GEVAARLIJK kan men verkoudheid meestal niet
VERLICHTING van deze onaangenaamheden vindt
II door het gebruik van Italiano, hetwelk U boven
dien nog doet genieten van den heerlijken smaak.
ASTHMA
De Toestand van de Zuivel-lndustrie
in Noordelijk Texel.
Plannen voor een Coöp. Zuivelfabriek.
Uw
¥oor Men die Sukkelen
Wm
EïpïïF
Texelsche Berichten
noemen, maar de verschijnselen zijn bijzonder on
aangenaam.
ITALIANO wordt verkocht in rollen a 10 ct. en
in speciale zakjes a 20 ct. per ons.
Engros bij J. F. v. LIESHOUT Alkmaar en Fa. JAC. VERFA1LLE den Helder.
Donderdagmorgen werd in het zaaltje
van de heer E. Wesjtdorp alhier door
een voorloopig comijté, bestaande uit de
heeren C.Stoepker, voorzitter, P. Mein-
dertsma, secretaris, C.Kuip, G. Leber en
G.W. van Santen, een vergadering be
legd van leveranciers aan zuivelfabriek
„De Samenwerking" met het doel de
mogelijkheid van het stichten eener
coöperatieve fabriek onder het oog te
zien.
De heer Dr. Schey, rijkszuivelconsulent,
van Hoorn, had welwillend gevolg gege
ven aan het verzoek van eenige veehou
ders om in deze bijeenkomst zijn meening
omtrent de huidige toestand op het ge
bied der zuivelbereiding in polder Eier-
uiteen te zetten.
De vergadering werd door ruim vijftig
belanghebbenden bijgewoond, onder wie
ook de eigenaars van de „Samenwer
king".
De heer C.Stoepker, die dr. Schey bij
de aanwezigen inleidde, heette allen wel
kom en sprak zijn tevredenheid uit over
de groote opkomst. Hij zeide hieruit op
te maken, dat allen het belangrijke der
te voeren besprekingen inzagen. Verder
sprak hij de hoop uit, dit de aanwezig
heid van de eigenaars der „Samenwer
king" geen aanleiding tot persoonlijk
heden zou worden, zooals de laatste
maal het geval was, hetgeen toch on
vruchtbaar is en nergens toe leidt. Hier
na gaf hij het woord aan dr. Schey,
wiens rede we aldus trachten weer te
geven
Er is mij gezegd, dat de voordracht,
die ik voor u hoop te houden, in de ad
vertentie is aangekondigd als: „Coöpe
ratie of speculatie". Die titel is niet door
m ij gekozen, Indien er aan mij gevraagd
was, hoe ik het onderwerp betiteld wil
de zien, zou ik opgegeven hebben: „De
toestand van de zuivelindustrie in noor
delijk Texel". Immers als rijksambte
naar meng ik mij niet in de strijd, wan
neer die twee bedrijfsvormen der zuivel
bereiding tegenover elkaar staan en bei
de hun taak goed vervullen. Een propa
gandist van de coöperatie door dik en
dun ben ik niet.
Maar er is door een aantal veehouders
aan mij gevraagd, om de toestand alhier
-die volgens hen onbevredigend, of lie
ver ongezond, is, objectief op te nemen
en mijn meening te zeggen, hoe daarin
verbetering gebracht zal kunnen worden.
Dit nu behoort zeer zeker tot mijn taak.
De verantwoordelijkheid, welke ik draag
heb ik ten volle gevoeld, en de reden,
waarom deze vergadering een dag is ver
steld, is danook geweest, dat ik eerst
tijd wilde hebben, om hier met verschil
lende personen te spreken, alvorens een
oordeel te vellen.
Er is zeker niemand onder de veehou
ders in deze streek, die zegt: „De toe
stand is hier goed, we zijn tevreden zoo
als de boeren, die aan De Hoop te de
Waal of aan De Samenwerking te den
Hoorn leveren". Er valt te verbeteren.
Wel heeft het noorden ook een fabriek,
„De Samenwerking", doch die naam is
thans als een verkeerd etiket op een
flesch.
Het melkveehoudersbedrijf moet van z'n
product zooveel mogelijk maken. Voor
heen geschiedde dit op de boerderij zelfy
voor zoover de melk voor de zuivelbe
reiding bestemd was. Maar de tijden zijn
veranderd. De zuivelbereiding is voor het
allergrootste gedeelte van de boerderij
af.De zuivelfabrieken namen de boer en
de boerin de taak uit handen. De particu
liere koopen de melk op contract tegen
een vaste prijs en dragen het risico. Er
is dan een zekere mate van speculatie,
immers de wereldprijs der boter, kaas en
andere melkproducten kan stijgen of dalen
In de laatste jaren wordt de prijs ook
wel bepaald in verband met de kaasprijs.
