Texel het centrum van
een groot rijk?
VOLKSONDERWIJS.
Spreker: Ds. G. Westmijse.
De opkomst was niet groot, toen de
afd. Texel van Volksonderwijs Vrijdag
in hotel Texel een propag.-avond belegde.
Na een inleidend woord van de heer
D.Dapper, voorz., ving Ds. Westmijse
(van Rotterdam) aan te spreken over het
onderwerp van deze avond: Het christe
lijk karakter der openbare school.
De opkomst is gering, zoo begon spre
ker, maar, vervolgde hijMen zal ge-
■Jacht hebben: „Dat de openbare school
een christelijk karakter heeft is genoeg
zaam bekend". Daarom zal men thuis
gebleven zijn. En toch komt dat karak
ter der openbare school de laatste tijd
nogal eens in het geding. We leven ech
ter in een christelijk land en hoe zou
de openbare school dan anders dan chris-i
lelijk kunnen zijn. Maar de verdeelde
beid op politiek en godsdienstig gebied
is in ons land groot en die op bet terrein
van het onderwijs zeker niet minder. Ner
gens ter wereld treft men zoo'n toestand
buiten Nederland aan. Aan scholenbouw
voor allerlei groepen en groepjes zijn
millioenen ten koste gelegd; gelukkig heb
ben de crisis en het z.g. Stopwetje daar
aan een einde gemaakt. Gelukkig, want,
vroeg spreker, is de openbare school niet
het „gezicht" van het Nederl. volk Deze
oude trouwe volksschool hebben we te
bewaren en te beschermen. Van beginsel-
kwestie is bij het stichten van openbare
scholen geen sprake meer. Was het ver-
eischte aantal leerlingen en het vereischte
pet. van de bouwsom bijeen, dan kwam
er zoo'n school. De Vereen. Volkson
derwijs nu heeft zich met haar 60.000
leden tot taak gesteld het voor de open
bare school op te nemen, waar deze be-»
dreigd wordt. Ben vergelijking met Zwit
serland leert, dat daar het volk op poli
tiek en godsdienstig gebied niet minder
verdeeld is dan hier, maar dat daar op
onderwijsgebied geen verdeeldheid be
staat; Men heeft er één school voor allen.
Waarom zou het zoo ook niet kunnen in
het kleine Holland, ook maar een klein
stipje op de wereldbol. In Holland heeft
de politiek zich meester gemaakt van de
school en van het schoolkind. Toen des
tijds de Coalitie, dat „monsterverbond,"
gevormd werd, was de school het ce
ment, dat de verbonden partijen samen
hield. Propagandisten van die zijde maak
ten de openbare school verdacht; ze zou
©en kweekplaats zijn van oqgeloot, van
liberalisme, socialisme, van communisme;
ze zou tekort doen aan de ©er van Chris
tus, enz. Daarachter stak alleen maar
politiek. Oud-schoolopziener Wirtz, ©en
voorman der anti-mevolutioinnainen, schreet
in zijn in 1925 verschenen brochure, dat
elk der coalitiepartijen (R.K. A.R.
deel der C.H.) haar einddoel had en dat
de schoolstrijd dus slechts een middel kon
zijn om daartoe te komen. Wij, aldus
Ds. Westmijse, schatten het heil van het
Nederlandsche volkskind te hoog om "het
als pion op bet politieke schaakbond te
doen misbruiken. Het karakter der o. I.
school is ruim en ondogmatisch en voor
het behoud hiervan moeten we, schouder
aan schouder, op de bres staan. Ook de
0.1. school geeft onderwijs in alle chris
telijke en maatschappelijke deugden, gelijk
in de schoolwet verankerd is. Bij de be
oordeeling van het aaintal leerlingen, dat
in de steden de biez. scholen bezoekt,
mag niet uit het oog worden verloren,
dat veel ouders hun kinderen naar een
biez. school sturen, wanneer deze belang
rijk dichter bij is dan een openbare. Van
beginselkwestie is dan geen sprake. Ook
in andere opzichten beantwoordt de biez.
school niet geheel aan haar doel, zeide
spreker en hij citeerde voorstanders van
het biez. onderwijs, die dat ronduit had
den toegegeven. Ér is, vervolgde spreker,
©en kentering ten gunste van het openb.
onderwijs merkbaar. Verheugend is een
toestand als die te Oude-Tonge, waar bij
de laatste 2e Kamerverkiezing van de 900
stemmen er 700 op A.R., C.H. en partij
Ds. Kersten werden uitgebracht, terwijl
er zich niet anders dan één school be
vindt, een openbare met 260 leerlingen.
