N*. 2712,
Donderdag 2 October 1913.
27"t# Jaargang
Nieuws- en
Advertentieblad.
Binnenland.
Van week tot week
Dit blad verschijnt Woensdag:- en Zaterdagavond
Abonnementsprijs per 3 maanden.
Voor de» Borg 30 Cta. Franco per post door ge
heel Nederland 45 Cts. Naar Amerika en andere
1-tnden met verhooging der porto's.
Advertentiën vóór 9 nar op den dag: dw uitgave
Prijs der Advertentièn.
Van 1 tot 5 regels 30 Cts. Iedore regel moer 8 Ct.
Qrooto letters en Vignetten worden naar plaatsruimte
borekend. Bewijsnummers 3 Cts. per nummer.
ABONNEMENTEN en ADVERTENTIÈN worden aangenomen bij de üitg. Firma LAN GEVELD DE ROOIJ, Parkstraat, Burg op Texkl.
.Abonnementsgeld.
De Uitg. van de Texelsclie Courant
geeft door deze aan de geabonneerden
buiten Texel kennis, dat de kwit. voor
abonnementsgeld aan de post ter incas-
seering zijn afgegeven.
Ter voorkoming van onnoodige kosten
worden de geabonn. beleefd verzocht, de
kwitantie bij aanbieding wel te willen
voldoen.
Aanbevelend, De Uitg,
Kostelooze Vaccinatie,
Burgemeester en Wethouders der Ge
meente Texel maken bekend, dat de
gelegenheid zal zijn opengesteld tot kos
telooze inenting en herinenting van de
ingezetenen, die zich daartoe aanmelden:
te Ben Burg, in de O. L. School, dp
Woensdag 8 October 's midd. 12 uur.
Texel, den 29 September 1913.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
De Secretaris, De Burgemeester,
JONKER. GAARLANDT.
18-85 Sept.
Er was onder de groote corporaties, die
ons vaderland telt in de afgeloopen week
een jubilaressö. Een jubilaresse waaraan
wjj allen veel verschuldigd zijn, en het
vaderland groote verplichtingen heeft. Het
is een jubilaresse met een langen naam,
die echter door de spraakmakende menigte
al tot twee hoofdletters verkort is. We
bedoelen de Maatschappij tot exploitatie
van Staatsspoorwegen, kortweg ook S. S.
genoemd.
Deze maatschappij herdacht in de afge
loopen week hoe ze 50 jaren lang de voor
rekening van het Rijk aangelegde spoor
wegen in ons land heeft mogen exploiteeren.
Er is ruimschoots reden voor een opgewekt
herdenken van dit beteekenisvolle feit. Niet
alleen voor de aandeelhouders der maat
schappij, die tegenwoordig geenszins te
klagen hebben, of voor de vele duizenden
onzer landgenooten die bij „den spoor
wagen" hun kost verdienen, maar ook voor
hen, die niet onmiddellijk in financieel of
ander opzicht bij de S. S. betrokken zijn.
De spoorwegen door genoemde maat
schappij 50 jaren lang geëxploiteerd, ver
beterd en uitgebreid hebben ontzaggelijk
veel bijgedragen tot verhooging van den
welvaart en de algemeene ontwikkeling.
Vruchtbare streken werden door hen in
het wereldverkeer opgenomen waardoor
deze nog tot grooter ontwikkeling konden
komen en aan de minder welvarende ge
deelten van ons land verschaften zy de
gelegenheid om tot zich te brengen wat
voor de opheffing en verbetering noodig
was. Wat zou Nederland geworden zijn
zonder zijn spoorwegen Ze brachten aan
ons volk geheel nieuwe en andere toestan
den, gandsche streken werden uit hun
isolement verlost, het onderling verkeer
werd verlevendigd en vergemakkelijkt, de
afstanden verdwenen, de handel kon beter
dan voorheen zyn breede vlerken uitslaan,
de banden met onze naburen werden ver
sterkt en wat al niet meer. Nu zijn er die
beweren, dat de spoorwegen ook aan ons
volk zijn kalmte en rust ontroofd hebben
en dat de „goede oude tijd" toch ook zjjn
aantrekkelijke zijde had, doch zonder daarop
af te dingen mag toch gezegd worden, dat
er wel niemand zal zijn, die naar de trek
schuit en de diligence terugverlangt. De
zegeningen van het moderne verkeer, waar
toe op het oogenblik nog wel in de eerste
plaats het spoorwegverkeer behoort, zijn
daarvoor te tastbaar en te groot.
