VanHouten's
RPNA Cacao
N°. 2732,
Donderdag 11 December 1913.
27rte Jaargang.
Nieuws- en
Advertentieblad.
Binnenland.
Van week tot week.
TESSLSCHE COURANT.
Oit blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond
Abonnementsprijs per 3 maanden.
Voor den Burg 30 Cts. Franco per post door go-
heel Nederland 45 Ct3. Nwir Amerika en nadere
l-mden met verhooging der porto's.
Advertentiën vóór 9 unr op den dag der uitgave
Pry's der Advertentiin.
Vnn 1 tot 5 regols 30 Cta. Iodere regel moer 8 Ct.
Grooto letters en Vignetten worden nnnr plimtsruimto
berekend. Bewijsnummers 3 Cts. per nummer.
ABONNEMENTEN en ADVERTENTlfiN worden aangenomen bij de TJitg. Firma LANGEVELD& DE ROOIJ, ParkstraatBuro op Te x e l
29 Nov.—6 Dec.
We zaten ten onzent in de afgeloopen
week midden in de „hooge politiek". De
Tweede Kamer maakte een aanvang met
de algemeene beschouwingen over de
Staatsbegrooting en tal van sprekers heb
ben daarbij, doorgaans zeer in den breede,
het woord gevoerd. Hoofdzakelijk werd ge
sproken over de algemeene verkiezingen,
de Kabinetscrisis en het optreden van een
extra-parlementair Kabinet. Dat de debatten
dan ook veel belangrijks opleverden kan
ni6t worden gezegd. Geconstateerd mag
echter worden, dat over het algemeen
genomen de woordvoerders der ver
schillende partijen tegenover het nieuwe
Kabinet een zeer welwillende houdiDg aan
namen. Wel werd door die dei rechterzijde
nog eenige reserve gemaakt inzake de
Grondwetsherziening, speciaal wat de onder
wijskwestie betreft, doch te verwachten is,
dat ook van die zijde het Kabinet geen
groote moeilijkheden in den weg zullen
worden gelegd.
Er zullen nog wel eenige dagen voorbij
gaan voordat het algemeen debat ten einde
is gebracht. Wel wordt er op bekorting van
de begrootingsdebatten aangestuurd, maar
de algemeene beschouwingen heeft men
niet een tijdmaat durven aanleggen, behalve
dan de daarbij te houden replieken, die
niet langer dan een kwartier elk mogen
duren. Wat de overige beraadslagingen
betreft is bepaald, dat de redevoeringen
niet langer dan drie kwartier en de replie
ken ieder niet langer dan 10 minuten in
beslag mogen nemen. Alleen voor Oorlog
en Marine is een uitzondering gemaakt
de heeren zullen daarbij redevoeringen van
hoogstens een uur mogen houden.
Niettegenstaande deze maatregelen tot
bekorting van het debat, zal het toch weer
evenals andere jaren een haast-je-rep-je
worden om tegen Kerstmis met het budget
gereed te komen. De beschikbare tijd is al
weer heel kort en met het houden van
avondvergaderingen is dan ook reeds een
aanvang gemaakt.
o—o o
Von Bülow, de gewezen Rijkskanselier
heeft een boek geschreven over de Duitsche
politiek en de Rijksdag heeft een aanvang
gemaakt met de behandeling der begroo
tingen. Twee belangrijke dingen, die de
bladen .heel wat stof kunnen geven. Toch
werd aan beide in de afgeloopen week heel
weinig aandacht geschonken, want er waren
opzienbarender gebeurtenissen die de aan
dacht vroegen.
Aan een 19-jarig luitenantje van het
Duitsche leger komt de eer toe als men
het een eer mag achten dat hij aan een
klein onbeduidend garnizoensplaatsje een
meer dan Europeesche vermaardheid heeft
gegeven en de gemoederen van heel
Duitschland in groote beroering heeft ge
bracht. Duitschland heeft thans behalve de
Kapitein van Köpenick ook zijn luitenant
van Zabern.
