N° 3033
Woensdag 8 November 1916.
30ste Jaargang.
Nieuws- en
Advertentieblad.
Attentie s. p.
Binnenland.
Van week tot week
sua
Oit blad verschijnt Woensdag:- en Zaterdagmorgen
Abonnementsprijs per 3 maanden.
Voor den Bono 30 Cts. Franco per post door go-
heel Nederland 45 Cta. Naur Amerika en andere
Unden met verhooging der porto's.
Advertentiën vóór acht uur op den dag der uitgave
Pryjs der Advartcniièn.
Vnn 1 tot 5 rogels 30 Cts. Iedere regel moor 6 Ct
Groote letters en Vignetten worden nnar plaatsruimte
berekend. Bewijsnummers 8 Cts. por nummer.
ABONNEMENTEN en ADVERT ENTIEN worden aangenomen bij de üitg. Fibma LANGEVELD& DE ROOIJ, ParkstraatBorOOpTkxbi.
Op verzoek van abonnees, die ten dien
opzichte in minder gunstige conditie ver-
keeren, zullen wij, door de welwillendheid
van de postadministratie daartoe in staat
gesteld, met ingang van 1 NOVEMBER
zorgdragen, dat de Texelscke Courant, op
een kleine uitzondering na, over geheel
Texel aan het adres wordt besteld.
Daarvoor is evenwel noodig, dit met
het afdrukken eerder wordt aangevangen.
Advertentiën dienen dus van nu aan
den avond te voren in ons bezit te zijn,
familie-advertentien uiterlijk op den dag
van verschijnen 's morgens 8 uur.
De Uitg.
28 Oct.—4 Nov.
De derde week der Grondwetsherziening
is; voorbij. Meer dan 30 sprekers hebben
bij de ^lgemeene beschouwingen het woord
gevoerd en Vrijdag pas kon minister Cort
yan der Linden aan het woord komeD. Dat
er voor de rede van den minister groote
belangstelling bestond, bewees de bijna vol
tallige Kamer en niet minder het feit, dat
alle tribunes en loges stampvol waren.
Konden de beraadslagingen in de afgeloopen
week dikwjjls nauwelijks belangstelling
trekken, zoodat menig spreker zich met
minder dan een paar dozijn hoorders te
treden moest stellen, thans nu de minister
het woord verkreeg was dat anders.
De minister heeft een krachtig pleidooi
geleverd voor de regeeringsvoorstellen zon
der meer. De verwachting, dat hij hier en
daar nog naar den wensch van sommige
woordvoerders belangrijke veranderingen
zou aanvaarden, .werd niet verwerkelijkt.
Men weet. dat er in het groote debat enkele
punten bijzonder naar voren werden ge
bracht. Zoo de kwestie van het Vrouwen
kiesrecht, waarbij een belangrijk deel der
Kamer verder wil gaan dan de regeering,
'ie alleen uit de Grondwet de beletselen
oor Vrouwenkiesrecht wil wegruimen en
rooi de vrouwen het passief kiesrecht
.i. dat vrouwen verkiesbaar zullen zijn
uvoeren. Dat deel der Kamer wil de in-
oering van algemeen mannen- en vrouwen-
iesrecht en heeft dien wensch in een
mendement belichaamd. De regeering
"■titer wil daar niet van hooren en minis
ter Cort van der Linden handhaafde dan
k het ongewijzigde voorstel der regeering.
en kan aannemen dat de hoop der kies-
«chtvrouwen, waarvan velen in de laatste
ie weken op het Binnenhof hebben ge-
st en koude en regen getrotseerd, niet
1 worden verwezenlijkt. Het Vrouwen-
iesrecht zal niet in de Grondwet worden
pgenomen.
