V No 4317 Woensdag 3 April 1929 42steJaargang t Sproeten k >men vr>>eg in het Van week tot week Texelsche Berichten ABONNEMENTEN: ADVERTENTIÊN: Nederlands vijandschap? De kanalenkwestie, welke reeds zoolang de betrekkingen tusschen België en Ne derland dreigt te verslechteren, is nog steeds niet haar oplossing nabij. De „ge leerden" kunnen niet met elkaar tot over eenstemming komen, een verschijnsel, dat zich wel meermalen vertoont. Merkwaar dige woorden sprak onlangs oud-minis ter prof. Terlinden op een bijeenkomst van de nationalistische Ligue Maritime Beige. De man was met de gang van za ken allesbehalve content en aarzelde niet te verklaren, dat het zoo mis moest loo- pen. Hij voorspelde niet minder dan dat de machtige koopstad Antwerpen zoo tot een simpel rivierhaventje vervallen zou. Eerst zou de openbare meening in België maar eens moeten worden wakker ge schud en dan was de beste oplossing te vinden in een beroep op de groote mo gendheden. Aan het eind der bijeenkomst werd zonder hoofdelijke stemming een motie aangenomen, waarbij protest werd aangeteekend tegen de geest van vijand schap waarvan Nederland zou hebben doen blijken. Het is bedroevend. Denemarken: Geld voor oorlog of niet? Van Nederland naar Denemarken is slechts een stap. We richten ons nu dan eens naar het noorden, waar de ontwerp- begrooting van het liberale kabinet Mad- sen Mygdal door de Tweede Kamer met 52 tegen 4-5 stemmen verworpen werd. De aanleiding was gelegen in het feit, dat het kabinet, door Staunin^ genaamd „het reaktionairste bewind, dat Dene marken ooit kende", met eenzijdige ont wapening niets op heeft en hiervan in zijn begrooting op duidelijke wijze deed blijken. Thans heeft de regeering tegen eind April nieuwe verkiezingen uitgeschreven Mogelijk zullen de socialisten er garen bij spinnen en meer zetels in de Tweede Ka mer bemachtigen. Maar dat zij in de Eer ste Kamer de meerderheid zullen behalen ligt niet zoo voor de hand. We brengen in herinnering, dat het voormalig socialistisch bewind onder Stauning nationale ontwapening voorstel de, maar slechts in de Tweede Kamer met haar plannen succes had. Nu maar afwachten wat de laatste da gen van Grasmaand brengen zullen. Duitscliland: Herstel der gebroken groote coalitie. De politieke wagen gaat in Duitschland nog immer een sukkelgangetje. Men ziet er blijkbaar geen kans op het juiste pad te komen. Er zou een keus moeten wor den gedaan tusschen 1. het formeeren van een degelijke groote coalitie als een ste vige basis voor een vruchtbare politieke arbeid; 2. het ontbinden van de Rijksdag; 3. het scheppen eener dictatuur. Of men een republiek zoo maar in een dictator- dom zal kunnen omzetten, is aan groote twijfel onderhevig. Bovendien zal men zich eerst eens willen spiegelen aan Italië, aan Spanje en andere landen, waar een oppermachtig dictator de lakens en klap pen uitdeelt. Neen deskundigen en in wijden verwachten van herstel van de groote coalitie de beste resultaten. De moeilijkheid is thans „slechts" de diverse bewindhebbers van de noodzakelijkheid daarvan te overtuigen. Prime's afscheid. Van Spanje gesproken. Primo de Ri vera, de '„alleenheerscher" van het rijk aan de overkant der Pyrenneeën, heeft deze week te kennen gegeven, dat hij van zijn dictatorgestoelte afstappen wik Zijn gezondheidstoestand zou niet in orde z:in en hem reden geven zijn hooge functie op te geven. Het zal de lezer niet ver- Ter gelegenheid van de Olie-Vrede. De strijd tusschen de Engelsch-Amerikaansche petroleuin-industrie ter eene en die van Sovjet-Rusland ter andere zijde is onlangs, beëndigd. Te dier gelegenheid beelden we hier voor onze lezers af een reeks boortorens en oliereservoirs te Ba ku, gelegen in het centrum der Russische petroleumindustrie. wonderen, dat men zich heeft afgevraagd, of er niet wat anders achter school. U zult zich herinneren, dat we onlangs mel ding moesten maken van opstanden in verscheiden plaatsen in het land, waaruit al duidelijk sprak de geest van ontevre denheid, welke zoetjesaan jegens Primo merkbaar werd. We wezen reeds op Pri- mo's wankele positie en geenszins ver raste ons zijn mededeeling, dat hij afstand wenscht te doen van zijn dictatorschap. Het werd hem te warm onder de voe ten. Hij kiest de wijste partij. Van dit en van dat. Mexico is nog niet tot rust