Texelsche Courant vau Zateruag 30 Aug. 103O.
Transpireerende
TWEEDE BLAD
Leiden* s Ontzet.
Texelsche Berichten
Gemengd Nieuws
(Van een biezondere medewerker.)
Op een andere plaats in dit blad zult
u reeds gelezen hebben, dat, bij gelegen
heid van de 50ste jaardag onzer Konin
gin, ook Oosterend zich gereed maakt
op waardige wijze Oranjefeest te vieren
en dat het grootsche plan bestaat om dan
zelfs de stad Leiden te gaan ontzetten,
gelijk het 1574 gebeurd is.
Daarom willen wij u iets van deze ge
schiedenis gaan vertellen. Natuurlijk niet
de geheele geschiedenis met breedc uit
voerigheid want dan waren we nog niet
klaar als het feest al achter de rug is.
We zullen kort zijn en vooral iets van die
dingen meedeelen, die bij ons feest te
zien zullen zijn. Wie er meer van weten
wil heeft wellicht nog wel een geschiede
nisboek tot zijn beschikking en kan Lei-
dens ontzet tot in de puntjes uitpluizen.
Het is mij slechts om een kort over
zicht te doen.
Leiden wordt belegerd.
In 1573 al wordt Leiden door de Span
jaarden belegerd, onder aanvoering van de
Spaansche veldheer Valdez. Schansen wor
den door de vijand opgeworpen. Doch
weldra breekt Valdez de belegering op,
daar hij zijn troepen noodig heeft voor
de strijd tegen Lodewijk. Leiden is nu
heel onvoorzichtig. Het had de vijande
lijke schansen moeten slechten en de
noodige voedselvoorraad binnen de mu
ren moeten brengen. Doch zorgeloosheid
vreest voor geen tweede belegering.
En toch opnieuw wordt Leiden
straks belegerd.
Opnieuw komt Valdez voor de muren.
Alle toeganswegen tot de stad worden
afgezet. Anjdries Allersz., overste van
Leiden, doet een uitval, doch moet met
eenige mannen het leven laten.
Steeds nauwer wordt de stad ingeslo
ten, van alle zijden, waarbij de beide
Spanjaarden Don Louis en Liques 'n rol
spelen. De eerste weet ook den Haag te
bemachtigen, waar Ruikhaver zich dapper
heeft geweerd.
Slechts voor twee maanden brood.
In Leiden zelf is slechts voor twee
maanden brood. Heel veel soldaten zijn
er ook niet. Wat schutters en dan nog 'n
bende vrijbuiters.
Maar, dapper zal men zich verzetten
en de stad verdedigen tegen de vijand
al zijn er danook de z.g. „glippers", dia
naar de vijand overloopen en alle moge
lijke pogingen doen om te bewegen de
stad over te geven.
Gelukkig heeft men in Leiden nog een
goede veestapel maar, daar is het be
zwaar aan verbonden, dat men deze die
ren buiten de muren der stad moet laten,
weiden. Vanzelfsprekend is de vijand er
op uit om deze dieren te bemachtigen.
Heel veel succes hebben ze echter niet.
Beter slaagt de vijand in het verhinderen
van de poging, door de burgers van>
Gouda ondernomen, om de stad van pro
viand te voorzien.
Dappere Leidenaars
Voor de gesneuvelde overste Andries
Allersz. wordt een nieuwe benoemd. Dit
is Jan van der Does, die met de mannen*
die onder hem het bevel voeren, hun,
plicht getrouw vervullen.
Vermeldenswaard zijn de daden van
„Leeuken", Deze jongen is pas 16 jaar,
doch vol moed. Hij weet zijn mannetje te
staan. Door list krijgen de Spanjaarden
hem in handen. Wreed wordt hij behan
deld. Aan zijn groote teen wordt hij op
gehangen. Toch weet hij nog naar boven
te klimmen. Maar dan treden de Span
jaarden toe en dooden hem.
Of de geschiedenis van deze Holland-
sche Leeuw ook bij het feest te zien zal
zijn, waag ik te betwijfelen.
Een belangrijke veste.
Van groote beteekenis wordt de schans
te „Lammen." De Leidenaars kunnen de
Spanjaarden niet beletten, hier een sterkei
vesting te maken. Dat is te erger voor
Leiden, omdat Lammen de toegang over
twee waterwegen tot de stad Leiden be-
heerscht. Bij de nabootsing zal ditprach-
tig uitkomen, dank zij de gesteldheid ter
plaatse, waar het spel gespeeld zal wor
den.
Ook doet Valdez een schans opwerpen
bij de tuinen der Leidenaars, waarin ze
hun groenten kweeken. Doch de Leide
naars weten deze schans te nemen en te
slechten. Pouwels Pouwelsz. was de
eerste, die de schans binnendrong en'
de prijs ontving, uitgeloofd door Dirk
van Bronkhorst, commissaris van de
Prins.
