N° 2912.
Donderdag 9 September 1915.
2884' Jaargang
Nieuws- en
Advertentieblad.
Binnenland
Vati week tot week.
Dit blad rergchQat Woensdag- en Zaterdagavond
Abonnementsprijs per 3 maanden.
Voor dek Boeg 30 Cts. Franco per post door ge
heel Nedeeland 45 Cta. Naar Ameeika en andere
landen met verhooging der porto's.
Advertentiën vóór 9 nar op den da; der uitgave
Prijs der Adverlcnlièn.
Van 1 tot 5 rogels 30 Cts. Iedere regel meer fi Ct.
Groote letters en Vignetten worden naar plaatsruimte
berekend. Bewijsnummers 2 Cts. per nummer.
ABONNEMENTEN en ADYEETENTIEN worden aangenomen bij de TJitg. Firma LANÖEVELD DE R O O IJ, Parkstraat, Burg op Tkx el.
88 Aug.—4 Sept.
De rodacteur van „Allen Weerbaar"
mr. W. Nierstrasz vestigt in het jongste
nimmer van dit blad onder het motto
Nederland vooruit I" de aandacht op eenige
nderdaad verblijdende verschijnselen op
nkele aanwijzingen, dat Nederland begrijpt
hoe in dezen tijd van geweldig gebeuren
iet er meer dan ooit op aankomt, de han
den uit de mouwen te steken, waakzaam
en actief te zijn. Als een feit van betee
kenis in die richting merkt hij aan, de
opening van de eerste geregelde Nederland-
iche stoomvaartlijn door het Panamakanaal,
linsdag 31 Aug. vertrok uit de Amster-
lamsche haven het stoomschip „Clio" van
ie Kon. Ned. Stoomboot-Maatschappij naar
ie Zuidwestkust van Zuid-Amerika door het
'anamakanaal. Hierdoor wordt een flinke
icbrede gedaan om te komen tot goede
iandelsbetrekkingen en geregelde vervoer-
;elegenheid tusschen ons land en de west-
tust van Z. Amerika, nu de buitenlandsche
liensten öt gestaakt 6f ingekrompen zijn
- een schoone gelegenheid voordeNeder-
andsche industrie en scheepvaart om te
ooDen, wat zij kunnen.
Op meer symptomen wijst de schrijver.
!oo op de plannen tot stichting van een
ihemische industrie nabij Rotterdam, ten-
inde zich te ontworstelen aan de over-
eersching van de Duitsche chemische
ndustrie, welke tot vóór den oorlog opper-
aachtig was. Verder op de instelling door
le maatschappil „Nederland" en de Rotter-
lamsche Lloyd van een dienst New York
-Kaap de Goede Hoop—Indië. Voorts acht
ij, dat van groote beteekenis voor de toe-
;omst van de Nederlandsche industrie kan
worden het feit, dat het Departement van
Marine zich door den drang der omstandig
heden gedwongen heeft gezien vertrouwen
le stellen in eigen kunnende nieuwe
duikbooten en de twee kruisers, die bij de
laatste marinebegrooting zijn toegestaan,
uilen worden geleverd door de Nederland-
iche industrie. Moge dit met één slag een
einde maken aan het vastgewortelde geloof,
dat alleen wat uit het buitenland komt,
goed en betrouwbaar is. Ook wijst de schrij-
ver er nog op, dat onze industrie verschil
lende halffabrikaten, onderdeelen van machi-
neriën, die vroeger uit het buitenland
kwamen, nood gedwongen thans zelf maakt.
Veel ellende brengt de oorlog en nameloos
leed. Maar dit mag ons niet blind maken
Toor het goede, dat tevens eruit voort
vloeit, Nederland leert eigen krachten ken
nen. Nederland begint de spieren te span
nen. De oorlog kweekt het gevoel voor het
n kunnen, kweekt zelfvertrouwen. Wij
np in vele opzichten aangewezen op ons
zelf en nu is het een gelukkig teeken, een
ijs, dat er nog veerkracht in ons volk
zit, dat wij niet zuchtend en klagend ter
neer zitten, en afwachten, maar aanpakken.