gekomen, maar naar we lezen zal de regeering er toch wel in slagen de toestand meester te worden. Zij heeft die der Ver. Staten op haar hand. We denken hierbij onwille keurig aan de petroleumschatten van het Mexicaansche Rijk, waarbij de Ver. Staten belang zouden hebben. En u weet „om den wille van de (olie)smeer China is er slechter aan toe. Daar vlie gen Nanking, het centrum der nation, re geering en Hankou, elkaar in de haren (in de „strengels" op z'n Chineesch!) Ook in liet Noorden schijnt liet niet pluis en zoo laait de revolutievlam aan alle kanten van liet Rijk van het Midden weer op, na zeventien jaren lang aan oproer en de gevolgen daarvan, zooals moord, brand en hongersnood ten prooi te zijn geweest. Ge zult het toegeven, na liet lezen van deze nuchtere regelen: de wereld geeft nog een droevig beeld en wendt en keert zich, alsof zij zich van een drukkende last bevrijden wil. Het schijnt haar echter aan de noodige kracht daartoe te ontbre ken. Nochtans laat mij niet los de ge dachte „De zachte krachten zullen win nen in het eind." Q.J.D. Vraagt pepermunt de origineele. Engros bij J. F. v. LIESHOUT Alkmaar en Fa. JAC. VERFA1LLE den Helder. Ons Texelsch dialect. V. „Het is maar eens een aardigheidje", schrijft een lezer, die ons met het vol gend briefje vereert: An de drukkeree van de 1 esselsche krant. Waarde Duunker! Ik hew welderis hoort, dat je nag al van Tesselsche uutsprake hout. Zoo docht ik zei ik er okkeris een paar opschrieven. je zei meugelijk wel bee je zelf segge, hee hout me voor de gek, en wil me be- sjocgelen. Dat ben ik aars niet geweun, en ik denk, je neemt het wel an ok, as ik je seg, dat ik guster en eereguster van van al die tied nag niks aars eete hew as stieve ries mit butter en suker. Het is wel 'n butengewcun kossie erg flccuw, maar deer selle we nou maar niet opkom- me. As een mensch sien lief nag vol krigt, dan magge we nag niet teuge sput- tere, as we maar tevrede benne destin. Nou, gedag hoor, van je abonné D. n.b. de Koog. o Onnoodig te zeggen, dat wij al zulke ontboezemingen in Texelsch dialect hoogelijk waardeeren. We hopen dan ook van harte, dat het goede voorbeeld van onze vriend D. navolging zal vinden. Inmiddels bereiken ons nog steeds brief jes en briefkaarten, die wij als even zoo veel bewijzen van instemming met dit rubriekje meenen te moeten aanmerken. Persoonlijk hebben we ons altijd biezon- den voor „woorden", hun afkomst, vor men en gebruik, kortom vóór hun meer malen belangwekkende geschiedenis ge ïnteresseerd. Vandaar dat -ieder briefje, hoe gering ook, ons altijd welkom is. o— Mogen we deze woorden weer eens aan de welwillende critiek onzer Texelsche lezers onderwerpen Sjaggelen, treuzelen; besjoegelen, be dotten; stiefels, schoenen; toeten, laarzen; kreeuwen, de boel onderste boven halen; fleeken, handen; krochen, zwaar en veel hoesten; koolwanues, speciaal gerecht met kool, uien, spek, kruiden, enz.; hooi- bejouw, hooibouw; zoo mierum, zoo ma- rum, dientengevolge. Aangemerkt wordt: „te vriend spreken", uit het e.erste lijstje, moet zijn „vriend spreken". Wij kunnen er geen bezwaar tegen maken; alleen moet ons de opmer king van het hart, dat we in „Brieven over Texel" van Pieter van Cuyck, da- teerendc van 1739 toch „te vriend spre ken" hebben aangetroffen. „Blissen", zoo verbetert een ander le zer, beteekènl niet opstapelen van hout, maar „aanstoken, opporren van vuur", vnl. van ruigte. In verband hiermee zou den we in „Meierblis" hebben te lezen: een vuur te eere van Mei van ruigte en ander waardeloos goed gestookt. Goffen, knikkerspel, waarbij de knik kers met de wijsvinger een duwtje wor den gegeven in de richting van een kuil tje, waarin ze terecht moeten komen; wan neer de vinger te lang achter de knikker meegaat naar het kuiltje, zoodat de kans, dat de knikker er voorbij rollen zal veel geringer wordt, wordt van „guven" ge sproken; dit is niet geoorloofd. Moeten de knikkers in een kuiltje ge worpen worden, dan heet het „stossen". „Piesnorren" heet het spel, waarbij knik' kers op een rij worden geplaatst^ „ko ten" is de naam van het spel, waarbij de knikkers van 1 of 2 steenen geschoten (gepikt) moesten worden, maar dat ook wel* met centen werd gespeeld. Van „sugen" spreekt men bijj Ipuk-sta- vast, wanneer de „hok" hij het springen in de knieën doorzakt. o— Ten