Ook ten opzichte van [de Onderwijs-
geling wenscht de regeering niet af te
':ken van haar standpunt. De linkerzijde
eeft in tal van redevoeringen de nood-
kelijkheid aangetoond van de voorwaarde
Jt voor het bizonder onderwijs waarborgen
n deugdelijkheid moeten worden gesteld,
ts wat den sprekers der rechterzijde niet
elgevallig bleek te zijn. De regeering
:hter denkt er niet aan een dergelijke
oerwaarde aan het voorstel tot financieele
elijkstelling te verbinden, hoogstens zal
s zich neerleggen bij een formule, waarin
'ordt gezegd dat het peil van het onder-
niet zal dalen. Intusschen bad de
mister wel eenig oor voor oen aandraüg
so een deel der Kamer, om de bedoeÜDg
het beginsel dat bet openbaar onder
is een eerste taak der overheid is, wat
herper te doen uitkomen, door de bepa-
dat overal van overheidswege ipen-
baar onderwijs moet worden gegeven.
De rechterzijde die op een stel addi-
tioneele bepalingen aandrong, teneinde ver
zekerd ie zijn van een .eerlijke uitvoering
van de nieuwe regeling, die zooals
sommige sprekers deden uitkomen-meer
verlangt dan een belofte alleen, kreeg ook
niet veel hoop van den Minister. In de
Deputatenvergadering der Anti-Rev. Partij
Donderdag gehouden, werd wel een motie
van Dr. Kuijper in dien geest aangenomen,
maar de minister wenschte niet zoover te
gaan, al verklaarde hij zich bereid desnoods
aan een tegemoetkomende bepaling betref
fende, den termijn van indiening der wets
ontwerpen mee te kunnen werken.
Wij hebben slechts enkele punten uit de
rede van den minister aangestipt. Erblykt
echter voldoende uit, dat de verschillende
ingediende amendementen geen gunstig
onthaal bij de regeeriDg hebben gevonden.
De Minister constateerde, dat er bij de beide
partijen in d6 Kamer een groote kern is,
die samenwerking wenscht om te komen
tot de bevrediging op onderwijsgebied en
daarom moet men elkander niet met wan
trouwen, maar met vertrouwen tegemoet
treden.
De komende dagen zal blijken in hoever
deze wensch van den minister vervuld
wordt. Als deze regels onder de oogen der
lezers komen is de behandeling der arti
kelen en der amendementen reeds aange
vangen. Het staat wel vast, dat tal van
belangrijke amendementen zullen worden
gehandhaafd, maar er is ook reden om aan
te nemen, dat de meerderheid der Kamer
zich zal scharen om de regeering en zich
vereenigen met de voorstellen, zooals die
door haar zijn ingediend.
o—o—o—
In den Duitschen Rijksdag ging het in
de laatste dagen vrij heftig toe. In verband
met den oorlogstoestand verkeert het rijk
in staat van beleg en de Duitsche politie
en de militaire overheid schijnen het daarbij
niet zoo heel nauw te nemen. Het toezicht
dat ze uitoefenen moet zeer streng zijn en
vooral personen, die men vroeger niet kon
rekenen onder de geestdriftige vereerders
van het Duitsche vaderland, moeten zich
soms heel wat onaangenaamheden, dikwijls
zelfs een grievende behandeling laten wel
gevallen. In den Rijksdag nu is over den
staat van beleg gesproken én wat daar door
de sociaal-democratische sprekers werd
medegedeeld over de talrijk? en dikwijls
zeer onrechtvaardige inhechtenisnemingen
en verbanningen, liet blijken dat ieder die
maar eenigszins verdacht wordt, voort
durend groot gevaar loopt achter de tralies
gezet of naar andere oorden verdreven te
worden.
Tal van sprekers voerden over den staat
van bëleg het woord en de woordvoerders
van bijna alle partijen bleken met de toe
passing ervan alles behalve te zijn inge
nomen. Vooral ook de censuur op de pers
en de vergaderingen uitgeoefend had veel
stof tot ergenis gewekt. Zelfs de woord
voerder der conservatieven was met den
huidigen toestand niet iDgenomen. De
sprekers der sociaal-democraten lieten het
luidst hun stem hooren tegen de dwang
maatregelen, die zeker niet in de minste
mate op de „Genossen" toegepast worden.
