Oe Nieuwe Texelsche Courant
No. 4877 48sle Jaargang Woensdag 19 Sept. 1934
Van 'jveek tot week
Uit de Volkenbondsstad.
Onrust in Spanje en Amerika
Wie was Sir Basil Zaharoff
Texelsche Berichten
andere
merhen
rookH
W-
J.GRUNOIS
BAAI-TABAK
5
Uw advertentie in dit blad wordt
op Texel hui» aan huis gelere*.
TEXELSCHECOUR
is sinds 1 Juli 1930
in dit blad opgenomen.
UI TO.: N.V. Boekhandel en Drukkerij
v.h. Langeveld en de Rooij Den
Burg. Tel 11.
ABONNEMENTEN: f0.75 per kwartaal;
buiten den Burg fl.losse nrs. 4ct.
ADVERTENTIES: 1—5 regels 60 oent
iedere regel meer 12 ct. Eenzelfde adv.
voor viermaal ineens opgegeven wordt
driemaal berekend.
HOOGWATER ter reede van Texel v.m.
(nam. ongeveer Vj uur later.)
20 21 22 23 24 25 26 Sept
7,04 8.13 8,54 9,33 10,12 10,44 11.07
LICHT OP
RIJWIELEN en R1ITUIGEN 801
ZATERDAGAVOND.
Wat is Volkenbond zonder ontwape
ning? De naam van deze doode is op liet
oogenblik „taboe" te Genève. Herinnert
iemand aan het geschil tusschen Japan
en China, dat de Volkenbond zooveel
vruchteloos hoofdbreken en zooveel pres
tige heeft gekost, dan wordt deze on-
kieschheid onmiddellijk gesmoord door 'n
opgewekte beschouwing over het succes,
dat men nu in het conflict Bolivia-Para
guay zal gaan behalen? Duitschland
keerde de Volkenbond de rug toe, maar
ook daarover bewaart men het liefst het
stilzwijgen. Men zql trachten, algemeene
beschouwingen zooveel mogelijk te ver
mijden, Immers, men kan deze niet hou
den, zonder telkens zeere plekken aan tie
raken. De eenige afwisseling ,die men
zich zal veroorloven, wordt waarschijnlijk
de intocht der Russen. En ook deze ge
beurtenis is er een, waarover men liever
met meer praat dan noodzakelijk is.
De Assemblée krijgt nog lastige kwes
ties te behandelen. De Franschen willen
haar belangstelling inboezemen voor de
kwestie van het referendum in het Saar-
gebied. Maar ook dit weer is een geval,
waarvoor velen huiverig zijn. Dan is er
ook de Oostenrijksche kwestie. Daaraan
kan men zich met geen mogelijkhei.d ont
trekken. Daar zorgen de Oostenrijkers
zelf reeds voor. Zij zijn nu te Gencve
om geld te zoeken. Tegelijk zullen zij
echter over geld willen praten. Want po
litiek, dat is op het oogenblik hun beste
argument. Zij weten, welke waarde Eu
ropa hecht aan het voortbestaan van Tun
onafhankelijkheid. Bovendien is hun toe
stand i nderdaad nog verre van veilig
al is deze veel verbeterd door het krach
tige optreden van de regeering bij ver
schillende gelegenheden. Heel teekenend
voor de toestand, is een opmerking, die
voor een goede zeven weken geleden, wei
nige dagen voor 'zijn tragische dood,
Dollfuss tot een bekend Amerikaan maak
te, die hem bezocht. De vreemdeling had
van het nationaal-socialistische gevaar
gesproken. „Niet meer dan 10 pet. dei-
bevolking staat achter het nationaal-socia-
lisme", zei de bondskanselier. Uit de blik
van de bezoeker sprak twijfel. Maar on
verstoorbaar ging Dollfuss verder: „En
achter mij staat niet meer dan 5 pet. De
overige 85 pet. wacht af, wie van ons
beiden het wint, om zich dan daarachter
te scharen".
De toestand zou nu aanzienlijk ten
gunste van de regeering verschoven zijn.
Veilig is zij echter ook nu nog lang ïfiet.
Dat beseft men overal en dat beseft men
vooral ook in Italië. Het Oostenrijksche
probleem blijft dus steeds nog een ang
stig probleem voor de Volkenbond, waar
aan men nu te Genève nog de noodige
aandacht zal moeten wijden.
Heel erg onrustig blijft het in Spanje.