Met een krachtige opwekking tot Neder-
nd om voorwaarts te gaan op den inge
slagen weg, met frisschen moed en ruimen
blik, besluit de schrijver, die terecht de
aandacht op deze verblijdende verschijn
zelen vestigde. Wie zou de oproep niet
gaarne onderschrijven?
o—o—o—
Maar wie voelt ook niet even sterk tel
kens weer den wensch opkomen, dat het
maar spoedig vrede moge zijn. Zelfs zij die
een of ander opzicht profijt uit den
oorlogstoestand trekken, zullen indien niet
alle menschelijk gevoel bij hen verstikt is,
(lip weusoh voelen opkomen als ze in bun
gedachten de diepten van ellende, waarin
Europa door den oorlog gestort is, trachten
te peilen. Het voorstellingsvermogen van
den mensch is te beperkt om zich een vol
komen beeld te vormen van al het leed
en de namelooze ellende, die er in schier
geheel ons werelddeel geleden wordt
maar toch is het in staat ons iets daarvan
te doen gevoelen en de begeerte naar vrede
des te levendiger in ons hart te doen zijn.
Het woord Vrede reeds geeft in onze dagen
van versohrikkelijken strijd een lichte schok,
het doet ,het neergebogen hoofd even op
beuren, het licht even in de nacht van
sombere gedachtenMaar ook telkens
weer volgt de verzuchting wanneer? wan
neer
Er kwam in de laatste dagen een vredes-
gerucht uit het verre westen. De Paus zond
kardinaal Gibbons met een vredesboodschap
naar de Vereenigde Staten. Te Washington
werd de pauselijke vertegenwoordiger door
president Wilson ontvangen, die een lang
onderhoud met hem had en de vredes
boodschap in ontvangst nam. En tegelijker
tijd werd bericht, dat de Duitsche gezant
aan de Amerikaansche regeering zou hebben
medegedeeld, dat voorstellen omtrent vredes
besprekingen te Berlijn aannemelijk zouden
zijn.
Op het oogenblik, dat wij dit schrijven
is niet bekend tot hoeverre de vredesbe-
moeiïngen van den Paus zich uitstrekken,
noch wat er tusschen kardinaal Gibbons en
president Wilson verhandeld is. Ameri
kaansche journalisten, die dit trachtten te
weten te komen, werden door den kardinaal
met een kluitje in het riet gestuurd. Alleen
verklaarde hij het oogenblik voor het onder
nemen van stappen tot herstel van den
vrede geschikt te achten.
Daarbij had hij voornamelijk het oog op
de overeenstemming, die er tusschen
Berlijn en Washington inzake de incidenten
met de „Lusitania" en de Arabic, bereikt
is. Uit de verschillende berichten mag
worden opgemaakt, dat de Duitsche regee
ring eieren voor haar geld heeft gekozen.
Vrijwel alle eischen door de Amerikaansche
regeering inzake het „Lusitania"-incident
gesteld, zijn door Duitschland ingewilligd
en voor 't vervolg mag worden verwacht,
dat de Duitsche marine autoriteiten den
commandanten der duikbooten bevel zullen
geven geen passagiersschepen meer te
torpedeeren voordat deze gewaarschuwd en
onderzocht zijD, tenzij zjj zich verweren
of trachten te vluchten. De Amerikaansche
pers is in de wolken over dit diplomatiek
succes van president Wilson, dat men
toeschrijft aan de waardige maar ook vaste
houding inzake bet conflict. En met recht
mag met lof gewaagd worden van dit
succes der Amerikaansche regeering, een
succesi te meer van beteekenis, waar de
jongste nota der Ver. Staten een alles
behalve gunstig onthaal in Duitschland te
beurt viel. Tal van Duitsche bladen lieten
zich op scherpe wjjze over de houding der
Amerikaansche regeering uit en er waren
er die eenvoudig de nota wilden beant
woorden met een nog fellere actie der
duikbooten. Waaraan die ommekeer toe
te schrijven is, valt niet uit te maken, maar
het feit dat in de toekomst de duikbooten
oorlog in felheid af- en in menscheljjkbeid
toe zal nemen, blijft er niet minder
verblijdend om.