„Liever land bedolven
dan land verloren".
Bij de Prins van Oranje is het plan ge
rijpt, de Maas en IJseldijken door te ste
ken en zoodoende het land tot aan Leiden
onder water te zetten. Dan zullen de
Spanjaarden wel moeten wijken. Dit plan
vindt bijval in de Staten. Liever land be
dorven dan land verloren. De scliansgra-t
vers zorgen voor deze arbeid.
Prins Willem beraadslaagt met Lode
wijk van Boisot de admiraal over de
plannen tot ontzet. Met platboomde vaar
tuigen zal men over het ondergeloopen
land naar Leiden varen. De „springers"
(mannen die over breede slooten weten
te springen en behendig tusschen de vij
anden doorslopen) weten dit bericht naar
Leiden over te brengen. In de stad
hecrscht groote blijdschap als men ver
neemt ,dat de Prins zal helpen door on
derwater-zetting van het land.
Helaas, dat de wind niet gunstig is en
het water niet voldoende stijgt. De schui
ten kunnen niet voort. De watergeuzen
met brood, kaas en haring zijn gedwon
gen te blijven, waar ze zijn.
Ook de „arke van Delft", 'n drijvend
fort, blijft op de grolden vastzitten.
De "hongersnood nijpt.
En in de stad neemt de hongersnood,
toe. Zelfs komt er 'n oproer. Maar bur
gemeester Pieter Adriaansz. van der
Werff, weet door zijn kalme beslistheid!
het volk tot bedaren te brengen. „Bur
gers, ik heb gezworen de stad niet over te
geven. Deze eed kan en mag en wil ik
niet breken. Als ge eten hebben wilt, hier
is mijn zwaard, doodt mij dan." De
moed in de stad stijgt weer.
Maar het water stijgt ook.
Eindelijk komt het water hooger. De
geuzen naderen de stad al meer. Doch
nu zit de schans te Lammen hen in de
weg. Er om heen varen gaat niet. Daar is
het land te hoog.
Reeds beraamt Joost de Moor plannen
een gracht om het fort Lammen heen te
graven, dan kunnen de schepen daardoor
naar Leiden varen. Het is echter niiet
noodig. Midden in de nacht bezwijkt een
deel van Leidens muur. De Leidenaars
vreezen voor de vijand, die, zoo denken
ze, de muur heeft doen vallen.
Maar de Spanjaarden vreezen de Leide
naars die, zoo denken ze, een groote
uitval doen. De vijand neemt de vlucht
en laatfort Lammen onbewaakt achter.
De Spanjaarden gevlucht.
Leiden ontzet.
Een Leidsche jongen heeft de Span
jaarden zien vluchten. Hij gaat er 'srnor-
gens op uit en vindt Lammen verlaten, blij
wenkt de Leidenaars met zijn muts. Doch
in de stad vertrouwt men het niet. Het
kon wel een list van de Spanjaarden zijn..
Dan gaat een Leidenaar er op uit. En als
deze zich naar de vloot van Boisot be
geeft, begrijpt men in de stad, dat Lam
men waarlijk door de Spanjaarden verla
ten is. Voorzichtigheidshalve doet Gerrit
van Sparendam met zijn vrijbuiters een
uitval en bezet Lammen.
De geschiedenis van de hutspot is be
kend. Straks varen de geuzen Leiden bin
nen en brengen voedsel. Leiden is
ontzet
's Prinsen „blijde incomste."
Maar de Prins weet het nog niet. Zijn
hellebaardier Hans van Brugge komt hem
de blijde tijding brengen.
En de volgende dag volgt de blijde in
komst van de Prins in de ontzette stad,
om de burgers te bedanken voor hun
moed en volharding.
De Landbouwtentoonstelling.
De catalogus.
De catalogus voor de land- en tuin
bouwtentoonstelling is in druk versche
nen. Het is een flink boekje geworden,
dat 68 blz. telt, waarvan er 48 worden
ingenomen door het programma en de
vermelding der diverse inzendingen. Te
gen geringe prijs zal het op de beide
feestdagen alom verkrijgbaar zijn.
Het Eere-comité.
In het eere-comité hebben zitting de
heer W. B. Oort, burgemeester, eere
voorzitter en de heeren R. P. Keijser en
K. Vlaming, wethouders.
Het Dagelijksch Bestuur.
Het dagelijksch bestuur berust bij de
heeren Jn. Keijser Augsz., voorz.; H.
Klimp, C. de Wit, P. Bakker Az„ M.ZuL-
dewind, Jac. Roeper, J. Bakker DPz., pen-
nlingm. en J. C. Kager, secretaris.
Het Programma.
