N° 3035
Woensdag 15 November 1916,
30ste Jaargang.
Nieuws- en
Advertentieblad.
Attentie s. v. p.
Binnenland,
Van week tof week.
ABONNEMENTEN en ADVERTENTIEN worden aangenomen bij de Uiig, Fibma LANGEVELD& DE R O O IJ, Par Icstraat, BdröopTexei.
Dit blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagmorgen
Abonnementsprijs per 3 maanden.
Voor den Burg 30 Cts. Franco per post door go-
heel Nederland 45 Cts. Naaf Amerika en Andere
landen met verkooging der porto's.
Advertentiën vóór acht uur op den dag der uitgave
Prijs der Advcrtentièn.
Vun 1 tot- 5 rogels 30 Cts. Iedore regel meer G Ct-
Groote letters en Vignetten worden neer plAAtsruimle
berekend. Bewijsnummers 3 Cts. per nummer.
Op verzoek van abonnees, die ten dien
ipzichte in minder gunstige conditie ver-
leeren, zullen wij, door de welwillendheid
an de postadministratie daartoe in staat
jesteld, met ingang van 1 NOVEMBER
orgdrageu, dat de Texelsche Courant, op
en kleine uitzondering na, over geheel
texel aan het adres wordt besteld.
Daarvoor is evenwel noodig, dut met
iet afdrukken eerder wordt aangevangen.
Advertentiën dienen dus van nn aan
en avond te voren in ons bezit te zijn,
nmilie-advertentien uiterlijk op den dag
an verschijnen 's morgens 8 nur.
De üitg.
Schoolgelden.
Burgemeester en \Vethouders der ge-
leente Texel brengen ter opeDbare ken-
is, dat een afschrift van de kohieren
an schoolgelden over het vierde kwar-
aal 1916 gedurende vijf maanden van
1 November 1916 tot en met 11 April
17 t6r gemeente-secretarie voor een
er ter inzage ligt.
Texel, 11 November 1916.
Burgem. en Weth. voornoemd,
BUTSING DAMSTE.
De Secretaris, JONKER.
4-11 Nov.
De Tweede Kamer heeft zich indeafge-
pen week bezig gehouden met de re-
'eken en de behandeling van art. 80 der
ondwet en de ingediende amendementen,
replieken namen nog langer tijd in be-
dan verwacht was. Zelfs koesterde de
orzitter nog een oogenblik de hoop, dat
t debat zonder repliek zou eindigen en
sprak die hoop uit dat was de vorige
rjjdag. Toen stond echter in de Kamer
afgevaardigde van Tiel op om te ver-
iren, dat hij zijn rechj: op repliek niet
lar zoo voetstoots kon prijs geven en
in de Minister zijn rede hield, zag men
Tydeman aanteekeniogen maken. Dins-
zou hü bet woord vragen voor repliek,
ir belaasDinsdag stonden zijn
penden geschaard om zijn groeve. De
id had gesprokenzelden op aan-
jpender wijze.Na van Deventer,
Bos, TalmaTydeman. Vier
pote mannen uit ons parlementaire leven
weinige maanden tjjds
iy de replieken ia mr. Tydeman herdacht
)r tal van sprekers en het werd door
in gevoeld, dat er plots in de kamer
i leegte gekomen was, een groote leegte
vooral, bij deze Grondwetsherziening.
ie replieken waren meer dan eens
uitvoerig, herinnerden in lengte soms
algemeene beschouwingen. Maar
alles komt ten slotte een eind en ook aan
replieken in hetNederlandsche parlement
m kwam art. 80 met de amendementen
I daarover is nog al heel veel gezegd,
>r dat er gestemd kon worden. We
inen daarover niet in bijzonderheden
len, vermelden alleen de tot heden ver-
;en resultaten.
lor Mr. Troelstra werd bij amendement
poging gedaan om den leeftijd voor
ira niet op 23 maar op 21 jaar te be*
in. 't' Werd met 54 tegen 24 stemmen
'orpen. Voor stemden de sociaal-de-
irateu, vrijz.-democraten en de Unie-
ralen de Jong en vau Raalte.
