V
No 4194
Woensdag 25 Januari 1928
41s,e Jaargang
Van week tot week
Texelsche Berichten
ABONNEMENTEN:
UITGAVE;N.V.v/h LANGEVELD DE ROOIJ DEN BURG OP TEXEL
ADVERTENTIÊN:
TELEFOON: N°.11 POSTGIRO: N°. 652 POSTBUS: N°. 11
TEXELSCHE COURANT
DEN BURG: 50 ct. per drie Maanden.
Franco p. post door geheel Nederland 75 ct p. 3 maanden.
Losse nummers: 3 ct
DE TEXELSCHE COURANT VERSCHIJNT
WOENSDAG- EN ZATERDAGMORGEN
Van 1-5 regels: 50 ct. ledore regel meer: 10 ct.
Dezelfde advertentie 4 maal geplaatst wordt 3 maal berekend.
BIJ abonnoment lagore rogelprljs.
ADVERTENTlëN
MOETEN DAAGS VOOR 'T VERSCHIJNEN
4 UUR NAM. IN ONS BEZIT ZIJN
14-21 Jan.
Van werkgevers en werknemers.
Er wordt een ernstige pogiDg ondernomen
om te komen tot samenwerking tusschen
werkgevers en werknemers. Ongeveer het
zelfde wat men thans ook in Engeland ziet
waar een conferentie plaats heeft om te
komen tot een industrieele vrede. Hier te
lande gaat deze poging uit van het Verbond
van Nederlandeohe werkgevers, die aan de
arbeidersvakbonden uitnoodigingen voor 'n
samenspreking deed toekomen. Naar gemeld
wordt heeft deze poging aanvankelijk reeds
succes gehad, want het Alg. Ned. Vakver
bond, het R.K. werkliedenverbond, het Chr.
Nat. Vakverbond en het Ned. Veibsnd van
VakvereenigiDgen hebben bericht gezonden,
dat hun voorzitters en secretaressen bereid
ztjn deel te nemen aan de voorgestelde
bespreking. Deze bespreking, welke zal
gaan over de vraag of overleg en samen
werking op gebieden waar de belangen van
werkgevers en arbeiders parallel loopen,
mogelijk is, zal plaats hebben op Vrijdag
10 Februari a.s.
Het mag een verblijdend verschijnsel
worden genoemd, dit bewijs van toenadering
tusschen de twee groote partijen, in ons
bedrijfsleven. De economische druk der
laatste jaren, de ontwrichting van het be
drijfsleven waarbij zoo duidelijk aan de dag
is getreden, dat deze voor een belangrijk
deel veroorzaakt wordt door faotoren, welke
met de strijd tusschen kapitaal en arbeid
niets hebben uit te staan, hebben ontegen
zeggelijk een gunstige invloed uitgeoefend
wat de verhouding tusschen de partijen
betreft. In breede kringen is het besef
levendig geworden, dat de handen in een
bebooren te worden geslagen en dat ge-
traoht moet worden, waar de belangen
parallel loopen deze met kracht te bevor
deren en waar deze uiteen mogen loopen
de felle strijd daarover te voorkomen. Als
men er eens toe kon komen de strijdbijl te
begraven, zou heel veel gewonnen ztjnl
Een aanzoek dat afgewimpeld werd.
We lazen deze week ook van een poging
tot samenwerking, die echter dadelijk reeds
afgewimpeld werd. Blijkens een bericht
in de „Tribune" bet orgaan der commu
nistische partij (C.P.H.) heeft b6t bestuur
dier partij een brief gezonden aan ver
schillende organisaties, o.a aan de S.DAP.
en het N.V.V. met een voorstel totsamen-
werking voor de viering van de 1 Meidag,
of zooals het heet in bedoeld bericht
om „de komende l-Meidag in ons land te
maken tot een gemeenschappelijke demon
stratie van de Nederlandsche arbeiders
tegen de Nederlandsche bourgeoisie."
't Is niet te verwachten, dat deze uit-
noodiging eenig succes zal bebbeD. In het
„Volk" het hoofdorgaan der SO.AP. werd
al dadelijk verzekerd, dat noch de S.D A.P.
noch het N.V V. er op zullen antwoorden.
