V
No 4317
Woensdag 3 April 1929
42steJaargang
t
Sproeten k >men vr>>eg in het
Van week tot week
Texelsche Berichten
ABONNEMENTEN:
ADVERTENTIÊN:
Nederlands vijandschap?
De kanalenkwestie, welke reeds zoolang
de betrekkingen tusschen België en Ne
derland dreigt te verslechteren, is nog
steeds niet haar oplossing nabij. De „ge
leerden" kunnen niet met elkaar tot over
eenstemming komen, een verschijnsel, dat
zich wel meermalen vertoont. Merkwaar
dige woorden sprak onlangs oud-minis
ter prof. Terlinden op een bijeenkomst
van de nationalistische Ligue Maritime
Beige. De man was met de gang van za
ken allesbehalve content en aarzelde niet
te verklaren, dat het zoo mis moest loo-
pen. Hij voorspelde niet minder dan dat
de machtige koopstad Antwerpen zoo tot
een simpel rivierhaventje vervallen zou.
Eerst zou de openbare meening in België
maar eens moeten worden wakker ge
schud en dan was de beste oplossing te
vinden in een beroep op de groote mo
gendheden. Aan het eind der bijeenkomst
werd zonder hoofdelijke stemming een
motie aangenomen, waarbij protest werd
aangeteekend tegen de geest van vijand
schap waarvan Nederland zou hebben
doen blijken.
Het is bedroevend.
Denemarken: Geld voor oorlog of niet?
Van Nederland naar Denemarken is
slechts een stap. We richten ons nu dan
eens naar het noorden, waar de ontwerp-
begrooting van het liberale kabinet Mad-
sen Mygdal door de Tweede Kamer met
52 tegen 4-5 stemmen verworpen werd.
De aanleiding was gelegen in het feit,
dat het kabinet, door Staunin^ genaamd
„het reaktionairste bewind, dat Dene
marken ooit kende", met eenzijdige ont
wapening niets op heeft en hiervan in
zijn begrooting op duidelijke wijze deed
blijken.
Thans heeft de regeering tegen eind
April nieuwe verkiezingen uitgeschreven
Mogelijk zullen de socialisten er garen bij
spinnen en meer zetels in de Tweede Ka
mer bemachtigen. Maar dat zij in de Eer
ste Kamer de meerderheid zullen behalen
ligt niet zoo voor de hand.
We brengen in herinnering, dat het
voormalig socialistisch bewind onder
Stauning nationale ontwapening voorstel
de, maar slechts in de Tweede Kamer met
haar plannen succes had.
Nu maar afwachten wat de laatste da
gen van Grasmaand brengen zullen.
Duitscliland: Herstel der gebroken groote
coalitie.
De politieke wagen gaat in Duitschland
nog immer een sukkelgangetje. Men ziet
er blijkbaar geen kans op het juiste pad
te komen. Er zou een keus moeten wor
den gedaan tusschen 1. het formeeren van
een degelijke groote coalitie als een ste
vige basis voor een vruchtbare politieke
arbeid; 2. het ontbinden van de Rijksdag;
3. het scheppen eener dictatuur. Of men
een republiek zoo maar in een dictator-
dom zal kunnen omzetten, is aan groote
twijfel onderhevig. Bovendien zal men
zich eerst eens willen spiegelen aan Italië,
aan Spanje en andere landen, waar een
oppermachtig dictator de lakens en klap
pen uitdeelt. Neen deskundigen en in
wijden verwachten van herstel van de
groote coalitie de beste resultaten. De
moeilijkheid is thans „slechts" de diverse
bewindhebbers van de noodzakelijkheid
daarvan te overtuigen.
Prime's afscheid.
Van Spanje gesproken. Primo de Ri
vera, de '„alleenheerscher" van het rijk
aan de overkant der Pyrenneeën, heeft
deze week te kennen gegeven, dat hij van
zijn dictatorgestoelte afstappen wik Zijn
gezondheidstoestand zou niet in orde z:in
en hem reden geven zijn hooge functie
op te geven. Het zal de lezer niet ver-
Ter gelegenheid van de Olie-Vrede.
