THEE
JAVA heel fyn
KARAVANEN
Texel in de
Grijze Oudheid.
Dank op rijm.
qoed en toch,
goedkoop
WAARSCHUWING.
TEXELSCHE FILMS.
Hoe anderen Texel zien.
bh m
VAN OVER DE GRENS.
IIIIIIiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii^^
DE OORLOG WOEDT IN CHINA.
Zooals te verwachten was, heeft Japan
het in zijn gevolgen zoo tragisch bom-i
bardement van Shanghai door Chineesche
vliegtuigen niet onbeantwoord gelaten.
De laatste beletselen voor een openlijkq
aanval waren daarmede komen te vervaU
len; Japan kon zich nu opwerpen als
verdediger van de belangen en bescherm
mer van de veiligheid van de omvang
rijke Japansche kolonie in Sjanghai en
daaruit het recht putten, de verschepin
gen van troepen- en oorlogsmateriaal met
groote kracht en in versneld tempo voort
te zetten. Intusschen opende het met het|
materiaal, dat reeds in en bij de Chi
neesche millioenenstad aanwezig is, dei
aanval op cie Chineesche stellingen. Al
lereerst van de voor de kust gelegen krui
sers uit, maar ook de Japansche lucht*
macht nam een belangrijk aandeel in de
aanval. Doordat de Chineesche kust-
batterijen deze aanval met kracht beant
woordden, daarbij eveneens ondersteund
door hun luchtmacht, is thans de moderne
oorlog met al zijn verschrikkingen in dit
deel van China een feit geworden, ooki
al 'heeft een officieele oorlogsverklaring
nog steeds niet plaats gehad. De aanval
lende Japanners richtten zich uiteraard
het eerst op de strategisch belangrijkste
punten der Chineezen, vooral ook op de
vliegvelden, terwijl de Chineezen, even
eens van de lucht uit, het hoofdkwartier
van de Japansche zeemacht trachtten te
vernietigen. Over het resultaat van de
door beide partijen gevoerde militaire
operaties worden de meest tegenstijdige
berichten verspreid, zoodat het onmogelijk
is te zeggen, hoe de strijd tot nog toe is
verloopen, maar wel staat vast, dat aan
beide zijden groote verliezen zijn gele
den en dat in Sjanghai en omgeving, met
name in Sjapei, groote schade is aange
richt en tal van ernstige braniden zijn
uitgebroken.
De kop van Noord-Holiand en de
waddeneilanden hebben in de loop den;
eeuwen sterke veranderingen ondergaan.
Meer dan eens hebben hier geweldige ge
ologische omwentelingen plaats gehad,
waarbij zeker ook tal van menschen door
de zee werden verslonden. Wel weten we
van de groote vloed van 1287, waarbij een
groot stuk van het oude West-Friesland
met veel dorpen en boerenhoeven is ver
gaan en het oude Flevomeer als Zuiderzee
een boezem werd van de Noordzee. Ten
opzichte van de geologische oorzaken
van deze ramp tasten wij in het duister;
het is mogelijk, dat hier zeebevingen en
daling van de bodem samenvielen met
springvloeden van enorme kracht. M'aar
vóór en na 1287 hebben zich eveneens,
nog groote omwentelingen afgespeeld,
waar de mensch machteloos tegenover
stond. Correcties van de kustlijn door*
menschenlhand kent eerst de jongste tijdj
Wanneer de kustlijn van de huidige pro
vincie Noord-Holland dezelfde was ge
bleven als in de verre dagen van de Ro*
meincn, bijna 2000 jaar geleden, zouden
wij heelemaal niet van een eiland Texel
spreken. Laat ons veronderstellen, dat wijl
met een vliegtuig een verkenningstocht
over dit toen onbekende land zouden
maken. Waar thans het IJselmeer is en
misschien over een halve eeuw de Zuid
westpolder na de drooglegging van dit
stuk voormalige Zuiderzee zich zal uit
strekken, was destijds nog alles land.
Het Flevomeer als oude gletsjerzee uit
de dagen van de ijstijd was betrekkelijk'
klein. Waar nu het Wieringerland ligt,,
was ook destijds land, en een breede
landstrook liep tot het Noorden van wat
wij nu Texel noemen. Ons vliegtuig zou
altijd boven het vasteland hebben gevlo
gen om die plaatsen te bereiken, waar,
thans De Koog of Den Burg ligt. Van
Den Helder met zijn haven was geen
sprake. Wel hadden we van ons vlieg
tuig uit dichte bosschen gezien, waar nu
weiland is en ontelbare runderen grazen.
Maar wanneer we dan nog iets Oost
waarts hadden gevlogen, hadden wij toch
niet van een zeepanorama kunnen genie-
len. Wel zouden wij een breede zee-arm
passeeren, zooals tegenwoordig het Hol-
landsch Diep, maar dan kwam reedsi
weer het oude West-Friesland, dat thans
sedert meer dan zes eeuwen onder de
golven van de Noordzee bedolven ligt.
