No. 3906
38s,e Jaargang
Woensdag 15 April 1925
Vergunningen op Texel.
Van week tot week
ABONNEMENTEN:
ADVERTENTIËN:
TEXELSCHE COURANT
DEN BURG: 50 ct per drie Maanden.
Franco p. post door geheel Nederland 75 ct p. 3 maanden.
Losse nummers: 3 ct
DE TEXELSCHE COURANT VERSCHIJNT
WOENSDAG- EN ZATERDAGMORGEN
UITGAVE: N.V.v/h LANGEVELD DE ROOIJ DEN BURG OP TEXEL
Van 1-5 regels: 50 ct ledero regel meer: 10 ct.
Dezelfde advertontle 4 maal goplaatst wordt 3 maal berekond.
BI] abonnement lagero rogolprijs.
ADVERTENTIËN
MOETEN DAAGS VOOR 'T VERSCHIJNEN
4 UUR NAM. IN ONS BEZIT ZIJN
TELEFOON: N°.11 POSTGIRO: N°.652 POSTBUS: N°. 11
KRONIEK van MEDENBLIK.
2
bewaardzij was nog geen 18 jaren oud,
zijnde een ongelukkige princesse, hebbende
getrouwd tegen wil en dank en raad des
Ridderschaps en de Staten des Gemeenen-
Lands Graaf Lcdewijk van Loon, die met
gestadige oorlogen van Jonker Willem,
haar Vaders broeder, vervolgd werd. Maar
binnen 't jaar is deze Gravinne komen te
overlijden.
1300. Dit jaar zijn door menigvuldige
vloeden en inbreuken, die nu en dan kwa
men, de Schutsluizen aldaar eerst geprak-
tizeerd.
1345. Werd tot versterking van den
Burg een diepe gracht en hooge wal, en
drie poorten om hetzelve dorp gemaakt.
1398. Verbrandden de Friesen op dit
eiland van Texel een dorp geheeten den
Ouden-Hoorn, liggende bezuiden den tegen
woordige Hoorn, tegen de Kuil aan.
1436. Heeft de Ambachtsheerlijkheid
van Waalenburg haar eerste Octrooi ver
kregen om bedijkt te mogen worden. In
ditzelfde jaar is de Binnenkuil, liggende
tegen den Ouden-Hoorn aan, bedijkt gewor
den.
1476. Begon men het koor aan de kerk
op den Burg te maken, en werd in 't jaar
1481 voltooid.
1481. Werd de Hoogeberg geslecht tot
Door Ons kan, te beginnen in 1905, daar
na in 1910 en vervolgens om de vijf jaren,
op voorstel van den gemeenteraad, Gede
puteerde Staten gehoord:
te. voor een gemeente een verlaging van
het maximum der vergunningen worden
vastgesteld
2e. worden bepaald, dat in een gemeente
door burgemeester en wethouders vergun
ningen... niet meer verleend mogen wor
den
3e. worden bepaald, dat in eene gemeente
alle vergunningen, door burgemeester en
wethouders na 1 Mei 1904 verleend...,
vervallen, en nieuwe vergunningen niet
verleend mogen veorden.
Drankwet, Art. 4, ai. 2.
Er is vrijwel geen enkel land ter wereld
waar de verkoop van sterke drank in het
klein niet, op de een of andere wijze, het
onderwerp var, staatsbemoeiing, staatstoe
zicht of staatszorg, uitmaakt. De vormen
waaronder deze bemoeiing zich openbaart,
zijn evenwel zeer verschillend. Zij loopen
uiteen van eenerzijds de onbeperkte ver
strekking van vergunningen dikwijls
tegen betaling van zéér hooge vergunnings
rechten, (het zgn. „high licence"-stelsel
tot andererzijds het absolute vorbod van
fabrikage, invoer en consumptie van alle
alcoholhoudende dranken, ook bieren wijn,
zooals men dit de laatste jaren in Amerika
in werking kan zien. Tusscheu deze twee
uitersten zijn verschillende andere moge
lijkheden van staatsbemoeiing gelegen het
Staatsmonopolie (Rusland voorden oorlog);
het beperkte vergunningsstelsel (Nederland
o.a,); het Gotenburger-stelsel (Skandinavië).
Dit laatste is wel een zeer bizonder stelsel:
de drankgelegenheden worden hierbij
geexploiteerd door semi-ambtelijke zetbazen
die geen financieel belang hebben bij de
verkoop van slerke drank, daar de hierop
gemaakte winsten ten bate van de gemeente
worden aangewend. De winsten op bier,
brood, koffie etc, zijn echter wel voor de
kastelein.