Beide organisaties beschouwen dergelijke
uitnoodig ngen als door-en-dooronoprecbt.
Dagelijks tegen SDAP en NVV stoken,
trachten cellen in hun rijen te bouwen
om ze te ondermijnen, dagelijks ze uit
maken voor alles wat maar leelijk is en
dan eensklaps met een effen gezicht die
zelfde schurken uitnoodigen tot een kame
raadschappelijke ^samenwerking, dat acht
„Het Volk" een laf en doorzichtig gedoe,
dat slechts met eenverachtelijk zwijgen
beantwoord verdient te worden.
Een groot Katholiek herdacht.
De Nederlandsche katholieken hebben
deze week een hunner groote leiders her
dacht. Zaterdag was het 25 jaar geleden
dat Dr. Schaepman stierf en dit feit is te
Utrecht herdacht geworden in 6en groote
bijeenkomst, welke ook bijgewoond werd
door de aarts-bisschop mgr. van de Wete
ring en tal van andere hooggeplaatste
katholieke geestelijken en leeken. Het
Tweede Kamerlid Mr. van Wijnbergen hield
een uitvoerige herdenkingsrede, waarinde
nagedachtenis van dr. Scüaepman als
katholiek staatsman werd gehuldigd terwijl
tevens ook door pater H. de Greeve
S. J. Zchaepmans reusachtige persoonlijk
heid werd geschilderd. De Scbaepman-
herdenkicg werd met muziek en zaDg op
geluisterd.
Uit Duitschland.
Van het buitenland trok in de laatste
dagen W6l voornamelijk Duitschland de
aandacht en wel ook door meer dan één
feit. Allereeist wel door de benoeming van
generaal Gröner tot opvolger van dr. Gessier
als Rjjks weerminister. Generaal Gröoer
werd reeds dadelijk, toen de ontslagaanvrage
van Gessier bekend werd, als diens opvolger
genoemd. Er kwam daartegen echter nog
al scherp en openlijk verzet van twee kan
ten. Allereerst van de zijde der Duitsch
nationalen, die Gröner hetmoeiiyk kuDnen
vergeven, dat hfj destijds zoo resoluut voor
de republiek heeft gekozen en tot tweemalen
toe een putsch van de rechts-radicalen met
de sterke arm heeft verijdeld. Verder had
de volkspartij bezwaar tegen zijn benoeming
omdat zij van meenicg was, dat uit haar
midden de opvolger van Gesslei gekozen
diende te worden,
Het leek er dan ook naar, dat Gröier's
kansen zoo goed als verkeken waren. Doch
toen greep president Hindenburg iD. Waar-
sch^nl(jk heeft dr. Mars, de rijkskanselier
de president duidelijk gemaakt, dat er voor
de regeeringscoalitie geen kwaad van kon
komen als G öner werd benoemd. De natio-
nalen en volkspartijen zouden mogelijk wel
wat op hun klomp speleD, maar ze zouden
zeker de regeeringscoalitie niet in de steek
lateD. President Hindenburg heeft toen
laten bekend maken, dat het recht om een
opvolger van dr. Geseier te benoemen hem
toekwam en dat hij van dat recht gebruik
makende, Gröner had benoemd. Eu zie:
nauwelijks was de benoeming geschied,ol
de Duitsch nationalen publiceerden een ver
klaring, dat zij zich b(j het besluit van de
president neerlegden. En de Volkspartij gaf
eveneens haar verzet op.
Giöner is nu dus opro'ger van Gassier
geworden. Hij is een man van republ -
keinsche beginseleD, die zich ten opzichte
van z|jn land zeer verdienstelijk heeft ge
maakt o.a. door met Hindenburg de terug
tocht van de troepen te leiden en zich ter
beschikking vaD de regeering Ebert-Sohoi
demann te stelleD. De partyen der linkerzijde
toonen zich met zijn benoeming zeer inge
nomen en zjj verwachten van hem dath|j
meer en beter dan dr. Gessier, de Rijksweer
op republikeinsche least zal schoeien.
De opbloei van Duitschland.