De S. S. ziet thans op een 50-jarige werk
zaamheid terug, doch de eigenlijke spoor
wegaanleg dateert van eenige jaren vroeger.
De eerste spoorlijn werd geopend den 20
Sept. 1839. Ze bracht de snelverbinding
tusschen Amsterdam en Haarlem en werd
geexploiteerd door de Hollandsch IJzeren
Spoorweg-maatschappij. Wat waren die
eerste spoortreinen nog erg primitief. De
derde klasse wagens waren met zeildoek
omspannon en die zich de weelde veroor
loven kon om in de tweede klasse plaats
te nemen moest zich met harde banken
tevreden stellen. De treinen liepen met een
snelheid van 35 a 40 K.M. in het uur, wat
echter al een enorme snelheid wa» in ver
gelijking met den tragen gang van de
trekschuit. Men kan zich voorstellen welk
een ontzagwekkenden indruk zoo'n dreunend
stampend spoortreingevaarte op de toe
schouwers moest maken.
De uit Engeland geïmporteerde „nieu
wigheid" had in den eersten tjjd volstrekt
niet de algemeene sympathie. Velen ver
wachtten er geen heil van. Z6 meenden
dat het heelemaal niet iets voor Holland
was, doch dat dit zijn kracht moest blijven
zoeken op het water. De spooraanleg zou
in ons land met zijn onbetrou wbaren bodem
en zijn vele rivieren en andere wateren
veel te veel geld verslinden. Koning Wil
lem I mocht zich al bijzonder voor de
spoorwegplannen intresseeien en daarvan
ook zelf financieel blijk geven, de Kamer
wilde er aanvankelijk niets van weten.
Zoo moest de Koning, wilde hij iets tot
stand brengen uit zijn eigen vermogen de
47, rente garandeeren van het aanleg-
kapitaal. De tegenstand van particuliere
belanghebbenden bleef zich lang in allerlei
vorm uiten. Er werd schrikkelijk over
vraagd, wanneer de afstand van grond
noodig was en er werden soms allerlei be
lachelijke voorwaarden gesteld. Zoo eischte
een molenaar te Delft toen de lijn Den
Haag—Rotterdam zou worden aangelegd,
dat de spoorlijn bij zijn perceel geheel over
kapt zou moeten worden, omdat hij vreesde
dat zijn molen anders spoedig een prooi
der vlammen zou worden, terwijl een boer
in de buurt van Den Haag by zijn huis
een hooge schutting eischte, omdat hij bang
was, dat de rook van de machine in zijn
kelder zou dringen en al zijn melk zuur
zou worden. Deze en dergelijke tegenkanting
was intusschen nog gemakkelijker te over
winnen dan die in de volksvertegenwoor
diging tot uiting kwam. Daar gold vooral
het bezwaar, dat de spoorwegaanleg door
de vele groote rivieren veel te kostbaar
zou worden. Een groot aantal concessie
aanvragen werd naar de snippermand ver
wezen en eerst moest er een ministerie over
de spoorwegkwestie vallen voor het kloeke
besluit genomen werd om Nederland het
noodzakelijke net van spoorwegen te geven.
Den 18 Aug. 1860 werd de wet afgekondigd
waarbij jaarlijks 10 miljoen gulden beschik
baar gesteld werd en in verschillende
deelen van het rijk werd met Ijver door
den Staat de aanleg van de spoorwegen ter
hand genomen. In 1863 waren de eerste
gedeelten zoover gereed dat ze in exploitatie
gebracht konden worden en waar men van
hoogerhand staatsexploitatie niet wensche-
lijk achtte werd aan de toen bestaande
maatschappij „Damlust" te Utrecht de ex
ploitatie opgedragen. Deze werd omgedoopt
in Maatschappij tot exploitatie van Staats
spoorwegen, de acte van oprichting werd
den 26 Sept. 1863 gepasseerd en den 5
October d. a. v. werd het eerste gedeelte
van het spoorwegnet, de lijn Tilburg—
Breda voor het publiek opengesteld. Daar
mede had het groote en grootsche werk,
dat de maatschappij ondernomen had een
aanvang genomen. Het breidde zich schier
met ieder jaar uit en thans nu heel het
land met een dicht net van spoorlijnen
overdekt is, kan worden gezegd, 'dat de
S. S. gegroeid is tot een van de grootste
ondernemingen die in ons land worden
aangetroffen en die met voldoening za!
mogen terugzien op het tijdperk van een
halve eeuw, dat thans achter ligt,
o—o—o—
Er zijn in de laatste dagen merkwaardige
dingen gebeurd in Belfast, de hoofdstad
van Ierlands pro testantsche provincie Ul3ter.