Dan is er nog het „local-option" systeem,
in Nederland de „plaatselijke keuze' ge
noemd. Dit, in Amerika ontstane, stelsel
beoogt het geleidelijk doen verdwijnen van
de vergunningen door volksstemmingen,
eerst in de gemeenten, dan in de provincies
en tenslotte over het geheeleland.£)p deze
wyze is het drankverbod in Amerika tot
stand gekomen.
Uit den aard der zaak zullen vrij ons in
de voor en nadeelen van al deze systemei
van drankwetgeving niet verder kunnen or
willen, verliepen; we zullen dus volstaar.
met enkele opmerkingen over de toislanc.
op Texel, zooals deze, onder de thans gel
dende Nederlandsche Drankwet, geworden
is.
Art 4 van onze tegenwoordige drankwet
zegt dan dat, voor gemeenten beneden de
10 000 inwoners, en dus ook voor Texel,
een maximum-aantal vergunningen is
vastgesteld van 1 per 250 inwoners. Het
aantal inwoners van de gemeente Texel op
7500 stellende (het is iets minder) zou dit
een maximum opleveren van 30 vergunnin
gen. Zooveel zijn er echter :n werkelijkheid'
lang niet.
Id 1915 bedroeg het verleende aantal
vergunningen 25. Ingevolge jde 2e alinea
van art. 4 van de Drankwet (zie boven)
kan de gemeenteraad, via Gedeputeerde
Staten, aan de kroon het voorstel doen het
maximum-aantal te verlagen en dat nieuwe
of meerdere vergunningen niet meer mogen
worden verleend. Dit is dus reeds een zeer
beperkte vorm van het Plaatselijke-verbod-
systeem, evenwel met dien verstande dat
de gemeenteraad hier het adviseerende
of verzoekende lichaam is, terwijl het
ideaal van de plaatselijke-keuzenaren is
dat de gezamenlijke gemeentenaren het
beslissingsrecht zullen hebben. Maar dit
tusschen haakjes.
Een dergelijk verlagingsvoorstel nu kan
om de 5 jaren gedaan wordeD, en wel in
1915, '20, '25, '30 enz.
In 1915 heeft de gemeenteraad voorge
steld het maximum-aaDtal vergunningen
op Texel te verlagen van 25 op 17, over
tuigd als de Raad was, dat dit aantal, voor
Texel, voldoende was te achten. Het is
echter niet dan na veel moeite mogen ge
lukken om de inwilliging van dit verzoek
in een Koninklijk besluit vastgelegd te
krijgende Inspekteur van de Drankwet,
die aan Gedeputeerde Staten omtrent een
dergelijk verlagingsverzoek rapport uit
brengt, was van meening dat in een zoo
uitgebreide gemeente als Texel het „behoef
temaximum" belangrijk hooger dan 17,
eerder 25, was.
Men moet by de beoordeoling van dit
geval wel in het oog houden dat de ge
meenteraad zich niet op't specifieke stand
punt der drankbestrijders heeft te stellen
doch, in de geest van de vigeerende Drank
wet, hare beslissingen dient te nemeD. Er
moet dus rekening mede gehouden worden
dat, bij de tegenwoordige omvang van het
drankverbruik, voldoende vergunningen
aanwezig moeten zijn om aan de, eenmaal
bestaande, of althans nog bestaande, be-
hoelte te voldoen, terwijl met name ervoor
gewaakt moet worden dat, door een tevèr
gedreven beperking van het aantal ver
gunningen, de klandestiene verkoop Diet
in de hand zou worden gewerkt.
Een en ander brengt mede dgt, nu in
1925 voor de Raad wederom de gelegenheid
bestond om een dergelijk verlagiDgsvoor-
stel aan de Kroon te doen, met gi oote voor
zichtigheid tewerk gegaan moest worden.
Er bestaan op dit oogeDblik op Texel een
19-tal vergunnings-gelegenheden een 3 tal
daarvan zijn gevi-stigd in zaken waaraan
de vergunning geenerlei behoefte bestaat.
Oogenschijniijk zou dus een verlaging van
het maximum op 15 gerechtvaardigd schy-
ncD. De voorzichtigheid eischt echter hier
eenige speling te nemen, daar, door het
maximum zoo krap te nemen, het wel
eens zou kunnen gebeuren dat, door het
overlijden van een vergunninghouder,B en
W genoodzaakt zouden zijn een vergunning
te laten vervallen waartegen de maximum-
verlagiug feitelijk niet gericht was. Met het
oog hierop heeft de Raad dan ook, op voor-
stél van Btn W, tot de Kroon het verzoek
gericht het maximum voor de eerstkomende
5 jaren te willen bepalen op 16 vergunnin
gen.
Bovendien geeft art 7 al. 2 van de Drank
wet de Raad nog de bevoegdheid om voor
bepaalde wijken, buurten of straten een
wijkmaximum vast te stellen, of zelfs te
bepalen dat in deze wijken in het geheel
geen vergurningen verleend zullen mogen
worden.