Een eere-medaille voor het openbaar on
derwijs.
Aan het slot va,n zijn met aandacht ge
volgde rede wekte spr. op. tot krachtige
steun en onvermoeide propaganda voos
de openbare school, opdat deze door de
branding der tijden een glorieuze toe
komst tegemoet ga.
(n de pauze werd een verloting gehou
den ten bate van Zangklasse Volksonder
wijs. Daarna gat Ds. Westmijse ©enige
voordrachten in ©rnst en luim, proza ei\
en poezie, ten beste. (Ballade, van Marie
Boddaert; Liedck-e van een vrouwenle
ven, Lapidoth-Swart; In het Klooster van
Las Velgaz, van Hens Boele; Lente, Aug.
van Cauwielaert; Zijn eerste vijand, uit
Fransche familiepapieren; De zanger,
„Falklan-dje", van H. Heyermans alias
Samuel Falkland; Het vrachtkarretje,van
Mien Labberton.)
Ds. Westmijse is een begaafd voor
drachtkunstenaar, ©en geboren verteller,
onvermoeid; met verbazingwekkende vir
tuositeit geeft hij zijn welgekozen stot
ten beste, zonder onderbreking, zonder
een blik in boek of blad. Het welvoldaan
publiek loonde hem voor deze bijdragen
SCHEEPSONGEVALLEN
16 JANUARI 1894.
De Nederlandsche bark CALIFORNIA,
van Brunswich op weg naar Hamburg,
strandt in de Eierlamdscbe gronden. De
dertien opvarenden wéten zich met eigen-
boot te redden. Eenige schuiten van De
Cocksdorp brengen het grootste gedeelte
van zeilen en touwwerk aan wal. De
sleepbooten Hercules en Adsistent slee
pen het verlaten schip vlot en brengen
het naar Nieuwediep.
4 FEBRUARI 1894.
Het Engelsche s.s. FAWN, van Dene
marken op weg naar Leunden en geladen
met suiker, strandt achter Den Hoorn bij
paal 10. Eenige sleepbooten weten het
schip vlot te brengen.
6 FEBRUARI 1894.
De blazer TX 86 van schipper J. Wuis
uit Oost, en de botter HD 66 van schip
per Boon, uit den Helder, stranden op
Onrust. De opvarenden van de blazer ma
ken een bange nacht door en worden
eerst de volgende dag door schipper Salm
veilig aan waï gebracht. Op 9 Februari
begeven zich ruim honderd person-en en
vele schuiten naar de strandingsplaats.
Wegens opkomende storm moet men even
wel onvenrichterzake naar Oudeschild te-
rugkeeren. Het afbrengen van de botter
wordt aan eenige havenwerkers uit Nieu
wediep voor f235 opgedragen. Na veel
moeite slagen zij er in )de schuit Nieu
wediep binnen te brengen.
18
met een hartelijk applaus.
De heer Dapper sloot tegen 11 uur deze
'samenkomst met een woord van dank aan
Ds. Westmijse. Tevens sprak bij de
wensch uit, dat deze avond profijt zou
afwerpen.
DEN BURG RESIDENTIE?
EEN FANTASTISCH BOEK.
(Slot.)
De heer C. S. Ponger, Hist. art. et
Arch. Cand. te Amstelveen, schrijft ons:
Het volk, waarover het hier gaat, zijn
de Frya's. Tot nog toe beeft mén ge->
meend, dat dit hetzelfde volk was als de
Friezen. Herrmann scheidt echter de
Frya's scherp van de Friezen, en wil
daarmee verklaren, het slechte oud-friesch,
waarin de chroniek geschreven is. De
chroniek. zou, volgens hem, vertaald zijn
in S03 na 'Chr. uit de Fryataal, naar
veel oudere bronnen, door een van de
laatste telgen van het Frya-ras, die na
tuurlijk niet zoo goed oud-friesch kende.
De Friezen waren toen een belangrijk
volk in ons land, hun taal was in zekere
zin leidende, bovendien verstond niemand
meer de oude Frya-taal. Tenslotte heeft
'Cornelis over de Linden in de taal nog
meer fouten gemaakt bij zijn „bewerking"
van 1855—'60.
