V No 3981 Zaterdag 9 Januari 1926 398te Jaargang Rechtsvragen. Bemaling polder Waal en Burg. Texelsche Berichten ABONNEMENTEN: UITGAVE: N.V.v/h LANGEVELD&DE ROOIJ DEN BURG OP TEXEL ADVERTENTIËN:' TELEFOON: N°.11 POSTGIRO: N°. 652 POSTBUS: N°. 11 Wat iedere maand te doen geeft. r=MK3Ezara XELSCHE COURANT DEN BURG: 50 cL per drie Maanden. Franco p. post door geheel Nederland 75 et p. 3 maanden. Losse nummers: 3 et DE TEXELSCHE COURANT VERSCHIJNT WOENSDAG- EN ZATERDAGMORGEN I Van 1-5 regels: 50 ct. ledoro regol moor: 10 ct. Dozoftdo advertentie 4 maal geplaatst wordt 3 maal berokond. BIJ abonnement lagere regelprljs* ADVERTENTIËN MOETEN DAAGS VOOR 'T VERSCHIJNEN 4 UUR NAM. IN ONS BEZIT ZIJN Adviseurs Mr. M. V. POLAK, advocaat en Mr. A. K. VINK, advocaat en procureur. Kanaalweg 7 HELDER. Rechtskundige vragen, door een abonné onderteekend en onder 't motto „Recht" aan ons bureau (Parkstraat) ingezonden, worden kosteloos beantwoord. (Slot.) De 14e Maart van het jaar 1612 werd dus octrooi tot het indijken van Waal en Burg verleend. De betreffende gedeelten uit het oorspronkelijk octrooi laten we hier volgen „De Graven van Hollandt ende oock bij onszelfs, soo grooten ende goedertieren, sijn allen tijden van insicht gheweest, dat omme den Luyden tot bedijekinghe van geïnun deerde Landen te inviteeren ende moet te geven den selven vergunt waren gheweest verscheijden vrijdommen, als van des Graef- felijckheijds Thollen, Stem voor eenige ja ren vrijdom van alle Thienden, als tot vertroostinghe van de groote excessive kosten, die bij de Bedijckers ter cause van haere Dijckagie, alhier gheraemt werdende op omtrent seshondert Roeden, waeromrae soo versochten die Supplianten in aider eerbiedinghe, dat wij, nemende een goeder tieren insicht, wilden vergunnen vrijdom van veertichste of dertichste penningh van de bedijekte Landen, ter gheleghender tijdt te verkoopen als oock van Materialen dien sij aldaer van doen snuden hebben, ende van buijten aldaer ghebracht moesten wer den ende gheneghen wesende tot vorderin- ghe van soo goeden werek octroyeeren bij desen, vrijdommen van den Impost van alle de kleijne Bieren die bij de Werckluijden ende Arbeijders, soo aen den voorschreven Dijck als andere Wercken deser Dijckagies arbeijdende geduijrende het Dijckjaar ghedroncken sullen worden, midtsgaders van den Impost van drie las ten swaer Biers bij de Officieren van deselve Dijckagie te consumeeren, Stem nog te ghe- nieten voor altijdt alsulcke vrijdommeD, als die van de Eijlanden van 't Texel ghe- nietende zijn. Gegheven in den Haghe opten veertien den Marty duijsent ses hondert ende twaelf" Zoo trokken de bedijckers dus aan het werk en na eenige maanden was reeds een belangrijk deel van Waal en Burg tegen de al maar overrompelende en wegroovende zee beschermd Wie echter meende, dat spoedig de bedijking gereed zou zijn, wachtte een teleu1 stelling, want in 't najaar stak een geweldige storm op, die in korte uren vercielde wat vele handen in maanden van noeste vlijt tot stand hadden gebracht Om de bedijking opnieuw te mogen uit voeren, was naar de wetten dier dagen opnieuw aanvragen van octrooi geboden Dat geschiedde in December van hetzelfde jaar. Aan de officiëele bescheiden onlleenen we in verband hiermede Soo hadden de Supplianten de voorszegh- de bedijekioghe al even wel aengevanghen ende volbracht gehadt, in den voorleden Somer tot haere groote ende excessive kos ten, hen vastelijck betrouwende, dat zij ghewaerwordende groote profijt, soo in 't generael als in 't particulier, in verscheij den respecte door de voorszeghde bedijekin ghe (ende wat dacraen dependeerende was) aenkomen soude. Dan (Godt betert) soo ware de Dijckagie onlanghs door Tempeest ingebroken ende geiuundeert geweest, ende den Sluijs, al daer gelegt, gantsch weghgelopen ende