Voor den Burg is destijds zulk een wijk-
maxitTium van 7 vastgesteld in de laatst
gehouden raadszitting is dit eveneens op
voorstel van B on W, verlaag i rot 5.
Of de Krovn aan het door <le ilaad gedane
verzoek tot verlaging gevolg zal ge-.cn,
moet nog w.-rdeu afgewacht. §o§
4-11 April.
Buiten is b6t Lente en weldra zal de
natuur zich weer tooien inet haar bruids
gewaad. VriendeDhanden hebben ons mis
schien weer de mooie prentkaart met bet
„Vroolijk Pascben 1" toegezonden en we
hebben hier en daar weer de ontboezeming
opgevangen „wat is de wereld weer mooi."
De wereld... maar dan moet men toch
ook de oogen sluiten voor zooveel dat niet
mooi is in de wereld. Rondom ons in de
natuur predikt alles de opstanding, de ver
nieuwing van het leveo en 't is of dat alles
eterker dan ooit den wensch verlovendigt
in het meDScbenhart naar een betere,
scboonere samenleving, naar een opstanding
een vernieuwing des levens bij de mensch-
beid, een nieuwe lente in bet levou der
volkeren.
—0-0-0—
Fel heeft het gestormd in deze laatste
dagon in Frankrijk en op den Goeden Vrijdag
is weer eens een felle uitbarstingen geko
men, waaraan bet politieke gebeuren in de
Frauecbe republiek in de laatste jaren zoo
rijk was.
De Fraosche Senaat heeft voor de zoo-
veelste maal weer 6en Kabinet ten doode
verwezeD. De Paasch week beeft Frankrijk
weer een Kabinetscrisis gebracht. De Senaat
verwierp een motie van vertrouwen in de
regeering en Harriot heeft de ontslagaan
vrage van zijn Kabinet bij president Dou-
mergue ingediend en deze heeft haar aan
vaard.
Daarmee ie weer een kort tijdperk van
felle politieke strijd in Frankrijk afgesloten.
Herriot en zijn kartel der linkerpartijen
die Poincaré en Mülerand ten val brachten
hebben geen oogenblik rust gehad. Steeds
bobben zjj blootgestaan aan felle aanvallen
der rechterzijde die in den Smaat een stevig
bolwerk had behouden. In de Kamer had
Herriot een voldoende meerderheid, maar
in den Senaat is zijn positio steeds uiterst
zwak geweest. En Herriot is niet iemand,
die gaarne plooit en strijkt, hij is niet de
voorzichtige politicus, die angptvallig alle
klippen omzeilde. Zijn eerste forsche daad
na zijn optreden is geweest de rechterzijde
fel te verbitieien door Millerand met den
sterken arm uit bet Eiytéa te werpen toen
deze niet vrijwillig wilde beèngaau.
Wij hebben melding gemaakt van den
strijd die de fi-iaccieele plannen der re-
geerirg hebben uitgelokt. Herriot heeft
tengevolge daarvan de vorige week «ijn
minister van finantiëa, Ciéineotel. rnoeten
op ffcreD. De Monzie k wam in diens plaats
en ontwioip nieuwe plannen waarover
het KabiLét zelf het pas na lange beraad
slaging eens is kunnen worden. Aan de
behandeling daarvan is het echter niet
eens toe gekom&D en 't beeft dan ook g9en
zin mter, omtrent do plannen van De
Monzie hier in bijzondetheden te treden.
De behandeling ervan kreeg in dc afge-
loopen wees 'n voorspel in de vorm van ren
interpellatie over bet fiaaccieelebeleid van
het Kabinet. Het was n.l. bekend gewor
deD dat de regeering zonder vooi kennis
van bet parlement de limiet voor de baak-
biljetteocirculatie overschreden hebtt.
Iü de FraDsohe Kamtr heeft Herriot op
krachtige wijze d9 houding der regeering
verdedigd en hij wist baar te overtuigen
dat h(j enkel bad gehandeld in het beiang
vaa bet land, terwijl hg verschooning
zocht in het feit, dat zgn voorganger
Poincaré in dezen evenmin van smettoD
vrij was. De Kamer beeft daarop meteen
kleine meerderheid een motie van ver
trouwen in het Kabinet aangenomen en
men meende dat daartnee de lucht weer
wat opgeklaard was.
M»ar toen kwam de Senaat aan da beuri.
Reeds da vorige Woensdag bracht de
stemming een resultaat dat met een neder-
laig geigk stond. Een motie va1) «er-
trouwen werd aangenomen met een rreer-
dorbe d vio slechts twee stemmen, inaar
ca de Bt.mru tg kwamen twee c ver
kbren dat y zich vergui hadder i tot
•6 Ug9D8U.oCi-rs gerekend wen i o te
wore».. Do M rismrraai beslui toen
tcaleu d'3«i ficaecietl-D strijd 10. i vuurt
I te zeiten.
