N°. 2730.
Donderdag 4 December 1913.
27*te Jaargang
Nieuws- en
Advertentieblad.
Bin nen land,
Van week tot week
Dit blad verschQnt Woensdag- en Zaterdagavond
Abonnementsprijs per 3 maanden.
Voor ben Borg 30 Cts. Franco per post door ge
heel Nederland 45 Cts. Na*r Amerika en andere
l-.nden mot verhooging der porto's.
Advertentiën vóór 9 nnr op den dag der uitgave
Prjjs der Advertentièn.
Van 1 tot 5 rogols 30 Cts. Iodero rogol moer 8 Ot.
Groote letters en Vignetten worden naar plaatsruimte
berekend. Bewijsnummers 8 Cts. por nummor.
ABONNEMENTEN en ADVERTENTIËN worden aangenomen bij de TJitg. Firma LANGEVELD DE ROOIJ, Parkstraat, Burg op Texel.
Zaterdag lieeft de herstemming plaats
voor een lid van den gemeenteraad.
Ook nu zullen wij geen bulletins
van den uitslag verspreiden, doch door
aanplakking van een bericht aan de
drukkerijen en toezending van telegram
naar de dorpen, de uitslag bekend maken.
BEKENDMAKING.
D RANK W E T.
Burgemeester en Wethouders der Ge
meente Texel, brengen ter openbare
kennis, dat op 26 November 1913 bij hen
is ingekomen een verzoekschrift van
WILLEM KOORN van beroep bierbot-
telaar, wonende te Oudeschild op Texel,
om verlof voor den verkoop van alcohol
houdenden drank, anderen dan sterken
drank, in de navolgende localiteitde
bierbottelarij van het perceel, kadastraal
bekend Gemeente Texel, Sectie D, No.
2479, plaatselijk gemerkt wijk S, no. 45,
en gelegen aan Oudeschild aldaar.
Binnen twee weken na de dagteekening
dezer bekendmaking kan een ieder tegen
bet verleenen van dit verlof schriftelijk
bezwaren bij Burgemeester en Wethou
ders inbrengen.
Texel, den 29 November 1913.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
De Secretaris, De Burgemeester,
JONKER. GAARLANDT.
32—39 November.
De Tweede Kamer heeft zich in de afge-
loopen week nog altyd bezig gehouden met
de Indische begrooting en is daarmee pas
Vrijdag gereed gekomen.
De beraadslagingen waren al weer zoo
breedvoerig dat als de Kamer op die wijze
doorgaat, gerust kan worden voorspeld,
dat ze in geen geval met den begrootings-
arbeid tegen Kerstmis gereed komt. Do
voorzitter zal al wel spoedig weer de
zweep erover moeten leggen en avond- en
nacbtvergaderingen liggen al weer in het
verschiet.
Bij al hun breedvoerigheid waren de
debaten geenszins zeer belangwekkend in
d6 laatste dagen, zoodat we ze gerust
verder stilzwijgend kunnen voorbijgaan.
Belangrijker was in de afgeloopen week
de instelling en installatie van de Staats
commissie voor onderzoek naar het stelsel
van evenredige vertegenwoordiging, dat
voor ons land het meest gewenschte mag
worden geacht. Minister Cort van der
Linden, heeft bij de installatie laten uit
komen, dat de regeering deze Staatscom
missie de grootst mogelijke vrijheid omtrent
haar onderzoek heeft gelaten, maar tevens
dat ze gaarne eenigen spoed zal zien
betracht. Met belangstelling is ongetwijfeld
dit bericht vernomen, omdat er uit blijkt
dat de regeering bij de voorbereiding van
haar voorstellen tot Grondwetsherziening
ook rekening wenscht te houden met den
steeds meer algemeen gehoord wordenden
wensch tot invoering van evenredige ver
tegenwoordiging. Uit het aandringen op
spoed bij de commissie mag tevens worden
afgeleid, dat ook de regeering spoed met
de Grondwetsherziening wenscht te maken.
Niettegenstaande dat zal het nog wel eenigen
tijd duren voor de Commissie haar onder
zoek geëindigd heeft en het over een of
ander stelsel eens geworden is, maar moge
lijk dat thans wat vlugger gewerkt zal
worden dan onze Staatscommissies tot nog
toe plachten te doen. Met belangstelling
zal de gewichtige arbeid dezer nieuwö
staatscommissie ongetwijfeld worden ge
volgd.