De Engelsche pers is intusschen niet erg
ingenomen met de gunstige wending, die
het incident tusschen de Vereen. Staten
en Duitschland heeft genomen. Ze tracht
nu alvast wantrouwen te wekken ten op
zichte van de oprechtheid der Duitsche
toezeggingen. Daarentegen bepaald de
Duitsche pers zich tot korte opmerkingen
en het verzoek aan de Ver. Staten om, nu
Duitschland zich de welwillendheid in eigen
persoon toont, ook Engeland tot rede te
brengen, wat het uithongeriDgssysteem
betreft.
't Is niet onwaarschijnlijk dat president
Wilson in die richting een stap zal onder
nemen. Hij heeft ook met John Buil nog
eenige appeltjes te schillen en wenscht niet
het minst een einde te maken aan de
belemmeringen die Engeland de neutrale
scheepvaart in de weg legt.
Kardinaal Gibbons was ook van oordeel
dat de vermindering van de spanning
tusschen Amerika en Duitschland, de
Ver. Staten in een gunstige positie heeft
gebracht om nuttig te kunnen ageeren
ten bate van herstel van den vrede. Hij
achtte een overeenkomst tusschen Engeland
en Duitschland betreffende „de vrijheid ter
zee" niet buitengesloten en meende dat
deze vervolgens tot vredesonderhandelingen
zouden kunnen leiden. Als het zoo eens
mocht gaanMaar aan den kant
der geallieerden gaan andere stemmen op.
We zullen in de komende dagen
wel meer over dit onderwerp te hooren
krijgen.Moge daarbij echter meer en
meer de wensch naar vrede tot uiting
komen 1
—o—o o
Intusschen gaat de oorlogsgod Mars nog
maar steeds zijn gang, doet hij Europa nog
schudden op zijn grondvesten, breidt hij
de bloedige slachtvelden al verder en
verder uit. Inzonderheid op het oostelijk
oorlogsterrein zwaait hij het breede zwaard
en de gebeurtenissen die zich daar afspelen
worden nog altijd met spanning gevolgd.
Het ontzaggelijk oorlogsgebeuren der laatste
maanden op het oostelijk front, het gewel
dige, schier weergalooze offensief der
Verbondenen, de systhematische nog altijd
voortdurende terugtocht der Russen, de val
van zooveel sterke vestingen, de achter
hoedegevechten, die in omvang de veldslagen
van vroeger overtreffen, dat alles is wel
geschikt om de aandacht bezig te houden.
En hoe langer het offensief der Verbondenen
voortgezet wordt en hoe meer de Russen
wijken, hoe sterker de vraag Daar voren
treedt, wat de naaste toekomst zal breDgen.
Ook de vesting Grodno is thans gevallen
en aan de Duna bij Friedrichstadt en
Jacobstadt kunnen de Russen den opmarsch
van von Hindenburg nog maar niet tot staan
brengen. Wilna wordt steeds nauwer
ingesloten en de lijn naar Petersburg
wordt even ernstig bedreigd als Riga. In
het centrum was het de laatste dagen
minder bedrijvig maar in het zuiden werd
heviger dan ooit gevochten. En ook daar
moesten de Russen nog verder terug, zoodat
het oogenblik aanstaande is, dat de laatste
Russische soldaat uit Galicie verdreven zal
zijn.
Wat zijn de Verbondenen van planP
Zullen ze den opmarsch verder voortzetten,
de Russen steeds verder vervolgen, dieper
het Russische gebied in Of zullen ze
spoedig halt houden om zich daarna naar
het westen te keeren Het zijn beide Dog
open vragen, op dit oogenblik. Wel tracht
de Russische pers de gemoederen te kal-
meeren en uit een te zetten dat de op
marsch der Verbondenen spoedig zal worden
gestaakt, omdat ze een steeds ongunstiger
wordend gebied betreden, het slechte jaar
getij voor de deur staat, het gevechtsfront
langer en de achterwaartsche verbindingen
moeilijker zullen wordeD, maar waarschijn
lijk is ook hierbij de wensch de vader der
gedachte. De toestand is voor de Russen
verre van rooskleurig dat staat wel
vast.
