N° 3283
Woensdag 9 April 1919*
32ste Jaargang.
Nieuws- en
Advertentieblad,
Binnenland.
Van week (of week
Gemeenteraad van Texel.
Gemengd Nieuws.
OU blad verschjjnt Woensdag:- en Zaterdagmorgen
Abonnementsprijs per 3 maanden.
Voor dek Burg 40 Cta. Franco per post door go-
heel Nederiand 55 Cta, Naar Amerika en andere
landen net rerhooging der porto'i.
Advertenttën daags voor de uitgave vóór 1 uur nam.
Prijs der Advertentièn.
Van 1 tot 5 regels 40 Cts. iedere regel meer 8 Ct., met
20 Crisistoeslag. Groote letters en Vignetten worden
naar plaatsruimte berekend.
ABONNEMENTEN en ADVERTENTIE N worden aangenomen bQ de üitg. Firma LANffEYELi) 3t DE ROOIJ, Parkstraat, Buna op Tkxci
29 Maart—5 April.
In een zevental provincies hebben de
kiezers zich in de afgeloopen week van
hun kiezersplicht gekweten. Althans voor
zoover ze niet thuis bleven, want een der
opmerkelijke verschijnselen bij deze Staten
verkiezingen is wel, dat het percentage
„thuisblijvers" bijzonder groot is, ondanks
de stemplicht.
Een verschijnsel, dat zich in alle pro
vinciën alwaar in de afgeloopen week ge
stemd werd, heeft voorgedaan. Zelfs het,
met zoo algemeens instemming, begroette,
stelsel van evenredige vertegenwoordiging
schijnt de aantrekkelijkheid voor een groot
aaDtal kiezers al verloren t6 hebben. En
van de stemplicht en de gevolgen vaneen
overtreding, trekt menigeen zich eenvoudig
niets aan.
Er hebben bijna overal verschuivingen
van stemmen plaatsgehad. Dit als gevolg
van het stelsel van evenredige vertegen
woordiging. Daardoor kreeg b.v. Limburg,
dat tot nog geen andere dan Katholieke
Statenleden kende, er bij deze verkiezing
ook een paar van andere kleur.
In de overwegend lioksche districten
hebben de vrijzinnige partijen een aantal
zetels moeten afstaan aan de rechterzijde
en ook de soc. democraten hadden daar
geen winst te boeken, In Friesland ging
deze partij zelfs wel met een B-tal
zetels achteruit, die aan rechts ten deel
vielen. In N.Holland verloren vooral de
vrijzinnigen een aantal zetels, wat speciaal
den katholieken ten goede kwam, die
van 7 tot 18 zetels stegen.
Bijzondere belangstelling ging er uit
naar den uitslag in Overijssel, de provincie
waar, zooals men weet, tot nog toe gere
geld zoo fel gestreden werd, omdat rechter
eu linkerzijde vrijwel tegen elkander op
wogen. De uitslag is thans in het voordeel
der rech erzijde geweest. Al verloren de
anti.-rev. ook een 3tal zetels, de katholieken
wonnen 4 De rechterzijde bescbikterover26
van de 27 zetels. Overijssel zal dus in het
vervol? voor de Eerste Kamer rechtsche
leden afvaardigen.
In de week, die we zijn ingetreden,
zullen nog in 4 provinciën de verkiezingen
moeten plaats hebben en o a. ook in het
in dit geval zoo belangrijke Zuid Holland.
Belangrijk met betoog op de samenstelling
der Eerste Kamer.
o—o—o-
De leden van de Eerste Kamer hebben zich
in de afgeloopen week bezig gehouden met
de begrooting van landbouw. Er werden
daarbij een aantal redevoeringen gehouden,
die weinig nieuws gaven en alleen dit
goede gevolg hadden, dat ze minister
IJ3selst6ijn in de gelegenheid stelden nog
eens het een en ander over de crisis aan
gelegenheid te zeggen. We weten nu. dat
we over den aardappeivoorraad in ons land
absoluut gerust kunnen wezen, Er kunnen
zelfs aardappels worden uitgevoerd. Niet
recht duidelijk is het echter, waarom de
rantsoenen dan niet een beetje verhoogd
worden. 'Vooral in de steden zou dat met
blijdschap worden gezien, omdat het aard
appelrantsoen waarlijk niet groot is en de
kwaliteit hard achteruit gaat, zoodat er
veel afval van komt.
Met het broodgraan komen we uit tot
Juli en nu, volgens een nog niet bevestigd
bericht, Amerika den verderen uitvoer van
tarwe verboden heeft, vereischt onze brood-
vraag zeker weer bijzondere zorg. Waar
schijnlijk heeft de minister in verband
daarmee dan ook de garantieprijzen voor
broodkoren gehandhaafd.
