Texelsche Berichten
begrooting. Ik zag het altijd zoo '(en hier
citeer ik een boek, dat ik onlangs lasj:
Er trokken pelgrims door de woestijn.
Toen zij half weg waren, kwamen ze aart
een oase. Ze moesten echter weer verder
Wij hebben bij herhaling ge
vraagd: Zijn die subsidies wel vast? We
krijgen nu een verslechtering voor de ar
beiders. Toch is de toestand voor hen»
al slecht genoeg. Ik weet er alles van,-,
ben zelf bij de werkverschaffing. De mi
nister zegt: Aanpassen. Maar ik vraag:
Hoe? De steun voor de landbouw wordt
op de arbeiders verhaald. De kosten van.
levensonderhoud stegen wel 7 pet. Waar
moet dat heen. We moeten nauwer tot
elkaar komen. Allemaal de ruggen 'er
onder. Ik wil meewerken. Ik heb onlangs,
in oen Kamp met minister Slotemaker de
Bruine gesproken over onze gemeente-
financiën. Op het raadhuis heb ik ge
vraagd, hoe de warkbeperking geregeld is,
maar zonder resultaat. Jammer. Waarom
geen openbaarheid? We moeten gelijkma
tig vertenen, wat er is. We moeten alle
jarbeiiders helpen en geen partijen meer
zien. De een heeft het beter dan de ander,
maar met hier en daar nog wat afknijpen
gaan onze gezinnen ten gronde.
Vporz.: We moeten bij ons onderwerp
blijven. U zegt, dat de toestand voor de
arbeiders er slechter door wordt, maar
dit punt doet daaraan toch geen, afbreuk
Dhr Henkes: Eon kwaad nummer is,
dat de overschotten worden opgeteerd.
Dhr Lap: Acht jaar terug h'eb ik op
idat gevaar gewezien. Er is blijkbaar niets
aan te doenWeth. Vlaming: Het be
toog van dhr Bruin heb ik met verschil
lende gevoelens aangehoord. Eendrachtig
samenwerken is ook onze wensch. Maar
hij moe't niet beweren: "Wij hebben al
voor "de gevolgen gewaarschuwd. BenW
trokken f8000 voor werkverschaffing uit
en meenden, dat dit genoeg was. De S.D.
A.P. dacht zoo ook. Om andere, bijkom
stige dingen werd tegen, de begrooting
gestemd. U moet ons niet betichten we
gens het n iet-toe reikend zijn van die post.
Wat die werk beperking betreft: hiervoor
hebben we zelf een norm aangenomen- U
kunt ons aanvallen, maar niet op gronden
als,u aangeeft. Wij hebben f80000 op de
begrooting en hebben ons hieraan te hou
den. Wij moeten beperken, omdat anders
in October ons geld al op is. Konden we
t"l00.000 besteden, dan konden we ro
yaler zijn. Dhr Bruin: Ik wijs af de.
bewering, dat wij op grond van omdeadce-
len tegen de begrooting stemden. Wij
Ineen den, dat f80.000 te kort is. BenW
meenden, dat de werkloosheid zou af
nemen. Ik beweerde het tegendeel. Het
Dijkbestuur heeft werklui weggestuurd.
Ook kwamen er veel bouwvakarbeiders
bij. BenW dachten: Hiet loopt wel los. Wij
voorzagen een tekort en stelden nieuwe
belastingen voor. Weth. Vlaming: Dhr
Bruin is abuis. Ik stel er prijs op, 'dat
de officieele stukken worden voorgelezen.
Voorz.: Gaat de raad hiermee accoord?
Dhr Dogger: Ik ben er niet benieuwd
naar. Ik geloof, dat dhr Vlaming gelijk
heeft. Weth. Parlevliet: Met verheu
ging hoorde ik, dat dhr Bruin grooter
samenwerking wil. Samen de 'schouders
er onder. Elkaar de broederhand reiken^
Inderdaad valt zoo meer te doen. Maar'
dan moet dhr Bruin niet zeggen: Dat heb
ik al voorspeld, want niet om die f 80.000
heeft hij tegen 'de begrooting gestemd.
In 1933 werd f70.000, in 1934 f80.000
uitgetrokken. Ieder onbevooroordeeld ar
beider moet met ons vorig jaar gezegd
hebben: Je slaat er een heele slag naar.
Als dhr Bruin ons stuk goed las, had hij
gezien, dat de arbeider nog niets te lij
den 'heeft. Het geld is allernaar gevonden.
