„De Kruiser Potemkin". De rekeningen werd onveranderd goedge keurd. Contributie weer f 1,25. De contributie werd op voorstel van het bestuur gehandhaafd op f 1.25. Het voorstel van de heer J. Roeper geen contributie te heffen daar er immers winst wordt gemaakt vond geen instemming. Ook het voorstel van de heer C. v. Heerwaarden om van nieuwe leden hooger contributie te vragen viel niet in goede aarde. De voorzitter wil niet-leden de toetreding tot de Coöp. zoo gemakkelijk moge lijk maken. Veilingspercentage 1 pet. lager. Besloten werd het veilingspercentage met 1 pet. te verlagen, onder voorwaarde dat het bestuur de vrijheid heeft het percentage weer van 2^op 3 pet. te brengen, wanneer dit noodig mocht, blijken. Niet-leden betalen voortaan 3 pet. in plaats van 4 pet. Voor opgehaalde eieren 3'/, pet. in plaats van 4'/5 pet. Deze verlaging gaat direct in, is niet van terug werkende kracht. De heer W. Vendel achtte't percentage voor niet-leden te hoog en was van oordeel, dat hier 's winters voor de eieren te weinig wordt ontvangen. De voorzitter bestreed deze mee ningen. Geldzaken. Het bestuur stelde voor bij de Boerenleenbank een rekeningcourant te openen, het achtte zulks gemakkelijk en zeer voordeelig. De oude sta tuten lieten een dergelijk besluit niet toe. Op een vraag van de heer A. Epe of er een groot verschil bestaat tusschen Nat. Bank en Boerenleenbank zeide de voorz. dit op het oogenblik niet te kunnen zeggen. Wel verklaarde hij te weten, dat de „Nato" sinds kort voor- deeliger is geworden maar toch nog steeds duurder is. Spr. verwachtte dat de heer Epe aannemen zal, dat het bestuur steeds het voor- deeligst adres zoekt. Het voorstel werd aanvaard. Renteloos geld. De rentelooze voorschotten stelde het bestuur voor geheel af te lossen, ze beloopen slechts f 165, wat f 8 a f 9 rente kan zijn. Het werd onbillijk geacht van leden geld te bezitten, dat geen rente opbrengt. „Dat past niet meer bij ons fatsoen", sprak de voorzitter. De vergade ring hechtte aan het voorstel haar goedkeuring. J. Bakker Cz. bestuurslid. In de plaats van de heer J. C. Roeper, die volgens rooster moest aftreden, werd na her stemming over de heeren|J. C. Roeper, J. Bak ker Cz. en P. Keijser Dzn. gekozen J. Bakker Cz. met 31 van de 56 stemmen. Hij zeide zijn ver kiezing te aanvaarden en werd gefeliciteerd door de voorz die in hem een wakker bestuurs lid hoopte te vinden. De heer Roeper ontving woorden van dank voor wat hij in de korte tijd van zijn aanzijn in het belang der ver- eeniging had gepresteerd. o— Besloten werd nog het veilingspercentage onveranderd te laten voor allen, die later dan half elf hun eieren aanvoeren. Zij geven extra drukte en last. Op de vraag var. de heer C. v. Heerwaarden of het meel niet goedkooper kan worden ver kocht, gezien de groote winst daarop gemaakt, deelde de voorz. mee, dat prijsverlaging ernstig wordt overwogen. Ook de heer Vendel drong op prijsverlaging aan. De voorz. vestigde er de aandacht op, dat de Coöp. een vertrouwd voer verkoopt, goed en zuiver. Prijsverlaging is mogelijk, maar eerst moet de Coöp. op pooten staan. Spr. wilde volstrekt niet zeggen, dat anderen minderwaardig of verkeerd voer leveren. Wor den winsten behaald als over 't afgeloopen jaar, dan kan prijsverlaging over de geheele linie in uitzicht worden gesteld. Wellicht kan dan het veilingspercentage op 1 worden be paald. Thans reeds worden partijen van 1000 Kg. franco over Texel geleverd, afname naar behoefte. De heer Vendel maakte bezwaar tegen de IV, pet., ten bate van de ophaaldienst ge heven. De heer W. v. Heerwaarden voerde hiertegen aan, dat de ophaaldienst zichzelf niet kan bedmipen. Zij, die zelf aanvoeren, moeten daarom meehelpen om deze nuttige instelling in stand te houden. 