N°. 2816.
Donderdag 1 October 1914.
288t# Jaargang
Nieuws- en
Advertentieblad.
Binnenland.
Van week (of week.
Dit blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond
Abonnementsprijs per 3 maanden.
Voor den Borg 30 Cts. Franco per post door ge
heel Nederland 45 Cts. Naar Amerika en andere
l'.nden met verhooging der porto's.
Adrertentiën vóór 9 nur op den dag der uitgave
Prijs der Advertentitn.
Van 1 tot 5 regels 30 Cts. Iedere regel meor Ct.
Groote letters en Vignetten worden naar plaatsruimte
berekend. Bewijsnummers 2 Cts. per nummer.
ABONNEMENTEN en ADVERTENTIEN worden aangenomen bij de Uitg. Firva LANGEVELD& DE ROOIJ, ParkstraatBurg op Tex el.
19-26 Sept.
Zelden heeft de afschuwelijkheid-van den
modernen oorlog luider gesproken tot menig-
hart, dan in de afgeloopen week, toen de
bizonderheden bekend werden_van de ramp
die de Engelsche j marine in de Noordzee
trof. Een ,1700-tal Engelschen, meest joDge
mannen, zonen van moeders als onze
moeders, mannen van vrouwen als onze
vrouwen werden in enkele uren
tyds naar de andere wereld gezonden door
een klein onderzeebootje, dat in nevel en
storm, onzichtbaar haast door de rollende
en woelige golven, als een sluipmoordenaar
aan kwam gluipen om dood en verderf te
brengen. Een 1700-tal jonge mannen ge
vallen in den „oorlog zonder dat ze een
vijand gezien hebben, onmachtig om zich
te verdedigenDat is de afschuwelijk
heid van den modernen oorlog. In Duitsch-
land wordt kapitein Weddinger, de com
mandant van de „U 9" als een held gevierd.
De Keizer schonk hem het IJzeren Kruis
en de bladen maken zijn daden groot.
Kngeland, dat gehate Engeland, verloor
drie kruisers, d. w. z. een stuk van zijn
macht ter zee, en dat was het werk van
kapitein Weddinger van de „U 9", die door
zijn met zooveel succes bekroonde tocht
ongetwijfeld het bewijs gaf van grooten
persoonlijken moed maar wiens „helden
daad" tevens feller dan ooit heeft doen zien
hoe afschuwelijk en verfoeilijk de moderne
oorlog is.
Kort voor zijn aanval op de drie Brit-
sche kruisers redde de commandant der
»U 9* met levensgevaar een matroos, die
overboord was geslagen. De edele daad
werd beloond met eén reddingsmedaille,
een der schoonste eereteekenen die de borst
van iemand kan sieren. Naast die reddings
medaille komt thans het IJzeren Kruis ter
eere van de daad waardoor 1700 jonge
menschen de eeuwigheid ingezonden wer
den. Is er grooter tegenstelling denkbaar?!
Naast de heerlijkheid van de reddende
naastenliefde, het verbijsterende en bedroe
vende van den alles verdervenden oorlog
- den modernen oorlog!
Het is niet anders. We weten het wel
en er is [niemand, die ook maar iets ten
gunste zou willen zeggen van de weerzin
wekkende menschenslachtingen. Men slaat
het booze bedrijf dat in onze dagen afge
speeld wordt gade, met sidderend hart en
als het ooit gevoeld is dan is het thans,
hoe vreeselijk de macht is van den oorlogs
demon, die de nieuwste uitvindingen voor
zich en zijn afschuwelijk werk opgeëischt
en in toepassing gebracht heeft. Duitsch-
land schiet de zwaarste vestiDgen aan
pulver met zijn reuzenmortieren van 42
cM., die >een technisch wonder" heeten te
zijn. Eén Duitsch onderzeebootje vaart
uit om in enkele oogenblikken tijds drie
zeekasteelen met bemanning en al naar den
kelder te zenden. Op het meer van
Constanz worden tegenwoordig bij Dacht
proeven genomen door Zeppelins om zee-
mijnen bij dozijnen tegelijk te strooien, om
straks zoo mogelijk in eenige oogenblikken
een geheele Engelsche vloot naar den kelder
te zendenDe Franschen beginnen
zich te bedienen van een ontplofbare stof
die in haar gevolgen aan den aardbeving
doet denken. De Fransche aviateurs
Btrooien stalen pijlen neer bij vijftigen
tegelijk, afgezien van de bommen die al
wat uit de mode schijnen te komen.