De 19-jarige luitenant Forstner te Zabern
in den Elzas heeft zich onlangs de vrijheid
veroorloofd de Elzassers te beleedigen. Hij
gaf zijn manschappen theorie hoe ze had
den te handelen tegen de „Waches"
scheldnaam voor de Elzassers. Eenige der
recruten zorgden dat het niet binnen de
kazernemuren bleef en dat de luitenant als
de beleediger der Elzassers in de Elzasser
bladen gesignaleerd werd. De bevolking in
Zabern toonde zich zeer verbolgen over de
vlegelachtigheid van den jeugdigen sabel
drager en het liet daarvan luide blijken.
Ook het burgerlijk bestuur protesteerde
tegen de uitlatingen van Von Forstner en
drong er bij de legerautoriteiten op aan
dat deze naar elders zou worden .overge
plaatst, omdat de gemoederen zeer in be
roering waren en het publiek den luitenant
niet best gezind was. De militaire autori
teiten meenden echter dat een militair niet
voor de burgers moet wijken en handhaafde
den luitenant. De opwinding in Zabern werd
grooter en als de luitenant zich vertoonde
werd hij uitgejouwd. Deze vond echter
steun bij zijn chefs en medeofficieren en
op een dag in de vorige week deden een
paar officieren met een troep militairen een
aanval op een groep burgers, die zich in
de nabijheid van de kazerne bevonden en
namen ze e6n 30-tal gevangen w. o. een
drietal leden van de rechterlijke macht die
toevallig passeerden. De gemeenteraad van
Zabern protesteerde bij de regeering tegen
dit optreden, maar niettegenstaande dat
voerden de militairen een dictatuur in en
ging luitenant v. Forstner zelfs zoover dat
hij bij een opstootje een kreupelen schoen
maker met zyn sabel bewusteloos sloeg.
De opwinding in Zabern nam door dat
alles zeer toe en van alle zijden begon het
protesten te regenen. Schier alle bladen
lieten zich op scherpe wijze over het op
treden der militairen uit en laakten het
in de regeering, dat doze maar werkeloos
bleef toezien. Het burgerlijk gezag te Zabern
had zich to bukken voor het militaire ge
zag. De regeering dacht er niet aan de
handen uit te steken naar het heilige
militaire huisje, al was het optreden der
Zabernsche sabeldragers ook geheel in strijd
met de wet en werden van alle kanten,
niet het minst uit den Elzas de heftigste
protesten gehoord.
Het was te voorzien, dat over de kwestie
in den Rijksdag een hartig woordje zou
worden gezegd, maar dat ze zulke ernstige
politieke gevolgen zou hebben als het geval
werd, was stellig niet verwacht. Er werd
zelden zooveel opwinding in den Rijksdag
waargenomen als in de laatste dagen eD
zelden neg had een rijkskanselier zulke
heftige aanvallen te doorstaan en leed hjj
zoo'n gevoelige nederlaag als Von Bethmann
Hollweg j.l. Donderdag.
Twee dagen lang heeft de Rijksdag zich
met de Zabern-questie bezig gehouden en
op beide dagen hield dc Rijkskanselier een
zeer opvallende redevoering. Per interpella
tie was den Kanselier inlichtingen en
maatregelen verzocht inzake het optreden
van de militairen te Zabern. En in een
felle redevoeringginghij de mil itairen te lijf,
die de uitlatingen van luitenant von Forstner
wereldkundig hadden gemaakt en trachtte
hij den Rijksdag aan het verstand te brengen
dat de officieren van het leger geen belee-
digingen mochten dulden en als het
burgerlijke gezag deze niet voorkomen kon
zelf maar behoorde op te treden. M.a.w.
de kanselier keurde de militaire dictatuur
goed, als iets door de noodzakelijkheid en
de eer der officieren geboden. De minister
van oorlog sprak in 'gelijken geest, niet
tegenstaande de feilen protesten die van
alle zijden in den Rijksdag gehoord werden.