Voelt u, in welke gevaarlijke bochten
Herrmann zich hier moet wringen, om ge-
lootwaardig te schijnen? De schrijver
geeft toe, dat Cornelis ook veel geknoeid,
heeft aan de tijdrekening van het Oera
Linda 'boek. Maai-, inderdaad, als hij van
alle jaartallen 520 jaar aftrekt, dan klop
pen enkele jaartallen, die te controleemen
zijn, werkelijk met de waarheid.
Nu iets over het ontstaan van het O.L.
boek. Als omstreeks 50 jaar na Chr. het
Fryavolk. als eenheid bijna geheel ten
onder is gebracht door oprukkende vol
ken, geeft de vorstin, de volksmoeder
Adela, aan haar volk de raad, alle we
derwaardigheden van het roemrijke Firya-
Uolk op| t|e Teewenen en zoodoende voor
het nageslacht te bewaren. Dit deed o.a.
ook een lid van de familie Oera Liinda.
Steeds bleef de chroniek in het geslacht.
De naam van deze familie veranderde in
de loop der eeuwen in Over de Linden.
Dan tracht Herrmann te verklaren, waar
om Cornelis de chroniek bewerkte. Er
stonden n.L (in de echte Chroniek ook
minder mooie dingen van het Frya-volk
in dagen van verval. Dit kon de brave
Cornelis, die zoo trotsch was op zijn
voorvaderen, niet verdragen en zoo kwam
hij tot zijn misstap. Herrmann moet in
derdaad een zeer goed mensch zijn, wan
neer hij steeds overal het goede in zoekt
en ook weet te vinden! Dan beschrijft
Herrmann de inhoud van het O.L. boek,
schiftend, weglatend wat volgens hem
Cornelis er bij verzon, terwijl hij tracht
te bewijzen, wat hij voor echt houdt.
De Oera Linda chroniek begint met
©en groote natuurramp, die omstreeks
1680 v. Chr. de geheele wereld teisterde.
Overstroomingen en aardbevingen doen
nieuwe landen ontstaan en wat vroeger
land was, zinkt in de zee, de verschillende
volkeren der aarde worden door elkaar
geworpen, het klimaat verandert. Dit kan
wel waar zijn, de aarde is herhaaldelijk
geteisterd door zulke groote natuurram
pen denkt u aan de legende van de zond
vloed. Ik kan daarop hier niet verder
ingaan. Eén van de theorieën ter verkla
ring van zulke rampen is b.v., dat de
aarde getroffen wordt door ©en gewel
dige meteoren-regen 2), die de zeeën in
VAN 1887 HEDEN.
I MAART 1894.
De schuit van schipper J. Timmer, uit
Oosterend, komt bij Nieuwediep in aan
varing met ©en schuit van Wieringen.
Eerstgenoemde loopt aanmerkelijke schade
op. Hij vertrekt naar "Makkum ter repa
ratie.
19 MEI 1894.
Schipper Jb. Bakker, van Oosterend,
vindt ter hoogte van Petten het lijk van
de 14-j. C. Klaver, vdie 1 Mei van "3©
schuit U.K. 269 overboord sloeg en ver
dronk. Het lijk wordt naar Nieuwediep
vervoerd.
30 MEI 1894.
De Engelsche trawler D. H. 180 vernielt
's nachts de kor van de bij het lichtschip
Haaks visschende TX 26, schipper F.
Plaatsman. De kor gaat verloren.
II JULI 1894.
Drie schuiten, op de Noordzee vis
schende, worden door storm verrast. Zij
zeilen het EierlandsChe Gat binnen. De
H.D. 298 krijgt een gebroken giek en een
gescheurd zeil. De TX 43 (S. Bakker),
strandt bij de Westvval. Een vijftigtal vis-
schers graaft een vaargeul van 70 M. iin
-de tijd van zes uur, waarna de schuit
vlot wordt gebracht.
3 AUGUSTUS 1894.
In de nabijheid van Nieuwediep slaat
één der opvarenden van de U.K. 136 over
boord; de man verdrinkt. Geruime 'tijd
later wordt het lijk opgehaald.
19
Goed en goedkoop materiaal
voor winkel, school en kantoorO
Daar zorgt
BOEKHANDEL PARKSTRAAT.
voor.
beroering brengt, alles in brand zet en de
aarde voor een dael uit haar baan slaat,
waardoor dan overstroom! ngen ontstaan
en klimaatverandering optreedt.
Door deze catastrophe wordt het volk
der Frya's, dat voordien zorgeloos ge
leefd had, tot bezinning gebracht. Zij
zien, dat er ook andere rassen op de aarde
leven, waarvoor zij op hun hoede moeten
zijn. Het Oera Linda boek behandelt ook
liet rassen-vraagstuk.