Het Centrale bewind heeft moeilijkheden
met het economisch voor Spanje zoo vi
tale Catalonic en tevens met het Basken
land. De regeering vindt deze strijd blijk
baar heel weinig plezierig, maar ze wordt
voortgedreven door haar eigen aanhang
van rechts, die haar toch reeds niet
krachtig genoeg vindt. Die aanhang van
rechts wenscht nu zelf het bewind op
zich te nemen, wat niet onwaarschijnlijk
opstanden ten gevolge zou hebben. In-
tusschen wordt het land ook geteisterd
door werkstakingen van verbitterd karak
ter, die dezer dagen alleen te Madrid 16
menschenlevens hebben gekost. De toe
stand schijnt droeviger te worden, niet
alleen 'doodde verdeeldheid van'het volk,
door de wilde bewegingen, die vooral
de arbeiderswereld te zien geeft, maar ook
door het onvermogen of de onwil der
republikeinsche regeeringen, om aan de
klassieke misstanden in het land, aan
comiptie en nepotisme in allerlei over
heidsorganen een einde te maken. Parle
mentaire monarchie, dictatuur en repu
bliek hebben daarin nu achter elkaar ge
faald, wat een nieuwe bevestiging is van
de leer, dat zelfs de hevigste omwentelin
gen volken gewoonlijk niet in hun wezen
kunnen veranderen. Valt feitelijk in Ame
rika op het oogenblik niet iets dergelijks
waar te nemen Ook dat land wondt
door groote stakingen geteisterd die een
gevolg zijn van het feit, dat de N.R.A.
niet geslaagd is in haar streven, om
sociale instellingen van bovenaf op te
leggen. Nu vechten werkgevers en werk
nemers erom, zooals zij in vroeger stadi„
um elders er om gevochten hebben.
De eerste zittingen van de Amerikaan-
sche Senaatscommissie tot onderzoek naai
de handeli.ngen van de Amerikaansche
wapenindustrie hebben een fel licht ge
worpen op de toestanden, die men zelfs
daar niet verwacht had. Men heeft daar
over in de dagbladen een en ander kun-
ken lezen. De wereld heeft cijferreeksen
langs haar verbijsterde oogen zien gaan,
zij heeft kennis genomen van schokkende
situaties en complotten, van handels
overeenkomsten, die eerder aan het Wet
boek van Strafrecht dan aan dat van
Koophandel doen denken doch de groote
massa heeft het meest belang gesteld in
dat gedeelte van het onderzoek, waarin
een klein beetje het gordijn werd opge
licht, dat de handelingen bedekte van een
84-jarige grijsaard, Sir Basil Zaharoff,
de geheimzinnige, misschien wel de ge
heimzinnigste Europeaan.
Van de groote figuren uit de wereld
handel van onze tijd is Sir Basil Za
haroff zonder 'twijfel de incest avontuur
lijke: een Griek uit een armzalig nest in
de bergen van Klein-Azië, die in de loop
van een lang leven het gebracht heeft tot
de grootste wapenleverancier ter wereld
en tot een van de rijkste mannen van
Europa. De multi-millionnair Zaharoff
beheerscht werven en kanoiineiifabrieken,
mijnindustrieën, en scheepvaartmaatschap
pijen, olievelden en banken; hem behoort
ook de Speelbank van Monte-Carlo. De
verovering der industrieele en financieele
macht door Zaharoff loopt met de gewel
digste politieke rampen evenwijdig. Opdat
Zaharoff zijn millioenen ontvangt, wor
den in de Oriënt de volken tegen elkaar
opgehitst. Om de economische en poli
tieke samenhang in Europa voor een deel
te begrijpen, om te begrijpen .welk een
geweldige rol de belangen der wapen
industrie bij de beslissing over oorlog en
vrede in de wereldpolitiek spelen, moet
men de levensgeschiedenis van Basil Za-
haroft 'kennen.
SIR BASIL ZAHAROFF.
Zaharoff werd geboren in Mughta, in
Z.W. Anatolic, waar zijn vader in stoffen
handelde. Op kosten van zijn oom gaat
de jonge Zaharoff, die een heldere kop
bleek te hebben en van goeden wille
bleek te zijn, naar een Engelsche school.
Hij leert verscheidene talen. Zijn 'intuïtie
en scherpzinnigheid brengen hem spoe
dig de manieren en gewoonten van het
Westen bij. Hij wordt een bruikbaar
mensch en krijgt een betrekking te Kon-
stantinopel in de groote zaak van de
stoffenhandelaar Sewastopulos. Nu had
Zaharoff in Londen deze ervaring opge
daan: invloed bij de aristocratie brengt
verdere invloed en rijkdom. En rijk wor
den was het doel waarnaar Zaharoff
streefde. Hij was vlijtig, knap en merk
waardig intuïtief voor de nuances der zoo
uiterst genuanceerde inenschenmaatschap-
pij. Hij heeft herhaalde malen het hoofd
gestooten. Doch geen stoot kwam zoo
hard aan, dat hij er door afgeschrikt
werd. Hij zette door zonder aanzien
PRINS GEORGE VAN ENGELAND
EN ZIJN VERLOOFDE, PRINSES
MARINA VAN GRIEKENLAND.