De beide redevoeringen vonden een aller
ongunstigst onthaal. Zelfs de conservatieve
pers was er maar matig mee ingenomen,
terwijl de bladen van alle andere partijen
den rijkskanselier en den minister van
oorlog fel aanvielen.
Donderdag trachtte Von Bethmann
Hollweg nog den ongunstigen indruk, die
zijn uiteenzetting gewekt had te verzachten,
doch hij slaagde daarin slechts voor een
klein deel en het weerhield den Rijksdag
niet om met 293 van de 351 stemmen een
motie van wantrouwen tegen den Rijks
kanselier aan te nemen. Natuurlijk behoeft
de kanselier zich vaneen dergelijk votum
niets aan te trekken, omdat hij regeert bij
de gratie van den Keizer. Hij zou den
Rijksdag dan ook hebben kunnen toevoegen:
Praat jelui maar toe en neem maar zooveel
moties aan als je wilt, ik sta hier op
bevel van den keizer en blijf hier tot
zoolang hij mij wegzendt. Maar zoo
reactionair is Von Bethman toch niet en
een dergelijk parlementair votum bezit ook
in zijn oog stellig wel eenige beteekenis.
Toen hij dan ook dadelijk na de debatten
afreisde naar Donaueschingen om een
onderhoud met den Keizer te hebben
meende men dat hij zijn ontslag ging aan
bieden. Wat er tusschen den Keizer en
den kanselier verhandeld is zal wel een
geheim blijven, doch dat er verandering
gebracht zal worden in den toestand te
Zabern is een feit. Op bevel van den
Keizer is het garnizoen van Zabern dadelijk
afgereisd om „voorloopig" in een kamp
gelegerd te worden. Men mag daarin vrij
zeker zien een strafoefening die de Keizer
op de officieren van Zabern beeft toegepast.
Het protest van den Rijksdag heeft dus
blijkbaar wel indruk gemaakt ook op den
Keizer, die aanvankelijk het optreden der
militairen heette goedgekeurd te hebben.
Men zal echter nadere maatregelen dienen
/tyZwc/oU) AAdf
-ATA ISACrt/ sCLCPrt/'US-AAttA'
-c^ACAn^ <00^/. <??acaccasA/A
slAATAAAAXA' s/aAAZA>/a{Zc^A'
AXXA&V -VTAA& *Z/Ca£ -/£a&/ /T/XM/XA
s^aaac/atia,v, a&z>ta acaa&A>riA^Atx/Arz/,,
dan/ za^aa^u iwtru aacIa/cxMÏiaaatza^a
s/ia/s^AXA/TZA^Ö/IUa site A&AArA/AAW
A^At/s /rriAZAAXA srfeAibrA^Asns Ad
af te wachten om precies te weten, wat
de algemeene protesten uitgewerkt hebben.
Von Bethmann Hollwog zal aan den Rijks
dag wel nadere mededeelingen moeten doen.
Met belangstelling mag naar nadere
bijzonderheden worden uitgezien.
—0—0—0
Ook in de Fransche republiek heeft men
in politiek opzicht een week van groote
beroering achter zich. Wat toch gevreesd
was is werkelijkheid geworden het kabinet-
Barthou is het slachtoffer geworden van
het leeningsvoorstel. Men weet, dat de
regeering om de uitgaven voor de nieuwe
legerwot te dekken voorgesteld had om een
leening van 1300 miljoen francs te sluiten.
Daaruit zou dan een bedrag van 400 mil
joen genomen wordon voor de oorlogskosten
van Marokko. In de Kattier stuitten deze
voorstellen op hevigen tegenstand, die nog
heviger werd toen de regeering een amen
dement overnam om het leeningsbedrag
van 1300 tot 1500 miljoen te verhoogen.