Groot was stellig ook de belangstelling
waarmee in de afgeloopen week kennis ge
nomen is van de pensioneeringsplannen
van minister Treub. Deze bewindsman
heeft thans zijn wetsontwerp tot verleening
van ouderdomsrenten aan beboeftigen
aan den Raad van State doen toekomen.
De hoofdinhoud van dit ontwerp is dezer
dagen gepubliceerd en daaruit blijkt dat
de plannen van minister Treub ongeveer op
het volgende neerkomen
Iedereen zal recht op ouderdomsrente
hebben, die aannemelijk maakt, dat hij
70 jaar is of ouder, in behoeftige omstan
digheden verkeert en na zijn 65e jaar geen
ondersteuning heeft genoten van de ge-
me.nte of een weldadigheidsinstelling.
Indien iemand gehuwd is moet ook de
echtgenoot behoeftig zijn.
De ouderdomsrente zal f 104 per jaar
bedragen, doch voor een gehuwd paar
f78 per jaar voor ieder. Do rente wordt
wekelijks uitbetaald, terwijl ze voor rekening
der gemeente komt waar de aanvrager
zijn hoofdverblijf heeft. Het ryk vergoedt
aan de gemeenten f50 per jaar voor ieder
70-jarige die er zijn hoofdverblijf heeft en
dit bedrag kan worden verhoogd als ze
daarmee niet rond kan komen om de rente
aan de behoeftigen uit te keeren.
Van het recht op ouderdomsrente zullen
o.m. worden uitgesloten zij, die na den 60
jarigen leeftijd tot gevangenisstraf of
opzending naar een werkinrichting voor
een jaar of langer veroordeeld werden, als
mede zij die misbruik van sterken drank
maken ot op ander6 wijze een slecht
levensgedrag leiden.
Zie hier de belangrijkste bepalingen van
minister Treub's ontwerp, waarmede de
eerste schrede wordt gezet op den weg
naar staatspensioen Er zal straks voldoende
gelegenheid zijn er nader op terug te komen,
—o o—o
De Albaneesche kwestie, die al zoo lang
de aandacht der Europeesche staatslieden
heeft bezig gehouden, schijnt langzamer
hand haar oplossing te naderen. Wel is men
nog niet geheel met Griekenland klaar, doch
de weg tot een bevredigende oplossing van
de moeilijke grensregeling van Zuid-Albanië
schijnt gevonden te zijn. Door de conferentie
te Londen was de Zuidgrens van Albanië
niet definitief vastgesteld. Ze werd in 't
ruwe weg bepaald, terwijl een grenscom-
missie dan nader voor een vaste regeling
zou hebben te zorgen. Nu bleek echter dc
groote moeilijkheid gelegen te zijn in de
verschillende soorten menschen die in de
grensstreken wonen. Er zijn Albaneezen die
wel bij Albanië willen behooren, doch ook
Koetzo-Wallachen die zich meer aan de
Grieken verwant gevoelen. De Engelsche
regeering is er echter ten slotte in geslaagd
een uitweg aan de hand te geveD, n.l. door
voor te stellen, dat het gebergte in bet
Zuiden, dat geheel aan Albanië toegewezen
was, verdeeld zal worden, zoodat de zuide
lijke helft met de Koetzo-Walachen aan
Griekenland komt en de noordelijke met de
Albaneezen aan Albanië.
Het schijnt dat de andere mogendheden
met dat voorstel accoord zullen gaan en zoo
laat het zich dan nu aanzien dat de Alba
neesche grensregeling eindelijk haar beslag
zal krijgen.
Ook hebben de zes groote mogendheden
thans hun toestemming gegeven tot de
candidatuur van prins Von Wied voorden
Albaneeschen troon. KoniDg Karei van
Roemenië, die een oom is van den prins,
heeft aan de mogendheden medegedeeld
onder welke voorwaarden deze bereid is
koning van Albanië te worden. De mogend
heden keurden die voorwaarden goed en
gaven aan de voorloopige regeering te
Valona kennis dat zij den prins Von Wied
tot vorst van Albanië uitgekozen hadden.
De Iregeering zal nu legen balf December
een nationale vergadering bijeenroepen en
deze zal dan tot de vorstenkeus overgaan.