Prof. Heeres waagde een poging om door
middel van een amendement in de Grond
wet vast te leggen een opdracht aan den
gewonen wetgever om de regeling van hel
Vrouwenkiesrecht onmiddellijk ter hand te
nemen. Maar de Minister had er geen
ooren naar, en de rechterzijde die zich in
't algemeen er nog wel bij kon neerleggen,
dat de grendel van de deur voor Vrouwen
kiesrecht in de Grondwet werd weggescho
ven, wilde echter ook geen stap verdergaan.
En prof. Heeres bleef niets anders over dan
zijn amendement in te trekken.
Omtrent de stemplicht waren ook amen
dementen ingediend. Een deel der Kamer
wilde geen stemplicht, maar de heer Beu-
mer die een amendement voorgesteld had
om de stemplichtclausule te schrappen,
trok het weer in, nadat de Minister krachtig
de stemplicht had verdedigd. De heer
Schaper stelde bij amendement voor om de
stemplicht niet in de Grondwet, maar bij
de gewone wet te regelen, doch de Kamer
verwierp dat met 53 tegen 25 stemmen.
Zoo blijft dus de stemplicht in de Grondwet
althans als art. 80 aangenomen mocht
worden. En daarop is thans allo kans.
Nog enkele amendementen van minder
belang werden verworpen andere wachten
nog op afdoening. En dan komt nog de
onderwijskwestie.
o—o o
Er waren in de laatste dagen weinig of
geen belangrijke oorlogsberichten. In den
algemeenen toestand kwam geen verande
ring, al werd op tal van plaatsen ook ver
bitterd gevochten. Belangstelling blijft in-
tusschen de toestand op de Roemeenscbe
fronten verdienen. In Zevenburgen gaat
von Falkenhayn met kracht de aanvallen
voortzetten en zuidelijk van de Roode To
renpas blijft hjj vorderen, niettegenstaande
den hardnekkigsten tegenstand dërRoeme-
niers. De toestand blijft daar vol gevaren
voor Roemenie.
Op het front in de Dobroedzja echter
zijn de rollen omgekeerd, 't Is thans niet
Mackenzen die aanvalt, doch de Russen en
Roemeaiers hebben het initiatief. Deze
slaagden er in een eindweegs naar het
zuiden door te dringen en de belangrijke
stad Horsova te hernemen. Mackenzen
heeft toegegeven, dat de Russen en Roe-
meniers aanvallend optreden en naar bet
zuiden oprukken. Hij verzekerd echter,
dat zich ten noorden van den spoorweg
Czernewoda—Constanza slechts vooruitge
schoven verkenningstroepen bevonden, die
Zich op daartoe ontvangen bevel naar het
zuiden hebben teruggetrokken. Het zal nu
wel nader blijken of de Russisch-Roemeen-
scbe troepen in staat zijn het leger van
Mackenzen verdei naar het zuiden terug te
dringen. De kwestie lijkt van niet gering
belang omdat uit verschillende berichten
valt af te leiden, dat Mackenzen aanstalten
maakt om den Donau te forceeren mi
Roemenie binnen te dringen. Kunnen de
Roemeensch-RussisGhe troepen voldoende
druk op de vijandelijke legers uitoefenen,
dan zal Mackenzen dat plan wel niet tot
uitvoer kunneD brengen. Met belangstelling
mogen nadere berichten omtrent den strijd
in de Dobroedzja worden afgewacht,
—o—o—o
Weinig oorlogsnieuws maar wel lange
oorlogsredevoeringen in de laatste dagen.