slotte willen we het woord „kro chen", veel en zwaar hoesten, nog eens onder de loupe nemen: De Ncderi. taal kent het woord „kruchen", zuchten, kreu nen, klagen. Met iets gewijzigde spelling treffen we dit woord in die beteekenis aan in Green wood's „Boere Pinxtervreugd": „Een oude man, die vast steunde en kreunde, En op een bank reeds zat te krugchen". Kiliaan, die zich op liet gebied der woorafleidkunde zeer verdienstelijk maak te, spelde het woord aldus: krochen. lil lectuur komen we liet ook wel tegen als crochcn, h.v. in „Faems Weergalm" van De Bic: (zij weten) „soo te crochen, oft dat sy soo moesten sterven". Bij Fulda is kruchen zuchten, hij Strodt- mann kröchen hoesten. Van oude lieden, hij Huppel kröchehi sterk hoesten. Hiermee komen we op bekend terrein. Het Vlaainsche kreucheletj, dat veel hoesten beteekent, kan eveneens met krochen in verband worden gebracht. „Het Klein Tooneel." Zaterdagavond gaf het „Klein Too neel" een uitvoering in de „Zeven Provin ciën". De zaal was niet zoo goed bezet, als wc bij een uitvoering van dit gezel schap gewoon zijn, doch de verdiensten zijn tegenwoordig niet al te ruim, wat er zeker wel invloed op uitoefent. Opgevoerd werd het tooneelspel in drie bedrijven „Hun Kind" van Jan Grpsfeld. Het stuk stelt nogal hooge eischen aan de spelers, hoewel er natuurlijk altijd wel wat aan te merken is, werd er over 't algemeen goed gespeeld. Het stuk brengt ons in kennis met van Holmen (Jb.Pool), een fabrikant met con servatieve ideeën, die een zoon Cor heeft (C.Bakker), ook in de zaak, met zeer de mocratische gevoelens. Deze onderhoudt zeer intieme betrekkingen met een meisje uit de arbeidersstand, een kind wordt ge- geboren, docli daar dit alles voor zijn va der verborgen moet blijven, sterft liet meisje van verdriet. Het kind wordt hij haar moeder grootgebracht. Cor zorgt in stilte voor alles en bezoekt zijn kind iedere Maandagavond. De fabrikant raakt in geldverlegenheid en wil zijn zoon laten huwen met Jeanne (Mcj. T.Boon-Kalis), een zeer gefortuneerd meisje, om zoo doende z'n zaak gaande te houden. Jean ne houdt veel van Cor, hij echter niet van haar, doch Cor zwicht en offert zich voor zijn vader op. Hij durft haar van zijn kind niet te vertellen, zoodat' tusschen haar en hem een eenigszins gedwongen verhouding bestaat. Jeanne heeft een blinde broer Henk (J.Visman), die deze verhouding voelt, en er onder lijdt. Hij tracht hierin verbetering te brengen. De fabrikant heeft nog een dochter Tilly, (mej. G.Bakker), die de blinde Henk zeer genegen is. Verder treedt op Franken (P. Dogger), onder-directeur, die van Holmen als man voor zijn dochter Tilly heeft be stemd en door hem als spion wordt ge bruikt om de gangen van Cor na te gaan. Als van Holmen zijn zoon een verwijt maakt, dat hij zijn vrouw verwaarloost, komt het tot een uitbarsting en vertelt hij zijn vader van zijn kind, wat door Je anne, die toevallig achter de tuindeuren staat gehoord wordt. Zij laat hem later merken, dat zij van het bestaan van het kind weet en zoo is tusschen hen het ijs gebroken. Als Cor jegens Henk zinspeelt op de liefde van Tilly voor hem, zegt hij, dat het wei haar medelijden zal zijn met zijn blindheid. Van Holmen, die nog steeds Franken aan zijn dochter wil kop pelen, doch de genegenheid van Tilly voor Henk bemerkt, verwijt de blinde zijn toegeven aan zijn genegenheid, wat zulk een heftige scène veroorzaakt, dat Henk bewusteloos neervalt. Van dat oogenblik staat echter het besluit van Tilly vast om niet met Franken te huwen. Als Franken dan ook later gestuurd wordt door vni Holmen om de hand van Tilly te vragen, geeft zij hem in het bijzijn van TEXELSCHE COURANT DEN BURG: 50 ct per drie Maanden. Franco p. post door geheel Nederland 75 ct p. 3 maanden Losse nummers: 3 ct DE TEXELSCHE COURANT VERSCHIJNT WOENSDAG- EN ZATERDAGMORGEN UITGAVE:N.V,v/h LANGEVELD&DE ROOIJ DEN BURG OP TEXEL Van 1-5 regels: 50 ct Iedere regel meer: 10 ct. Dezelfdo advertentie 4 maal geplaatst wordt 3 maal borekend. Bij abonnement lagere regolprljs. ADVERTENTIÊN MOETEN DAAGS VOOR 'T VERSCHIJNEN 4 UUR NAM. IN ONS BEZIT ZIJN TELEFOON: N°.11 POSTGIRO: N°. 652 li POSTBUS: N°. 11 voorjaar, koop tijdig een pot Spmtol. RlJ a,,t* Drogisten. Zaterdagavond. OUDESCH1LD.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1929 | | pagina 1