De Fransche uitvinder van het melinietis
bezig een granaat te fabriceeren die in haar
beweging den zevenklapper nadoet, maar
in zijn uitwerking ook zevenmaal verder
felijker is dan de reeds zoo gevreesde
granaat-kartetsen
Zoo zouden we kunnen doorgaan met de
opsomming, maar daarin is niets dat ver
heugen kan.
Zooals er niets verheugends is in dezen
grooten Europeeschen oorlogomdat daar
aan elk verheffend element ontbreekt. De
oorlog is er niet om een einde te maken
aan barbaarsehheid of onduldbare gewetens
dwang, hij is er niet om de kostelijke
goederen van cultuur en beschaving te
beschermen of te verdedigende oorlog
is er alleen om de machtskwestie, om de
vraag wie de meeste zal, zijn onder de
koninkrijken der wereld En juist daarom
is hij zoo bitter en fel en is het einde nog
lang niet te voorzien
Europa heeft een 40 tal jaren in vrede
geleefd. En in dien tijd is er veel gedaan
om den oorlog voorgoed uit de beschaafde
wereld te verbannen. Vooral in de laatste
jaren toen uit alle lagen der bevolking de
wensch Daar een voortdurende vrede tot
uiting kwam. Maar bij dat al bleef de kiem
van deD oorlog sluimeren. In Frankrijk was
het de revanche-gedachte in Duitscbland
de gedachte dat men zjjn voorspoed benijdde
en belaagde, in Engeland de afgunst
jegens den GermaaDSchen concurrent op de
wereldmarkt in Rusland de overweging
dat de strijd een veiligheidsklep is tegen
nihilisme en revolutie.En harder
dan er gewerkt werd voor den vrede werd
er gearbeid aan de voorbereidingen van
den oorlog.
Dat die voorbereidingen doel getroffen
hebben blijkt volkomen uit bet verloop
van den huidigeD krijg. Meer dan acht
weken bulderen in het Oosten en Westen
reeds de kanonnen nacht en dag en nog
steeds kaD niet gezegd worden dat één der
oorlogvoerenden overwonnen is. De kansen
van Oostenrijk mogen tegen de Russen al
heel slecht staan, van een overwonnen
Oostenrijk kan nog geenszins worden ge
sproken. In Oostpruisen mogen de Russen
klop hebben gehad, in Galicie en Polen
trekken ze zegevierend vooruit. In het
westen botsen nu al meer dan 14 dagen
achtereen de reusachtigste legermachten
tegen elkander en nog steeds is geen ant
woord te geven op de vraag hoe de eind
beslissing zal zijn.
Ja, wel blijkt de organisatie van leger
en vloot bij de Europeesche grootmachten
in orde te zijn geweest. Zelfs het kleine
Belgie had zijn voorbereidingen zoo goed
genomen, dat het in staat was den Duit-
schen opmarsch geruimen tijd tegen te
houden en daardoor de oorlogsplannen der
Duitsche legeraanvoerders duchtig tedwars-
boomen.