Ieder leverancier kan dan berekenen,
wat hij voor de melk ontvangen zal en
van speculatie is in mindere mate spra
ke.
Wanneer de particuliere fabriek goed
is ingericht, uit de melk haalt, wat er
in zit, dus goed werkt, geen onzeker
bestaan heeft, dan kan de toestand heel
goed zijn en de boer, die levert, tevreden.
In Friesland b.v. heeft men naast krach
tige coöperatieve fabrieken een belang
rijke particuliere industrie.
De coöperatieve zuivelfabriek deed haar
intrede een 40 jaar geleden en bleek
(en blijkt nog steeds) een zegen te zijn;.
Men vindt haar, met uitzondering van
Z.-Holl. en Utrecht, overal in ons land,
doch voor het allergrootste deel in N.-
Holland, waar nog maar weinig boeren
kaas wordt gemaakt Die Noordholl.
zuivelfabrieken werken goed.
De coöperatieve zuivelfabriek is een
voortzetting van het bedrijf op de boer
derij. Ze maakt van de leden het gemeen
schappelijk deel uit. Ze is even noodza
kelijk als de coöperatieve stroocartonfa-
briek, zooals we die in Groningen ken
nen, en evenals de coöperatieve suikerfa
briek. Van risico is geen sprake, milts
ze goed wordt opgezet en geleid.
Voor de boerderijen in noordelijk Texel
zal het gewenscht zijn ook melkvee te
houden, of althans daartoe in de gele
genheid te zijn. Maar dan moet men de
melk tegen een goede prijs kwijt kunnen.
Men moet dus een goedwerkende zuivel
fabriek hebben.
Die is er thans voor Eierland niet. Er
bestaat een toestand van onzekerheid, die
zoo gauw mogelijk moet plaats maken
voor een goede toestand.
Thans bestaat er gevaar voor verbrokke
ling :sommigen zullen hun toevlucht zoe
ken bij zuivelfabriek de Hoop te de Waal
maar dan wordt de toestand in het noor
delijk deel nog niet goed. Eierland moet
zijn eigen coöperatieve zuivelfabriek heb
ben. dit is naar mijn meening de eenige'
goede oplossing.
Coöperatie is een zeer practische ver-
eenigingsvormdat heeft de langdurige
praktijk bewezen. Behalve de leden,
kunnen ook de z.g. losse leveranciers
hun melk naar de fabriek brengen. De
eersten kunnen op de gang van zaken
invloed uitoefenen. Een voordeel is ver
der de opvoedende kracht, die van een
coöperatieve melkfabriek uitgaat. Ze kan
haar invloed aanwenden ten gunste van
de T.B.C.-bestrijding onder het vee, en
in het belang eener betere melkwinning.
Het liefst zou ik kunnen aanraden, de
Samenwerking over te nemen tegen de
prrijs, die ze waard is. Doch dan tegen
mijn gevoelen in. Immers: deze fabriek
is ondoelmatig ingericht. Ook door ver
bouwing zouden wij hier geen fabriek
bekomen, zooals die thans gebouwd wor
den. Men kan thans beschikken over de
ruime schat van ervaring over vele ja
ren en daarmee kan men zijn voor
deel doen Met de nieuwere inzichten zal
rekening moeten worden gehouden. Ook
moet op de Arbeidswet worden gelet.
In verband hiermee moet handenarbeid
zooveel mogelijk worden beperkt, ook
om de hoogere kosten waarmee deze
gepaard gaat. Bovenal moet men de be
schikking hebben over overvloedig en
deugdelijk water Daarom zal een even-
tueele fabriek op een met zorg geko
zen plaats worden gebouwd. In verband
met het autovervoer behoeft op een wat
grootere afstand naar de fabriek niet
zoo te worden gelet als vroeger.
Ik zie geen ander middel om tot een
bevredigende, goede toestand te komen.
Dit middel zal naar mijn overtuiging tot
de gewenschte toestand voeren. Ik hoop,
dat er een flink aantal belanghebbenden
is, dat de zaak flink aanpakt, omdat het
moet; zij zullen in de toekomst geprezen
worden, omdat zij voor noordelijk Texel
:een heilzame daad hebben verricht, en
gezorgd hebben, dat het een eigen zui
velfabriek heeft, eenvoudig en volgens de
eischen van de tijd ingericht.
Hiermee besloot dr. Schey zijn een
voudige, aan duidelijkheid niets te wen-
schen overlatende rede. Ze werd met
applaus beloond.
Op een vraag, welk resultaat de be
sprekingen met het bestuur der Coöp.
Zuivelfabriek te de Waal hadden afge
worpen, deelde de voorz. mee, dat het
verzoek, aan die fabriek melk te mogen
leveren, wel niet werd afgewezen, maar
toch met met toestemming was begroet.
