C. v. TRIET
Spoorstr. 126, den Helder
Tel. 370.
No 4422
Zaterdag 26 April 1930
43s1" Jaargang
H EEREN-BAAI
EERSTE BLAD.
Voor de Zondag.
Voor hoofd en hart.
Texelsche Berichten
Onze Heerenkleeding voldoet
aan de hoogste eisch.
Met paardenhaar bewerkt.
ABONNEMENTEN:
UITGAVE:N.V,v/h LANGEVELD&DE ROOIJ U DEN BURG OP TEXEL
ADVERTENTIÊN:
TELEFOON: N°.11 POSTGIRO: N°. 652 POSTBUS: N°. 11
De weg naar het succes.
Er is geen tusschenweg.
Over Opvoeding.
(Slot.)
Wij moeten ons aanwennen iedereen te
eeren voor hetgeen hij presteert. Ik heb
net zooveel respect voor een jonge arbei
der, die een machine nauwkeurig kan af
stellen, als voor een chirurg, die een
dubbele beenbreuk kan behandelen. Aldus
Charles M. Schwab, de president van de
Amerikaansche staaltrust, in ,,Tien ge
boden van bet succes". Zij hebben beiden
hun taak goed onder de knie. Ik heb zit
ting in de financieele commissie van drie
universiteiten: de Cornell-, de Le High en
de Pennsylvania-universiteit. Op de ver
gaderingen heb ik twaalf jaar lang in de
zelfde zin gepreekt, in korte woorden:
„Als zakenman zal ik u in het kort mijn
meening zeggen. Zelf heb ik nooit de
voordeden van een universitaire opleiding
gehad. Doch ik zou het ook voor alle stu
denten van groot belang achten, wanneer
zij konden begrijpen, dat zij met of zon
der graad geen haar beter zijn dan de
werklieden, die in een fabriek arbeiden.
Degeen, die afgestudeerd is, beheerscht'n
bepaald vak en is in staat een zekere taak
te vervullen, terwijl een fabrieksarbeider
ook een bepaald vak beheerscht en ook in
staat is een zekere taak te vervullen. In de
samenleving maakt bet beusch zooveel
verschil niet uit, wat de een en wat de
ander presteert. De productie van beiden
is nuttig en noodig. Een oprecht demo
cratisch gevoel dient bet economische le
ven te beheerschen. Wie daar niet van
doordrongen kan worden, moet onvermij
delijk schipbreuk lijden.
Ik heb evenveel respect voor een werk
man, die iets maakt, dat ik niet zou kun
nen maken, als hij respect beeft voor
mij, die weer dingen doet, die hij njet
zou klaarspelen. Van dit democratische
begrip moeten de jongelui, die aan onze
Universiteit komen studeeren, doordron
gen worden.
Dit standpunt besluit Mr. Schwab
heb ik verdedigd, niet alleen tijdens de
oorlog, maar reeds lang vóór de oorlog.
Ik heb al die jaren lang verkondigd, dat
de nuttigste staatsburgers diegenen zijn,
welke nieuwe mogelijkheden scheppen,
nieuwe industrieën ontwikkelen, nieuwe
welvaartsbronnen aanboren, waardoor
duizenden constructieve arbeid kunnen
krijgen tegen een belooning, die hen in
staat stelt met hun gezinnen een redelijke
graad van welstand te bereiken.
Zondag, 27 April 1930.
ZOND AO.
Een verbeven ziel zoekt in het leven
het grootste niet, maar legt het er in.
S c h i 1 le r.
MAANDAG.
Het is beter in vrede op de grond te
slapen, dan met een bezwaard hart in een
bed.
DINSDAG.
De grooten der aarde moesten minder
luid spreken. Zij zijn immers zeker toch
altijd gehoord te worden.
WOENSDAG.
Vele menschen zijn als de brandnetels.
Behandelt men ze voorzichtig, dan bran
den ze, doch pakt men ze flink aan, dan
zijn ze onschadelijk.
DONDERDAG.
Houdt de lieflijke herinneringen met
beide handen vast. Zij zijn de beste hel
pers en weten het best te troosten, als
donkere dagen komen.
VRIJDAG.