Redevoeringen die eebter even onbelang
rijk als lang waren. De Duitscbe Rijks
kanselier hield een uitvoerige redevoering
in den Rijksdag en de Engelsche Minister
president voerde te gelijkertijd in Londen
het woord, op het jaariijksch banket in
Guild Hall, terwijl na hem nog door Balfour
en Grey gesproken werd.
Von Bethmann Holweg had het hoofd
zakelijk over de verantwoordelijkheid voor
den oorlog en hij leverde daarbij een be
strijding van de onlangs door Grey gehou
den redevoering, waarin dezo de schuld
van den volkerenmoord op Duitschland
wierp. De Kanselier gaf een uiteenzetting
om aan te toonen. dat Rusland door zijn
mobilisatie den oorlog veroorzaakt heeft en
dat het gesteund werd door Engeland. Rus
land beklaagde nummer één, Engeland
nummer twee. Over vredesvooruitzichten
sprak von Bethmann niet, alleen beloofde
hij voorde toekomst, dat Duitschland straks
bard zal meehelpen om een nieuwen oorlog
te voorkomen.
Asquith sprak ovor velerlei dingen en
ook over den algemeenen toestand. Het
blijft de meening der geallieerden, dat alleen
een overwinning dor geallieerden denoodige
waarborgen voor hun veiligheid zal scben
ken. Ook gewaagde hij van de Duitsche
propaganda in de neutrale landen, die
Engeland als de groote boosdoener voorstelt
en die in de landen der geallieerden, waarbij,
getracht wordt tweedracht te zaaien. De
eenheid der Entente is echter volkomen
hecht en stevig. De strijd zal evenwel alle
hulpbronnen en alle geduld opeiscben.
o—o—o—
Een der groote onderwerpen van de laat
ste dagen was wel de stichting van het
koninkrijk Polen, een feit van niet geringe
Ijeteeksnis en dat vrij onverwacht kwam.
Zondag weiden in Warschau en Lublin de
proclamaties afgekondigd, waarby Polen tot
een zelfstandig koninkrijk verheven werd.
Dit ging gepaard met indrukwekkende be
toogingen en feestelijkheden.
In de afgekondigde proclamaties deden
de keizers Wilhelm en Frans Jozef weten
dat zij „in het vaste vertrouwen op de
definitieve zege van hunne wapens en be
zield door den wensch om de doof de'
dappere legers met zware offers aan de
Russische heerschappij ontrukte gebieden
een gelukkige toekomst t6 bereiden, over
eengekomen zijn uit deze gebieden een
zelfstandigen staat met een erfelijke monar
chie en een constitutioneele regeeriug te
vormen.* Verder werd in de proclamatie
gezegd, dat het nieuwe koninkrijk in de
aansluiting aan de verbonden mogendheden
de waarborgen zal vinden, die het noodig
beeft voor de vrije ontwikkeling zijner
krachten en voorts dat Polen een eigen
leger zal hebben, waarvan de organisatie,
oefening en bevelvoering in gemeenschap
pelijk overleg zal worden geregeld. Ook
wordt gezegd dat de grenzen van het nieuwe
koninkrijk later zullen worden geregeld.
Zoo is Europa dan op bevel uit Berlijn
err Weenen een 'nieuwen Staat rijker ge
worden het onbegrensde of grenzelooze
koninkrijk Polen. In de groote steden van
Rnssisch Polen heeft, men ter eere daarvan
de vlaggen uitgestoken en langs de straten
het volkslied gezongen, de bevolking heeft
de Duitsche „bevrijders" toegejuicht. En de
Duitsche pers heeft lofliederen gezongen
ter eere van deze politieke gebeurtenis, de
herrijzenis van het oude roemruchte Polen.
Alleen, er was ook een beetje critiek te
lezen in sommige organen, omdat von
Bethmann Holweg het aangedurfd heeft
over het lot van een veroverd gebied te
beschikken, nog voordat de oorlog ten einde
is, en zoDder daarin bet parlement te
kennen. Dat had eigenlijk niet te pas moeten
komen.