't Heffen van 10 cent huur per week voor een eierenkist werd door de heer Vendel met „knap afzetten" betiteld. De heer van Heer- waarden merkte daarentegen op dat de heer Meiroos jaarlijks plm. f 130,— aan kistenhuur betaalt. Hij kent toch de slagen van de zweep! (De heer Vendel interrumpeerde: „Daar zal wel wat tusschen zitten.") De heer Beumkes uitte zijn ontevredenheid over het feit, dat hem meermalen vier cent voor gekneusde eieren wordt uitbetaald, terwijl hij toch slechts heele eieren verzond. De eierophaler bracht hierop in het midden, dat 't percentage gebroken eieren als regel slechts gering is. In bepaalde gevallen worden ge kneusde eieren door de Coöp. vergoed. Op de vraag van de heer Epe, of het„ bestuur de mogelijkheid en de wenschelijkheid van een electrisch mijntoestel al eens onder het oog heeft gezien, antwoordde de voorz. bevestigend. De financieele toestand zou evenwel de uitgaaf van een paar duizend gulden, voor zoo'n toe stel benoodigd, niet gedoogen. Om dezelfde reden laat de aanschaffing van een schouw- toestel op zich wachten. De voorz. ondersteunde met klem het ver zoek van de heer W. v. Heerwaarden om de eieren telkens zoo vroeg mogelijk aan te voeren. Hierna sloot hij de vergadering met dank aan de aanwezigen voor de aangename wijze waarop de discussies werden gevoerd en in de overtuiging, dat de coöp. kan gezegd worden op degelijke grondslag te staan. De cijfers stemmen tot tevredenheid, het verrichte werk en de tot stand gekomen verandering hebben goede vruchten afgeworpen, aldus spreker, die tenslotte nog dank bracht aan de heer J. C. Koorn, oud-boekhouder, voor de wijze waarop hij de belangen der T.P.V. heeft be hartigd, aan de tegenwoordige boekhouder, de heer P. Sluisman, die met accuratesse werkt en aan de heer J. Bakker Dz., secretaris, die zijn' uiterste best doet om iets voort te brengen, dat tot profijt van de coöp. kan strekken. Op 27 Juli van 't jaar 1830 brak in Frankrijk een revolutie uit, de z.g. juli revolutie Zoo leeren ons de boeken der historici. Koning Karei X van Bourbon moest zijn biezen pakken en in zijn plaats beklom prins Lodewijk Filips van Orleans de troon Van die tijd begonnen Franschgczinde liberalen in Belgie te stoken, maar zöó stikum, dat ze reeds vier weken aan de gang waren eer er ook maar iets van uit lekte. Ze wisten klaar te spelen, dat op 25 Augustus (als we ons goed herinneren de.dag na de verjaardag van koning Willem 1) te Brussel in de schouwburg werd opgevoerd „Het stomme meisje van Portici* (La Muette de Portici) de bekende opera van Auber. De tekst van deze opera heeft een revolutionnair tintje met het gevolg dat in de tijd van onrust als men daar ir. 1830 beleefde het volk na het ver laten der schouwburg te hoop liep, regeerings- bureau's plunderde en het huis van een gehaat minister zelfs in brand stak. Koninklijke wapen schilden werden afgerukt, ook in andere steden richtten de oproerlingen aanzienlijke schade aan. Een resultaat, waarvan Auber nooit had ge droomd. Al zingende had het volk in oproer- maken les ontvangen. Een enkele vonk was voldoende om brand te stichten. Mogelijk heeft dit of een dergelijk beeld burgemeesters en andere autoriteiten vooroogen gestaan, toen zij over „de Potemkin" hun veto uitspraken. In meerdere plaatsen van ons land ook daarbuiten werd de vertooning ver boden, met het resultaat, dat de film te grooter belangstelling trok waar het gewraakt product der Sovjet-filmfabrieken wel mocht worden afgedraaide De vertooningen te Oude- schild en den Burg op Zaterdag en Zondag 1.1. hadden plaats voor een eivolle zaal. Hier