De officieele opening der tentoonstel
ling heeft plaats in hotel "Texel" op
Woensdag a.s. des v.m. negen uur doorl
de heer J. Keijser Augsz., voorz. Onmid
dellijk na de opening wordt met de be
oordeeling der inzendingen een aanvang
gemaakt. Het groote vee zal op de Groe-
neplaats en rondom de Vischmarkt
worden tentoongesteld, het pluimvee in de
garage der fa. Keijser en Co. in de
Nieuwstraat, wol en schapenwaschmidde-
len in de garage van de heer E. Boekei,
aan de Nieuwstraat. In het groote ten
toonstellingsgebouw op het Schoolplein'
achter de lagere school aan de Nieuw
straat worden ondergebracht de graan-
en zuivelproducten, inzendingen bloem
bollen, aardappelen, en de artikelen, waar
mee verscheiden corporaties en particu
lieren in de rubriek „Ter opluistering"
uitkomen. De catalogus vermeldt:
F.Zegel, OudeschildLandbouwbenoo-
oksels en voeten
behandele men met Purolpoeder. Dit is
het meest afdoende middel daarvoor. Het
kost 45 en 60 ct. per bus en is evenals'
Purol, verkrijgbaar bij Apotli. en Dro
gisten.
digdheden. Firma Hooghiemstra: Pluim
veevoeder. Mrttelhauser: Radio-artikelen.
K.Wetsteen, Waalenburg: Broedmachines.
Jac. Workum, Alkmaar: Spiritus-toestel-
ten. The Quaker Oats Company: Pluim
veevoeder. P luim vee vereen ig ing „Texel"
W. A„ Pluimveevoeder. Smedenbond
Texel: Landbouwwerktuigen. E. Boekel':
Automobielen. N.V. Stijfselfabriek „De
Bijenkorf", Koog a.d. Zaan: Veevoeder-
artikelen. H. J. Reesink en Co., Zutphen:
Demonstratie „Vlasbewerking". R. de Ja
ger Cz„ „Ursus"-Vlechtwerk. Automa
tische Drinkbakken en Gerlachs Lucht-
ververscher.
De Tentoonstellingsuren.
Het vee is te bezichtigen op Woens
dag tot nam. half drie. De gebouwen
zijn op beide dagen geopend van 95
uur. Verzuimt vooral niet een bezoek te
brengen aan de lagere landbouwschool,
waar te bezichtigen zijn leermiddelen de
zer school en zeer inteilessante inzendi|n-
gen van de Rijksseruminrichtijng te Rot
terdam en de Plantenziektenkundige Dienst
te Wageningen.
Medailles afd. Akkerbouw.
In afwijking van wat de catalogus ver
meldt, verzoelct men ons mede te deelen,
dat de medaille, door de afd. Eierland
der Fl.M.v. Landbouw, bestemd is voor
de beste inzending in de afd. Akkerbouw.
Paardensport.
Op Woensdagmiddag wordt te half 4
op het land van de lieer Alb. Keijser
R.Johz. nabij het Gesticht een gecostu-
meerde ringrijderij gehouden. Onder deze
voorwaarde echter, dat er een voldoende
aantal deelnemers is. Donderdag is ge
heel aan de paardensport gewijd. Be
halve de tentoonstelling van warm- en
koudbloedpaarden wordt die dag op dit
gebied nog veel belangrijks geboden. Een
advertentie in dit nummer geeft alles uit
voerig weer.
Eventueele wijzigingen of aanvullingen
brengen advertenties of nagekomen be
richten in dit of het volgend nummer.
Vóór de race.
Hoe het niet moet.
Uit de Vogelwereld.
Woensdagavond zweefde enkele hon
derden meters ten zuiden van hoeve
„Vruchtbaaroord" een zwerm zwaluwen
die met elkaar op de door het mooie
weer losgekomen vliegen en muggen jacht
maakten. Plotseling stortte echter een
groote vogel van boven af op de zwalu
wen neer. De zwerm barstte schier uit
elkaar, hier en daar vloog maar weer eeni
enkele zwaluw. Vermoedelijk was het 'n
havik, die op de zwaluwen stootte, hoewel
de afstand te groot was om hem nauw
keurig te identifioeeren.
Zijn er misschien meerdere, die iets
van een groote roofvogel gezien hebben,
die op een vogel stoot?
De mogelijkheid bestaat, dat deze roof
vogel een troep trekvogels gevolgd is om
zoodoende geregeld nieuwe prooi in zijn
nabijheid te hebben.
Dc kieviten begijnncn erg te dunnen,
haast elke dag verdwijnt er weer een
troep naar het zuiden.
S.M.v.d.G.
OUDESCHILD.
Veevervoer.