Bruin meerit, dat het bij de werkbeperking
niet billijk toegaat. Dat is absoluut on
juist. Wij vendeelen naar behoefte. Al
leen op grond van noodzaak, ondersteund,
door een doktersverklaring, wordt een dag
extra toegekend. Veel moeite, tijd en zorg
besteden BenW aan een zoo eerlijk mo
gelijke regeling. Fouten zullen wel eens
gemaakt zijn, maar onrecht geschiedt nim
mer. Laat dhr Bruin anders feiten noemen.
'Dhr Bruin: Ik wil voorlezing der no
tulen, waaruit onze houding t.o. van de
begrooting zal blijken. Ik word er van
verdacht, voor de post werkverschaffing
te hebben gestemd. Dhr Lap: Het gaat
hierover nu toch niet. Spreek hierover
bij de rondvraag. Opschieten. Dhr
Henkes: Het ging om het vervolgonder
wijs en de schoolreisjes. Voorz.:
Eerst willen we punt 10 afhandelen.
Dhr. Bruin: Ze willen het verdoezelen.
Voorz.: We hebben niets te verbergen.
Weth. Vlaming: (tegen dhr Bruin):
Dat moet u niet zeggen. Weth. Parle
vliet: Wil dhr Bruin zoo samenwerken?
Dhr Lap: Ik stel voor, het voorstel
van BenW (zie uitvoerig in vorig nr.) on
gewijzigd aan te nemen. Verder wordt
niet meer gediscussieerd. Aangenomen
z.h.st. k
RONDVRAAG.
Dhr Kikkert: De klok te den Hoorn
loopt alleen o,p kerkdagen en bij begrafe
nissen. Toch is er een klokkenist. Verder
is er 'n aanvraag geweest van dhr Schmidt
over vergoeding van door hem waargeno
men directeurschap Z.V.S. Hoe is die af
gewikkeld? Voorz. zegt onderzoek toe
te den H-oonn wat die klok betreft en acht
N. V. T. E. M.
9 Wacht niet met het laten herstel-
len van defecte electrische appa- 9
raten
'de tweede vraag voor beantwoording n
de openb. raad niet geschikt.
Dhr Henkes informeert naar een adres
aan BenW over een fooppad langs de
landarb. huisjes te de Koog; hij vraagt
tevens spoedige aanstelling van een op
volgster van onderwijzeres mej. Van,
Ooyen. Wat de begrooting 1934 betreft,
'deelt de beer Herikes mee,, destijds voor
"behoud van vervolgonderwijs en subsidie
schoofnei?jes te hebben gepleit. Wij stel
den als nieuwe bronnen voor een ver
makelijkheidsbelasting en een verterings
belasting (voor wie langer dan een week
od Texel logeert). Deze bronnen zouden
duizenden kunnen opbrengen. tSO.OOÜ is
voor de werkloozen uitgetrokken. Hier
aan kunnen we niet tonnen. Er zijn op
Texel meer werkloozen dan gedacht werd.
Het overtreft onze stoutste verwachtingen
en als gevolg van de werkbeperkiing wor
den nu de arbeiders zoo laag getrapt,-
dat ze er nooit meer bovenop komen.
(Dhr Bruin interrumpeert: Paupers). We
moesten trachten nog iets voor hen te
doen. 'Voorz.: In die vacature wordt
met spoed voorzien. Het adres over dat
pad is nog bij BenW. Wat de begrooting
betreft: We zitten er mee en moeten
roeien, met de riemen, die we hebben. We
blijven waakzaam. Weth. Parlevliet:
We besloten audiëntie aan. te vragen bij
'de Minister en onze 'belangen 'te beplei
ten. Ondanks de beperking hebben we
nu al teveel uitbetaald.
Januari geraamd f 10.000. Uitgegeven
f 10.174.
Febr. ger. f9000. Uitgegeven f8.920.
Maart ger. f9000. Uitgegeven t 8.559.
Eerste kwartaal geraamd f28.000. Uit
gegeven f 27,653.
April geraamd f 8000. Uitgegeven f 9.873.
Mei geraamd f 7000. Uitgegeven f 10.829
Juni geraamd f 4000. Uitgegeven f 8.350.
Twe,ede kwartaal '34 geraamd f 19000.