Wat weg is, zij niet weg; 't verleden
reikt zooveel ons toe, dat nog ten zegen
zijn kan voor onze toekomst.
ZATERDAG.
Geboorte is goed, maar opvoeding is
beier.
Schotsch spreekwoord
ECHTE FRIESCHB
ZO-50 ct per ons
UIT TEXELS VERLEDEN.
Door S. M. v. d. GALIËN.
DE SOMMELTJESBERG.
Enkele weken geleden was een onzer
geachte Texelaars zoo welwillend er ons
op te wijzen, dat de door ons genoemde
Sommeltjesberg bij niemand bekend was.
Zulks bevreemdde ons, omdat hieraan
toch een echt stukje oud-Texelsche ge
schiedenis verbonden zit en ook de Som
meltjesberg nog niet zoo verschrikkelijk
lang geleden verdwenen is. In 150 jaar
tijd raakt zooiets toch niet in het vergeet
boek en dus zal 'bovengenoemde vriend
wel wat overdreven hebben en zullen
er hier of daar nog wel zijn, die iets
van de Sommeltjesberg afweteji. In allen
gevalle lijkt ons dit onderwerp belang
rijk genoeg toe, om er iets langeir bij stil
te staan. Mochten er inmiddels wezem,
die meenen ons met opmerkingen en in
lichtingen te kunnen dienen, ook over
andere onderwerpen wanneer het maar
over Texel's geschiedenis gaat zoo
houden we ons daarvoor ten zeerste aan
bevolen. De redactie neemt alles gaarne
in dank aan. (Inderdaad. RED.).
Wat was de Sommeltjesberg.
Onze heidensche voorvaderen hadden
de gewoonte, wanneer er een van hun
grooten stierf, deze met statie en veel
eerbewijzen te begraven. Al hun wape
nen en gereedschappen begroef men dan
bij hen, opdat zij in het hiernamaals,
het Walhalla, zooals zij dat noemden
niet ledig zouden aankomen en meteen
konden gaan jagen. Dit was hun hoogste
geluk: in het hiernamaals niet anders
behoeven te doen dan maar te jagen en
„mede" een soort gerstebier te
drinken uit de schedels van verslagen vij
anden. Veelal wierp men boven het graf
dan een heuvel op, om de nagedachtenis
van de afgestorvene te eeren. Zulk soort
graven vindt men op veel plaatsen in
Friesland nog en de Sommeltjesberg bij
de Waal was er ook zoo een, wat bleek
uit de voorwerpen, welke er in gevonden
zijn. Hierover hopen we 't nog te hebben.
Nu wierp men vroeger ook vluchtheuvels
op om zich tegen overstroomingen te be
schermen en die gedachte moet men bij
de Sommeltjesberg naar onze bescheiden
meening ook vasthouden, want dikwerf
vereenigde men beide, grafplaats en
vluchtheuvel tot een. Wij meenen het
in dit geval te moeten opmaken uit de
naam „wiek" of „wijk" w'ijkplaats),
die men eertijds op Texel ook wel aan
de Sommeltjesberg gaf.
De naam Sommeltjesberg.
De naam Sommeltjesberg is een echt
oud- en uitsluitend Texelsch woord, dat
ook weer kan worden aangevoerd als een
bewijs hoewel van latere datum dat
we hier met een begraafplaats te doen
hebben. Met de vermindering van het bij-
geloot onder het volk, verdwijnen ook
veel daarbij gebruikelijke woorden en uit
drukkingen. Vooral waren de kerkhoven
en nog vooral bij nacht en ontij,
naar het volksbijgeloof wilde, trieste en
al schrikwekkende plaatsen, waar allerlei
geesten en spoken rondwaarden. Dezen
nu noemde men op Texel „sommeltjes"
en er werd verondersteld, dat zij uit het
„bergje" kwamen. Vandaar de naam. Ook
had men de gewoonte, om, wanneer de
kinderen stout waren, tegen hen te zeg
gen: „Pas op, hoor, anders komen de
Sommeltjes en die nemen je mee in het
bergje
Waar lag de SommeUjesberg
De plaats waar de Sommeltjesberg ge
legen heeft op Texel, is gelukkig door
betrrouwbare gegevens van ooggetuigen.
inzonderheid van de kunstschilder Pije
ter van Cuijck, vrij nauwkeurig aan te
geven. Wij moeten hiervoor bij de Waal
wezen. Ongeveer vierhonderd meter ten
oosten van dit dorp, zoo vinden wij op-
geteekend, lag de Sommeltjesberg, aan de
rechterkant van de weg naar Oosterend.