Eenigszins opmerkelijk was hetgeen de
officieuse „Nordd. Allg. Ztg." als commen
taar gaf op de proclamaties der Duitsche
en Oostenrijksche regeoringon. Opmerkelijk
omdat het getuigt van bijzondor groote
openhartigheid. Het blad schreef, dat een
koninkrijk Polen noodig is om Duitschland
in de toekomst te beschermen tegen Rus
land. Niet altijd zal het lot ons zbo gunstig
een Hindenburg ter beschikking stellen,
om den Russenstroom tegen te houden.
Ieder jaar neemt de bevolking van bet
reusachtige rijk met 373 millioen toe"
Polen zal als bufferstaat moeten dienst
doen zooals de rijkskanselier reeds vroe
ger bij meer dan een gelegenheid heeft
laten uitkomen.
Niet gedreven door genegenheid voor het
Poolscbe ras en dq Poolsche nationaliteit
stelde men te Berlijn en Weenen de pro
clamaties op, maar onkel en alleon gedron
gen door eigenbelang, Duitschland en
Oostenrijk denken er dan ook niet aan, de
in hun eigen gebied wonende Polen in ds
zegeningen vaa de Poolsche zelfstandigheid
te laten deelen.
—o—o—o
In de Vereen. Staten hebben de verkie
zingen plaats gehad van de afgevaardigden
voor het Congres, dat den tweeden Maandag
in Januari bijeeD zal komen om over den
presidentszetel te beslissen.
Tot op het laatste oogenblik viel er om
trent den uitslag d6r verkiezingen zoo goed
als niets te voorspellen. Beide partyen
wogen tegen elkander op en de aanhangers
van Wilson hadden zelfs hun betrouwen
moeten stellen op het nieuwe aantal vrou
wen, dat dezen keer aan de verkiezing zou
deelnemen, terwijl die van Hughes vooral
groot belang meenden te hebben by goed
weer, omdat anders de republikeinscbe
boeren in de noordelijke districten wel eens
niet naar de stembus zouden kunnen gaan.
Volgens de laatste berichten is president
Wilson herkozen en dat zal wel Zoo zyn,
ofschoon eenige, voorzichtigheid geboden is.
Reuter seinde toch eerst dat Wilson ge
vallen was en „de nieuwe presidentHughes*
was reeds door tal van bladen welkom ge-
'heeten, toen Reuter de boodschap bracht
dat vriend Jonathan zich een weiüig ver
teld had en dat Wilson toch herkozen was.
Het scheelt slechts een gering aantal stem
men en eenige stembussen zullen opnieuw
geteld worden, maar zoolang we geen tegen
bericht krijgen, mogen we aannemen dat
president Wilson nog vier jaar lang be
woner van bet Witte Buis zal blijven.
TEXEL, 15 November 1916.
Muziek avond.
Aangemoedigd door bet succes van
den muzikalen rondgang, zoo ongeveer
ving de heer Veldheer zijn openings
woord aan, was bij de leerlingen het
plan voor dezen muziekavond gerijpt,
waarvan spr. de leiding op zich had ge
nomen.
't Was en voor de uitvoerders èa
voor het liefdadig doel jammer, dat het
finantieel succes ook niet ditmaal even
gunstig was; de opkomst had vry wat
beter kunnen zijn.
Opgewekt, vlot en vlug evenwel werd
het vrij uitvoerig programma afgewerkt
en wij gelooven den heer Wagemaker,
den tolk van de aanwezigen, toen hij
na de „Finale" het muziekgezelschap en
vooral den leider, den heer Veldheer
en diens echtgenoote, dank bracht voor
den aangenamen avond.
„Les absents out tort, of laat ik het
in goed Hofiaudscb zoggen, zei d-i heer
W. „de afwezigen hehb- n ongelijk," en
Z9 hadden (mg. lijk.
