf
oefening, waarbij ook meest onschuldige
het slachtoffer wordt. Voorts laten de
„dames" niet na elke politieke vergadering
te verstoren, als ze daar maar even kans
toe zien. Is bij ongeluk een der ministers
de spreker, dan is dat een reden om een
extra groot tumult te veroorzaken, die dan
doorgaans eindigt met de arrestatie van de
rumoerige „dames." Dat gaat echter niet
altijd even gemakkelijkde suffragettes
zijn nu eenmaal geen katjes om zonder
handschoenen aan te pakken. Ze worden
dan ten slotte achter slot en grendel ge
bracht en tot een hooge boeto of gevange
nisstraf veroordeeld. Natuurlijk kiezen ze
de gevangenis, om ook in de rijen der
„martelaressen" opgenomen te worden en
het eerste wat ze dan doen is, alle voedsel
te weigeren. Wat in den regel tengevolge
heeft, dat, als het moeilijk gebleken is, de
„dames" met geklutste eitjes in het leven
te houden, deze weer op vrije voeten wor
den gesteld.
De politie treedt intusschen met kracht
tegen de strijdlustige kiesrechtvrouwen op.
Doch deze staan voor niets. In een van de
door haar gehouden optochten werd een
groot bord meegedragen met het opschriit
„Ruitenvernielers gevraagd." Verder ver
klaarden ze, dat de levens gespaard zouden
worden doch dat de strijd aangebonden is
tegen alle eigendommen.
'tls wel prachtig. Of de suffragettes
evenwel door haar optreden bij het publiek
de sympathie voor het vrouwenkiesrecht
zullen verhoogen, is een andere vraag.
o—o—o
Het belangrijkste buitonlandsch nieuws
der afgeloopen week was wel, dat de
vijandelijkheden op den Balkan hervat wer
den. Menigeen zal wellicht niet hebben
gedacht, dat het zoover zou komen. Er was
lot het laatste odgenblik toe een stille hoop,
dio vrij algemeen was, dat de onderhande
lingen hervat zouden worden. Zulks op
grond van de bemoeiingen der mogend
heden en den gematigden toon van hot
antwoord der Porte op de nota der mogend
heden. Deden de eerste berichten na de
staatsgreep in Turkije verwachten, dat de'
nieuwe regeering van de eischen der Bal-
kanstaten tot afstand van Adrianopel en
de Egelsche eilanden niets wilde weten,
het antwoord der Porte leerde anders. Na
kalme overweging heeft do regeering blijk
baar ingezien, dat ze niet veel te weiger«n
had. In haar antwoord stemde ze dan ook
toe om het lot der eilanden in handen der
mogendheden te leggen. Evenwel in de
geheele afstand van Adrianopel wenschto
de regeering niet toe te stemmen ze
wenschte de stadswijken, waarin de heilige
gebouwen en graven gelegen zijn te be
houden. Dat antwoord was in elk geval
een stap in de gewenschte richting en ge
hoopt werd, dat de Balkanstaten dat zouden
erkennen en dat nieuwe onderhandelingen
het gevolg ervan zouden worden. Temeer
omdat, naar luid der berichten de mogend
heden het rfntwoord van Turkije ook go-
schikt oordeelden als grondslag voor nieuwe
onderhandelingen. Doch Bulgarije hand
haafde zjjn eisch afstand van Adrianopel
zonder eenige voorwaarde. En Danef, die
nog te Londen vertoefde, verklaarde, dat
de Balkanstaten géén tittel nog jota van
hunne eischen zouden laten vallen en dat
de oorlog onverbiddelijk hervat zou worden
iudien Turkije niet voor Maandag verklaard
zou hebben, dat het de voorwaarden der
Balkanstaten aanvaarde Tot zoolang zou
den de voorwaarden van kracht zijn, doch
was eenmaal de strijd weer hervat, dan
achten de Balkanstaten zich niet meer ge
bonden en zou de Porte later allicht voor
zwaardere eischen komen to staan.
De Turkscho regeering heeft geen nader
autwoord gezonden,en Maandagavond
7 uur hebben de kanonnen hun bloedig
werk hervat
De Bulgaren voorspellen dat het een
korte verwoede strijd zal zijn de Turken
zullen weldra het onderspit hebben gedol
ven. Allereerst zullen zo hun krachten
concentreeren tegen Adrianopel, waarvan
de beschieting dadelijk is begonnen.