Uitgegeven f29.052. Dus ruim f 10.000
teveel uitgegeven. Over twee kwartalen
is inu al phn .f57000 uitgegeven. Voor 3e
kwartaal is f 10.00 geraamd, datishoo-
ger dan in 1933. Maar het bedrag zal
voor maar 5 weken inplaats van 13 vol
doende zijn. Dhr Henkes: Ik ben toch
niet tevreden. Onze gemeente is financi
eel niet draagkrachtig. Er is al eens voor
een steunregeling gepleit. Kan deze er
nog niet komen'? Waar moet het heen,
als het geld op is? BenW willen liever
werk dan steun, maar als er nu geen
werk is? Dhr Bruin: Groote ontevre
denheid is er onder de arbeiders over
de werkbeperking. Dit werkt de moral isee-
rend. We kunnen de m-enschen beter aan
de kant laten loope-n, dan zoo te werk te
stellen. Weth. Parlevliet: De indruk
wordt gevestigd, of de arbeiders wel
geld zouden hebben, als er een, steunrege
ling was. Dit is onwaar. Ook met een
steunregeling zou het geld nu op zijn.
We zouden met steun niet verder zijn.
U zult mij, heer Bruin, de schuld wel wil
len geven, maar dat lukt u niet. Dhr
Bruin: Mijn schuld is het zeker niet.
Dhr Lap: Maak elkaar nu geen veir-
wjjien. Wij zijn hier bjjeen om te .beraad
slagen. Destijds stelde ik voor, on Texel
het voorbeeld te volgen van burgemeester
Colijn te Alphen a.d. Rijn- Dan kan men
met f100 meer -doen dan nu met f200.
Er zjjn hier ook tientallen boeren, die
zeggen: Ik heb werk, als ze e-enige toe
slag krijgen op het loon. Dhr De
Graaf: Het idee is niet nieuw. Jaren te
rug is hetzelfde door Weth. Vlaming en
mij naar voren gebracht. Weth. Parle
vliet. Te Alphen a.d. Rijn is de toestand
toch slechter dan hier. Daar krijgen
ze minder dan 25 ct. per uur. Voor wat
ze als steun krjjgen, moet werk worden,
geleverd. Neen,'het moest zoo zijn, dat
de boer per dag 'fl.toeslag krijgt,
maar hier wil de minister niet aan. Ik
zelf geef de voorkeur aan een regeling,
waarbij zekere steun per H.A. wordt ge
geven onder voorwaarde, dat de boer ze
ker loon uitbetaalt. Wij zitten intus-
schen niet stil. Voorz.: Dhr Lap neemt
een houding aan, alsof wij niets doen.
Dhr Lap: Wij moéten niet wanhopen aan
de mogelijkheid van nieuwe maatregelen.
Het is moeilijk de menschen in Den
Haag gezonde, practiscbe dingen "bij te
brengen, maar 'k wanhoop aan 3e moge
lijkheid niet. Weth. Vlaming: Wijgaan
door. Op ons verzoek om steun voor "onzg,
visschers en wierophalers van Jan. 1933
kregen we nu pas antwoord. Afwijzend
was het, maar we houden vol, vooral
waar het gaat om onze visscherij, waaraan
o.i. onrecht geschiedt.
Dhr Bruin vraagt of aan de maximum
snelheid in de dorpen wel de hand ge
houden wordt; informeert waar de nieuwe
urinoir aan "de haven 'te Oudeschild blijft
en wijst op de toestand van vervuiling
van een gedempte sloot bij perceel A.
Bakker aldaar. Voorz. zal er aandacht
aan schenken.
Dhr Dogger had prae-advies verwacht
op het adres van de Ziekenfondsen en
vraagt verder wie onlangs kleeding heeft
ingekocht voor de langdurig werkloozen.
Voorz. antwoordt op le vraag, dat het
adres door BenW nog verder moet wor
den bestudeerd. Wat de 2e vraag aangaat,
moet dhr Dogger bij de Advies-Comm.
wezen. Weth. Parlevliet, voorz. dezer
Commissie: Laat -dhr Dogger maar eens
een avondje bij ons komen. Het antwoord
is niet eenvoudig. Dhr Dogger: Daar
mee ben ik niet tevree. Ik vraag hoe liet;
geld uit gemeentekas en N.C.C. besteed
is. Meer niet. Voorz.: ik geef daarop
geen antwoord in het openbaar. We mqe-
ten vertrouwen hebben. Weth. Parle
vliet: Dhr Dogger slaat een onbehoor
lijke toon aan. Alles is voor hem bij de
"Comm. ter inzage. Dhr Dogger: Ik
heb met die Comm. geen bliksem te ma
ken. Ik stel mijn vraag in de Raad.
Voorz.: Gaat de Raad met dhr Dogger
mee? Dhr Dogger herhaalt zijn vraag.
Dhr Epe: 't ls maar 'n simpele vraag.