Van de Noordkust van dit Romeinsche
West-Friesland tot de Noordkust van het
Flevomeer was een afstand van 30 a 40
K.M. Bijna 40 K.M. drong dus de zee
landwaarts in verband met de groote
springvloedramp van 1287. Die zeearm
was de oude mond van de ljsel of de*
Rijn, maar in de dagen van de Romeinen
had de Rijn zich reeds een nieuwe weg
geopend naar de zee, de z.g. Leidsche
Rijn, die nu reeds lang zijn beteekenis
TOEBEREIDSELEN.
Nu het conflict deze wending heeft ge
nomen, kan evacuatie van de internatio
nale burgerbevolking niet langer uitblij
ven. Alle landen hebben er dan ook reeds
een aanvang mede gemaakt. Japan, Airle-
rika, Engeland, Frankrijk en ook ons
land allen'brachten reeds verscheidene
duizenden vrouwen en kinderen buiten
de gevaarlijke zone en met kracht wordt
dit reddingswerk voortgezet, hoe gevaar
lijk het op zichzelf ook is, want de Chi
neesche autoriteiten kunnen geen onder
breking van de vijandelijkheden toestaan,
uit vrees, dat Japan in die tijd zijn po
sitie al te zeer zou kunnen versterken.
Hierin ligt op het oogenblik nog China's
voordeel, dat het meer troepen heeft, die
bovendien gemakkelijker zijn aan te voe
ren dan de Japansche, Zoodra echter Ja
pan voldoende manschappen en materiaal
heeft aangevoerd liet gaat daar in
koortsachtige haast mee voort; een be
langrijke versterking was reeds de aan
komst van een vliegtuig-tmoederschip met
tachtig vliegtuigen zal dit Chineesche
overwicht aanmerkelijk slinken en mis
schien wel geheel verdwijnen tegenover
de meerdere geschooldheid en technische
uitrusting van de Japanners. Dit is ook
de reden, waarom het onverwachte bom
bardement op Sjanghai de Japanners
eigenlijk nog heel weinig gelegen kwam.
De troepen, die voor de operaties ie
Noord-China bestemd waren, moeten nu
voor een deel in allerijl naar het nieuwe
oorlogsterrein worden gebracht, hetgeei}
voor Japan een ongewenschte versnippe
ring is van zijn krachten.
DE WERELD BUITEN
CHINA EN JAPAN.
Welke houding zal nu het buitenlanu
tegenover liet Chineesche conflict aan
nemen? Alles wijst er op, dat de groote
mogendheden voornemens zijn, de meest
strikte afzijdigheid in acht te nemen, ten
einde alles te vermijden, wat ook maar
de minste aanleiding zou kunnen geven,
heeft verloren. Destijds vormde de IJsel-
Rijn ongeveer aan de Oo,stkust van het
tegenwoordige eiland Texel nog twee
armen, waarvan de'Westelijke betrekkelijk
smal en alleen de Oostelijke breed was,
zoodat hier nog een lang verdwenen en
vergeten eiland lag, het eiland Flevo.
De naam Texel is in elk geval veel
ouder dan het eiland. Reeds 1000 jaar
geleden wordt van Tessel of Tesselo ge
sproken. In de laatste lettergreep „io"
ligt de Germaansche oorsprong van de
plaatsnaam „Lo" of „Loo", zooals wij
het nog hebben in Het Loo. Dit was
in het Oud-Angelsaksisch en Oud-Hoog-
duitsch een grasland te midden van bos
schen. Men zou dus de voormalige naam
van deze streek moeten schrijven „Tes-
se-Loo", wat dan beteekent: „weiland
Tesse". De jiaam „Tesse" kan dan
Friesch of van Keltische oorsprong zijn,
maar is zeker een persoonsnaam geweest.
Ten opzichte van Flevo#is het niet uit
gemaakt of dit een zuiver Keltisch woord
ot gelatyniseerd Keltisch is, want het
Latijnsche woord voor rivier is „fluvius".
Maar dan ontbreekt weder een verklaring
waarom het eiland aan de Oostkust van
het tegenwoordige eiland Texel ook Flevo
werd genoemd.
Bij een zwerftocht per vliegtuig over
het Romeinsche Noord-Holland zouden
wiji makkelijk kunnen opmaken, hoeveel
grooter destijds het bewoonbare grond-
bied van ons land is geweest. Alleen de
gebieden ten Westen van het tegenwoor
dige eiland Texel tot aan het voormalige
Flevomeer waren veel "grooter dan van
daag de geheele provincie Noord-Hol
land. Dit spreekt trouwens ook duide
lijk uit de bepalingen van onze geologen,
want de Zuiderzee vóór het begin van
de droogmaking had een oppervlakte van
3139 vk. K.M., terwijl de oppervlakte van
het Flevomeer uiterlijk 1375 vk. K.M. ge
weest is. Ook na de droogmaking van
de geprojecteerde vier groote polders zal
nog veel grond onder water staan, waar'
eertijds bewoonbaar land is geweest.
