De Nieuwe Texeische Courant
lUÜÊ
No. 4901 48ste Jaargang Woensdag 12 Dec. 1934
Van week tot week
Strijd om het Saarland.
Strijd in Duitschland.
Frankrijk en Sovjet-Rusland.
Joego-Slavië en Hongarije.
Rond het Vlootverdrag.
Texeische Berichten
andere
rnerhen
J.GRUNO'J
BAAI TABAK
Uw advertentie in dit 61ad
op Texel huis aan huis gelem.
TEXELSCH
is sinds 1 Juli 1930
in dit blad opgenomen.
UITG.: N.V. Boekhandel en Drukkerij
v.h. Langeveld en de Rooij Den
Burg. TeL 11.
ABONNEMENTEN: f0.75 per kwartaal;
buiten den Burg fl.losse nrs. 4ct.
ADVERTENTIES: 1—5 regels 60 oent
iedere regel meer 12 ct. Eenzelfde adv.
voor viermaal ineens opgegeven wordt
driemaal berekend.
HOOGWATER ter reede van Texel v.m.
(nam. ongeveer y2 uur later.)
13 14 15 16 17 18 19 Dec.
1,05 2.07 3,13 "4,31 5,29 6,24 7.22
LICHT OP
RIJWIELEN en RIITUIGEN 4.17
ZATERDAGAVOND.
Het zal wel algemeen bekend zijn, dat
straks de inwoners van het zooveel be
sproken en rijke Saargebied zullen
hebben te kiezen tusschen terugkeer van
de Saar naar Duitschland, overgang naar
Frankrijk of handhaving van de Status
quo, hetgeen zou beteekenen, dat het
Saargebied zelfstandig zou wonden en zou
worden gesteld onder souvereiniteit van
de Volkerenbond.
Zooals was te verwachten, is gezorgd
voor bescherming van hen, die bij de a.s.
stemming aan het kortste eind trekken.
Berlijn heeft het voorstel van Parijs aan
genomen, om tijdens de volksstemming in
de Saar voor de onde-handhaving inter
nationale troepen te gebruiken.
Het was niet anders te verwachten.
Hoewel het Berlijn ietwat zal hebben
geprikkeld, dat Laval niet sprak van vrede
maar een vredesgebaar maakte, kon Hit-
Ier toch geen tegenwerpingen maken.
Daarvoor had hij de laatste tijd teveel
de mond vol gehad van vrede en ver
zoening.
Het is waarschijnlijk, dat ook Neder
land zal worden uitgenoodigd om troepen
naar de Saar te zenden.
Sterk krijgt men de indruk, dat Frank
rijk dolblij is met eere van "het lastige
Saarvraagstuk af te zijn. De aansluiting
bij Duitschland was toch op de duur niet
te verhinderen, en nu het een aardige
som krijgt uitbetaald en nog 5 jaar in
het bezit blijft van een rijke concessie, kan
het tevreden zijn. De vraag blijft natuur
lijk of Duitschland de gecontracteerde
sommen ook zal betalen.
Dat Frankrijk veel vertrouwen in
Duitschland heeft, is niet denkbaar.
Daarvoor is de haat te groot en het
wantrouwen te sterk.
Teekenend is wel, dat j.l. Woensdag
door de Financieele Kamercommissie met
12 tegen 1 stem een crediet is verleend;
van 800 millioen Fransche francs voor
speciale behoeften van het Ministerie van
Oorlog, maar nog meer teekenend is de
rede, die de Minister van Oorlog heeft,
gehouden, waarin hij verklaarde, dat als/
Frankrijk niet krasse maatregelen nam,,
te vreezen is, dat het Duitsche leger het
Fransche zeer spoedig in sterkte zou
overtreffen.
Nu zijn dergelijke redevoeringen na
tuurlijk voor een groot deel in gebruik
om het verhoogde crediet los te krijgen,
maar de stemmenverhouding 121 is
toch wel teekenend voor de Fransche
mentaliteit en volkomen in strijd met
het door Laval aangeblazen vredeswindje.
Hitler heeft de strijd tegen de Kerk aan
gebonden enverloren. Thans is hij
in oorlog met de kunst enschijnt
weer te zullen verliezen. Fiirtwangter,
de wereldberoemde Duitsche dirigent is
reeds heengegaan, Brich Kleiber weigert
een concert te leiden van de Philharmo
nic en thans komt uit Miinchen het be
richt, dat ook prof. Hans Knapperts-
busch, leider van de Bertijnsche Staats-
opera, zijn functie heeft neergelegd.