Het tweede feit waardoor Duitschand
de aandacht trok, was bet weer bijeen
komen van de Rijksdag en de aanvang
der begrootinssdebatten. Donderdag beeft
de Rijksdag zjjn werk hervat 6n heeft de
minister van fiaaDCën, dr. Köbler, z()d
groote begrootingsrede gehouden Een rede
die zeer optimistisch gestemd was. Dr.
Köiler zei om, dat z|jn pessimisme vao
oet vorig jaar beschaamd is geworden
door een onvoorziene opbloei van bet
economisch leveD. Op bijna alle gebiedsD
tjjn de productiecijfers hooger gewordeD.
Langzamerhand konden bijna alle 11/3
cn'.Uioen werkloozen arbeid krijgen, terwijl
net loonpeil koa worden verhoogd. Het
aantal faTlissementen verminderde, de in
lagen in de spaarbanken stegen en dn.
alles had guostigo gevolgen voor definar-
ciëo van het rijk. Op de werkloozensteuD
son 180 millioen bespaard worden, terwijl
de inkomsten uit de belastingen stegec.
In 9 maanden brachten deze 500 millioen
meer op dan geraamd was. Wel werden
de meërdeie ontvangsten grootendeels door
de suppletoire begrooting geabsorbeerd
maar zijn toch van 130 tot 180 millioen
aan bezuinigingen over gebleven. Wat de
begrooticg voor 1928 betreft, wees de minis
ter er op, dat deze voor het eerst de Dor
male belasting van het Dawerplan draagt,
maar dat het desondanks gelukt 13 haar
in evenwicht te brengen.
Verbannen! Naar Siberië!
Zooals we hebben medegedeeld heeft de
Sovj6tregeering besloten de leiders der
oppositie, Trotski c.s. te verbannen. Dit
besluit is in de afgeloopen week tot uit
voering gebracht en teveDS in een offici
eus communique door de heeren te Moskou
nader gemotiveerd. Daarin werd o.rn. ge
zegd, dat de getroffen maatregel noodig is
ter bescherming van de belangen vaD de
proletarische staat, daar d 1. gebleken was
dat de leiders der oppositie getracht heb
ban geheime organisaties te stichten in
contact met de vertegenwoordigers van de
buitenlandsche bourgeoisie te Moskou en
ze tevens allerlei onware berichten in het
buitenland hebben verspreid.
Volgens de berichten uit Moskou zijn
tot dusver 30 actieve leden der oppositie
uit Moskou naar hun verbanningsoorden
vertrokken, w.o. Trotski, Radek, Moeralef,
Smirnof, Kamenef, Zinjonef, Rakofski e.a,
De verbanning zal voorloopig drie jaren
duren.
Bij het vertrek van Trotski was een
menigte van 1500 man bp het station
samengestroomd, die de oppositieleider
toejuichcen. Trotski was blijkbaar onbe
wogen en zag alleen wat bleek. Hij nam
niet de gelegenheid te baat om de menigte
toe te spreken en blijkt in zjjn lot te
willen berusten.
Voor's blijkt nog uit de berichten, dat
de oppositieleiders in drie groepen zijn
ingedeeld, n.i. de onverbeterlijke, de be-
rouwvollen en de niet-berouwvollen. Trots
ki, Rakofski en Radek staan aan het hoofd
der niet-berouwvollen en zijn naar afge
legen streken gezonden. De onverzoen-
lijken w.o. Sapronef, werden nog verder de
eenzaamheid ingestuurd, terwijl de berouw-
vollen, w.o. Kamenef en Zinowjef zijn in
gedeeld, wat dichterbij gebleven zijn in
centraal-Rusland.
Omtrent het lot en het leven van de
bannelingen worden voorts nog geen bij
zonderheden gemeld. Mogelijk hoort men
daarvan later wel iets naders.
9
„Blank en Bruin."
Het was een gelukkige gedachte, die er de
heer J. Kikkert toe leidde „Klein Tooneel"van
Oudeschild uit te nóodigen in „Texel" op te
voeren het Indisch tooneelspel „Blanken Bruin"
waarmee het gezelschap in onze havenplaats
reeds zoo'n overweldigend succes had geoogst.