Het bestuur voelt er eigenlijk niet veel
voor, en wel allerminst, wanneer uit
breiding van de pas verbouwde en naar
de eerste eischen ingerichte fabriek daar
door noodzakelijk zou worden. Hier, ver
volgde spr., staat de oprichting eener
Coöp. fabriek dus op de voorgrond. In
geen geval immers zal de Waal alle melk
kunnen ontvangen. De leveranciers aan
„de Samenwerking" zijn tot April ge
bonden. De ev. nieuwe fabriek zal dan
nog niet gereed kunnen zijn. In dit geval
zal er echter wel uitweg gevonden kun
nen worden.
De heer A.Garritsen vraagt naar de
vermoedelijke kosten eener nieuwe fa
briek, welke vraag dr. Schey moeilijk
zegt te kunnen beantwoorden. Wanneer
hij voor 600 koeien de bouwkosten op
60 a 70,000 gulden raamt, moet dit be
drag dus met alle voorbehoud worden
beschouwd. Bovendien heeft men dan
nog te redeneeren als volgt: per jaar
moet voor rente en afschrijing 10 pet.
worden berekend. Deze last drukt met
exploitatiekosten op de prijs van de melk.
Nemen we aan, dat van 600 koeien melk
wordt geleverd. De hoeveelheid melkkan
dan worden gesteld op 3500 K. G.
per koe per jaar en dus op 2100 dui
zend K.G. per jaar in totaal. Aldus drukt
slechts 0.3 ct. wegens rente en afschrij
ving op ieder K.G. melk.
De heer N.Dros stelde dr. Schey de
vraag, hoe het mogelijk was, dat de
Coöp. Zuivelfabriek op Terscheling, wel
ke t 100.000 moet hebben gekost, en
goed werd ingericht, slechts 4,5 cent uit
betaalde.
Dr. Schey gaf hiervan de volgende ver
klaring: Jaren geleden telde men op Ter
schelling drie kleine boterfabriekjes. Hij
adviseerde deze op te heffen en door een
coöp. boterfabriek te vervangen. Op kaas-
fabricatie wilde hij niet aansturen, daar
de melkwinning op Terschelling destijds
nogal te wenschen overliet. Evenwel is
door persoonlijke kwesties van de op
richting eener dergelijke fabriek niets ge
komen. Later zijn vanuit Friesland po
gingen gedaan om op het eiland een
coöp. boter- en k a a sfabriek te stichten.
De fabriek kwam er dr. Schey had
er nooit toe willen adviseeren en zat
al spoedig op zware lasten., daar haar
kaasproduct niet aan de verwachtingen
beantwoordde. Gevolgen: moeilijke jaren,
lage melkprijs.
Op de vraag van de heer B.Dros, of
het drinkwater ook invloed heeft op de
melk, deelde dr. Schey mede, dat de
dieren er zichtbaar onder kunnen lijden
en diarrhee kunnen krijgen, tengevolge
waarvan de melk kan worden besmet.
De heer Meindertsma merkte op, dat
volgens de controleur Veenstra de Eier-
landsche melk van vrij beste hoedanig
heid moet zijn.
Dr. Schey raadde de groote der fabriek
zoo juist mogelijk te bepalen.
Er moet gerekend kunnen worden op
alle veehouders in Eierland en rond de
Koog, 't Noorden behoort onder de Waal.
De heer H. Leber vroeg of geen fabriek
voor f 40.000 zou kunnen worden ge
bouwd, voor uitbreiding vatbaar.
Geruststellend legde dr. S. er toen de
nadruk op, dat men zich door het bedrag
van 60 duizend gld. niet moet laten af
schrikken, daar er geen aandeelen be
hoeven te worden genomen. Men treedt
toe als lid en draagt dan volledige aan->
sprakelijkheid. Op grond hiervan is de
coöperatie met haar koninklijk goedge-:
keurde statuten credietwaardig.
De heer A.Dros, Blandenberg, infor
meerde naar de toekomstige exploitatie
kosten en achtte genoemde 10 pet. ge
flatteerd.
Hierop gaf dr. S. te kennen, dat die
kosten niet hooger dan aan „de Hoop"
zullen zijn. Wat die 10 pet. betreft: ver
scheiden zuivelfabrieken noemen in haar
statuten slechts 2 pet. De fabriek moet
op een gezonde basis staan. Er is hier wel
eens meer voor de melk uitbetaald dan
de producten opbrachten. Dit is niet aan
te bevelen, (hilariteit.) Zal Eierland in
de toekomst geen koeien meer melken,
dan geen fabriek. Maar naar dr. S. van
met Verstopping of moeilijken, tragen
onregelmatigen Stoelgang zijn
Mijnhardt's Laxeertabletten
onmisbaar. Werken vlug zonder kramp
ot pijn. Bij Apothekers en Drogisten.