vernielt. Sulcks, dat de Dijckagie niet en konde van nieus weder gerestaureerd, ende in behoorlijcken staet gebracht worden sonder nieuwe seer groote excessive onkosten, ende sonder te legghen een nieuwe sluijse ende te maken een nieuwe Inlaghe tot vermijdinge van de biepte, Killen ende eeoighe sware slaghen van het water. Baden daeromme anaermael 't Octroy te confirmeren ende, soo veel als 't van noo- den moghen zijn, te vernieuwen. Gelijck wij lien bij desen Octroyeren, dat komen de te bedjjeken Landen (dat Godt Almachtigh verhoede) wederomme nog te Inunderen, de Supplianten 't eiken na de twee jaren na de Inundatie, de selve weder om sullen moghen bedpeken op de Con- cessien in den voorgaande Octroye begre pen, sonder daertoe van noode te hebben nieu consent. Bij aandachtige lezing blijkt verder, dat de „Oude landen" van Texel toch nog wel bijgedragen hebben in de kosten der bedij king wat niet anders dan billyk was. Volledigheidshalve zij het hier vermeld „ende voorts, dat de voorschreven Dijckagie een jaer voltrocken wesende, de oude Lan den die nu te houden hadden Sesthien hondert Roede Dijcks, die bij der Supplian ten voorschreven Dijckagie van den slagh van 't seewater beschermt soude zijn, in de onderboudinghe van den Supplianten voorschreven nieuwe Djjcken soude cor tri- bueren Merghen Merghens ghelyck (d.i. pondspondsgewijs) of anders sulcks als wij of Commissarissen daertoe te lasten, be vinden souden in redelijckheidt te behooren. Hiermede zijn wij aan 't eind van ons artikeltje gekomen, dat naar we hopen meerdere belangstelling voor polder Waal en Burg en voor zijn bemaling in 't bijzon der moge hebben gewekt. Wanneer we bedenken, dat tegenwoordig zoo vernuftig saamgestelde werktuigen de waterbouw kundigen bij dijkaanleg en polderbemaling ten dienste staan, dwingen die werkzaam heden, op primitieve manier door onze voorouders verricht, in nog hooger mate onze bewondering af. Intusschen zien we met belangstelling het besluit derProv. Staten inzake de Waal- en Burgsche bemalingskwestie tegemoet. De toestand is onhoudbaar en bemaling dient met de meeste spoed ter hand te worden genomen. Binnen eenige weken hopen we met gunstige berichten te kunnen komen. Afwachten is dus de boodschap. (Ie helft Januari.) Nadruk verboden. In de tuinAl is het de rusttijd, ook in de tuin is er nog wel wat te verrichten. Hebt ge uw perziken, abrikozen en aardbeien wel goed beschut? IJzel en sneeuw kunnen aan de beide eerste veel schade doennog niet geheel rijpe takken gaan niet zelden verloren, doode bruine plekken op 't hout geven hier aanwijzing. Be schutting met sparretakken is daarom aan te raden, Ook de aardbeien behoeven een kleine bedekking, op kleigrond is wat paardemest, welke in de zomer in de bak dienst heeft gedaan, hiervoor zeer dienstig Deze mest maakt tevens de grond los en poreus. Ge kunt nu ook Uw bessenstruiken bemesten nog velen verzuimen deze bemesting. Anderen georuiken daartoe beer, maar een kalt- en phos- phorzuur bemesting behoort daarbij, Een kennis van ons gaf zijn perzik bloed, en verwonderde zich, dat hij weinig of geen vrucht oogstte. Hij wist niet, dat deze bemestingswijze eveneens te eenzijdig is, er zit zeker „pit" in, ais er aan toegevoegd wordt een bemesting met kali, phosphorzuur en kalk. Geschiedt dit niet. dan krijgt men wel een krachtige houtgroei, maar een geringe vruchtzelting. Bloed mag ook met te laat in de zomer worden aangewend, dan rijpt het hout te Dat. Zie nu ook uw schutting na, of hebt ge er geen Veelal is ze toch wel gewenscht, of zelfs zeer noodig, tegen de gure voorjaars winden. Men heeft ze van elzen, die zich gemakkelijk laten snoeren, maar niet geheel dicht worden van beuk, waarvan de ha^g dichter groeit, van wilgen en populieren. Maar een rietschutting is meer afcoende, duurder