Weth. Parlevliet: Dhr Dogger meent,
dat ie de kleeren moet koopen bij hen,
die onder de crisis lijden, maar wij heb
ben er naar gestreefd, voor het geld zoo
veel mogelijk kleeren te bekomen. Er is
hard voor gewerkt. Dhr Dogger: Goed.
dan zal ik aan hen, die mij er naar vroe
gen, antwoorden: Ze weten er hier niks
van. Voorz.: Een mooie insinuatie.
Dhr Dogger: Wij janken allemaal,
zeggen de winkeliers. Waarom nu alles
bij één gekocht? Er wordt wat heen
en weer gepraat. Dhr De Graaf: Zulk
rumoer is niet prettig voor de raad. Dhr
Dogger gaat ver buiten de orde. Het is
een kwestie van vertrouwen in personen,
die hij zelf hielp kiezen. Ik vind het zeer
onbehoorlijk. De voorz. zou minstens 10
leden aan zijn zijde hebben als de kwestie
van vertrouwen wierd gesteld. Dhr
Dogger: Ik wantrouw niet. Alleen vroeg
ik bij wie en door wie gekocht is.
Voorz.: Is dat wantrouwen? Weth.
Parlevliet: Ik vraag een mófie van ver
trouwen. Dhr Henkes: Het gaat hier-
tfrn: er zijn veel ïieringdoenden op Texel.
Voorz.: De Comm. meent goed gehan
deld te hebben. Dhr Bruin: Ik zit in
'die Advies-comm. en kan verklaren, dat
er voor weinig geld veel is gekocht.
Dhr Dogger: Kon dat bij anderen niet?
Weth Parlevliet wenscht een "Comm.
uit de raad om de zaak te onderzoeken
en in volgende raad verslag uit te bren
gen. Dhr Dogger: U blaast een kikker
op. Wantrouwen is er niet, maar kan
komen. Weth. Parlevliet: Gaan we
zoo de goede kant op? Het wordt opge
schroefd.
Dhr Lap zegt, van deze discussie ge
noeg te hebben en maakt aanstalten öm
heen te gaan.
Ook dhr Kikkert heeft er rijkelijk ge
noeg van en zegt: Het lijkt kat poch var
ken.
Weth. Vlaming: Dhr Dogger wan
trouwt niet, maar haa gaarne gezien, dat
de aankoop over meer zaken verdeeld
'hadden geworden. Weth. Parlevliet:
Maar na wat hier gepasseerd is, wan
trouwt het publiek. Ik wil geen insinuaties
Dhr S.Keijzer: Er zijn meer zaken die
10 pet. korting geven. Dhr Kikkert:
Dit is de grond Van de zaak. Weth,
Parlevliet: Ook dhr Keijzer weet er niets
van. Weth. Vlaming: De Comm. kan
gerust zeggen: Komt kijken. De Comm.
heeft zoo schandalig goedkoop ingekocht,
dat heel "veel werkloozen daarvan hebben
kunnen profiteered- Weth. Parlevliet
blijft bij zijn voorstel en de voorz. ver
zoekt de leden Bruin, De Graaf en Dros
een commissie te willen volgen. De
raad gaaf er mee accoord. Dhr De
Graaf: Maar dan moet dhr Dogger de
Comm. ook gelooven.
De rondvraag wordt voortgezet. Dhr
De Graaf vraagt zorg te besteden aan het
aanzien van de schoolwoining te de Cocks-
dorp en spreekt de wenschelijkheid van
keuring, ook van tijdelijke leerkrachten
uit. Ervaringen, de laatste tijd te de Koog
en de Co'cksdorp opgedaan hebben de
noodzaak daarvan aangetoond. Te de
Cocksdorp werd zelfs een tijdje een vrij
bejaarde dame aangesteld, die een volsla
gen zenuwlijidster was en soms het
dorp in opschudding bracht.
Ten slotte vraagt spr. de orde te doen
bewaren op het schoolplein de Cocksdorp,
waar ook buiten de schooluren de jeugd
gaat ravotten, wat aan de goede staat
van gemeemteeigemdommen niet bevorder
lijk is.
Voorz. zegt verbetering toe en sluit
omstreeks zeven uur de vergadering.
MET T.ES.O. NAAR TERSCHELLING
Een uitgezochte dag was het, toen een
talrijk gezelschap met de Dokter Wjge-
maker Zondag een tocht naar Terschelling
maakte. Het was een dag vol zon; geen
wind bijkans beroerde het water' Nimmer
was de gelegenheid voor een zeereisje
schooner dan op deze dag.