Daar kwamen de vertegenwoordigers van
de Oranjemannen onder leiding van lord
Londonderry samen en hield Sir Edward
Carson, de Iersche „oproerling" die heel
Ulster afgereisd heeft om de bevolking
tegen Home Rule in het goweer te roepen,
een oorlogszuchtige redevoering. En
dat niet alleen, maar op bedoelde sameu-
komst werden uitgebreido maatregelen ge
nomen om zoo noodig de vaan des opstands
te ontplooien. Er werd. niet meer of minder
gedaan dan een „voorloopige regeering*
gevormd voor Ulster, die onmiddellijk in
functie zal treden als de Home Rulowet
aangenomen is en den oorlog zal verklaren
aan het Iersche zelfbestuur dat te Dublin
gezeteld zal zjjn. Die „Voorloopige Re
geering* zal ter zijde worden gestaan door
een Hoogerhuis, waarin de Iersche lords
en door een een Lagerhuis, waarvan do
Unionistische parlementsleden van Ulster
leden zullen zijn. Sir Edward Carson zal
leider van een en ander zijn. Voorts
werden verschillende commissies benoemd
die de verschillende takken van staatsdienst
in Ulster onder hun beheer zullen nemen,
terwijl terwijl tevens besloten werd tot het
vormen van een fonds van een miljoen
pond sterling, waaruit do mannen en hun
gezinnen, die door een opstand schade
mochten loopen schadeloos gesteld zullen
worden. Sir Edward Carson zette de „kop"
op de lijst een gift van 10,000 pond
sterling.
Ook in ander opzicht wordt het verzet
in Ulster georganiseerd. Carson rekent er
op dat hij in zijn verzet tegon Home Rule
ter zijde zal worden gestaan door een goed
geoefend leger van vrijwilligers. Reeds
hebben zich daarvoor 60000 mannon opge
geven en men gelooft dat dit getal tot
100000 zal klimmen. Dat is stellig
een respectabel leger. De vrijwilligers
worden nu reeds geregeld geoefend en er
heeft te Belfast zelfs reeds een wapen
schouw plaats gehad waarbij 14 bataljons
Ulstermannen, ieder van 800, defileerden
voor Sir Edward Carson 6n generaal
Recharson, die met het bevel over het Ulster
leger is belast.
Dat alles wijst er op dat men zich in
Ulster op een ernstig gewapend verzet
tegen Home Rule voorbereidt en dat het
oproerige optroden van Sir Carson niet
zonder resultaat gebleven is.
Waarover men zich verwonderen moet
is wel de schier onverschillige houding die
de Engelsche regeering tegenover deze
merkwaardige en gevaarlijke handelingen
aanneemt. Door een der regeeringspersoben
werd wel een loopje genomen met de
„Voorloopige RegeeriDg" van Sir Carson,
maar dat is een al te goedkoope manier
om zich van een ernstige zaak af t6 maken.
Mogelijk ook is de regeering zeer wel van
den ernst van den toestand overtuigd,
doch wil dat voorloopig niet laten blijken
en hoopt ze op een gunstig resultaat van
de onderhandelingen die zij thans voert
met de leiders der oppositie inzake de
Home Rulekwestie.
De dingen, die tegenwoordig in Belfast
geschieden zijn intusschen wel zeer merk
waardig.
—o—o—o
Van den Balkan komen weder ongunstige
berichten. De Servische regeering heeft
b6vel gegeven tot mobiliseering van de
Morawadivisie. De mobiliseering is in
vollen gang en de opmarsch naar de grenzen
staat voor de deur. Ook de Grieksche
regeering heeft een deel der naar huis
gezonden troepen weder onder de wapens
geroepen en koning Nicolaas van Monte
negro heeft de strijdbare mannen der
zwarte bergen weder tot den oorlog opge
roepen. Alles als een gevolg van het
oorlogszuchtige optreden der Albaneezen.