is ze niet, en men kan ze zelf maken. Het staande hout én dï latten tere men, vóór de rietmatten er tegen komen, de palen worden, voorzoover ze in de grond komen, en nog 10 c,M. er boven, gecar- bolineerd. De onderste einden worden ook wel in het vuur aangebrand en daarna nog heet. in de teer gedompeld. Heat ge wel eens waargenomen, dat een vruchtboom, die boven beschutting uitgroeide, juist dóar de meeste en de beste vruchten droeg Dat is de invloed van het lichtLaat dit een wenk zijn om een lage schutung van boven te voorzien van een hek van vlechtdraad, waar tegen de ooom verder naar omhoog kar. groeien en steurt vindt. Loonlijsten. Gaarne vestigen we de aandacht van be langhebbenden op de in dit nummer voor komende advertentie van de Raad van Arbeid. Ze betreft de toezending van loon lijsten. Ingevolge de laatste wijziging der Ongevallenwet 1921 (art. 43) moeten deze binnen 30 dagen na elke vervaldag 1 Juli en 1 Januari worden ingezonden, 't Niet tijdig nakomen dezer bepaling kan met hoogstens óón maand hechtenis of een geldboete van f 100 worden gestraft. Dus opgepast burgers! Tweede Nutsavond. Sedert door Drake in 1859 in Noord- Amerika de eerste petroleum bron werd aan geboord, heeft de petroleumwinniug en de daarop gebaseerde industrie een geweldige vlucht genomen en spelen de petroleum en de tallooze bijproducten door heel de wereld een belangrijke rol. Bedroeg de wereld productie in 1924 niet meer dan 1000 millioen barrels? (barrel 125 L.) Het petroleumland bij uitnemendheid mag Noord-Amerika heeten. Zijn industrie be schikt over plm. 80 pCt. van de wereldvoor raad Een groot deel der in de Unie ge wonnen olie wordt voor eigen gebruik aan gewend, zoodat de rest van de wereld voor 33% van de Amerikaansche voorraad af hankelijk is Behalve Amerika treden in de petroleumwereld op de voorgrond. Perzië, Irak, Rusland en Venezuela. Perzië en Irak zijn nieuwe sterren aan de petroleumhe- me!,en staan als producenten nog in hun kinderschoenen, hoewel van hun olierijk dommen sloute verwachtingen mogen wor den gekoesterd. Rusland's petroleumindu strie Wordt van steeds grooter beteekenis en brengt reeds meer olie aan de markt dan voor de wereldoorlog. Dit ter inleiding van ons verslag van de tweede Nutsavond, door t bestuur in hotel „Texel" belegd, waarbij de leden middels een zeer interessante film in de groote be teekenis en de „geheimen" der petroleum industrie werden ingewijd. Na een kort woord van de heer J. Kejjser Augz. die bij ontstentenis van de voorzitter de vergadering opende en z(jn spijt te ken nen gaf over het feit, dat de heer burge meester wegens ziekte verhinderd was aan wezig te zijn, werd met de filmvertooning een aanvang gemaakt. o De film voert ons naar onze overzeesche bezittingen in Oost-Indië en leidt ons rond over de uitgestrekte terreinen van „de Bataafscbe" een der bij de Shell-groep aangesloten petroleurnmaat- schappijen. Een kaart geeft ons een duide lijke kjjk op de enorme verbreiding van dil olie-concern. Op aanschouwelijke manier wordt getracht een idee te geven van de wijze waarop na verloop van duizenden jaren uit fossiele bestanddeelen petioleum- kon onlstaan (wij hebben bier natuurlijk slechts een hypothese, een veronderstelling want de vraag toch „Is petroleum van fos siele of plantaardige oorsprong?" is door de geleerde wereld in geenendeele eenstem mig beantwoord1. Verder tracht de film duidelijk te maken, hoe door aardplooiïng of verschijning van diverse aardlagen aan de oppervlakte modder-of gaswellen, soms open olievindplaatsen kunnen ontstaan, die voor de geoloog veelal aanwezigheid van petroleum beteekenen. Langs moeizaam gebaande paden - soms leidt de weg door dichte maagdelijke wouden dringt de geoloog door tot in 't diepst van de wildernis, al speurend, al metend, om het terrein