moesten zelfs tientallen worden teruggewezen. Ge kondt reeds lezen, dal de film op 23 dezer door de daartoe bevoegde commissie te den Haag toelaatbaar werd verklaard voor openbare vertooning; dat onze burgemeester op deze keuring had aangedrongen en van derzelver uitslag zijn permissie afhankelijk stelde. De aanwezigen werden welkom geheeten door de heer Jac. Bruin, voorzitter der S.D.A.P. afd. Texel, die het doel van de filmavond uiteen zette: het propageeren van de beginselen der S.D.A.P. De film was het eigendom van en werd vertoond vanwege het instituut voor Arbeidersontwikkeling te Amsterdam, leider Jef Last. De heer J. A. v.d. Vlis merkte nog op, dat de filmvertooning niet van muziek vergezeld zou gaan De kas liet niet toe een orkest te engageeren, dat de speciaal bij defilm „Potem kin" gecomponeerde muziek ten gehoore zou brengen. Eerst werd op het doek gebracht een leerzaam filmpje, dat nuttige kennis wil verspreiden op het gebied der hygiëne en speciaal te velde trekt tegen het onfrissche en schadelijke spuwen op de grond. Op komische wijze („Mijn leeren is spelen") trachtte Dr. Knip-Knap zijn kennis aan de man te brengen. Buitengewoon interessant was het fragment uit de groote visscherijfilm der Haarlemsche Polygoon-filmfabriek. We trekken met 'n trawler uit IJmuiden de Noordzee op en zijn getuige van de visscherij zooals deze met die schepen wordt uitgeoefend. Jammer, dat ieder verklarend, woord ontbrak geen tekst verduidelijkte het beeld zoodat niet allen deze film naar waarde konden schatten. De derde film had betrekking op het Troelstra- oord, het rustoord voor arbeiders, tevens be doeld als monument voor hun groote leider „Pieter Jelles," vöör weinig tijds te Beekbergen op de Veluwe geopend. o— Na de pauze werd de geruchtmakende „Potem kin" vertoond, waaraan de heer J. A.v.d. Vlis deze speech liet voorafgaan: Het zij mij vergund, geachte toehoorders, enkele woorden tot u te spreken als inleiding tot de film, Pantserkruiser Potemkin. Toen enkele maanden geleden de aanbieding tot ons kwam deze film hier te vertoonen, h:bben wij geaarzeld te besluiten. Want veel hadden we gehoord met woorden als revolutie en volksmisleiding, vee! hadden we gehoore van hen, die teleurgesteld waren bij het zier. van dit eerste, eerste werk der Sovjetfilm fabrieken. Maar, 't gaat met het verstaan eener film als met een find, dat leeren moet. In zijn wieg kraaiend grijpt de kleine hand naar de manc- sikkel en eerst vele jaren laten weet het kind, dat deze sikkel altijd onbereikbaar is. Vele menschen grijpen nog naar het licht der was sende maan. Zij zullen eeuwig grijpen, eeuwig teleurgesteld worden. Alléén de wetenschap, dat noch het licht der maan, noch al het andere schoon ,van deze aarde gegrepen wordt, dat men dit alles slechts beleven kan, stil en gekeerd in zichzelf, alleen in deze wetenschap kan men stijgen tot geluk En hoe zou nu de boerenzoon, slovend zijn lange dag boven de riekende aarde, hoe ,zou de bakker zweetend voor zijn oven, verstaan de schoonheid van een film? Kom, vraag hem dodere wijsheid en hij zal spreken van zijn zes of zeven jaren school, hij zal u getuigen van zijn onmondigheid, want niets van alle schoons was voor hem. Alleen bij de gratie van het geluk werden hem de poorten geopend tot wijsheid en schoonheid. Gij allen weet, als ik, dat helaas zelden op de akker, zelden bij de oven, zelden in de smidse, de weg hiernaar gevonden werd. Toehoorders, arbeiders in de eerste plaats, gij zijt als het kind, dat greep naar 't mane licht. Leest en leert, uw dagen uit, opdat gij heen zult gaan tot het vele schoons, dat deze wereld bieut. Vergeet uw twist, gaat heen en peinst in stilte. Sta naast uw makkers in de strijd, wordt kameraden, verbroedert u. En nu de film. Toen ik, als gij, in de laatste maanden van het jaar 1926, voor het eerst in de bladen las het woord Potemkin, was mij deze naam vol slagen onbekend. Maar in 't geschiedenisboek waarin ik zoeken ging, vond ik de naam van een kruiser, van een Russisch oorlogsschip, mede debet aan de opstanden van het jaar I9c5, bloediger herinnering. 