Wat zal de uitslag van deze laatste
worsteling zijn? Waarschijnlijk een vol
komen nederlaag der TurkeD. Althans als
de berichten juist zijn, die zeggen dat er
onder het officierencorps groote oneenig-
heid beerscht, welke zelfs reeds aanleiding
gegeven heeft tot bloedigo botsingen tus-
schen de aanhangers der JoDg-Turken en
die van de weggejaagde regeering. Ook zal
het wel zeer de vraag zijn, of het Turksche
leger zijn zelfvertrouwen, dat door de neder
lagen zoo ernstig geschokt is, teruggekregen
zal hebben. Bovendien brengen de Balkan
staten thans veel meer troepen in het veld
dan Turkije. Adrianopel, dat een bezetting
heelt van 50,1.100 Turken is ingesloten door
100,000 Bulgaren en Serviers Tegenover
de 120,000 man, die de Schataljalinie moeten
verdedigen, stellen de Bulgaren, met inbe
grip der Servische troepen een leger van
180,000 man. De Turken hebben echter
dit voor dat ze zich bevinden in een sterke
stelling, die in een geduchten staat van
tegenweer gebracht is. Als het Turksche
leger eensgezind is en vol zelfvertrouwen,
dan zou de vijand daar nog wel eens zijn
hoofd kunnen stooten.
Turkije heeft echter iets ergers tegen zich
het heeft geen geld. Wel heeft de regeering
nog al het mogelijke gedaan, om uit Europa
geld te krijgen, doch het was te vergeefsch.
Europa wilde do Turken dwingen aan de
eischen toe te geven, door hun het geld te
weigeren noodig voor den oorlog. De regee
ring heeft thans een bicnenlandsche leening
uitgeschreven.
En bij Adrianopel en in de Tchataljalinie
doen de kanonnen weder hun moorddadig
werk.
TEXEL, 12 Februari 1913.
Maandagavond trad in Eben Haözer
Ds. v. d. \Yaa van de Waal op met
eene lezing over Jeanne d'Aro. De
opkomst was zeer goed.
De spreker begon met een kort
overzicht te geven van de benarde
toestanden in Frankrijk in den tijd,
waarin de maagd van Orleans optrad.
Daarna schetste hij in duidelijke trekken
haar jeugd, met visioenen die ze had
haar strijd en overwinninghaar onder
gang en dood. Vervolgens ^tond spr.
nog stil bij de vraag, hoe wij die visi
oenen moeten opvatten en verklaren
en wees hij op de groote kracht, die een
mensch kan ontwikkelen, als hij door
vaste geloofsovertuiging wordt aange
vuurd en geleid.
Aan het slot werd den spreker een
woord van dank gebracht voor zjjn
interresante lezing, die men met aan
dacht had gevolgd en werd meege
deeld dat Ds. Visser binnenkort een
laatste winterlezing hoopt te houden
waarin hij een kykje zal geven in de
achterbuurten van Londen, naar aanlei
ding van het bekende boek van Harold
BegbieGebroken Aardewerk.
Toelaagfonds en Hulpbetoon.
Groot was de belangstelling der leden
Maandagavond niet, de opkomst was
ver beneden het middelmatige, het
aantal bestuursleden plus de bode over
trof dat der gewone leden.
Bij de opening der vergadering ver
klaarde de voorz., dat de vergadering
aanvankelijk bepaald op 27 Januari, mede
om ongesteldheid van den oudsten
commissaris was uitgesteld, die hy
gelukkig tbans weer het welkom mocht
toeroepen 1912 was voor de vereeniging
een gunstig jaar te noemen, slechts 2
maal werden de diensten veieischt.
De notulen van Toelaagfonds werden
door den secretaris, den heer A. J.
Bakker, die in de laatste bestuursver
gadering herkozen was gelezen en daarop
onveranderd vastgesteld.
In ontvangst en uitgaaf sloot de
rekening over 1912 tot een bedrag van
f 109,27, de uitgaven hadden f79,41B be
dragen, zoodat een batig saldo van
f29,855 viel te boeken, waarmede de
generale kas steeg tot f771,485.
Door een commissie van 3 leden, de
heeren J. Kiljan, C. Kalis en IJ, Brouwer
nagezien, werd op advies van den com
missie bij monde van laatstgenoemde,
de rekening bij acclamatie goedgekeurd.
Met resp. 15 en 14 van de 17 uitge
brachte stemmen, werden de aftredende
commissarissen, do heeren N. Huisman
en P. J. Kikkert herkozen, die zich beiden
die benoeming lieten welgevallen.
Na de gebruikelijke rondvraag, die
niets opleverde ging men tot behandeling
der zaken van „Hulpbetoon" over.
De voorzitter wijdde een woord aan
het jubileum van deze vereeniging, die
in haar 25-jarig bestaan zoovelen een
nette begrafenis bezorgde, en verklaarde
met genoegen te kunnen medjdeelen,
dat de vereeniging er in was geslaagd
met de firma Kikkert Zonen een
overeenkomst te treffen waarbij thans
voor de begrafenis van leden of hunne
vrouwen de gelegenheid bestaat van de
rouwkoets gebruik te maken, tegen
betaling aan den penningmeester der
vereeniging van f5, f7,50, resp. bij
gebruik van één of twee paarden.
'De notulen werden na voorlezing on
veranderd vastgesteld en uit het jaar
verslag, waarin ook het jubileum werd
herdacht, bleek, dat de kas thans nog
slechts 17,63 bedroeg waarin de voorz.
TEXELSCHE COURANT.