dat de aanwezigheid van olie verraadt in kaart te brengen. Is eindelijk met angstvallige nauwkeurigheid de plaats, waai de olieboortoren zal verrijzen, bepaald, dan wordt de omtrek in wijde kring van boom en struik gezuiverd en materiaal voor de bouw bijeengebracht. Veel haoden maken vlug werk en weldra kan met boring een aanvang worden gemaakt. Daarbij wordt het boorwerktuig door meterslange series buizen (casing) beschermd, teiwijl andere (bailer) voor verwijdering van liet boorsel zorgdragen. Ook wordt het boorgat door buizen teren gas en olie van buiten be veiligd. Opstijgend gus kondigt eindelijk HOOHADrtK ROOOE-5TER TfflOOOQU NIEMF.UE ooomri^h het bereiken van de olie aan, die daarop niet zelden met onbedwingbare kracht tot meters hoog opspuit en het boorterrein dagen lang tot een oliepoel maakt. Eenig begrip van de omvangrijke arbeid, door de Bataafsche in onze Archipel verricht, ver krijgen we wanneer we weten, dat in 1924 de B P.M. 167 boortorens en 1729 putten in gebruik had, terwijl het aantal boorterrei- nen 49 bedroeg. Om meer economisch te werk te gaan, worden soms door eenzelfde machine meer dere boringen verricht. Zoodra de olie op spuit, wordt getracht ze door kilometers lange buizen naar de raffinaderijen ie voeren, waar ze wordt gezuiverd en in ketels, boven met olie gestookte haarden, verhit en vervolgens afgekoeld. Bi) verhit- tfng tot 130 C. komt de lichte benzine vrij, bij verhitting tot 160° C de zware, enz. Over de dephlegmator en druppel-vanger zullen we niet uitwijden. Sommige produc ten worden in de agitator met zwavelzuur en natron behandeld eer zij in do handel komen. Uit de residu wordt smeerolie, asphalt, vasoline en parafine bereid. De film loidt ons verder door de fabriek, waar paraffine kaarsen gegoten en voor verzen ding woideu gereedgemaakt. Ook batik was blijkt hier een petroleumproduct. Naast de raffinaderijen en andere fabrie ken heeft men smederijen, draaierijen en gieterijen iDgericbt, waar het benoodigde materiaal wordt aangemaakt of hersteld. Om de gewonnen olie te kunnen opslaan worden, vaak in do nabijheid van haven plaatsen, tanks gebouwd. Niet minder dan 1346 millioen liter olie kan in Indië door de B.P.M. worden geborgen. De verzending van benzine, kerosine, gasoline en smeer olie geschiedt in bussen en vaten, welke heel vernuftig in eigon fabrieken worden vervaardigd. Met taukbooten of door met vaten geladen vrachtschepen wordt de olie uit iodië ver scheept. De Bataafsche heeft een olievloot van 198 schepen, metende 920.000 reg. t. (De „Rott. Lloyd" en de „Nederland" samen „slechts" 737.U00 reg. t.) We zetten onze tocht voort en onze w<^» voert dan langs weelderige woningen van Europeescbe employee's en Aziatische arbeiders, langs scholen en ontspannings lokalen. Zoowel voor geestelijke als licha melijke ontwikkeling wordt zorggedragen Aan de voet van de Dempo richtte de maatschappij een sanatorium in, terwijl de film ons ook een kerk voor oogen bracht we ke door haar was gebouwd. Jaarlijks wordt f 930J'00 aan geneeskundige hulp ten kosto In I923°schi.ftï de B.P.M. brood aan 1900 Europeesche en 2S100 Aziatische beambten en arbeiders Prachte panorama's van haar bedrjjfscenlraPankalan, Brandan, Platjoe (Sumatra), Tjepoe (Java) en Balik Papan. (3orneo) geven van de uitgestrekheid dier nederzettingen ons een duidelijk beeld. Ruim vijf en twintig jaar werkt thans de Shell en in die tijd heeft de B.P.M. zich rracht'g ontwikkeld. De man, die tof haar bloei veel heeft bijgedragen is Sir H. W. A. De'.erding wiens figuur danook op de film vereeuwigd is. Daarmee is de verto ming van de '.000 M. lange fiim te ruim elf uur geëindigd. We hebben genoten -an de iatere-sanie film, die een zoo duidelijke Kijk gaf op

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1926 | | pagina 1