't Is mij gegaan als umijn belangstelling groeide en 'k zag deze film, pantserkruiser Potemkin, document eener worsteling, kostbaar als weinige in de geschiedenis der menschheid. 'k Ben weergekeerd naar mijn werk van alle dag, maar iets in mij was gegroeid op die avond daar in de donkere theaterzaal. Het was de liefde tot mijn makkers, tot mijn vrienden, <ot hen allen, die hun kleine wegen, gebogen, in ootmoed in den blinde gaan. Het schrikbarend gevolg van één avond Potemkin. En gij allen, die hier luisterend voor mij zit, gij weinige makkers, gij vele eenzamen, als één wensch mij uit het harte welt, dan is het deze, dat de èéne invloed van dit machtige weik, welke mij tot meerdere liefde bracht voor mijn naasten, uw invloed wezen mag: liefde tot uw naasten, in de ruime zin des woords. Want boven alle woorden, gezegde en gedachte, uit, is deze de diepe, maar daarom niet minder schoone beteekenis van de film Pantserkruiser Potemkin. Er is ons gevraagd, welke bedoeling wij hadden juist deze film naar ons vredig eiland Texel te brengen, ons eiland, zoo ver van alle stormen van revolutie af. Toehoorders, ons antwoord gaf ik u. En nu ten slotte Straks, als de film voor uw verbaasde oogen is gedraaid, ais ge gespeurd zult hebben naar 't geen uw hait verbeiden mocht, zult ge vra gen „En was dit, was deze eene opstand op het oorlogsschip dan het eenig resultaat van deze schrei om recht?" Toehoorders, wij leven in Nederland en Rus land is ons verre en verder is het mij, de revolutie van dat land daar in de verte hier te prediken. Maar dat het noodig was Dat alles ging zooals het gaan moest, dit is mij een over tuiging. Tuehoorders, verstaat een kreet om recht van uw tegenstander. En tot al diegenen, die huiveren met mij van de oplaaiende hartstochten van een ge slagen volk in revolutiestrijd, die weten dat slechts een weg van geleidelijkheid tot het verre, uiteindelijk doel zal voeren, en tot hen, die spreken zouden het woord „vergeefs", tot hen zeg ik de woorden der dichteres, die bovenal opwekt vol vertrouwen de toekomst tegemoet te treden (spr. citeert't gedicht „Ver geefs" van Henriëtte Roland Holst.) Hiermee beëindigde de heer v. d. Vlis zijn inleiding, waarna de film werd vertoond. o— De Potemkinfilm bestaat uit 6 deelen en werd vervaardigd door de staatsfilmfabrieken van Sovjet-Rusland. De stof werd ontleend aan protocollen, aanwezig in de archieven der voor malige Keizerlijke Marine. Duizenden personen hebben bij de vervaardiging van deze film meegewerkt, van wie op de voorgrond treden gevierde tooneelisten van Moskou's Künstler Theater. Ziehier de stof, welke de Sovjet-heeren tot hun film inspireerde In 1904—1905 heerschte in Rusland tengevolge van het tyrannieke bewind van de czaar en van de verliezen, in de Japansche oorlog ge leden, een uiterst revoluiionnaire stemming, waarbij de sociaal democratische partij in die dagen de leiding had. Deze stemming deelde zich ook mede aan de bemanning der vloot en zoo werd o.a. in een matrozenvergadering te Sebastopol de volgende resolutie aangenomen „Wij, matrozen van de Zwarte-zeevloot, hier te zamen, vereenigen onze stem met die van het arbeidende Rusland, zooals dat belichaamd wordt door haar meest vooraanstaande strijder de Russische