Is dat geschied en heeft men zich vereenigd
met den wensch der mogendheden dan zal
een deputatie naar Potsdam vertrekken,
waar de prins kapitein is bij de Keizerlijke
garde, om dezen de kroon van Albanië aan
te bieden. Half Januari zal deze dan zijn
intocht te Yalona houden en daarmee zal
dan misschien de lastige Albanische kwestie
tot het verleden behooren.
Is dan ook nog het vraagstuk van de
Egeïsche eilanden opgelost dan is bet werk
der mogendheden eerst weer gedaan.
Voor hoe lang Wie zal het zeggen. Het
valt niet te ontkennen dat de houding van
Bulgarije weinig vertrouwen voor de toe
komst inboezemt. Het kan zijn nederlagen
moeilijk verkroppen en denkt nu reeds aan
revanche. Dezer dagen werd zelfs de tekst
gepubliceerd van een overeenkomst tusschen
Bulgarije en Turkije gesloten en die geheel
tegen Griekenland gericht is. Indien een
der beide rijken met Griekenland oorlog
mocht krijgen dan zullen zo elkander bij
springen.
Opzien heeft ook verwekt de publicatie
door de Matin van een geheime overeen
komst voor den oorlog gesloten tusschen
Bulgarije en Servie en dat geheel tegen
Oostenryk-Hongarije en Roemenië gericht
wns. Door den joDgsten oorlog zal die over
eenkomst echter wel verniotigd zijn.
In Bulgarije heerscht blijkens de bladen
een onaangename stemming. Vooral richt
deze zich tegen den Koning en de geruchten
dat deze binnenkort het tooneel zal verlaten
nemen steeds vasteron vorm aan, al worden
ze dan ook van offlcieele zijde ontkend.
Hoe het ook zij, de vraag of or nu eindelijk
rust zal komen op den Balkan kan nog
moeilijk beantwoord wordon.
TEXEL, 3 December 1913.
net Kot.
Zaterdagavond had in de Verg. Kikkert
de buitengewone vergadering plaats van
bet Nutsdepartement Texel, waar als
spreker zou optreden de heer A. de
Braconnier van Haarlem, met het onder
werp „de pacificatie en exploratie der
z g. Buitenbezittingen in Ned. Indië."
In de plaatselijke bladen was èn in
een bericht èn in een ingezonden arti
keltje (van den E.A. Heer Gaarlandt) de
aandacht op deze lezing gevestigd en 't
mocht dus worden verwacht dat velen
de gelegenheid zouden aangrijpen om
hunne kennis te vermeerderen omtrent
de toestanden in Ned. Indie.
Zoo geschiedde 't ook. De Voorz.
kon in zijn openingswoord spreken van
de „talrijke" aanwezigen ('t had eens zoo
veel moeten zijn) welke hij het welkom
kon toeroepen, evenals hij zulks deed aan
den spr. welke zou vertellen van zijne
ervaring in die verre gewesten en van
de grootsche taak welke Nederland heeft
te vervullen in Insulinde.
De spr. het woord bekomend, zegt dat
Ned. iDdië in onze dagen met andere
oogen wordt aangezien dan vroeger, ten
tijde van de O. I. Compagnie, toen ieder,
welke naar Indië ging, werd beklaagd.
Het gehalte van velen van hen welke
destijds naar Indië trokken was dan ook
niet van zoo hoog peil. De meerdere
kennis evenwel omtrent N.I., zoomede
het verbeterd en vlugger vervoer daar
henen, heeft echter tengevolge gehad
dat intellectueel meer-ontwikkelden ook
daar henen trokken, hetzij als ambtenaar
van den staat of in andere betrekkingen.
Daarna zet spreker uiteen de mooie
taak welke voor het Indische leger is
weggelegd met de pacificatie van de
gebieden buiten Java, doch wijst ook op
de groote moeielijkbeden aan die pacifi
catie verbonden. Volgens spr. heeft
generaal Heutz (wien spr. hoogelijk eert)
ten deze een juist inzicht, door te
trachten met het kleinst mogelijk verlies
van menschenlevens die pacificatie te
bewerken, om, na het militair bestuur
later door een civiel bestuur te hebben
doen vervangen, de welvaart in de
onderworpen streken te bevorderen, zeer
ten genoegen, volgens spr., van de min
dere bevolking in die gebieden.
Zoo was in hoofdzaak de rede van den
spreker, waarbij hij meermalen deed uit
komen de groote moeilijkheden welke
de mannen wacht welke zich aan die
taak wijden, doch waarvan het welslagen
zulk een grootsche overwiuning is.