Maar ook de woordvoerders der vrijzinni
gen en nationaal-liberalen protesteerden
krachtig tegen, de veel te strenge toepassing
van den staat van beleg. Eén oogenblik
dreigde er zelfs een tumult, toen minister
Helfferich zich met een korte weigering
van de zaak meende te kunnen afmaken.
Toen stond de leider der nationaal-liberalen
op, om met klem te verklaren, dat het
Duitsche volk een dergelijke behandeling
niet langer wenscht te verdragen. Minister
Helfferich draaide toen wat bij en ver
klaarde, dat de regeering bereid is te
trachten verbetering in de toepassing van
den staat van beleg te verkrijgen. De pers
zal wat meer vrijheid krijgen, maar op bet
gebied der buitenlandsche politiek zullen
de dienaars van de geknechte KoniDgin
der Aarde zich voorloopig nog niet vrijelijk
mogen vermeien.
Mogelijk dat er nu wel maatregelen wor
den genomen om een toestand, een zoo
heldhaftig volk onwaardig, te veranderen.
Misschien dat de staat van beleg wat ver
zacht zal worden.
o oo
Het schijnt zoo langzamerhand een ge
woonte te worden, dat als de leiders van
het thans afgespeeld wordend werelddrama
hun hart eens lucht wenschen te geven, ze
daarvoor den vorm van een interview kiezen
Dat is wel de eenvoudigste weg om het
aan de wereld bekend te maken, hoe deze
grooten der aarde Over den toestand denken.
Zoo deed nog onlangs de Engelsche staats
man Lloyd George, zoo deden nu ook dezer
dagen de veldmaarschalk von Hindenburg
en zyn adjudant generaal Ludendorf. We
weten dus nu ook boe de groote Duitsche
legeraanvoeder over den algemeenen mili
tairen toestand denkt. Het interview werd
gepubliceerd in de Neue Freie Presse en
er staat in te lezeD, dat volgeDS de opvatting
Hindenburg de toestand te velde voor de
Duitscbers zeer gunstig is. Het beiicbt dat
hij het front in het westen zou verkorten
noemde hij onzin. Het westfront is bom-
vast en de geallieerden zullen er nooit door
komen. Bij het jongste offensief is het
grootste deel van het Fransche leger ge
bleven en als de Franschen in het"voorjaar
op dezelfde wijze willen doorgaan, dan
zullen zij de laatste rest van het Fransche
leger en de Fransche volkskracht vernie
tigen.
Ook op de andere fronten gaat het naar
den zin van Hindenburg en over de harde
klappen die Roemenie krijgt, toonde bij
zich zeer verheugd.
Er werd den veldmaarschalk ook ge
vraagd hoe lang de oorlog nog zal dureD,
maar op die vraag moest hij het antwoord
vrijwel schuldig blijven. Het is mogelijk
dat in 1917 de gevechten zullen plaats
hebben, die .een beslissing brengen, maar
dat valt ook niet met zekerheid te voor
spellen. Ik weet alleen, zei Hindenburg,
dat wij zullen doorvechten tot aan de
beslissing.
Hoe staat het met Rusland werd hem
gevraagd. Zullen de Russische massa's
uitgeput raken? En Hindenburg ant
woordde toestemmend. De Russen raken al
uitgeput, daarvoor zorgen de Russische
aanvoerders zelf wel. Wel groeien er in
Rusland nieuwe geslachten op, maar dat
helpt hen niet, want ook Duitschland heeft
menschen goDocg en ook Oostenryk's
reserves zyn nog lang niet uitgeput. Wy
zijn nooit bang geweest voor overmacht
verzekerde Hindenburg overmacht
kennefi we niet.