sociaal-democratische arbeiders partij. Wij eischen de afschaffing van de abso lute regeering en in haar plaats de democrati sche republiek. Wij zijn overtuigd, dat wij slechts door het bijeenroepen van een parlement gekozen op grond van het algemeene, directe en geheime kiesrecht, de heerschappij van het volk weer vestigen kunnen". Algemeen ver wachtte men, dat na de herfstmanoeuvres een opstand op de vloot zou plaats vinden en dat het sein daartoe op de Pantserkruiser Potemkin zou worden gegeven. Toen nu de Potemkin alleen met de Torpedoboot 267 naar het eiland Tendra voer om daar schietoefeningen te hou den, trachtten de officieren een ongeorganiseerd relletje te provoceereo, teneinde de socialistische leiders in handen te krijgen voor de groote opstand uitbrak. Het relletje ontstond inderdaad naar aanleiding van ondeugdelijk vleesch, dat aan de manschappen werd voorgezet, doch in plaats dat de socialisten aan de galg kwamen rees het verzet zoo hoog, dat het schip in handen der revolutionnairen kwam en koers zette naar Odessa, waar in die dagen een algemeene staking heerschte. Het aan wal brengen der gedcode matrozen had in Odessa geweldige volksdemonstraties tengevolge, die echter op de meest bloedige wijze door oe Kozakken onder drukt werden. Vrouwen en kinderen grijsaards en gebrekkigen werden niet gespaard Weliswaar opende de kruiser het vuur op de stad, doch deze schoten richtten r.iet veel schade aan. thans stoomde de Keizerlijke vloot op, om de kruiser Potemkin tot onderwerping te brengen. Het verzet was echter reeds zoo gegroeid, dat aan boord van alle schepen de bemanning weigerde tegen de Potemkin te vechten geen schot viel. De Potemkin voer naar Roemenië en werd daar geïnterneerd. Weliswaar was de groote opstand mislukt, doch het revolutionnaire zaad was uitgestrooid, dat later vruchten dragen zou aan het despotisme van de czaar werd een einde gemaakt. Deze geschiedenis: deopstandaanboord.de geestdriftige begroeting van de bemanning door de bevolking van Odessa, het moorddadig op treden der Keizerlijke kozakken tegen de weer- looze bevolking (zelfs konden een moedertje met een doodelijk gewond kind, een vrouw, die ztch beschermend over haar kindeke boog, als meende zij dit zoo tegen 't doodend lood te beschermen, de soldaten niet vermurwen), het bombardement der stad, enz. tverd op indruk wekkende wijze in beeld gebracht. In groote spanning werd het verloop der historie gevolgd Een zucht van verlichting moet veler borst zijn ontsnapt, toen het einde kwam en het licht in de zaal weer werd „aangeknipt". Het zal li niet verwonderen, dat op deze filmavond voor niet ieder toeschouwer een rus tige nacht is gevolgd. Zeer aangrijpend zijn de meeste tafereelen, uiterst natuurgetrouw is de krijg in zijn meest afzichtelijke vorm in deze •film in een scherp daglicht gesteld. De avond had een rustig verloop, van de strijd, die vermoedelijk velen in hun binnenste streden, trad weinig naar buiten. Over het ge heel heerschte een opmerkelijke stilte. Er is nauwelijks geapplaudisseerd. Aan het slot werd door de voorzitter dank gebracht voor de betoonde belangstelling en meegedeeld, dat de volgende maand opnieuw een filmavond zal worden georganiseerd. o— Te Oudeschild werd een vurige propaganda- rede gehouden door de heer Jef Last, boven genoemd, die ook als explicateur optrad. De dames Krugers en Vlas verleenden daar hun muzikale medewerking door viool en pianospel Er werd luide geapplaudisseerd. Sport. Texel I—Zeevogels I, 0—2. Men schrijft ons: Toen Zondag 4 Maart scheidsrechter Vlam die zeer goede leidde, om '2,15 de beide elftallen tusschen de lijnen floot, was er zeer veel publiek. Hij liet