Die vierhonderd meter moet men rekenen
van de kerk af, want de Waal was vroe
ger streekdorp. Of die weg dezelfde is
als welke tegenwoordig Oosterend en de
Waal verbindt, durf ik niet met zeker
heid te zeggen, want de grintweg van nu
is eerst in 1858 aangelegd geworden.
Maar zeer waarschijnlijk is dat wel het
geval. Vroeger vond men zelden of nooit
harde wegen en daarom zal men in 1858
de oude „zandweg" wel verhard hebben.
Trouwens, in 1790 bestond de Sommel
tjes berg nog, al was het ook maar ge
deeltelijk en de toenmalige weg kan een
kleine 70 jaar later nog best bestaan heb-i
ben.
(Wordt vervolgd.)
Over Landelijke Ruitersport in Holland's
Noorderkwartier.
De heer O. Schoorl Pz., voorzitter der
Rijvereeniging „West-Friesland", schrijft
ons:
Met belangstelling heb ik enkele we
ken terug een stukje in uw blad gelezen
van de hand van de heer W. van Zijp,
instructeur van de Texelsche Rijvereeni
ging, waaruit blijkt, dat de heer Zijp zeer
tevreden is over de vorderingen van zijn
vereeniging. Ik wil er direct de wenscb
aan toevoegen, dat het steeds excelsior
rnag blijven gaan.
Ik hoop binnen enkele weken persoon
lijk die vorderingen in oogenschouw te
kunnen nemen. Zoolang het vee gestald
is, is het me niet mogelijk van huis te
gaan.
Als warm voorstander van onze Lande
lijke Ruitersport wil ik gaarne op de
hoogte blijven van onze Noordelijke ver-
eenigingen en ben ik Zondagmorgen eens
een kijkje gaan nemen bij de les van de
Rijvereeniging „Anna Paulowna", bij ver
korting de „R.A.P.". Het is nog een zeer
jonge vereeniging, maar met uitnemend
materiaal, pracht springterrein, tevens ter
rein om een goede oefening te houden,
geheel omgeven met hekwerk van onge
veer l'/3 meter hoogte, de bodem voor
zien van zaagsel, kortom: een ideaal
oefenterrein. Met slecht weer een binnen-
manege, dus kan de les' 's winters ook
altoos door gaan.
Hi.ndernisseit zeer correct en smaakvol
gebouwd. Het geheel belangeloos ver
vaardigd door de instructeur, de heer
Vethman, terrein en binnenmanege gratis
afgestaan door de eigenaar, de heer O.
Waiboer, Kleiweg, Anna-Paulowna. Bravo,
hadden we maar veel meer zulke men
schen.
Mijn indruk is, dat voor de R.A.P. alle
factoren aanwezig zijn voor een rustige
ontwikkeling en daarbij een instructeur
met zooveel (buitengewoon veel zelfs) en
thousiasme, zoodat ik de R.A.P. niet al
leen een goede toekomst voorspel, maar
tevens een ernstige concurrent 'van de
Noordelijke Rijvereenigingen.
Daarbij heeft de R.A.P. nog een eere
voorzitter, de edelachtbare heer Lovink,
Burgemeester van An-na-Paulowna, die de
R.A.P. een zeer warm hart toedraagt en
alreeds daadwerkelijke steun heeft ver
leend, met andere woorden, een groote
steunpilaar. Bravo, (als boven.)
Wie de groote ruiteravond heeft mee
gemaakt in Anna-Paulowna, waar drie
vereenigingen tegenwoordig waren, zal
de R.A.P. benijden. Wie voor onze rui
tersport gevoelt, kan ik ten zeerste aan
raden een les van de R.A.P. te gaan zien,
Hij zar met alleen een prettige morgen
hebben, maar voldaan naar huis gaan
bovendien. Enthousiasme voor onze rui
tersport moet gekweekt worden en bij een
bezoek aan de les van de R.A.P. zal dat
-i
bij een ieder gekweekt worden, zelfs een
tegenstander zal daar bij de les ontdooien.