We verklaren gaarne, dat de Oudeschilders
ons geenszins hebben teleurgesteld, het publiek,
dat in een flink getal was opgekomen, was
naar ons bleek over het geheel zeer voldaan.
Waarlijk heeft „Klein Tooneel" ons een
genotvolle avond bezorgd en weer eens duide
lijk getoond, wat ook dilettanten bij eenige
aanleg door vlijt en toewijding vermogen. Wordt
wel eens smalend gesproken over het „lief-
hebberij-tooneel" dat ook wel eens heel poover-
tjes voor 't voetlicht komt, „Klein Tooneel"
mag zeker onder de betere clubs worden ge
rangschikt. Een luid en langdurig applaus na
ieder bedrijf, in 't bizonder na het tweede en
derde, liet aan 't succes niet de minste twijfel.
Ernstige tegenslag dreigde aanvankelijk de
opvoering onmogelijk te maken: Door familie
omstandigheden was de heer H. Blom ver
hinderd zijn rol (die van Cor Potters, controleur
van het Binnen!. Bestuur) te vervullen, zoodat
in allerijl een plaatsvervanger moest worden
gezocht; men vond deze in de heerjn. Visman
die anders de rol van Siman, de Inlandsche
huisjongen speelde. Deze moeilijkheid in aan
merking genomen, mag worden getuigd, dat
hij zijn nieuwe rol op verdienstelijke wijze heeft
vervuld. „Siman" werd uitgebeeld door de
heer [n. Blom, die van zijn rol een goede op
vatting had.
Bewonderd hebben we het spel van de heer
C. Bakker, die de tooneelspeelkunst zeer wel
verstaat en ons genieten deed, toen hij de rol
van Karei Molen, kapitein in 't Ned. O. Ind.
leger, een Indo, zoo schitterend vertolkte. Zelden
zagen we een niet-beroepsspeler zóó opgaan
in zijn spel. Wanneer hij in „Klein Tooneel"
de leiding heeft, lijdt het geen twijfel, of we
mogen nog menige mooie uitvoering tegemoet
zien.
De rol van Hamel, de assistent-resident, werd
op behoorlijke wijze gespeeld door de heer
Jb. Pool.
De overige rollen waren bij de dames T.
Boon—Kalis en M. Bakker in vertrouwde handen
alhoewel de rol van „lda Fletters" o.i. juister
had kunnen worden uitgebeeld. „Ida" had
krachtiger tot ons gesproken, wanneer zij minder
in drukke gebaren haar kracht had gezocht.
„Ida" was ons en wie niet te coquet,
en won zoo niet de sympathie, waarop zij
met haar goede hart aanspraak mochtmaken.
Samenvattende komen we evenwel tot het
resultaat, dat Klein Tooneel zich deze avond
van zijn beste zij heeft laten zien.
Over het stuk willen we na het uitvoerig
verslag van onze Oudeschilder correspondent
en onze korte uiteenzetting van Woensdag 1.1,
niet uitwijden. Ge kent de. strekking.
Het tooneel verbeeldde de voorgalerij der
woning van de controleur van het binnenlandsch
bestuur in Indië. Het werd metjspeciale zorg
in gereedheid gebracht en paste [zich bij de
inhoud van„het stuk geheel aan.
De heer J. Kikkert, die dejspelers bij het
publiek had ingeleid, deelde aan hetsioOnede
in de gespannen aandacht, waarmee het stuk
werd gevolgd, en de overweldigende bijvals
betuigingen aanleiding te hebben gevonden In
den vervolge „Klein Tooneel" meermalen uit
te noodigen in hotel „Texel" opte treden. Deze
avond immers moet de nieestcn ruimschoots
hebben voldaan en zal een waarborg zijn voor
nog voller zalen inleen volgend seizoen.
Behoeven we te schrijven, dat ook wij de
Oudescbilders hier gaarne eens weer op de
planken zullen zien
Zakennieuws.
We verzuimden nog mee te deelcn, dat de
slagerswinkel van de heeren Visser en Zonen
geheel nieuw, dus naar de eisch van de tijd
en in overeenstemming met de bepalingen der
nieuwe vleeschkcuringswct is ingericht.
De zaak maakt thans een zeer goede indruk.