de beide cap tains tossen Gewonnen werd door Zee vogels, die verkozen met de zon in de rug te spelen. De „T"middvoor trapte af. Texel I was volledig, ook Zeevogels. Het was een mooie op en neer gaande wedstrijd. Alhoewel T nogal eens voor het Z-doel was, kon men de meerde heid niet in doelpunten uitdrukken, voor de rust maakte de Z uit een penalty het eenige doelpunt. Na de rust, toen T met de zon in de rug moest spelen, dacht men, dat er nu wel een paar puntjes zouden komen, maar hoewel er veel schoten op het Z-doel kwamen, mocht het niet gelukken de keeper, die het doel goed verdedigde, te passeeren. Op het laatste oogenblik maakte de T-keeper, die gedurende de geheele wedstrjjd goed werk leverde, door een effectba) het tweede doelpuntje voor de Z., zoodat T deze spannende wedstrijo, hoewei bijna geregeld in de meerderheid, verliezen moest met 0—2. Niettegenstaande deze nederlaag, was de wedstrijd door het mooie spel van beide partijen het aanzien wel waard en heeft het aanwezige publiek wel genoten. Oudesluis—Texel 11, 1—1. In deze wedstrijd werden ds puntjes broederlijk gedeeld en kwam Texel II met één puntje rijker naar Texel terug. Het zou een plezierige en kalme wedstrijd ge weest z(jn. 'n Ernstig ongeval, dat goed afliep. Zaterdag begaf onze plaatsgenoot de heer Bolr, lending Z.V.S., zich per flets van Oudeschild naar den Burg. Aan zijn rechter hand voerde hij een rijwiel met zich mee. Tusschen Burgzicht en ons dorp gekomen reed een vrachtauto hem achterop. De chauffeur gaf signalen de fietser week naar rechts zoo ver hij kon, maar duchtte geen gev ar, daar de weg geheel vrjj was. Plotseling werd btj door de cabine van de auto gegrepen en sloeg hij voorover tegen de grond. De auto reed door, doch opmerking verdient, dat de bestuurder mogelijk niets van het ongeval heeft ge merkt. De wielrijder werd aan een been ernstig gewond, eer hand werd gekneusd, de andere kwam er beter af, maar werd toch deerlijk ontveld. Met groote moeite slaagde hij er nog in per rijwiel den Burg te bereiken, waar geneeskundige hulp werd verleend. Wonder boven wonder had het ongeval geen grooter gevolgen. Welke auto de aanrijding heeft veroor zaakt is tot nog toe onbekend. De heer B is van meening, dat de wagen onvol doende ruimte heeft gelaten ja, vermoede lijk met de rechtorwielen op het fietspad reed. Een plichtsgetrouw werker. Gelijk we reeds schreven heeft d6 heer J. Huisman, meer dan 26 jaar op Texel bij Staatsboschbeheer werkzaam, Zaterdag 1.1. eervol ontslag bekomen en met pensioen de dienst verlaten. Ge kunt begrijpen, dat zijn collega's de hoofden bij elkaar staken en een plannetje beraamden om te bevorderen dat de 3e Maart 1928 bij Huisman in aangename herinnering zou voortleven. Wie op die dag 's avonds Huisman's woning binnen trad, zal daar behalve de heer A. Epe, boschwachter, het verdere personeel hebben aangetroffen. De heer Epe sprak er de scheidende werker toe met van oprechte waardeering getuigende woorden, hem daarbij vriendelijk dank brengende, voor het vele goeds, in 't belang der bebossching op Texel tot stand gebracht. Hij prees zijD' juiste plichtsgevoel, waardoor hij een ieder tot voo:beeld strekte, de schier pijnlijke nauwkeurigheid, waarmee hij steeds ge tracht heeft de hem opgedragen taak naar behooren te vervullen. De samenwerking met zijn collega .'was voortreffelijk, hetgeen die dag ook duidelijk tot uiting kwam. Als stoffelijk biijk van waardeering bood de heer Epe namens het personeel de heer Huisman een prachtige leuningstoel aan met de wensch, dat Lij nog vele jaren een welverdiende rust zou mogea genieten.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1928 | | pagina 2