Zoo goed waren de voorbereidingen ge
troffen, dat men thans met ontzetting kennis
neemt van de ontzaggelijke gevolgen van
dat alles en een bij het Duitsche Roode
Kruis werkzaam zijnde dokter in afschuw
hoorde uitroepen: „De gruwelijke zijde van
den oorlog moest eens gezien worden door
hen, die den krijg lichtvaardig ontketenden
Wij worden omtrent den eigenlijken
toestand op het oorlogsterrein al heel
weinig gewaar. Af en toe leest men iD
de bladen de verhalen van hen, die met
eigen oogen de verschrikkingen van den
modernen krijg aanschouwden, maar men
voelt het, dat onze taal te arm is om aide
overstelpende gewaarwordingen en gevoe
lens in woorden weer te geven. Van de ont
zettende ellende van het slagveld dringt
zoo goed als niets tot ons door al kunnen we
beseffen, dat die ellende ons voorstellings
vermogen to boven moet gaan.
Waar is de pen, die beschrijven kan al
de ellende die in de laatst6 14 dagen in
Noord-Frankrijk over honderd duizenden
menschen werd uitgestort Do grootste
worsteling van den grooten oorlog wordt
daar afgespeeld. De beide vechtende par
tijen betwisten elkander elke voets grond
en dagen aaneen is er gevochten zonder
dat er eenige merkbare wijziging kwam in de
positie der beide strijdende partijen. Eiken
dag weer werd tevergeefs uit gezien naar
een beslissing op het westeljjk oorlogsveld.
En nog steeds is die beslissing niet ge
vallen.
Maar toch schijut thans het oogenblik
niet ver meer. Uit de telegrammen der
laatste dagen valt af te leiden, dat opeen
tweetal gedeelten van het uitgebreide
gevechtsfront de situatie belangrijke wijzi
ging ondergaat. We bedoelen op den
Duitschen rechtervleugel en in het centrum.
D6 krijgsoperaties van de bondgenooten
wijzen er op, dat deze trachten den Duitschen
rechtervleugel om te trekken en dat ze
daarin aanvankelijk ook eenigszins geslaagd
zijn. Voetje voor voetje hebben zij de
Duitschers daar achteruitgedrongen en het
is huD geleidelijk gelukt eenige stellingen
op hun vijand te veroveren. Zoo kon St.
Quentin en Poronne door hen worden be
zet. Gelukt het de bondgenooten de om
trekkende beweging ten einde te brengen
dan zal de Duitsche rechtervleugel terug
moeten trekken teneinde omsingeling te
voorkomen. En het gevolg zal daarvan
zijn dat dan het Duitsche leger in het
centrum achteruit moet. De Duitschers
zien dat gevaar blijkbaar volkomen in en
voerden uit Lotharingen troepen ter ver
sterking van den bedreigden rechterflank
aan. En heviger dan ooit wordt daar thans
gestreden. Met spanning wordt do beslis
sing op dit punt tegemoet gezien.
Dit geldt evenzeer voor de krijgsoperaties
in het centrum, met name bij Verdun is
het de Duitschers gelukt de bondgenooten
langzamerhand terug te dringen en een der
zuidelijkste sperforten van Verdun te ver
meesteren, De Fransche berichten zelf geven
toe, dat do Duitschers doorgedrongen zijn
tot nabij St. Michiel, een plaats ver ten
zuiden van Verdun gelegen. De vesting
is dus van alle zijden ingesloten en naar
luid der berichten hebben de Duitschers
hun „42-centimeters" tegen de forten in
stelling gebracht. Gelukt het hun Verdun
te nemen, dan is er in den Fransch-
Engelschen muur een bedenkelijke bres
gekomen, Verdun heeft bovendien groote
strategische beteekenis. Het beheerscht
de spoorlijn naar Metz, Komt het nu in
Duitsche handen dan hebben deze zich den
kortsten verbindingsweg met hun eigen
land geopend. Ook de beslissing die op
dit deel van het oorlogsveld spoedig zal
moeten vallen, mag met spanning worden
verbeid, omdat ze voor het verdere verloop
van de krijgsoperaties van groote beteeke
nis zal kunnen zijn.