Met de vetvoorziening wordt het gaande
weg beter, zoodat binnenkort het vet van
huisslachtingen zal worden vrijgelaten.
In de Tweede Kamer is men Vrijdag
begonnen met de Indische begrooting voor
1919 Een vierde deel van het be-
grootingsjaar is al om.
—o—o—o—
Niet op tijd klaar komen dat geldt
ook van de heeren te Parijs, die bezig zijn
met het opstellen van het Vredestractaat
Herhaaldelijk hebben de Ententeleiders ons
verzekerd, dat het poedig", „heel spoedig",
„bicntDkort* ot „m afzienbaren tjjd" gereed
zou zijd eu naar luid van de jongs e ver
zekering van die zijde, had men reeds voor
twee weken alles kant en klaar moeten
hebben. Tbans heeft Pichon, de Franscbe
minister van buiteDlandsche zaken, de
mededeeling gedaan, dat het tractaat „ver
moedelijk nog voor Paschen" gereed zal
komen. Vermoedelijk Pichon houdt zich
een beetje op de ruimte, m.a.w de kans
is niet uitgesloten, dat er nog een paar
weekjes bijkomen. Tenminste als de onge
steldheid van president Wilson, die wegens
een kouvattiDg bet bed moet houden, een
beetje aanhoudt.
Dat de zaken niet opschieten is, zooals
we reeds mededeelden, een gevolg van de
talrijke en belangrijke meeniDgsverscbillen,
die zich in den iaatsten tijd hebben voor-
gedaau. En over de meest belangrijke
kwesties schijnt men het nog niet eens te
ztjD. In verband daarmee wordt ook ge
bracht het feit, dat de Kooing van Belgie
naar Parjjs gevlogen is de Koning deed
de reis per vliegtuig en geconfereerd
heeft met de Entente leiders.
Hoe het zij, het schiet met de vredes-
voorbereidingen maar niet op. En het moest
juist zoo bard opscbieteD, want boe langer
de heeren te Parijs het oneens zijn en de
onderhandelingen gerekt worden, hoe meer
de gevaren, die uit het Oosten Europa be
dreigen, toenemen. Er zijn voorteekenen die
er op wijzen, dat in Duitschland weer
nieuwe gewelddadige gebeurtenissen voor
de deur staan. Het Bolsjewisme vreet voort
al verder om zich heen. Ouder bevel van
een Duitschen overste en een Franschen
kapitein, die verraad hebben gepleegd jegens
hun eigen land, wordt een nieuw Russisch
leger uitgerust, dat in dit voorjaar een
nieuwe veldtocht zal ondeinemen. Tn het
noorden van RuslaDd rukt een rood- leger
op Archangel aan met het doel, de gealli
eerde troepen daar in zee te jagen. De En-
gelsche minister Churchill heeft aan de
troepen te Archangel geseind, dat ver
sterkingen gezonden zullen worden, maar
bet is wel zeer de vraag of deze op t(jd
zullen komen. Voor half Mei zullen ze niet
te Archangel kunneD zLjn.
In het westen staan de soldaten van
L6nin tegenover de Duitsche troepeD, in
Hongarije zijn de Bolsj wiki vrijwel heele-
maal baas, al dreigt er elk oogenblik ook
een tegenrevolutie. In Italië leeft men op
een volkaan, in Zwitserland kan men het
Bolsjewisme nauwelijks onderdrukken en
in JÜuitschland is het reeds binnen
gehaald. Belar Kun, de Hongaarsche anar-
chieleider is naar MuDcheD gegaan en
vandaar kwam al spoecig het bericht, dat
voor Beieren de sovjetrepubliek uitgeroepén
is. Zoover is bet eertijds zoo stoere rustige
Beiersche volk tbans gekomen. De kracht
is gebroken eu een handvol anarchisten,
die over de staatskas en over kanonnen en
sabels beschikken, deelen er de lakens uit.
Zoo vreet bet bolsjewisme al verder voort
naar het westen en als de geallieerden Diet
wat voortmaken 6n, door vrede en voedsel,
het overal in Duitschland ontgloeiend
bolsjewisme dooven, dan kan het gevreesde
monster zelfs de grooten te Parijs nog wel
verrassen.
Het is alsof de heeren te Parijs met
blindheid geslagen zijn.
Zelfs is het nog zeer de vraag, of ze het
wel ooit eens zullen worden. De geruchten
dat Wilson zjjn bondgenooten den rug zou
toekeeren, zijn weer verstomd, maar als
men de bittere toon hoort, waarin sommige
Amerikaanscbe bladen zich over bet dralen
te Parjjs uitlaten, dan ismen wel overtuigd
dat er aan d6 stemming beel wat ontbreekt.