De strijd tusschen de Engelsch-Amerikaansche petroleuin-industrie ter eene en
die van Sovjet-Rusland ter andere zijde is onlangs, beëndigd. Te dier gelegenheid
beelden we hier voor onze lezers af een reeks boortorens en oliereservoirs te Ba
ku, gelegen in het centrum der Russische petroleumindustrie.
wonderen, dat men zich heeft afgevraagd,
of er niet wat anders achter school. U
zult zich herinneren, dat we onlangs mel
ding moesten maken van opstanden in
verscheiden plaatsen in het land, waaruit
al duidelijk sprak de geest van ontevre
denheid, welke zoetjesaan jegens Primo
merkbaar werd. We wezen reeds op Pri-
mo's wankele positie en geenszins ver
raste ons zijn mededeeling, dat hij afstand
wenscht te doen van zijn dictatorschap.
Het werd hem te warm onder de voe
ten. Hij kiest de wijste partij.
Van dit en van dat.
Mexico is nog niet tot rust gekomen,
maar naar we lezen zal de regeering er
toch wel in slagen de toestand meester te
worden. Zij heeft die der Ver. Staten op
haar hand. We denken hierbij onwille
keurig aan de petroleumschatten van het
Mexicaansche Rijk, waarbij de Ver. Staten
belang zouden hebben. En u weet „om
den wille van de (olie)smeer
China is er slechter aan toe. Daar vlie
gen Nanking, het centrum der nation, re
geering en Hankou, elkaar in de haren
(in de „strengels" op z'n Chineesch!)
Ook in liet Noorden schijnt liet niet pluis
en zoo laait de revolutievlam aan alle
kanten van liet Rijk van het Midden weer
op, na zeventien jaren lang aan oproer
en de gevolgen daarvan, zooals moord,
brand en hongersnood ten prooi te zijn
geweest.
Ge zult het toegeven, na liet lezen van
deze nuchtere regelen: de wereld geeft
nog een droevig beeld en wendt en keert
zich, alsof zij zich van een drukkende
last bevrijden wil. Het schijnt haar echter
aan de noodige kracht daartoe te ontbre
ken. Nochtans laat mij niet los de ge
dachte „De zachte krachten zullen win
nen in het eind." Q.J.D.
Vraagt pepermunt
de origineele.
Engros bij J. F. v. LIESHOUT Alkmaar
en Fa. JAC. VERFA1LLE den Helder.
Ons Texelsch dialect.
V.
„Het is maar eens een aardigheidje",
schrijft een lezer, die ons met het vol
gend briefje vereert:
An de drukkeree van de 1 esselsche
krant.
Waarde Duunker!
Ik hew welderis hoort, dat je nag al van
Tesselsche uutsprake hout. Zoo docht ik
zei ik er okkeris een paar opschrieven.
je zei meugelijk wel bee je zelf segge,
hee hout me voor de gek, en wil me be-
sjocgelen. Dat ben ik aars niet geweun,
en ik denk, je neemt het wel an ok, as
ik je seg, dat ik guster en eereguster van
van al die tied nag niks aars eete hew
as stieve ries mit butter en suker. Het is
wel 'n butengewcun kossie erg flccuw,
maar deer selle we nou maar niet opkom-
me. As een mensch sien lief nag vol
krigt, dan magge we nag niet teuge sput-
tere, as we maar tevrede benne destin.
Nou, gedag hoor, van je
abonné
D. n.b. de Koog.
o
Onnoodig te zeggen, dat wij al zulke
ontboezemingen in Texelsch dialect
hoogelijk waardeeren. We hopen dan
ook van harte, dat het goede voorbeeld
van onze vriend D. navolging zal vinden.
Inmiddels bereiken ons nog steeds brief
jes en briefkaarten, die wij als even zoo
veel bewijzen van instemming met dit
rubriekje meenen te moeten aanmerken.