De correspondent vroeg Plindenburg ook
nog of er kans bestaat, dat de oorlog in
een grooten slag beslist ban worden. Niets
achtte de veldmaarschalk onmogelijk, maar
het is te begrijpen, dat het hem destijds
bij Tannenberg gemakkelijker zou zijn ge
vallen een beslissenden slag te slaan, dan
nu in het Oosten ten lang irunc van
Dunaburg tot aan do Zwarte Zoo moet
worden verdedigd.
Ook werd nog over het munitievraagstuk
gesproken. De wil om te overwinnen moet
blijken uit de munitieaanmaak, verklaarde
generaal Ludendorf, maar de hoofdzaak
voor alles is de geest van do troepen én
een discipline, die berust op de opleiding
van ieder man op zich zelt.
Tot zoover over hetgeen de beide leger
aanvoerders den volke hebben medegedeeld.
Wellicht dat we binnenkort nu wel weer
van de andere zijde een tegenbetoog zullen
te hooren krijgen. Uit alles blijkt echter,
dat er van eenig uitzicht op vrede nog st6eds
geen sprake kan zijn.
o—o-o—
De oorlog duurt voort en op alle fronten
in 6n buiten Europa werd in de afgeloopen
week 'meer of minder hevig gevochten. Op
het westelijk front slaagden de Franschen
er in de Duitscbers te verdrijven uit het
fort Vaux oostelijk van Verdun, waardoor
de fortengordel van deze vesting weder
geheel in hun bezit is. Er zal echter wel
niet veel meer dan puinhoopen over zijn
van de forten Doaumont en Vaux, maar
dat is dan ook het eenige resultaat geweest
van d6 bloedige aanvallen, die de Duitsche
Kroonprins wekenlang tegen de vesting
liet uitvoeren en die ontzaggelijke offers
aan menschenlevons hebben geviaagd.
Op het oostelijk front was bet in de laatste
dagen vrij rustig en dit kan ook worden
gezegd van de beide Roemeensche fronten
Beide partijen zijn daar blijkbaar thans
bezig zich gereed te maken voor nieuwe
operaties, waardoor men zal trachten den
atryd in het' oosten tot een beslissing te
brengen.
De Italiapen hebben in de afgeloopen
week een nieuw offensief geopend in het
Kustgebied. Zij slaagden er in een paar
Kilometer dichter bü Triest te komen, maar
de weg blijft nog steeds lang. Er wordt
daar thans verbitterd gevochten.
Op bet Macedonische front beginnen de
troepen van Sarrail wat krachtiger op te
treden. Mag men daar misschieD binnen
kort belangrijke gebeurtenissen verwachten?
In Griekenland is de toestand nog vrijwel
onveranderd. De Koning heeft toegegeven
aan den eisch van de EnteDte om de
Griekecbe troepen terug te trekken uit
Thessalië en er moet naar luid der be
richten tusschen de gezanten en den Koning
eeD soort neutraliteitsverbond zijn gesloten,
waardoor te Athene wat ontspanning is
ontstaan. Venizelos gaat echter zijn gang
en hij heeft te Saloniki reeds een leger van
30090 man op de been gebracht, waarmoe
hij tegen de Bulgaren wil vechten.
Van de berichten van de zeezijde trekt
het meest de aandacht het torpedeeren
v"an het Kngelsch schip „Marina" waarbij
43 Amerikanen den dood gevonden hebben.
Wat zal Wilson daarvan zeggeo
TEXEL, 8 November 1916.
liet licht van Eierlnnd.
(Officieel)' Het departement van Marine
deelt mede, dat in vei band met bet door
een groot deel van de scheepvaart volgen
van de route benoorden Schotland, van
hedenavond af het 'licht van EierJand
weder zal worden ontstoken, met dien
verstande, dat hierop niet in alle gevallen
vast mag worden gerekend, omdat de
militaire overheid gemachtig is, in dri <-
gende omstandigheden het licht te doove
zonder voorafgaande waarschuwing.