Zoo beschuldigde de „New Yorker World"
dezer dagen de Entente op lang niet malsche
wijze, dat ze bezig is Wilsons program
krachteloos ,te maken en dat ze 6r op uit
is van de Duitscbo buit zooveel binnen te
halen als maar mogelijk kan zijn.
o—o—o—
Intusscben schijnt de Entente niet meer
stokstijf vast te houden aan haar plan om
de Poolsche troepen aan generaal Haller
over Daotzig naar Polen te zenden Z{j
heeft zich toegevend betoond jegens het
Duitsche voorstel om de troepen elders te
landen of ze over land naar Polen te trans-
porteeren. Eu toen Duitschland, die toe
zegging gekregen hsd, schijnt het de ver-
klarmg Ie hebbeD afgelegd, dat Dantr.ig als
landingsplaats mag worden gebruikt, indien
de Entente maar waarborgen, geeft tegen
de gevaren, die de Duitscbers daarvan
vreezen.
Dat schaap zal dus wel een zachte dood
hebbeD.
Gehouden Zaterdag 5 April 1919,
's voormiddags 10 uur.
Voorzitter, de heer Buysing Damste, Burge
meester.
Secretaris, de heer Jonker.
Na opening van de vergadering worden de
notulen gelezen, die onveranderd worden goed
gekeurd.
1. Jaarwedde kademeester loswal Noor-
derdijk.
In verband met het in vorige vergadering
ingekomen verzoekschrift betreffende jaarwedde
verhooging van den kademeester aan den los
wal te Oost brengen B. en W. preadvies uit.
Zij meenen, dat waar de vaststelling van de
jaarwedde plaats had vóór nog de kade in ge
bruik was genomen, er in verband met de
werkzaamheden aan de betrekking verbonden
en de tijdsomstandigheden, aanleiding bestaat
de jaarwedde die thans f 50,— per jaar be
draagt, te brengen op f 100,—.
Na eenige discussie wordt zonder hoofdelijke
stemming overeenkomstig het voorstel van
B. en W. besloten.
2. Subsidie Texelsche Algemeens Wijk
verpleging.
Ter tafel komt het verzoekschrift van de
Texelsche Algem. Wijkverpleging om door een
subsidie van f1500,— uit de gemeentekas
de aanstelling van een derde wijkzuster mogelijk
te maken.
Gezien de algemeene waardeering, die de
wijkverpleging in onze gemeente geniet, gezien
ook de offervaardigheid door de ingezetenen
betoond voor de aanstelling van een 3e zuster,
stellen B, en W. voor de gemeentelijke subsidie
te verhoogen van f250,— tot f 1500,—.
B. en W. vinden het gewenscht, met het
oog op het kassaldo f 1200,—, te bepalen, dat
de subsidie zal ingaan op een nader door hen
vast te stellen datum, in elk geval niet binnen
6 maanden, omdat de 3e zuster waarschijn
lijk niet vóór 1 Juli in dienst zal treden.
Omtrent de standplaats van de 3e zuster
waar naar de heer Kikkert informeert, zegt de
voorz. niet nader te kunnen inlichten.
De heer v. Scharenburg gaat met het voorstel
van B. en W. niet accoord, spr. meent, dat de
hulp van de zusters voor teveel zaken wordt
ingeroepen en is bang, dat meerdere vereenigin-
gen om steun zullen aankloppen.
De heeren de Graaf en Keesom toonen zich
warme voorstanders van de Wijkverpleging en
achten het verleenen van de subsidie ten volle
gerechtvaardigd.
Met het gesprokene door de heeren de Graaf
en Keesom verklaren de heeren Beumkes, Lan-
geveld, Kikkert en D. C. Dros zich volkomen
eens.
Overeenkomstig het voorstel van B. en W.
wordt besloten met 9 stemmen, tegen stemde
de heer v. Scharenburg.
3. Wijziging verordening Gem. Elect
Bedrijf.
Als punt 3 wordt bovenstaand aan de agenda
toegevoegd, terwijl besloten wordt aan de
bezwaren door Ged. Staten ingebracht, door
redactiewijziging tegemoet te komen.
Bij de rondvraag deelt de heer de Graaf
mede, van den heer Dr. Keidel te de Cocksdorp
te hebben vernomen, dat mejuffrouw Kweldam
onderwijzeres te Eierland, sedert Maandag j.l.
als hersteld in hare betrekking teruggekeerd,
nu al weer met ziekte-verlof naar huis gaat.
Spr. vraagt of aan genoemde juffrouw, die
klaarblijkelijk aan heimwee lijdt, niet een wenk
moet worden gegeven.