De geologische geschiedenis van Texel
is dus een geschiedenis Van natuurram
pen. Door de geleidelijke afscheiding van
dit groote gebied en de vorming van een
eiland werd ook het karakter bepaaldi
van de kustlijn der latere provincie Noord-
Holland. De middeleeuwsche geschiedenis
van Holland zou niet denkbaar zijn zon
der deze kustlijn met in het Westen de
duinen als natuurlijke zeewering en in het
Oosten de veilige havensteden aan de
Zuiderzee. Zeker geldt dit niet meer voor
onze tijd, die over andere technische*
middelen beschikt dan vroegere genera
ties. Maar wie thans Texel gaat bezoe
ken en eventueel de prachtige vlucht
met een achtpersoons-Fokkertje naar
Texel gaat maken, zal een geheel andere
kijk op deze vraagstukken krijgen als hij
zich eens voor de geest roept de verre
tijd, toen Tesselo een gedeelte vormde
van het legendarische land der West-
Friezen.
Otto Burgemieister in: De Bazar.
dat het conflict zich tot andere landen
uitbreidt. Het meest onmiddellijke gevaar
voor uitbreiding schuilt wel in Rusland,
hoewel ook dit land zich voorloopig nog
nergens mee bemoeit en een afwachtend;*
houding aanneemt. Toch gaan er reeds
geruchten over Russische troepenver
plaatsingen -naar de Oostgrens, die er op
kunnen wijzen, dat Moskou zich op alle
eventueele gebeurtenissen voorbereid
houdt.
ARM SPANJE.
In Spanje zet Franco zijn opmarsch ge
stadig voort. Reinosa, belangrijk om zijn
industrie van oorlogsmateriaal en we
gens zijn ligging aan de verkeersweg van
Burgos naar Santander, viel in handen
van de rechtschen. Meer en meer gaat het
er naar uitzien, dat het tekort aan milii
taire scholing en aan oorlogsmateriaal
alsmede de verdeeldheid bij de leiding in
het linksche kamp de republikeinen nood
lottig zal worden. De anarchisten, die
na de onderdrukking van hun opstand
in het voorjaar, zich weer hebben weten,
te organiseeren, dreigen opnieuw twee
dracht te zaaien. Het beeld van innerlijke
verdeeldheid in het bloedige Spanje wordt
al triester.
ITALIË EN ENGELAND.
Tusschen Italië en Engeland schijnen
de geest van verzoeningsgezindheid en
het streven naar een betere verstandhou
ding zich nog altijd te kunnen handha
ven. De voorgenomen besprekingen zullen
worden vervroegd en reeds begin Septem
ber aanvangen.
ffl Het verschrikkelijkste geschenk fg
ffi dat een booze geest aan deze ffl
ij eeuw vermaakte, is wellicht Ken- fg
li nis zonder bekwaamheid. jsj
ffi Pestalozzi. fg
ffl S3
Een tevreden en rijmvaardig badgast
deed aan Burgemeester Kamp, „uit dank*
voor het aangenaam verpoozen", deze,
regelen toekomen.
MOOI TEXEL.
(Wijze: Daar bij dien molen, enz.)
Wanneer je met vacantie wil
En rustig uit wil zijn,
Dan ga je maar naar Texei'toe,
Daar is het reuze-fijn.
Je geniet van zee, van strand en duin,
Van vogels, plant en hei,
En zit je op een Jan Plezier,
Dan zing je lustig, blij:
Refrein
Dat mooie Texel,
Gezonde Texel,
Daar wil ik 'n volgend jaar weer 'henen
gaan.
Dat mooie Texel,
Gezonde Texel,
EXaar kom je platzak en bruin gebrand
vandaan.
II.
Wanneer je naar De Koog toe gaat,
Dan ben je 't dichtst bij 't strand.
Je zwemt of baadt in zee of zon
Met 'n ijssie in je hand.
Je wandelt daar door duin en bosch
Of langs die groote zee
En als er een een liedje zingt,
Dan zingt een ieder mee:
Refrein
III.
Je rijdt daar in een ponnvkar
Ot ook wel óp een paard.
Van huis af gaat het meest stapvoets,
Maar terug in volle vaart.
Een stoelendans bij 't Mierennest,
IDat gaf de V. V. .V,
Daarna 'n optocht met lampions
En men zong lustig mee:
Refrein
IV.