In elk geval stond de regeering op het
toestaan van de 1300 miljoen. Het voorstel
om 1500 te leeDen werd verworpen doch
dat van 1300 miljoen werd aangenomen al
was het ook met een geringe meerderheid
van 21 stemmen. Men meende dat daarmee
het leven van het Kabinet gered was, want
er bleven nu nog enkel eenige maatregelen
van ondergeschikt belang over. En toch
is een dezer de regeering noodlottig ge
worden n. 1. de vraag af er van de rente
der leening al of niet belasting zou worden
geheven. Geprikkeld door den scherpen
tegenstand hield minister-president een
woedende rede, diezoo'n ongunstigen indruk
maakte op de Kamer, dat het regeerings-
voorstel om geen belasting te heffen, ver
worpen werd. De regeering had de kwestie
van vertrouwen gesteld en er bleef Barthou
geen anderen weg over dan den president
het ontslag van het ministerie aan te
bieden.
Na slechts 9 maanden aan het bewind
te zijn geweest is het ministerie-Barthou
heengegaan, door weinigen betreurd. Wie
volgt?
TEXEL, 10 December 1913.
De Zaterdag gehouden herstemming
voor een lid van den Gemeenteraad,
tusschen de heeren Jb. Jbz. Roeper en
C. L. van Scharenburg, had den volgen
den uitslag
Roeper. Scharenburg.
Burg 197 208
Oosterend 72 123
Oudeschild 38 37
Den Hoorn 20 90
Cocksdorp 23 65
Totaal 350 523
Gekozen de heer C. L. v. Scharenburg.
Bij de Maandag gehouden stemming
van Twee Hoofdingelanden en een Heem
raad voor den polder Waal en Burg, was
de uitslag als volgt:
1. Voor de vacature v. d. Heemraad
Jb. Az. Eelman.
R. P. Keijser Sz. 35 stemmen.
Jb. Eelman Az. 84
C. S. Keijser Cz. 2
L. C. Keijser Sz. 2
Herstemming tusschen de heeren
R. P. Keijser Sz. en Jb. Eelman Az.
2. Vacature Hoofdingel. A. J. Dalmeijer.
A. J. Dalmeijer 38 stemmen.
Jb Roeper Jz. 23
C. S. Keijser Cz. 11
Gekozen de heer A. J. Dalmeijer.
3. Tusschentijds vacature Hoofdingeland
S. C. Eelman.
A. Dalmeijer 9 stemmen.
C. S. Keijser Cz. 30
L. C. Keijser Sz. 25
Aug. C. Keijser 4
Jb. Roeper Jz. 2
R. Keijser Sz. 2
J. J. Bakker Bz. 2
Herstemming tusschen de heeren
C. S. Keijser Cz. en L. C. Keijser Sz.
De heer M. Zantema, 2e ambtenaar
aan de Gemeente-Secretarie alhier, is in
gelijke betrekking benoemd teSmallinger-
land.
De heer E. S. Bender. van de
Zeevaartschool alhier, deed Vrijdag te
'sGravenhage met gunstig gevolg examen
als le stuurman groote stoomvaart.
Een merkwaardige dag
was voor Nederland de datum van 9
December, toen uitvoering werd gegeven
aan de wet waarbij eene ouderdomsrente
wordt toegekend aan 70 jarigen, welke
voldoen aan de bij die wet gestelde be
palingen.
Duizenden -en nog eens duizenden
mochten op dien dag de eerste rente, hen
toegekend, ontvangen, en men mag zich
verzekerd houden dat met dankbare
ontroering wel allen deze fin. steun op
hun ouden dag, in ontvangst zullen heb
ben genomen. Het deed weldadig aan
de blijde gezichten te zien van die oudjes
van dagen. Mogen zij nog lange het
voorrecht smaken van deze rente te
genieten.
In vele plaatsen werd door den Bond
van Staatspensionneering een feestavond
aan dit feit gewijd.
Wij vestigen de aandacht op de
advertentie in dit nummer betreffende
de lezing met lichtbeelden te houden
door den beer directeur der Zeevaart
school alhier.
Waar een deskundige als de heer