In liet belang van het onderwijs meent de
heer D. C. Dros. dat radicale middelen dienen
aangewend, wat het zwaartste is, moet het
zwaarste wegen, van den tegenwoordigen toe
stand zijn de kinderen de dupe.
De heer Kikkert acht met het oog op het
gevaar het plaatsen van een hek langs den
overtoom op de haven gewenscht, waarop de
heer Dijt opmerkt dat die verbetering van de
havendirectie moet uitgaan.
Sluiting.
TEXEL, 9 April. 1919.
Oiideschild.
Vrijdagavond werd in de Algem.Bewaarschool
de aangekondigde vergadering gehoudeit over
Plaatselijke keuze.
Als eerste spreker behandelde Ds. Kroese meer
het vraagstuk der geheelonthouding, waarbij
hij eerst wees op de gevolgen van het drank
gebruik. Hij voerde ons in gedachten binnen
in de gerechtshoven, krankzinnigengestichten,
tehuizen voor achterlijke en verwaarloosde
kinderen, ziekenhuizen, enz. en toonde met
cijfers aan hoe de personen, die daar komen
voor het grootste gedeelte slachtoffers zijn van
het drankgebruik.
In het tweede deel zijner rede toonde spr.
aan, en staafde dat met bewijzen, dat de
matigen, de menschen die zich weten te bc-
lieerschen, mede schuldig zijn aan de ellende
door den drank veroorzaakt en eindigde met
een opwekking mede te werken tot het ver
krijgen van een drankvrije maatschappij.
De tweede spreker Ds. Van Grasstek, behan
delde in hoofdzaak doel en streven van den
Bond van plaatselijke keuze. Hij stelde daarbij
in het licht, dat de wetgeving moet berusten,
op de zeden van het volk en dat is het geval
bij de wet, die plaatselijke keuze mogelijk
maakt. Als die wet wordt ingevoerd, heeft '/s
deel van de ingezetenen te zamen het recht
van den burgemeester te cischen, dat er een
stemming wordt gehouden, waaraan alle meer
derjarige vrouwen en mannen moeten deelnemen.
Wanneer dan d« overgroote meerderheid
dus, zich uitspreekt voor het verdwijnen van
den drank uit dat deel der samenleving, dan
zal dat geschieden. Met tal van voorbeelden
toonde spreker aan dat deze wet goed moet
werken.
Na een opwekking tot aansluiting bij den
Bond eindigt deze spreker.
Er volgde nog eenige discussie, waarna zich
eenige leden opgaven.
O osterend, 8 April,
De hier bestaande afdeeling van de
Visscbersvereeniging „D. E.'t V." heeft
bericht ontvangen van den Minister van
L. N. en H dat geen termen gevonden
kannen worden, om het verleenen van
perceelen voor uitsluitend gebruik in
Waddenzee en Zuiderzee af te schaffen,
zoodat de visschers voorloopig de vrijheid
op die wateren missen.
Het aantal kievitseieren is nog
klein in vergelijking van andere jaren.
Kon men eerder om dozen tjjd zeggen
dat er honderdtallen per dag verzonden
werdon, nu kon men nauwelijks van
tientallen sprekeD.
De Cocksdorp.
Op de boerenhofstede „Bertha's Hoeve"
in Eierland ontstond Vi ijdag j. 1., tijdens
er boelbuis werd gehouden, een begin
van brand.
Een hond liep een brandend petro
leumstel omver, waardoor in een oogen
blik de gordijnen, de vloer en het schot-
werk in brand stonden. Door het cordate
optreden van den rijksveldwachter
G oenewoud werden de vlammen echter
spoedig gedoofd.
Vlieland.
Bij de candidaatsteliing voor den gemeente
raad (vac. G. Blom) zijn candidaat gesteld de
heeren C. de Jong en F. Schaafsma.
Tot tijdelijk onderwijzeres alhier
is benoemd mej M Rhoden te Leeuwarden.
Van den nieuwen tijd.
De Doopsgez. Gemeente te Groningen
heeft de toetreding als lid der Gemeente
gemakkelijker gemaakt door het toevoe
gen van volgend artikel aan haar regle
ment:
„Tot het lidmaatschap der gemeente
kunnen worden toegelaten (behalve zij,
die lid zijn van een erkend Nederl.
kerkgenootschap) ook zij, die niet lid
zijn van eenig kerkgenootschap maar
sedert geruimeu tijd van hun belang
stelling in ODze gemeentelijke samen
komsten en in ons gemeentelijk leven
in het algemeen hebben doen blijken,
indien zij hun verlangen daartoe, met
redenen omkleed, schriftelijk aan den
kerkeraacl hebben kenbaar gemaakt."
Reed3 zijn nieuwe leden op grond van
dit artikel als lid der Gemeente nge
schreven. Hol.