Persoonlijk hebben we ons altijd biezon-
den voor „woorden", hun afkomst, vor
men en gebruik, kortom vóór hun meer
malen belangwekkende geschiedenis ge
ïnteresseerd. Vandaar dat -ieder briefje,
hoe gering ook, ons altijd welkom is.
o—
Mogen we deze woorden weer eens aan
de welwillende critiek onzer Texelsche
lezers onderwerpen
Sjaggelen, treuzelen; besjoegelen, be
dotten; stiefels, schoenen; toeten, laarzen;
kreeuwen, de boel onderste boven halen;
fleeken, handen; krochen, zwaar en veel
hoesten; koolwanues, speciaal gerecht
met kool, uien, spek, kruiden, enz.; hooi-
bejouw, hooibouw; zoo mierum, zoo ma-
rum, dientengevolge.
Aangemerkt wordt: „te vriend spreken",
uit het e.erste lijstje, moet zijn „vriend
spreken". Wij kunnen er geen bezwaar
tegen maken; alleen moet ons de opmer
king van het hart, dat we in „Brieven
over Texel" van Pieter van Cuyck, da-
teerendc van 1739 toch „te vriend spre
ken" hebben aangetroffen.
„Blissen", zoo verbetert een ander le
zer, beteekènl niet opstapelen van hout,
maar „aanstoken, opporren van vuur",
vnl. van ruigte. In verband hiermee zou
den we in „Meierblis" hebben te lezen:
een vuur te eere van Mei van ruigte en
ander waardeloos goed gestookt.
Goffen, knikkerspel, waarbij de knik
kers met de wijsvinger een duwtje wor
den gegeven in de richting van een kuil
tje, waarin ze terecht moeten komen; wan
neer de vinger te lang achter de knikker
meegaat naar het kuiltje, zoodat de kans,
dat de knikker er voorbij rollen zal veel
geringer wordt, wordt van „guven" ge
sproken; dit is niet geoorloofd.
Moeten de knikkers in een kuiltje ge
worpen worden, dan heet het „stossen".
„Piesnorren" heet het spel, waarbij knik'
kers op een rij worden geplaatst^ „ko
ten" is de naam van het spel, waarbij de
knikkers van 1 of 2 steenen geschoten
(gepikt) moesten worden, maar dat ook
wel* met centen werd gespeeld.
Van „sugen" spreekt men bijj Ipuk-sta-
vast, wanneer de „hok" hij het springen
in de knieën doorzakt.
o—
Ten slotte willen we het woord „kro
chen", veel en zwaar hoesten, nog eens
onder de loupe nemen: De Ncderi. taal
kent het woord „kruchen", zuchten, kreu
nen, klagen.
Met iets gewijzigde spelling treffen we
dit woord in die beteekenis aan in Green
wood's „Boere Pinxtervreugd":
„Een oude man, die vast steunde en
kreunde,
En op een bank reeds zat te krugchen".
Kiliaan, die zich op liet gebied der
woorafleidkunde zeer verdienstelijk maak
te, spelde het woord aldus: krochen. lil
lectuur komen we liet ook wel tegen als
crochcn, h.v. in „Faems Weergalm" van
De Bic: (zij weten) „soo te crochen, oft
dat sy soo moesten sterven".
Bij Fulda is kruchen zuchten, hij Strodt-
mann kröchen hoesten. Van oude lieden,
hij Huppel kröchehi sterk hoesten.
Hiermee komen we op bekend terrein. Het
Vlaainsche kreucheletj, dat veel hoesten
beteekent, kan eveneens met krochen in
verband worden gebracht.
„Het Klein Tooneel."
Zaterdagavond gaf het „Klein Too
neel" een uitvoering in de „Zeven Provin
ciën". De zaal was niet zoo goed bezet,
als wc bij een uitvoering van dit gezel
schap gewoon zijn, doch de verdiensten
zijn tegenwoordig niet al te ruim, wat er
zeker wel invloed op uitoefent. Opgevoerd
werd het tooneelspel in drie bedrijven
„Hun Kind" van Jan Grpsfeld. Het stuk
stelt nogal hooge eischen aan de spelers,
hoewel er natuurlijk altijd wel wat aan te
merken is, werd er over 't algemeen goed
gespeeld.