We zullen er wel spoedig van hooren
Maar we zullen slechts weinig hooren
van de ontzettende ellende, die daar thans
in stroomen wordt uitgegoten over de
worstelende legers. Want het is ook een
der kenmerken van den modernen oorlog,
dat de oorlogscorrespondenten pas op de
slagvelden worden toegelaten als deze
„netjes opgeruimd" zijn.
TEXEL, 30 September 1914.
De brandweer.
„Van mij alle Zaterdags brandspuit
probeeren," zegt een jong kantoorklerk,
,,'t geeft, mooi een vrijen middag". „Ze
kennen wat prakkezeeren" steunt een
ander, „en wat bèt dat nou in", voegt
hij er aan toe. Maar met dat al, ze
waren present en daar ging het om.
Het gezag laat niet toe van de weer
middelen eenige bijzonderheden mede te
deelen, toch kunnen wij er ditmaal niet
van buiten; critiek, dit stellen wij voorop,
houden wij echter in de pen
Een frissche wind woei Zaterdagmid
dag over het terrein, de bluschmiddelen
waren aanwezig en na klokke half vijf
was het personeel van groote, kleinere
en kleine spuiten, gestationeerd te den
Burg, in de weer om „water te geven."
Als altijd was het kleine spuitje het
eerst in actie, dat handige kruiwagentje
is nog altijd z'n bescheiden plaatsje
waard.
Dan volgde oudergewoonte de aan
jager en toen, tegen den gewonen regel,
volgde spuit A, en ten slotte ook spuit
B., die door onwil of onmacht van do
zuigpomp, ditmaal eerst als allerlaatste
van z'n kunnen blijken gaf.
De autoriteiten zullen zeker leering
hebben opgedaan uit de beproeving onzer
weermiddelen en wij twijfelen niet of
het zal een aansporing zijn geweest om
te zorgen dat, wanneer wij ooit voor
den vijand, het alles vernietigend vuur,
komen te staan, ons succes verzekerd
zal zijn.
Het Nut.
De algemeene vergadering van bet
departement „Texel" van de Maatschappij
tot Nut van het Algemeen, Maandag
avond in café „den Burg" gehouden,
was beter dan gewoonlijk bezocht.
Na een kort openingswoord van den
voorz, werden de notulen gelezen en
onveranderd goedgekeurd.
Een keurig verslag van de algemeene
vergadering van de Maatsch., werd door
den afgevaardigde, den heer Kuperus,
uitgebracht, die daarvoor den dank van
den voorz. ODtving.
De rekening van den penningmeester
sluitende met een klein batig saldo,
werd na onderzoek goedgekeurd, de
functionaris onder dankzegging gede
chargeerd.
In plaats van den voorzitter, den heer
Gaarland, die als bestuurslid moest af
treden en niet herkiesbaar was, werd
met bijna algemeene stemmen gekozen
de heer J. H. Leopold, die zich de be
noeming liet welgevallen.
Na eenige besprekingen van onder
geschikten aard, bracht de heer Kupei us
bij de rondvraag een woord van oank
en hulde aan den aftredonden voorz.,
die gevoelig daarvoor, daarop met weder-
keerigen dank de algemeene vergade
ring sloot.
In de daarna gehouden bestuursver
gadering is naar wij nader vernemen
tot voorzitter gekozen de heer Kuperus,
tot vice-voorzitter de heer Leopold.
De afdeeling „Texel" v.h. N.O.G,
hield Zaterdag j.l. eene vergadering in
hotel Texel. 12 leden waren present,
terwijl ook de E.A.Heer Burgemeester
eenigen tijd aanwezig was.
Bij de opening wees de Voorzitter er
op, dat het onderwijs in de Gemeente
niet leed onder do .mobilisatie, daar
niemand der Texelsche ouderwijzers
onder do wapenen behoefde te komen
hij heette allen welkom en opende met
den wensch, dat men een belangrijke
TEXELSCHE COURANT.