Het is zeer waarschijnlijk dat dit optreden
uitgelokt is door de wijze waarop de
Serviërs de Albaneesche bewoners van het
veroverde gebied behandelen. Volgens de
voorloopige Albaneesche regeering worden
deze door de Serviërs zeer onderdrukt. De
Servische regeering ontkent dat echter 6n
beweert; dat de Albaneezen zich niet willen
neerleggen by het Londensche verdrag,
en aan Servië willen ontnemen wat dit by
bedoeld verdrag toegewezen is.
De Albaneesche „opstandelingen" rukken
op de Servische grens aan en de zwakke
Servische afdeelingen waren genoodzaakt
zich terug te trekken. Hetzelfde was het
geval in het gebied dat aan Montenegro
toegewezen is.
De toestand is op het oogenblik zeer
gevaarlyk en het laat zich aanzien, dat de
oorlogsfakkel op den Balkan opnieuw zal
worden ontstoken.
TEXEL, 1 October 1918.
Als eene illustratie zoowel van
de handelswaarde als van de kwaliteit
van Texelsch wolvee, diene, dat door
den heer S. Lap Bz., jongstleden Maandag
een vijftal lammeren ter markt waren
aangevoerd, die tot den ongekenden
prijs van f 26.— per stuk werden van
de hand gedaan.
Reisgelegenheid.
In ons vorig nummer deden wij mede-
deeling dat met ingang 1 Oct. de laatste
dienst van Texel en van Helder Diet
meer wordt vervuld.
Men maakt ons er echter opmerkzaam
op dat met dien datum ook de twee
eerste diensten eene wijziging zullen
ondergaan. T. E. S. O. aldus nu reeds de
volledige winterdienst invoert, evenals
zulks bü de spoordienst plaats heeft.
Wat de treinenloop betrett is de wijzi
ging slechts enkele minuten. Wjj zullen
eerstdaags als naar gewoonte onze ge
abonn, een Boot- en spoordienst doen
toekomen.
O osterend, 29 Sept
Tot wachtèr op het RJjks-oesterveld
op Texelstroom is aangewezen de vis-
scher B. Vlaming Pzn. met het vaartuig
T.X. 11 van hier.
De heer B. Elzer, hoofd der school
te Oost, komt voor op de voordracht ter
benoeming van een hoofd te Venhuizen.
Waal, 29 Sept.
Vrijdag, 's middags half 2 werd een
ringrijderij gehouden op versierde fietsen:
18 personen namen er aan deel. 1ste
prijs (inkstel) P. C. Roeper; 2e prijs
(taschje) Ma. de Porto. Ie prijs voor
versierde fiets (lantaarn) H. Kejjser Burg;
2e prijs (album) Joh. Eelman; 3e prys
(fietspomp) A. Slot.
Hierna ringrijden op onversierde fiet
sen. Ie prijs (lantaarn) Me. Kejjser,
Harkebuurt; 2e prys (fietspomp) D. J.
Bruin.
Na afloop dezer wedstrijden, hield de
heer Burgemeester, die inmiddels met
zijne echtgenoote was aangekomen, een
toespraak, die door den Voorzitter der
feestcommissie beantwoord werd.
Hierna stoelendans, (dames)le prijs
(nickel trekpot) Me. Roeper; 2e prijs
(melkstel) Ma. Kuiper.
Touwtrekken (heeren): le prijs (ICO
sigaren) S. de Porto; 2e prijs (50 sigaren)
J. Sleutel.
Stembuswedstrijd (dames) le prijs
(klokje) Wa. Mantje2e prijs (collier)
Ma. Kuiper.
Stembuswedstrijd (heeren): le prijs
(sigarendoos) S. de Porto2e prijs (asch-
bak) C. Bruin.
's Avonds half 8 werden de gewonnen
prijzen in het Cafó Eelman door den
Voorz. der feestcommissie met een ge
paste toespraak overhandigd. Daarna
bleven nog velen een uurtje vertoeven
in de beide café's.
Het feest mag in elk opzicht goed
geslaagd heeten.
Oudeschild, 29 Sept.
De feesten Zaterdag en Zondagmiddag
alhier gehouden ter herdenking van bet
100-jarig bestaan van Nederlands onaf
hankelijkheid, zijn begunstigd door fraai
weder, uitstekend geslaagd. Er heersclite
reeds Zaterdagmorgen eene echte feest
stemming, die er tot het einde toe in
bleef, 's Morgens om half tien werd er
TEXELSCHE COURANT.