De rassen der aarde zijn ontstaan uit
drie oermoeders, -de dochters van de
aarde, Lyda, Fin-da en Frya. De aainde
zelt is de dochter van de tijd. De Lyda's
zijn zwart en hebben kroeshaar; d-e ne
gers behooren tot dit ras. De Finda's
zijn bruin, b.v. de Joden. De Frya's zijn
blank, hebben blond haar en blauwe
-oog-en, o.a. de Germanen.
Hoe heerlijk moet het zijn voor Herr
mann te lezen, dat d-e Frya's liet beste
voLk zijn, hl ij vergeet echter, dat alle drie
deze rassen uit d-e aarde geboren zijn. De
negers dienen als slaven op de Frya-sche
pen Daar de rassen echter sterk van el-
Kaar gescheiden moeten blijven, mogen de
negers niet v-erd-er bet Erya-iand in dap
de havens.
De negers word-en dainook in een soort
concentratiekamp te Alcmar Alkmaar,
dat toen een hav-enstad was) apart ge
houden. W-el moeten de Frya's hun d-e
zegeningen van h-et Frya-volk bijbrengen.
De chroniek wijst er met nadruk op, dat
er geen rassenhaat mag bestaan. Nu volgt
een beschrijving van de Frya-staat. Texe
laars, houdt nu uw nuchtere verstand bij
elkaar!
Doordat bij -de Frya's het moederrecht
geldt, staat aan het hoofd van de staat
een Volksm-oeder, die vanuit een BURCHT
(den Burg) in TEXLAND (Texel) het;
groote rijk van Oostzee tot Middelland-»
sche Zee bestuurt. Dit reusachtige rijk is
verdeeld in onderdeelen met burchtmaag
den aan liet hoofd. Voor de militaire za
ken zorgen vorsten. Tot h-et jaar 1680
stond het geheele rijk rechtstreeks onder
de Volksmoeder van Texland. Na de
ramp van 1680 gaan langzamerhand groote
-d-eelen van het rijk verloren. Tenslotte
blijft van het reusachtige Frya-rijk al
leen nog over -een gebied van Schelde tof
Weser. Het zwaartepunt van het rijk lag
steeds om de Flyzee, ©en voorlooper van
de Zuiderzee. Tot het graafschap West-
Flylan-d hoort Texland. Alleen de omge
ving van de Flyzee wordt in het Oera
Linda boek nader beschreven. Natuurlijk,
want Cornelis kwam uit den Helder!
In het jaar 209 n. Gh-r. geeft een ge
weldige stormvloed het stervende Frya-
rijk een genadestoot. Alle koloniën en
buitengewesten waren reeds lang verloren.
Nu worden groote stukken land door oe
zee verzwolgen. Dat is inderdaad waar,
vroeger vormden de Wadden met Noord-
Holland één geheel, met misschien ©en
riviermond bij h-et Vlie. Alleen Frya's
burg op Texland bleef door deze vloed
intact. Men is genoodzaakt in Texland
2). Meteoren zijn brokstukken van uit
elkaar gevallen hemellichamen, die binnen
de aantrekkingskracht van de aarde ko
men en dan witgloeiend op d-e aarde neer
vallen.
een heuvel op te richten, om de burcht-
toren, de zetel van de Volksmoeder, tegen
de branding te beschermen. Later wordt
ook deze burcht door brand vernield. Het
reuze Frya-rijk is langzamerhand uiteen
gevallen.
Frya, de stammoeder der F^va's, gat
dit volk de Tex, dat is: de raad, de wet
ten. Dfze wetten werden gegrift in de
muren van de burcht der Volksmoader.
Vandaar de naam Texland, waaruit later
de naam Texel zou ontstaan zijn.
Het is alles te mooi om waar te zijn(
Door de herhaalde aanvallen van andere
rassen en voortdurende Itaat van ooflog
neemt langzamerhand de man een meer
leidende positie in. Het moederrecht wordt
vervangen door het vaderrecht. Ik ga niet
'met u in op de tallooze oorlogen, en de
binnenland sche oneenigheden, die ten
slotte het rijk geheel uiteen doen vallen.
Ook de godsdienst -der Fr4va's is natuur
lijk voortreffelijk. Zij bouwen geen tem
pels -en kerken, maar vereeren op het
strand, in de natuur, de zon, de maan en
het vuur. De eerste Volksmoeder Besta
werd later als godin vereerd. Vroeger
heeft zich in de Mariak-erk te Utrecht)
een beeld van deze Festa bevonden, dat
zich nu met enkele andere in het Rijks
museum te Amsterdam bevindt.