Je rijdt in club per Jan Plezier
Naar Shifter, Mui of Nol,
Naar lammerenmarkt en naar De Mok,
Nooit gaat er een paard op hol;
Naar Meeuwenkolonie, Zwanenplas,
Of 't Eierlandsche gat,
California, De Dennen, K.L.M.,
Je bent het daar nooit zat.
Refrein
V.
De meesten houden daar pension
Al is 't soms primitief;
De kost en ligging zijn er goed
De rest neemt men voor lief.
Je wordt daar heel niet afgezet,
Ze staan op hun fatsoen.
Je wordt er dus niet uitgekleed
Dat moet je zelf maar doen.
Refrein
E. J. VAN DER MYLE
Middenweg 24, Haarlem
16—8—'37.
Goed en goedkoop materiaal
voor winkel, school en kantoor
BOEKHANDEL PARKSTRAAT.
De Burgemeester der gemeente Vlie
land brengt, op verzoek van de Comman
dant der Luchtvaartafdeeling te Soes-
terberg, ter algemeene kennis, dat in
het tijdvak van omstreeks 20 AUGUS
TUS e.k. tot omstreeks 1 OCTOBER
d.a.v.
OEFENINGEN IN SCHIETEN
EN IN BOMMENWERPEN
vanuit legervliegtuigen zullen plaats vin
den op een gedeelte van de „Vliehors",
in het Noordwesten begrensd door de
telefoonlijn naar het „Reddinghuisje",
plaatselijk aangewezen door roode vlag
gen.
Een z.g. doelenploeg zal met de be
waking van het onveilig terrein belast
zijn.
De Burgemeester voornoemd,
F. C. RAB.
Oost-Vlieland, Augustus 1937.
1
Belangstellende lezers vragen ons, „hoe
ihet toch met Texels Filmarchief staat".
We kunnen hierop antwoorden, dat de
nieuwste aanwinsten zijn: de opnamen,
geschied bij de opening van Texels vlieg
veld; vereeuwigd is niet alleen de lan
ding van het EERSTE vliegtuig, een mi
litair vliegtuig van De Kooij, op het
nog niet officieel geopende terrein, maar*
ook de aankomst van de Douglas ,Koe-
tilang de eerste D.C. 2 op Texels,
roemruchte luchtvaartdag; de demonstraJ
ties met autogiro en Scheldemusch; de
belangstellenden, enz.
Ook het inladen van de rammen, die
door de lucht naar Eindhoven moesten;
worden vervoerd, is natuurlijk gefilmd.
Mede is in een reeks duidelijke taferee-
len vastgelegd de doelmatige en zorg
vuldige wijze waarop de wegenverbetea
ring in onze gemeente ter hand wordt
genomen (wals, sproeimachine, enz. op
de Spangerweg)
ln het winterseizoen hopen we weer
enkele avonden te kunnen vrij houden
om u ook deze films te kunnen laten
zien.
Het bezoek van de vertegenwoordigers
van diverse provinciale en „groote" blai
den aan het N.J.V.-kamp en hun excur
sie per as en per vliegtuig over Texel
heeft weer menig artikel over ons eiland
en deszelfs schoons en menige foto in
de groote pers opgeleverd.
Het Vaderland prijst de Texelsche ge
moedelijkheid, ons fraaie badhotel, het
kostelijk u'tzicht over Texel van het duin,
bij De Koog af, de heerlijk begroeide
duinen, de rondvlucht, welke een voor
treffelijke indruk van het eiland gaf.
In de N.Rotterd. Crt. verscheen het
zelfde verslag.
Ook Heldersche Crt. en Schager Crt.,
waren zeer voldaan.
In het Rotterdamsch Nieuwsblad lezen
we o.a.: Het eiland is een bezoek over
waard. Bosch en zee liggen vlak bij-
elkaar, terwijl groote natuurreservaten -
een schitterende flora en fauna herber
gen.
Het Handelsblad noemt de luchtlijn
op Texel een ongekend succes en kwam
tot de ontdekking, dat het eiland ook/
uit de lucht bekeken er allerbekoorlijkst
uitziet. Het roemt Texel als „een der
fraaiste eilanden van ons land".
De Telegraaf beweert, dat De Koog
met zijn 160 inwoners er 1600 bijgekre-
gen heeft en vertelt in enthousiaste be
woordingen, van de genietingen, welke
de toerist op ons eiland wel mag sma
ken.
Zoo kunnen we doorgaan.
Pers en radio hebben het dit jaar
wel biezonder goed met ons voor ge
had. En de resultaten
U weet er alles van.
We mogen over het geheel geno
men tevreden zijn, rijk tevreden. De
badgast kwam, zag en werd overwon-l
nen. Texel heeft er weer heel wat vrien
den bijgekregen, die wel hun eerste
maar zeker niet hun laatste bezoek aan
ons eiland hebben gebracht.