Van de andere oorlogsterreinen was er
weinig nieuws in de laatste dagen. De
gebeurtenissen op het westelijk, het zuidelijk
en het Dardanellenfront konden nauwelijks
de belangstelling gaande houd6n.
Ook van do Balkan weinig nieuws; wel
veel geruchten, maar geen feiten.
TEXEL, 8 September 1915.
- In de „Kikkert" werd Zaterdag j.l.
een vergadering gehouden van de afd.
„Texel" van het NOG.
Op twee na waren alle leden aan
wezig, terwijl ook nog een gast de ver
gadering bijwoonde. Na opening werden
de notulen gelezen en onveranderd goed
gekeurd.
Eenige ingekomen stukkon werden
behandeld, waarbij wat langer stil ge
staan werd bij een circulaire van het
Hoofdbestnur, inzake de vervulling van
vacatures van Hoofden der scholen.
Hierna gaf de heer M. Kikkert als
Afgevaardigde ter Alg. Vergadering een
mooi verslag van de handelingen dier
vergadering. Applaus en dank volgdeD.
Mej. Joh. te Kronnie gaf als bedrage:
„Nederlandsche Oom Toms", van „De
Oude Heer Smits". Op dit mooi voor
gelezen stuk volgde eenige discussie.
Bjj deomvrage werd bepaald, dat de
volgende vergadering gehouden zal wor
den op 18 Dec. a.s. in „Café Den Burg".
Alsdan hoopt de heer M. Tuinder, van
Oost, een onderwerp in te leiden.
Met dank voor de belangstelling en
met een „tot weerziens" in December
werd de vergadering gesloten.
Oudeschild, 6 Sept.
Zaterdagavond 4 Sept. had in de Zeven
Provinciën de 28ste jaarvergadering van
Dorpskring „Steunt Elkaar" plaats. De
opkomst was bevredigend. Omstreeks 60
leden waren tegenwoordig. Te 8 uur
roept de voorzitter, de heer W. Mets
den aanwezigen het welkom toe. In het
bijzonder doet ZEd. dat den heer Chr.
Visman van IJmuiden, een der oprichters
van het fonds. De secretaris leest daarna
de notulen der laatste jaarvergaderiog
voor, welke onveranderd worden goed
gekeurd. Nadat den aanwezigen gelegen
heid was gege ven hunnen dorst te lesschen
doet de penningmeester rekening en ver-
antw. over het afgeloopen boekjaar. Uit
deze rekening, die reeds en door de
commissarissen en door de commissie,
belast met het nazien der rekeniDg voor
gezien en accoord bevonden was getee-
kend, bleek o. a. dat het aantal leden
geklommen was tot 978, dat er 9 uit-
keeringen hadden plaats gehad, dat het
fonds in het afgeloopen jaar met f681,42
was vooruitgegaan en daardoor de be
zittingen waren geklommen tot 8832,64.
Daar er geen aan- of opmerkingen om
trent de rekeniDg werden gemaakt, werd
de penningmeester, de heer P. van der
Wiele voor zijn richtig beheer dank ge
zegd en gedechargeerd.
Omtrent het voorstel van het bestuur
om ook gedurende 1915/1916 8 maanden
contributie te innen, werd eene levendige
discussie gevoerd. Ten slotte werd het
voorstel met 33 tegen 23 stemmen aan
genomen.
Bij de daarop volgende bestuursver
kiezing, werd iD plants -an den aftre
denden commissaiis, i^-u u er Jn.Henkes
die het 1ste jaar niet herkiesbaar was
na 2 vrije stemmingen en eene her
stemming tusschen W. Dijker en K. P.
Duinker, gekozen de heer Dyker, die
TEXELSCHE COURANT.