In het tweede deel van zijln boek: De
kolonie Atlantis, gaat H-errmann, meer
wetenschappelijk te werk. Als men echter
het eerste deel gelezen heeft, dan is menl
zoo geschrokken, dat men van het tweede
deel ook niet veel durft aan te nemen.
In ieder geval is liet tweede deel een
oprechte poging om een oud probleem op
te lossen. Ik geef u slechts zeer in het
kort hieronder de inhoud van het 2e deel-
weer. In -d-e oudheid bestond d-e traditie,
dat zich ergens in of bij de Atlantische
Oceaan, in de buurt van de Straat van,
Gibraltar, een groot werelddeel zou be
vonden hebben, Atlantis, dat de ver
binding van Europa en Afrika met Ame
rika gevormd zou hebben. Dit werelddeel
is in de Atlantische Oceaan verzonken,
we weten er niets v-kn, dus kunnen wij on
eindig erover fantaseeren. Meer dan 2000
jaar lang hebben de geleerden naar Atlan--
tis gezocht. H-errmann meent nu, dat At
lantis niet zulk een groot wonderrijk was
in de Atlantische Ooeaan, maar ©en land,
gelegen aan een sedertdien verdroogde
inham van de Middellandsche Zee, ten
zuiden van Tunis, bij de kleine Syrbe.
Het staat vast, dat daar, evenals in de
Sahara, vroeger een ander klimaat was,
waardoor deze streken van Afrika, die nu
woestijn zijn, vruchtbaar waren.
De onherbergzame ligging heeft Herr
mann nog geen gelegenheid gegeven daar
ter plaatse veel te onderzoeken.
Na Herrmann zoo afgekamd te hebben,
wil ik niet nalaten hem hier te prijzen
voor zijn onderzoekingen in N.-Afrika.
Ik hoop, dat hij gelegenheid zal hebben,
•daar ver-der in de grond" te zoeken.
Dan gaat Herrmann weer fantaseeren.
Het-wonderland Atlantis moet in verbandi
gebracht worden met dat andere wonder
rijk der Frya's. Dus het een ©en kolonie
van het ander en omdat alle beschaving
uit h-et Noorden moet zijn gekomen, moet
Atlantis dus een kolonie zijn van de
Frya's. Het is zoo eenvoudig als een
rekensom.
Na dit zéér oppervlakkige overzicht zult
u begrijpen, hoe gevaarlijk de Oera Linda
Chroniek -en het boek van H-errmann zijn.
Hoe graag zou niet iedere Holland-er en
vooral iedere Texelaar alles wat over de
grootheid van Frya-land verteld wordt,
aannemen
Wij moeten met een vuistslag op tafel
ons zelt uit deze droom-en tot w-erkelijk-i
heid terugroepen en zeggen: Neen, op
zulke losse gronden mag ik dit niet gej
looven, dat zou zelfbedrog zijn.
Ik kon u in dit korte bestek niet punt
voor punt weerleggen, maar ik geloof.dat
dat niet ©ens noodig is. Wat Texel be-<
treft, moeten we m-et nadruk zeggen, dat
alles wat over ons eiland gezegd wordt,
fantasie is van Cornelis over de Linden.
Nu nog een kort woord over de schrij
ver van h-et boek zelf.
Volgens het oordeel van vooraanstaan
de Nederlandsche geleerden, was profes
sor Herrmann tot voor enkele jaren een
degelijk, wetenschappelijk man. Hoe deze
plotselinge verandering te verklaren Het
is de geest van het nieuwe Duitschland,
een geheel misplaatste poging van een
volk om zich te rehabiliteeren. Tragisch
en te begrijpen maar niet groot gezien.
Duitschland's eer kan niet gekwetst wor
den, door geen honderd Frankrijk-en, nie
mand verwijt Duitschland, dat het in de
wereldoorlog verloren beeft, werkelijke
eer is niet kwetsbaar.
Alle volken hebben evenveel. Hoe zou
het ©ene het ander iets kunnen ontnemen
Alle verschillen van elkaar, maar geen een
volk is beter dan een ander.
Amstelveen, 22 Februari 1936.
Vulpenhouders en vulpotlooden
hebben we in groote sorteering
voorhanden, ook in de prijs, welke
U wilt besteden.
BOEKHANDEL PARKSTRAAT.