Merken we nog op, dat de Führer ook met
de wetenschap op gespannen voet staat,
en dat er zelfs geruchten loopen, dat
prof. Hindemeth zijn professoraat zou
hebben neergelegd, dan is het zonder
meer duidelijk, dat hij zich zeer gevaar
lijke vijanden op de hals heeft gehaald.
Tegen geloof, kunst en wetenschap
heeft zich in het verleden nog nimmer een
dictatuur kunnen handhaven, daar hun
invloed op het volk geweldig is. Trou
wens, er gaat een golf van ontevreden
heid over Duitschland. Het Nationaal-
socialisme zit onverbrekelijk verbonden aan
de economische toestand. Steeds hebben
zij het volk voorgehouden, dat zij de
sleutel bezaten van de deur, die de weg
naar rijkdom en welvaart afsloot, doch
de maatregelen der Duitsche machtheb
bers hebben het volk inplaats van wel
vaart dikwijls nog diepere ellende ge
bracht.
Zien wij goed, dan staat zelfs voed-
selschaarschte voor de deur. Ook het plot
seling aftreden van Feder, Staatssecre
taris bij het Ministerie van Economische
Zaken, geeft te denken.
Feder is een nog ouder lid der partij
dan Hitier zelf en zijn heengaan wijst
dan ook op sterk toenemende spanning.
Feder, die 50 jaar oud is, is de hoofd -
theoreticus van de economie vair het
Derde Rijk en de eigenlijke leermeester
van Hitier. Zijn theorieën voor het beurs
en beleeningskapitaal hebben Hitier tot
het Nationaal-Socialisme gebracht.
Volgens berichten uit zeer betrouwbare
bron is ook de Ober-president van Si-
lezië, Helmuth Bruckner in arrest geno
men, omdat ook hij betrokken schijnt
bij de samenzwering van 30 Juni.
Er wachten Duitschland nog vele
moeilijke jaren en nu we steeds weder
groote ontevredenheid bemerken, die
zich trots de ijzeren discipline en de
sterke censuur toch openbaart, is hef
niet denkbeeldig, dat de spanningen in
het Hitlerrijk veel grooter zijn dan wij
wel vermoeden, zóó groot zelfs dat aan
het lang voortbestaan van het huidige
regiem moet worden getwijfeld.
Tusschen de Sovjets en Frankrijk is
een accoord tot stand gekomen. Frankrijk
en Rusland hadden haast, dat is duidelijk.
Rusland wil in de rug gedekt zijn tegen
Duitschland, als het straks ruzie mocht
krijgen met Japan, terwijl Frankrijk zijn
omsingelingspolitiek jegens Duitschland
met kracht wil doorzetten.
Laat ons hopen, dat deze overeen
komst mag uitgroeien tot een Oost-Lo-
carno-pact, opdat ook de grenzen in het
Oosten voor de naaste toekomst althans
een definitieve vorm krijgen.
Joego-Slavië is er toe overgegaan om
1000 Hongaren uit het land te wijzen,
en het is te begrijpen, dat daardoor
in Hongarije een ontzettende opwinding
heerscht.
Men krijgt sterk de indruk, dat Zuid-
Slavië de Hongaren tot ondoordachte da
den wil prikkelen en zoodoende een stok
wil hebben om de hond te slaan. Ei-
wonen in Joego-Slavië ongeveer 25000
Hongaren en Belgrado heeft dus nog
materiaal genoeg om slachtoffers te ma
ken.
Intusschen is de behandeling der kwes
tie voor de Volkenbondsraad gekomen
en heeft de Joego-Slavische Minister van
Buitenlandsche Zaken Jeftitsj zijn requi
sitoir tegen Hongarije gehouden. Zijn
aanklacht was een fel verwijt tegen de
slapheid der Hongaarsche autoriteitenen
hoewel hij verklaarde niet te kunnen be
wijzen dat de Hongaarsche autoriteiten
aan de aanslag hebben medegewerkt, wijt
hij de moord te Marseille toch geheel
en al aan de houding van Boedapest te
genover de gevaarlijke terroristen.