Vanaf 20 tot 26 Aug. zijn van Texel
verzonden: 34S schapen, 243 lamineren,
4 koeien, 1 paard, 19 varkens, 5 kalveren),
2 veulens.
mlllll UIT TEXELS VERLEDEN.
Hllllll Door S. M. v. d. GAL1LN.
Texel in dc Middeleeuwen.
In het jaar 1312 zijn de monniken, die
een klooster hadden op het Gerritsland,
gedood of verbannen.
l ot versterking van Den Burg werd dit
dorp in 1346 voorzien van een wijde
gracht en drie poorten.
Toen Guy van Blois in het jaar 139S
stierf, kwam lexel weer onder Hol-
landsch bewind. Ditzelfde jaar werd dc
Oude Hoorn door de West-Friezen ver
brand. In een privilegie uil die tijd wondt
gemeld, dat schout noch rechter mocht
tappen of aan eenig ingezetene drank
verkoopen; buitenlandsche wijn mocht
niet binnen Texel verkocht of getapt wor
den.
Hertog Albrccht van Beieren schijnt,
het leen Texel aan zijn tweede gemalin
Margaretha van Clcve geschonken te
hebben, want er is een handvest van haart
van 9 Juni 1401. In het jaar 1415 vaar
digde graat Willem VI een besluit uit,
waarbij de 1 exelaars het poortrecht en
gelijke vrijdommen verkregen als de
Alkmaarders bezaten, in welke rechten
zij ook door Schout, Schepen en Raad
van Alkmaar in het jaar 1434 zijn
erkend. O. m. werd bij die verordening
bepaald, dat er, „binnen de stede van)
lexcl 13 schepenen zouden zijn, als: in;
de Kerszoekingen Den Westen 3 sche
penen; Den Burg 4, De Waal 3, Ooster-
lend 3, door de Schout te kiezen te Den
Burg, in de kerk op Goede Vrijdag: goed-
tijds, voormiudags, bij zijn eed, van de
rijkste, vroedste en zedelijkste knapen."
Deze rechten zijn later wat in verval
geraakt na dc dood van Willem VI, doch
zijn weduwe heeft toen weer orde op
zaken gesteld. Zoo kreeg dc Ambachts-
1 leerlijlcheid van Walenburg haar eerste
octrooi om de polder te bedijken, evenals
de Binnenkuil, ten zuiden van den Hoorn.
De polder Waal en Burg is later weer
ondergeloopen, doch opnieuw bedijkt in
het jaar 1612, toen de oppervlakte 700
morgen lands bedroeg.
i e Egmond aan Zee liep het gerucht
dat bij het te Alkmaar overladen van de
wilde dieren van een circus twee leeuwen
op het station zouden zijn ontsnapt. De
beide roofdieren, die blijkbaar naar een
Noordzeebad verlangden, zouden op stap
zijn naar Egmond. De gemeenteveldwach
ter te Egmond aan Zee waarschuwde de
burgemeester, die begrijpelijk door 't be
richt eenigszins ontsteld was. De veld
wachter raadde de bevolking aan de kin
deren binnen te houden. Dc rijksveld
wachter van Egmond-Binnen en Egmond
aan Zee, trokken, als echte leeuwenjager?
met karabijnen gewapend, de binnenlan
den van de Egmonder Meer in, waarna
weldra de geruststellende mededeeling
kwam, dat alles op een vergissing be
rustte.
BUITENLAND.
De vier groote Engelsche spoorweg
maatschappijen treffen voorbereidingen
voor omvangrijke beperkingen. De ont
vangsten gedurende de eerste 32 weken
van dit jaar bedragen 5 miljoen Pond mi'n-
der dan gedurende dezelfde periode van
het vorige jaar. Een maatschappij heeft
4000 arbeiders ontslag aangezegd. Alle
maal gevolgen van de economische crisip.
Te Hanau zijn twee oplichters gear
resteerd die getracht haddien bij een juwe
lier aldaar voor verscheiden honderdduir
zenden marken aan juweelen te koopen.
Tijdens de besprekingen deelden zij mee,
dat het geld te Berlijn bij een notaris ge
deponeerd was. Zij verzochten de door
hen gekochte juweelen naar de hoofdstad
te laten brengen, waar de koop definitief
zou worden gesloten. Hier introduceerde
de onderhandelaar zijn handlanger als
„bankdirecteur" en om de fabrikant ze
kerheid te geven, dat hij met eerlijke lie-
edn te doen had, stelden zij een aantal
vervalschte documenten en attesten te zij
ner beschikking, volgens welke bij een
Berlijnsch notaris 100.000 mark gedepo
neerd lagen. Bij navraag te Berlijn bleek
de juwelier echter, dat dit een samenweef
sel Van verdichtselen was en dat hij met
twee handige juweelenzwendelaars te
doen had.