60 ct.
deskundige zijde was verzekerd, zal dit
niet het geval zijn.
Op de vraag van de voorz., of het in
Eierland meer en meer de kant van de
bollenteelt en de tuinbouw opgaat, werd
geen bevestigend antwoord gegeven.
Dr. Schey gaf op de vraag van de heer
H.Leber, of de geldschieter ten aanzien
van de aflossing ook voorwaarden zou
stellen, een ontkennend antwoord. EXe
algeheele aansprakelijkheid der leden is
voor hem genoeg.
De heer A.Dros noemde een hoeveel
heid melk van 3500 K. G. per koe per
jaar aan de ruime kant geraamd. Dit
deed de heer Roeper, de Vrijheid, op
merken, dat de hoeveelheid eerder te
laag is geraamd. Een zijner koeien gaf
in 300 dg. 5400 K.G. melk. Ook de voorz.
hield zich gaarne aan genoemde hoe
veelheid van 3500 K.G.
De heer P. de Wit gaf als zijn mee
ning te kennen, dat op heel Texel verge
leken bij de vaste wal voor de melk te
weinig wordt uitbetaald. De heer L.
Wetsteen noemde een verschil van 3
cent per L. en zei daarbij op het oog te
hebben de fabriek te Haringhuizen.
Dr. Schey legde er ten slotte nog eens
de nadruk op, dat uit de melk moet
worden gehaald wat er in zit, waarop
een der aanwezigen volgen liet, dat men
er nog aan toe kon voegen wat er niet
in zit, n.l. gort, daar genoegzaam bekend
is, dat de fabrikatie van karnemelk met
gort een zoet winstje oplevert. De fabriek
zou dus ook met een papketel moeten
worden uitgerust.
Hierna werden de aanwezigen in de
gelegenheid gesteld te teekenen een voor
loopig bindende verklaring, volgens wel
ke zij als lid der op te richten coöfi.
vereeniging wenschen toe te treden.
Staande de vergadering traden reeds
toe 24 veehouders, zijnde de eigenaa rs
van ruim 150 koeien.
Vervolgens werd deze zeer belangrijke
vergadering door de voorz. op de ge
bruikelijke wijze gesloten.
AKHER'*
Voorde lêoKst.
Auto-dienst den Burg - Ondescbild.
We maken er hen, die van de auto bus
dienst den Burg-Oudeschild gebris? K ma
ken, op attent, dat in den verv-o 'ge de
bus niet op ieder willekeurig p unt s toppen
zal tot het opnemen en uitla ten v< -n pas
sagiers. In de practijk heeft He oi iderne-
mer ervaren, dat aan een der gelijl ce „re
geling groote bezwaren zijn_ verl jonden.
Zoo is een geval bekwld w!aarin de bus-
auffeur op ^het ^raject Groent :plaats-
Sc nldeieind ac.utm aal werd uitgen.c odigd
reis wemelt16" 'gerieve vair hen> die de
.^chten mede te mal een. V< lortaan.
,,,'i nK* meer moge lijk z ijn, en
ln den Burg onderweG- uit shiitend
ot opnemen en uitlaten van pr- ssagiers
ge egenheid gegeven op deze dri e plaat
sen, door bordjes aangeduid:
i" weverstraat, hoek Wan woessV.
i' \a°-jT Zeevaartschool
3» Midden voor het blok ÏÜutswMiin-
De ondernemer roept de mi
in van het busrijdend publiek,
baat bij zal vinden. Aan te
steeds op de Groeneplaats in
dan is men steeds van een
verzekerd. Verder zal door d
in de hand worden gewe
bus steeds op tijd aan de pla
stemming arriveert.
gen.
«fewerking
dat er zelf
irevelen is
te stappen:
goed plekje
;ze regeling
rkt, dat de
ats van be-
V'V^OHF
vvi»0
Natuurlijk is het het beste dadcHqjc
Akkers Abdijsiroop te nemen, wanneer-
de eerste asthmatlsche verschijnselem
zooals: spoedig vermoeid zijnen hijgen,,
beginnende benauwdheden bij trappen-
klimmen enz. zich voordoen. Mem
voorkomt daarmee érger. Maar ook:
wanneer Uw kwaal reeds vergevor-
derd is, ook dan zult Gij van een ge
regeld gebruik van Akker'sAbdijsiroo p
oogenblikkelijk verlichting kunn to
ondervinden. Volg het voorbeeld v en
duizenden, die ééns aan ast' ma
leden en versterk Uw luchtv gen
en bevrijd hen van het stp-jj met
Per koker: £1.50, f 2.75, f 4.50