des persoons en zonder scrupules. Wan
neer alle hooge, breede en rijke huizen
voor hem gesloten blijven, voert zijn weg
naar een jonge landgenoot, ook-in-Azië
geboren Griek: Etienne Stephanos Sku
dulus, de man, die later een der leiders
van de Grieksche politiek en een
van de rijkste mannen van Griekenland
zou worden. Aan hem heeft Zaharoff zich
vastgeklampt. Met hem is hij omhoog
gestegen. Skudulus is een man van on
gewone begaafdheid, tot wiens kring te
bchooren langzamerhand als een onder
scheiding begint te gelden. Zijn huis
wordt een middelpunt van liet jonge
Atheensche intellect. Alles,wat de oogen
naar West-Europa richt, komt er te
zamen. In deze internationale kring is
Zaharoff in zijn element. Skudulus voelt,
dat het jonge Griekenland deze man kan
gebruiken. Er ontstaat-een hechte vriend
schap tusschen beide geniale jonge
menschen. Dan bezorgt Skudulus aan Za
haroff een baantje als vertegenwoordiger
van een Engelsche wapenfabriek, op een
salaris van vijf pond in de week. Onder
bliksemschichten en dondergeweld treeilt
Zaharoff binnen als kleine employé, ver
tegenwoordiger op de Balkan, van de in
ternationale wapenindustrie. Het geweld
was hem welkom. De geheele Balkan
stond in lichte laaie. Dat moest hij juist
hebben. Hij verkoopt zijn eerste duikboot.
Wordt een der meest-vendienende agen
ten. Zoo breiden zich langzaam eerst,
dan steeds vlugger zijn zaken uit. Hij
wordt een factor in het bedrijf. Zijn ge
nialiteit stuwt hem steeds meer omhoog.
Tot de groote oorlog uitbreekt en Basil
Zaharoft milliarden verdienen gaat
waarvan hij voor 'lazaretten van de Ge
allieerden vijftig millioen francs heeft
„weggeschonken".
We moeten ons beperken, doch een
drietal biezonderheden willen we nog
vermelden.
Sir Basil Zaharoff huwde op 75-jarige
leeftijd met een Spaansche hertogin de
Villatranca de los Caballeros, met wie
hij ongewoon knap van uiterlijk
30 jaar tevoren op een treinreis toevallig
kennis maakte.
Sir Basil maakte zich, al intrigeerende,
meester van de speelbank te Monte-Carlo,
die zijn millioenen-vermogen weer heeft
doen groeien.
Zoo bezit hij b.v. een servies in zuiver
goud voor zes-en-dertig personen, het
éénige van die aard ter wereld. Dat heeft
hij indertijd gedurende de oorlog aan de
Fransche regeering ten geschenke gege
ven om het te doen versmelten. Doch na
de wapenstilstand kreeg hij het onge
schonden terug. Men had het te mooi' ge
vonden om het te vernietigen, zelfs in d>e
oorlog.
Nu weet ge althans iets van deze „my
sterieuze Europeaan", zooals hij genoemd
wordt in het boek, dat Rich. Lewin-
sohn over hem schreef.
HOLL. MIJ. VAN LANDBOUW
AFD. TEXEL.
Zeven en twintig leden gaven gehoor
aan de oproep van het bestuur der afd
Texel der Holl. Mij., van Landbouw, om
Vrijdag 14 Sept. in De Oranjeboom bijeen
te komen ter bespreking o.m. van 'de mid
delen, dienstig om de nood in de schapen
fokkerij te lenigen.
Voorz. C.KeijserHz. drukt zijn spijt over
de geringe belangstelling uit. Er wordt
wel eens critiek uitgeoefend op het be-
Hf blijft van vee/ genot verstoken
Maar die zich houdt by óffUNOi Bhfft.
Zalheetzgn /even heer/gk smoken!
ECHTE FRIESCHE
10 'ld enti per Hons fj
MC.T fQAAie.
Oescnfttincrr.
stuur, zegt hij. Laat men, indien deze cri
tiek gegrond is, zijn bezwaren in de ver
gadering te berde brengen.
Na lezing der notulen van de 1 Mei
gehouden vergadering door seor. Alb.
Keijser R.Jz., volgt behandeling van de
ingekomen stukken.
Het Floofdbestnur geeft de afdeelingen
in overweging een onderafd. van WERK
GEVERS in het leven te roepen, zulks
overeenkomstig de wensch van de Minis
ter, die wil dat er tusschen werkgevers
en werknemers meer overleg wordt ge
pleegd. De afd. neemt in deze nog geien
besluit.
Het Hoofdbestuur wenscht verder inge
licht te worden omtrent het STR1JK-
GELDsysteem, dat hier en in andere afd.
wordt toegepast. Alleen het persoonlijk
belang van de bieder wondt er mee ge
diend; het landbouwbelang in geen geval.
De strijkgelders drijven de prijs boven
matig op. Wij weten van een geval,
aldus het Floofdbestnur, waarfn de prijs
tot 50 pet. boven de getaxeerde waarde
werd opgedreven. De notaris zegt, dat 't
strijkgeld dient als waardemeter. Wij
(het Hoofdbestuur) zien er eerder een
waarde opdrijven in en verzoeken daarom
bericht omtrent alle gevallen, -waarin
WILEY POST.
De Amerikaansche vlieger, die aan de
EngelandAustralië-vlucht hoopt deel
te nemen. Hij stelt zich voor op 8 a 10
duizend meter hoogte dus door de stra
tosfeer te vliegen. Hiertoe heeft hij
zich een speciaal pak laten aanmeten, in
hetwelk wij hem u voorstellen in onder
staand kiekje:
xv/ydd-Ms.
WILEY POST
als stratosfeervlieger.