Uit de behandeling voor de Volken
bondsraad blijkt wel duidelijk, dat de ge-
heele Kleine Entente achter Zuid-Slavië
staat en dat zij eischeji zullen stellen
die de Volkenbondsraad nog wel eens
voor groote moeilijkheden kan plaatsen.
Als Japan bij zijn besluit blijft om het
vlootverdrag van Washington op te zeg
gen, staat het vast, dat Amerika zijn
vertegenwoordigers uit de Londensche
conferentie zal terugtrekken, zoodat dan
nog slechts de mogelijkheid tot directe
onderhandelingen overblijft.
Amerika, dat thans de sterkste zeemo
gendheid ter wereld is, en Engeland reeds
ver achter zich heeft gelaten, denkt er
eenvoudig niet aan om aan "de pafiteits-
eischen van Japan toe te geven. Het weet
zeer goed, dat als Japan een even sterke
vlootmacht zou hebben, het de baas zou
zijn van de Nederlandsche, Engelsche en
Amerikaansche kolonie en onbeperkt be-
heerscher van de Stille Zuidzee..
Met meer dan gewone belangstelling
ziet de wereld het resultaat van deze
strijd om het Vlootverdrag tegemoet.
N.V. T. E M.
KOOKT ELECTRISCH
3 cent per KWh.
DIE JAHRESZE1TEN.
(De Jaargetijden.)
Oratorium voor soli, koor en
orkest van Dr. loseph Haydn.
(1733—1S09, Oostenrijk). In
studie genomen door liet „Ge
mengd Koor Den Burg", Direc
teur Tj. Joh. Dito.
Men schrijft ons:
Een kunstwerk van de allereerste rang,
is zeker wel het Oratorium „Die Jahircs-
zeiten".
Ware dit niet het geval, prof. dr. Wil
lem Mengelberg met zijn wereldberoemd
orkest en het bekende Amsterdamschc
Toonkunstkoor zouden een dergelijk werk
niet ten gehoore brengen. Die Jahreszei-
ten is een toonstuk, waarin de vier jaar
getijden met hun grillige wisselingen wor
den bezongen. Het begint met de over
gang van de winter in de lente, voor-
orkest, soli en koor en vervolgt met de
zomer, de herfst en de winter. Door het
heele muziekspinsel is een romantisch
draadje geweven; het handelt over Simon,
een pachter, Hanne, zijn dochter, en Lu
cas, een jonge boer, waarvan we u te
zijner tijd wel meer zullen vertellen.
Het geheel eindigt met een blik over
vervlogen tijden.
De tekst is oorspronkelijk van de En
gelsche dichter Tomson, en werd ver
taald en bewerkt door (de kunstbescher
mer Baron van Swieten. De eerste op
voering had plaats op 24 April 1801 en
wel met buitengewoon succes in het pa
leis van de vorst van Sdnvarzenberg.
Voor deze opvoering hadden zich dames
en heeren zangers(essen) en orkestleden
van wijd en zijd aangeboden om hun
medewerking te verleenen en velen moes
ten er zelfs tot hun groote teleurstelling
worden afgewezen.
Hoevelen, die een strijkinstrument be
spelen, werden bij het hooren van
grootsch opgezette uitvoering niet bezield
door het verlangen ook nog eens door
les te nemen het zoover te brengen, dat
zij ook mee konden strijken bij de op
voering van een groot kunstwerk. De
gelegenheid om dit ideaal te verwezen
lijken staat nu open. Wij verwijzen u naai
de adv. van Zaterdag 8 Dec.
ALG. TEXELSCHE
WIJKVERPLEGING.
We hadden de laatste maanden maar
zelden het genoegen melding te kunnen
maken van giften, bestemd voor de kas
der Alg. Tex. Wijkverpleging. En toch
is financieele steun broodnoodig. Reeds
nu blijft liet bedrag der ontvangen vrij
willige bijdragen plm. flOO onder de
begrooting. In verband hiermee heeft het
ons Woensdag bevreemd, dat niet door
Sunderklazen, zooals anders 'het geval
was, voor de Wijkverpleging is gecol
lecteerd. Wie stellen zich vandaag be
schikbaar? Een collectebus en een mach
tiging om gelden voor de Wijkverpleging
te mogen inzamelen, worden gaarne ver
strekt.
Adres: W. N. Kelder, secr.-penn.
VERLOTINGEN.