De tocht ving om 8 uur v.nt. te Dien
Helder aan, waar plm. 120 passagiers zich.
inscheepten. Toen de boot te Oudeschild
binnenliep, moesten de Texelaars, jjie de
DE LUTINE-TOREN.
reis zouden meemaken, tot hun spijt con-
stateeren ,dat de modiste plaatsjes reeds
bezet wanen. Op de duur hebben ook zij,
echter aan dek van liet heerlijke tochtje
naar hartelust gesmuld.
In ruim drie uur was het doel van de
reis bereikt. Buitengewoon aantrekkelijk
was het tafereel, dat zich aan ons voor
deed toen wij de baai van Terschelling
binnenliepen.
Even voordat de boot tusschen de pie
ren zwaait, komt een breede, diepe bocht
achter de duinen te voorschijn. Dan zien
we opeens aan hun voet een dorp liggen,
een schijnbaar onregelmatige hoop van
kleine, kleurige huisjes, met roode daken
en spierwit gekalkte vorsten, waartus-
schen overal het donkere groen van oude
booinenfjjen. Aan deze zijde is het dorp
omzoomd met een guirlande van steieërs
met vaartuigen en stoomschepen. Hier is
het een wirwar van masten en touwwerk,
waartusschen gele schoorsteenen en vijf
kleurige Scheliinger vlaggetjes oplichten.
Aan de andere zijde ligt allerwege een
krans van duinen. En boven dit alles
steekt hoog de vierkante romp van de
Brandaris uit, die reeds zes eeuwen dit
dorpsbeeld heeft beheerscht.
Tegen half een zetten we voet op Ter
schellings grond. Dit was voor het eerst
in ons leven en laat ons er meteen aan,
toevoegen ide eerste kennismaking was
van aangename aard. Toch zullen we.niet
van chauvinisme worden verdacht, wan
neer we beweren, dat Texel de vreemd|e-
ling meer aan te bieden heeft. De groo-
tere uitgestrektheid, zijn landschappen in
in groote verscheidenheid, zijn welver
zorgd 'Noordzeebad en niet in de laatste
plaats zijn wijd vertakt fiets- en auto
wegennet, maken Texel tot een uitver
koren oord, ook voor de verwende toe
rist.
Wij maakten eerst een wandeling langs
de haven, waar de Lutine-toren onze be
langstelling trok. Het is een enorm ge
vaarte, dat een zeer solide indruk maakt.
Zoo'dra het voorbereidend werk op de
Lutincplaats is verricht en weer en water
gunstig zijn, wordt de ijzeren kegel met
zijn cylindervoririig bovenstuk boven het
goudschip neergelaten. Men hoopt met
behulp van deze toren er eindelijk in te
slagen, het begeerde goud boven water
te brengen. Wanneer zullen we van het
„aanboren" van de eerste goudstaaf mel
ding mogen maken?
Een uitstekende weg verbindt West-
Terschelling mét Oosterend: het Ooste
lijkst gelegen dorp: hij is geheel geas
falteerd, behalve in de dorpen, waar een
goede bestrating, in z.g. keperverbajnd)
wordt aangetroffen. De weg verkeert over
de geheele lengte in uitstekende staat en
laat zich goed berijden.
We laten van de dorpen aan deze weg
in korte trekken enkele bic zonderheden
volgen.
West-Terschelling, een oud, dicht opeen
gebouwd, intiem dorp; toen het Vlie druk.
gebruikt werd, vóór hét graven van "hét
N. Holl. Kanaal en Noordzeekanaal, de
voorhaven der groote koopsteden; in 1666
door de Engelschen verbrand, veel trap
gevels vertoonen het jaartal 1667. Midden
in het dorp de Brandaris, 206 treden
hoog .met op de 3e verdieping een na-
tuur-hist. museum (de toren was niet te
bezichtigen, althans niet binnen zijn mu
ren; op werkdagen wél)In W. Terschel
ling zetelt het ge m een" e bestuur.
Midsland, een straatdorp, duidelijk op
een terp gebouwd. We komen er over een
hooge, bestrate duinrug heen (mooi uit
zicht hier op beide zeeën). Het spitse to
rentje van een kerk steekt juist boven
geboomte en daken uit.
Formerum heeft een korenmolen uit
1836; prachtig staat hij daar tusschen
oude boerenhoeven en door wind ge
striemde boomen. Het dorp ligt in een,
kriqg om de esch met golvend graan.
Lies ligt in de beschutting der duinen.
Men heeft er een m'odeme zuivelfabriek.
Hoorn heeft een biezonder kerkje van
welks toren we ons oog over de riatuur-
pracht in de wijde omtrek lieten gaan;