Het stuk brengt ons in kennis met van
Holmen (Jb.Pool), een fabrikant met con
servatieve ideeën, die een zoon Cor heeft
(C.Bakker), ook in de zaak, met zeer de
mocratische gevoelens. Deze onderhoudt
zeer intieme betrekkingen met een meisje
uit de arbeidersstand, een kind wordt ge-
geboren, docli daar dit alles voor zijn va
der verborgen moet blijven, sterft liet
meisje van verdriet. Het kind wordt hij
haar moeder grootgebracht. Cor zorgt in
stilte voor alles en bezoekt zijn kind iedere
Maandagavond. De fabrikant raakt in
geldverlegenheid en wil zijn zoon laten
huwen met Jeanne (Mcj. T.Boon-Kalis),
een zeer gefortuneerd meisje, om zoo
doende z'n zaak gaande te houden. Jean
ne houdt veel van Cor, hij echter niet
van haar, doch Cor zwicht en offert zich
voor zijn vader op. Hij durft haar van zijn
kind niet te vertellen, zoodat' tusschen
haar en hem een eenigszins gedwongen
verhouding bestaat. Jeanne heeft een
blinde broer Henk (J.Visman), die deze
verhouding voelt, en er onder lijdt. Hij
tracht hierin verbetering te brengen. De
fabrikant heeft nog een dochter Tilly,
(mej. G.Bakker), die de blinde Henk zeer
genegen is. Verder treedt op Franken (P.
Dogger), onder-directeur, die van Holmen
als man voor zijn dochter Tilly heeft be
stemd en door hem als spion wordt ge
bruikt om de gangen van Cor na te gaan.
Als van Holmen zijn zoon een verwijt
maakt, dat hij zijn vrouw verwaarloost,
komt het tot een uitbarsting en vertelt
hij zijn vader van zijn kind, wat door Je
anne, die toevallig achter de tuindeuren
staat gehoord wordt. Zij laat hem later
merken, dat zij van het bestaan van het
kind weet en zoo is tusschen hen het ijs
gebroken. Als Cor jegens Henk zinspeelt
op de liefde van Tilly voor hem, zegt hij,
dat het wei haar medelijden zal zijn met
zijn blindheid. Van Holmen, die nog
steeds Franken aan zijn dochter wil kop
pelen, doch de genegenheid van Tilly
voor Henk bemerkt, verwijt de blinde zijn
toegeven aan zijn genegenheid, wat
zulk een heftige scène veroorzaakt, dat
Henk bewusteloos neervalt. Van dat
oogenblik staat echter het besluit van
Tilly vast om niet met Franken te huwen.
Als Franken dan ook later gestuurd wordt
door vni Holmen om de hand van Tilly
te vragen, geeft zij hem in het bijzijn van
TEXELSCHE COURANT
DEN BURG: 50 ct per drie Maanden.
Franco p. post door geheel Nederland 75 ct p. 3 maanden
Losse nummers: 3 ct
DE TEXELSCHE COURANT VERSCHIJNT
WOENSDAG- EN ZATERDAGMORGEN
UITGAVE:N.V,v/h LANGEVELD&DE ROOIJ DEN BURG OP TEXEL
Van 1-5 regels: 50 ct Iedere regel meer: 10 ct.
Dezelfdo advertentie 4 maal geplaatst wordt 3 maal borekend.
Bij abonnement lagere regolprljs.
ADVERTENTIÊN
MOETEN DAAGS VOOR 'T VERSCHIJNEN
4 UUR NAM. IN ONS BEZIT ZIJN
TELEFOON: N°.11 POSTGIRO: N°. 652 li POSTBUS: N°. 11
voorjaar, koop tijdig een pot
Spmtol. RlJ a,,t* Drogisten.
Zaterdagavond.
OUDESCH1LD.