Het timmerwerk werd uitgevoerd door de Gebr.
Daalder, het schilderwerk door G. Smidt.
Inwijding Nieuwe R.K. Begraafplaats.
Het nieuwe gedeelte van de R.K. begraaf
plaats alhier is Maandagmorgen 1.1. omstreeks
half tien in tegenwoordigheid van tal van be
langstellenden door de Zeereerw. Heer pastoor
Nagel op plechtige wijze ingewijd.
o—
Reeds eerder schreven wij over de nood
zakelijk geworden vergrooting van dit kerkhof.
Een groot perceel land is thans bij het oude
gevoegd. Door een degelijk geconstrueerde
steenen muur wordt de begraafplaats thans
van de hoofdweg gescheiden. Eenpoort in deze
muur geeft toegang tot de doodenakker.
OUDESCHILD
Jeugdbeweging.
Zaterdagavond hield de afd. Texel van de
S.D.A.P. een openbare feestelijke vergadering
in de „Zeven Provinciën" met als onderwerp
„Ons jeugdwerk". Hierover zou een lezing
gehouden worden met lichtbeelden door de
heer Niko Etman, bestuurder A.J.C. te Helder
met medewerking van het „A.S.O.-Ensemble"
(muziekgezelschap) en de dames I. GlaserenD.
Zondervan, uit Helder, die verzen declameerden.
Na een openingswoord van de voorz., de
heer Jac. Bruin, die de vele aanwezigen het
welkom kon toeroepen, speelde het muziek
gezelschap de pittige „Socialistenmarsch" en
een leuke Oud-Hollandsche Boerendans. Beide
nummers verwierven een daverend applaus.
Hierna werden een drietal verzen gedecla
meerd door mej. Glaser, welke een aandachtig
gehoor hadden. Na nog twee mooie muziek
nummers en een drietal declamaties van mej.
Zondervan, verkreeg de heer Niko Etman het
woord om te spreken over de jeugdbeweging.
De heer Etman toonde zich een aangenaam
causeur, die zijn te behandelen onderwerp
terdege meester was. Als we een tiende ge
deelte moesten neerpennen van de woorden,
welke de heer Etman over de jeugdbeweging
sprak, moest de Tex. Courant zeker wel met
een paar bijbladen uitkomen. Spr. begon zijn
interessante rede met ons terug te voeren tot
de middeleeuwen, en vertelde ons van het
gildewezen, toen men de massaproductie nog
niet kende in de huidige vorm. Wij liepen zoo
verschillende periodes door totdat we tenslotte
bij de hedendaagsche fabrikatie terecht kwamen.
Hij deed uitkomen, dat ieder werkman in de
fabriek thans maar een heel klein gedeelte van
een voorwerp fabriceert. Door die zeer verr
anderde omstandigheden ging men ook vrouwen
en kinderen in de fabriek te werk stellen, in
Engeland kwam het in het jaar 1845 voor, [dat
daar kinderen van 5 en 6 jaar in de fabrieken
werkten, totdat men tenslotte inzag, dat het
zoo niet langer gaan kon. Toen meende men
toch iets voor de jeugd te moeten doen en
deze eerste periode noemde spreker „Jeugdr
bescherming". Hierin kwam allengs eenige
verandering en zoo ontstond de „Jeugdzorg"
in de tweede periode, tot ten laatsle dt jongeren
zeiden: we moeten een eigen organisatie, niet
onder bestuur van ouderen. Toen ontstond de
„Jeugdbeweging". Als eersteling noemde de
spreker de „Kweekelingenbond', doch, daar
zooals spr, zeide, die jonge menschen ook aan
politiek meenden te moeten doen, begon dat
jonge plantje weer spoedig te kwijnen. Na nog
enkele jeugdbonden besproken te hebben,
kwam spreker tot de A.J.C., waarvan hij veel
interessants vertelde. Een donderend applaus
was de dank voor sprekers boeiende rede. Na
een kleine pauze kregen we nog een leuke
A-.J.C. film te zien, waarin leuke kiekjes van
het kampeeren. Hierna volgden nog een viertal
muzieknummers en declamatie, waarna een
ieder voldaan huiswaarts keerde.