Naar men ons meedeelt, heeft mevr.
Oort de zilveren lepels, welke haar bij
de verloting door de Goud- en Zilver-
handel K. Mantje waren ten deel gevallen,
overgedragen aan mej. J. de Jong-Troost,
Wilhelminalaan, die 4 uur 17 mnt. 6 sec.
geraden had.
OPBRENGST COLLECTE.
De collecte, ten bate van het Ned. Ge
nootschap tot Zedelijke verbetering der
Gevangenen, heeft op Texel rona f45
opgebracht.
Namens het comité brengen we dank
aan allen, die tot het bereiken van dit
resultaat hebben meegewerkt.
Illlllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllliilllllllllllll
llllll LANDBOUW EN VEETEELT.
NARCISSEN DOOR DE
BIETENMOLEN.
De vernietigingsmethode, welke de Hil-
legomsche veiling toepast op de overpro
ductie van narcissen door stuk malen in
een bietensnijmachine voldoet uitstekend.
Sinds 3 Dec. worden elke dag ongeveer
1000 manden narcissenbollen vermalen.
Het is ook de goedkoopste methode, daar
storten op een hoop als in voorgaande ja
ren veel aan bewaking kost. Te Lisse zijn
in de nacht van Maandag op Dinsdag
van aldus gestarte narcissen 50 manden
gestolen.
De gemalen bollen dienen tot veevoe
der.
—o
RUNDVEELEVERING.
Gelegenheid om aan te bieden 24 Dec.
Alkmaar, 810 uur bij de doorbraak; 27
Hü b/yft aan vee] genot verstoken
tiaar die zich houat by óRUHOi BMi
Zathee^zyn ieuen heertyk smoken!
ECHTE FRIESCHE
10 '/2 15 'IQ temi per y» ons
AiCr FRAfi/C
6FSChCr/nert,
Dec. Schagen 8—10 uur op de veemarkt;
29 Dec. Hoorn, 911 uur bij het abat
toir.
De aangiftckaarten, verkrijgbaar bij
secr. M. Zuidewind, moeten vóór Zater
dag 15 December zijn ingezonden bij de
Gewestelijke L.C.O., waaronder de be
trokken veehouders ressortecren.
m M V T F M
KOOKT ELECTRISCH
geen stof, walm of onaangename
lucht.
©♦54 V®*©
ANDREO CSEH.
ESPERANTO-
HERDENKINGSAVOND.
Maandag 17 Dec. a.s.
Maandag a.s. zal de weleerw. lieer
Andreo Cseli, wiens naam in Esperanto^
kringen over de heele wereld bekendheid
geniet, hier optreden in de vergadering
welke de Texeische Esp. Federatie ter
herdenking van Dr. Zamenhof belegt.
Andreo Cseli werd 12 Sept. 1895 te
Marosludas in Hongarije geboren. In
1919 werd hij priester gewijd, waarna
hij eenige jaren als zoodanig werkzaam
was. Esperantist is hij sinds 1910. In
1920 werkte hij in Sibiu zijn beroemd
geworden cursusmethode uit. Hij reorga
niseerde de Esp.-beweging in Roemenië
en was er sinds 1921 hoofdvertegenwoor
diger van de U.E.A., Esp.-Wereldbond.
In 1924 kreeg hij van zijn Episcopaat
verlof om zich te wijden aan de verbrei
ding van het Esp. Hetzelfde jaar nog
werd hij secr.. van het Intern. Centr.
Comité van de Esp.-beweging en ontving
hij opdracht een propagandareis door ver
scheidene landen te maken. Hij nam deel
aan de organisatorische werkzaamheden
ten behoeve van de Intern. Esp. congres
sen te Genève, Danzig en Budapest.
Herfst 1927 begaf hij zich op uitnoodi-,
ging naar Zweden, waar hij zich door
zijn cursussen volgens de rechtstreeksche
methode een wereldnaam verwierf. In
Zweden begon zijn triomftocht. In 1928
leidde hij cursussen in Estland, in 1929.
te Boedapest, enz. Eind 1929 kwam hij
naar Nederland, waar hij met de heer en
mevr. Isbriicker het Intern. Cseh-Insti-
tuut voor Esp. stichtte. Van het in 1932
voor het eerst uitgegeven Esp. Maandblad
La Praktiko is Andreo Cseh de redacteur.