Met een woord van lof maakte spreker
melding van de zondingsarbeid, vooral
onder de heidenen, waar de zendelingen
door hunne toewijding en opoffering hot
vertrouwen weten te winnen van het
volk, en daardoor krachtig medewerken
tot het verkrygeu van een gunstiger
toestand in die gebieden.
Een eeresaluut bracht spreker vooral
aan de hoogstaande vrouwen van die offi
cieren, die zich niet schromen om
met hunne mannen mede te trekken
naar de onherbergzame oorden, naar de
oerwouden, om hunne krachten te wijden
aan de taak om de onderworpen volken te
ontwikkelen en tot een beteren toestand
te brengen.
Door tal van mooie duideiyke licht
beelden zagen we ons meermalen ver
plaatst in de verschillende pasages, welke
spr. in zijn onderwerp behandelde. Voor
hen die meermalen iets over Indie hebben
gelezen, was het gesprokene en hetgeen
te aanschouwen werd gegeven een groote
verduidelijking van hetgeen zy omtrent
Indië meenden te weten.
De voorz. zeide in zijn sluitingswoord,
waarbij hij den spr. dank zegde, dat
velen dien avond zeker zouden hebben
genoten. Wij zeggen hem zulks vol
mondig na. De blik omtrent Indische
toestanden is daardoor zeker by velen
verruimd en de belangstelling voor het
schoone Insulinde ongetwijfeld grooter
geworden.
Het Nut bezorgde ons een mooie
leerrijke avond, zoo geheel in de lijn
van bet Nut. Moge vermeerdering van
leden en belangstellenden er het gevolg
van zijn.
De heer C. D. Schaap, adspirant
commissies der telegrafiie en posterijen,
heeft met goed gevolg examen gedaan
voor 't Commiezen-radicaal voor de
posterijen.
Oudeschild, 30 Nov.
Vrijdagavond j.l. hield de afdeeling Texel
der S.D.A.P. eone algemeeno vergadering
in de Zeven Provinciën. Als spreker trad
op d6 heer Verstegen van Kelder met het
onderwerp „de portefeuille-kwestie". De
opkomst, voornamelijk van partijgenooten,
was vrij goed- Nadat de Voorzitter, do
heer L. Sobagen, de bijeenkomst met een
kort woord had geopeDd verkrijgt de heer
Verstegen het woord. ZEd. gaat in het
eerste deel zijner rede in uitvoerige trekken
na het standpunt dat de S.D.A.P. jnoeemt
tegenover alle andore burgeriyko partijen.
De eerste wil het oude gebouw (de kapita
listische maatschappij) sloopen en een
nieuw opbouwen, waarinvoor allen plaats is,
De laatsten willen, door den nood gedrongen,
het oude gebouw slechts oplappen. De
eerste ijvert voor gemeenschappelijk eigen
dom, de laatsten strijden voor 't privaat
bezit.
Door tal van voorbeelden, zelfs uit do
oudheid, tracht spreker aan te toonen,
hoe ten allen tijde die groote schare arbei
ders door het kapitalisme, dat niets en
niemand ontziet, zijn verdrnkt en uitge
buit. Het ontstaan der trusts schetste
spreker als een kanker der maatschappij.
Handhaving van het onafhankelijk zijn der
sociaal-democratie was voor haar een eerste
vereischte. En het was juist dit vereischte,
dat bet aannemen der portefeuilles niet
wenschelijk maakte wat ZEd. in het 2de
gedeelte zijoer rede nog nader uiteenzette.
Daarvoor passeerde de bekende geschiedenis
der portefeuillekwestie de reveu en betoogde
spreker met gloed en overtuiging, dat de
S.D. niet anders had kunnen handelen
zonder haar onafhankelijk zijn in gevaar
te brengen. Met klem verwierp ZEd. het
verwijt dat de sociaal-democratie het alge
meen kiesrecht in gevaar bad gebracht. Niet
de S.D. maar de concentratie had dit gedaan.
Spreker eindigde met een terugblik op de
verkiezingen te Hoogezand, Rotterdam en
Amsterdam (District III). Ontmoedigd was
de party daardoor niet. Zy zou met haar
actie voortgaan en weldra sterker dan ooit
uit den strijd te voorschijn treden. Een
daverend applaus was sprekers belooning
Daai niemand wenschte te debatteeren.
sloot de voorzitter de bijeenkomst meteen
woord van dank aan den spreker voor het
TEXELSCHE COURANT.