Vrgdag kwam in de Senaat het debat
over de flnaocieele politiek der regeeriüg.
Herriot trachtte het Kabinet te verdedigen
maar hg miste de kracht waarover hg
nog in de Kamer beschikte. Hg was ner
veus en vermoeid en niet opgewassen
tegen de fello aanvallen der oppositie. De
SeDaat verwierp daarop een motie van
vertrouwen in de regeering met 156 tegen
132 stemmen en nam vervolgens met 163
tegen 0 stemmen een motie van wan
trouwen aan. Dat was bet doodBvonniu
voor het Kabinet-Herriot.
Et moet nu een nieuw kabinet komen
en vermoedelijk zal Brinnd of Loucbeur
een kans krggen, gezien de linkBcbe meer
derheid dei Kamer.
Wat zullen intusschen de govolgen van
deze Kabinetscrisis zijn voor (ie ont
wikkeling van de buitenlandscbo politiek 7
—o-o—o
Strgd ziet men ook in Bilgië. De alge-
meene Kamerverkiezingen hebbeQ de
sociaal-democraten ten gioo'e zetelwiust
en de Irontpartij en communisten geringere
voordeden gebracht, terwyi de liberalen
«en emstigen nederlaag leden en do
katholieken een paar zetels moesten missen.
Maar in den feitelijken politinken toestand
is geen wijciging gebracht. Geen dor pa--
tyen is in staat een Kabinet te vormea
met eigen meerderheid.
De Koning confereerde reeds mc-t de
politieke leiders, maar DiemaDd weet nog
hoe de crisis zei worden opgelost De libt-
ralen hebben besloten in geen geval aan
een of ander Kabinet deel te nemen. Zy
willen tot de volgende verkiezingen zuiver
oppositieparty blijven. En de katholieken
gevoelen evenmin iets vorr een deelname
aan een coalitie regeering. De sociaal
democraten hebben zich nog niet uitgespro
ken, maar zooals de toestand thans aanligt
is du kans op een coal.tieregeericg vrijwel
uitgesloten.
Hot ïykt er dan ook alleszins op, dat het
wel op een zakenkabinet zal uitloopen.
o—o- o—
En Duitschland Daar laait in dezo dagen
het vuur van den nationalen en politiek' n
bartetocht weor eens felior dan ooit op De
verkiezingsstrijd voor het presidentsschap
heefc daar onverwacht een verrassende
wending genomen, doordat veldmaarschalk
Hindenburg zich heeft laten overhalen een
candidatuur voor het presidentschap te aan
vaarden. De 77 jarige man heefc zich daar
door tot oen speelbal van de politiek laten
maken waardoor by- oogotwyfeld eeD groot
stuk van «yu populariteit by hetDuitscbe
volk zal verliezen. De rechterzyde bazuint
thans den lof kan ben uit, dat hij uit ware
vaderlandsliefde een nieuw en groot offbr
heeft gebracht.
De wijze waarop zijn candidatuur tot
stand gekomen is heefr. intusschen ei nsligo
ontstemming gewekt by de Duitsobe Volks
partij. Deze heef', zich steede tegen een
candidatuur van Hindenbuig veizet en, al
heefc Jirres zieb gevoegd naar den weisch
der meerderheid door tegenover Hindenburg
zya candidatuur niet to handhaven, zijn
partljgenootcn zyo toch bitter gestemd.
Vooral omdat Hindenburg in stilte door
admiraal Tupitz overgehaald in nadut de
Duttsche Volkspartij in de waan was ge
bracht, dit Diet verder by Hindenburg zou
worden aangedrongen. Ook al mocht het
partybesluur der DuiUcbe Volkspartij zich
thans bij da beslissing neerleggen, dan woot
men nog niet, wat bun kiezers zuilen doen.
Intusschen valt bet niet 10 ontkennen
dat de kansen van Dr. Miix die voor eenigo
dagen nog bebt stonden, door de cmdidatuur
van Hindenburg sterk verminderd zyn.
Algemeen wordt verwacht, dat Luderdoiff
loans een nieuwe candidatuur zal afwyzen
en de B.ieiscbe Volkspartij zteb acbtör
Hindenburg zal scharen, teiwijl ten groot
.getal kiezers, die bij de eerste stemming
wegbleven, thans voor Hicdenbu-g. den
natiooaleii held, naar de stomtus zuilen
optrekken.
Oigbiwijfeld zal de nieuwe, beslisso.de
'«eikiezn.g.-stjyd buitengewoon f i vair
karakter zyn
Onnootiig te zeggen, at de cmiida'uu»-
j an Hindenburg in F/< krijk et E'igelaed
ten slechten mdiuk he 't gema-k:.