Ook wil ik zoo spoedig mogelijk Bar-
singerhorn gaan zien.
Nu moet me nog iets van het hart over
het verslagje, dat overgenomen werd uit
de Schager Courant over onze Rijver
eeniging.
Daar is namelijk geschreven over het
heengaan van onze instructeur en secre
taris.
De verslaggever heeft namelijk veel te
doen met onze vereeniging, lijkt het? en
vindt het zoo jammer, dat niet alles in
het werk is gesteld bovengenoemde hee-
ren te behouden.
Volgens dit schrijven meent hij goed op
de hoogte te zijn. Ik ben zoo vrij er een
vraagteeken achter te zetten. Ik ben van
ineening, dat ondergeteekende als voor
zitter van „West-Friesland" zich te bui
ten zou gaan aan uit-de-school-klappen en
zal genoemde heeren buiten bespreking
laten. Maar dit wil ik toch zeggen: als de
verslaggever van de Schager Courant
goed op de hoogte was geweest van de
ongezonde toestand, zou hij op deze ma
nier geen bericht gelanceerd hebben. (Of
zit er iets anders achter?)
Wij hebben als overblijvende bestuurs
leden ons tot plicht gevoeld, de beste weg
te kiezen voor onze vereeniging, die mo-
r\r c geraspte
V* vZwitsersche„Kaas
genjic is en we meenen die gevonden te
hebben. Ik hoop dit, en twijfel er geens
zins aan of de praktijk zal spoedigg spre
ken. In ieder geval hebben we thans 23
leden en binnen enkele maanden komt
nog een geoefend ruiter zich als lid aan
melden, en we hebben de leiding van
een instructeur met een ijzeren wil, zoo
dat liet geheele bestuur en alle leden bet
seizoen hoopvol tegemoet gaan.
Het terrein waar we "beslag op hebben
kunnen leggen, dat midden in Schager-
brug ligt, is een groote verbetering, wat
betreft het eventueel uitschrijven van een
concours of andere feestelijkheden, zoo
dat wij ons in alle opzichten sterker voe
len dan ooit te voren. Wie Zonjdag 1.1.
de les was gaan zien, zal de mecning zijn
toegedaan dat er orde en regelmaat is
en niemand zal met „West-Friesland"1
meelij hebben. Thans is er een gezonde
basis voor vooruitgang en ontwikkeling
en ten overvloede wil ik de verslaggever
van het bericht in de Schager Courant
over „West-Friesland" nog gerust stellen,
dat het secretariaat in goede handen is
terecht gekomen en de administratie keu
rig wordt bijgehouden.
Verder heeft „West-Friesland" nog
plannen, die spoedig tot uitvoering komen
en leiden zullen tot nog meerdere ver
sterking en verbroedering, zoodat dan de
alles vernietigende splijtzwam voorgoed
onschadelijk is gemaakt. Later weer eens
meer.
Hoeve „Woudmcer", Harenkarspel,
21 April 1930.
Plukt een Emma-bloempje.
Denk er om, gij, Texelingen, straks is't
weer Emma-bloempjesdag. Texel hijscht
een dezer dagen de bacillen-oorlogsvlag.
Jas en blouse, knoopsgat, mantel legge
dan getuigenis af, dat de drager of de
draagster een steuntje in de strijdkas gaf.
Is'anders ons devies; „Wil steeds de
TEXELSCHE COURANT
DEN BURG: 50 ct. per drie Maanden.
Franco p. pest door geheel Nederland 75 ct p. 3 maanden.
Losse nummers: 3 ct
DE TEXELSCHE COURANT VERSCHIJNT
WOENSDAG- EN ZATERDAGMORGEN
Van 1-5 regols: 50 ct. ledero rogol moer: 10 ct.
Dezelfde advertentie 4 maal geplaatst wordt 3 maal berekond.
Bij abonnement lagoro rogol prijs.
ADVERTENTIÊN
MOETEN DAAGS VOOR 'T VERSCHIJNEN
4 UUR NAM. IN ONS BEZIT ZIJN
"/WWMir/WtW/WW