i
Ik weet er nog van
DE HOORNDER SPINBAAN.
II
08 ffi
V
TEXELAARS BOVEN
DE ZESTIG AAN HET
WOORD.
dat er in Den Hoorn een vischmarkt
was;
dat de Hoornder visschers daar ge
regeld hun visch lieten afslaan;
dat de Hoornder visschers hun vlet
ten in De Mok hadden liggen;
dat de gebr. Schouten, twee Urker
visschers, met een oude schuit een gere
gelde bootdienst tusschen Den Hoorn en
Den Helder onderhielden;
dat in die tijd Kees Vos vischafslager
was;
dat hij daarbij een omroepschel ge
bruikte en dat die schel nu nog bij Willem
Jonker thuis op zolder staat.
IW. J., 76 jaar.
OPBRENGST COLLECTE.
De opbrengst van de collecte ten bate
van de Stichting voor alleenstaande blin
den te Wolfhezen heeft in onze gemeente
bruto f 76,36 opgebracht.
ONTWIKKELINGS-AVONDEN
VOOR DE RIJPENDE JEUGD.
Aanvang Woensdag 20 Oct., 8
uur precies, in het voormalige
Café „Den Burg".
Maandagavond werd ten raadhuize on
der voorzitterschap van Burgemeester
Kamp een vergadering belegd met het
doel weder te Komen tot de organisatiei
van een reeks ontwikkelingsavonden voor
de rijpende jeugd.
Die bijeenkomst werd bijgewoond door
bestuursleden van de Jeugdherberg en
van het Nut en door nog eenige perso
nen, die mede reeds hun daadwerkelijke;
steun verleenden.
Het vorig jaar bleken die avonden zich
in de belangstelling van een steeds groo-
ter aantal jongemannen te verheugen.
Avonden met 6070—80 luisteraars wa
ren het als regel.
Of ook in het seizoen 1037—1038 die
avonden doorgang zullen vinden
Het verheugt ons, daarop een bevesti
gend antwoord te kunnen geven
Er werd een voorloopig programma
voor het heele najaar vastgesteld.
Bij wijze van proef zullen afwisselend
avonden voor jongens en meisjes worden
gegeven en wel telkens op een Woensdag
avond, aanvangende om acht uur.
De eerste avond, bepaald op Woensdag
20 October as., zal voor jongens alleen)
toegankelijk zijn, de tweede, Woensdag 27
Oct., voor meisjes alleen; zoo gaat het
om en om.
De avonden zijn gratis toegankelijk,
misschien met een enkele uitzondering,
wanneer b.v. voor reis- en verblijfkostei/
voor een spreker van elders eenig geld
noodig is. Maar meer dan vijf cent wordt!
het voor zoo'n avond dan toch niet.
De leeftijd van de bezoekers(sters) moet
minstens 16 jaar zijn.
Er wordt kosteloos een kopje thee ge
schonken.
Vorig jaar werden die avonden in het
Glazen Paleis gehouden. Dat bleek, zijn
wijdsche naam ten spijt, al spoedig de be
langstellenden niet meer te kunnen bevat
ten. Naar een ruimere localiteit werd!
uitgezien ,met het resultaat, dat de avon
den voortaan zullen belegd worden in
de zaal van het voormalige Café Den'
Burg, aan de Groeneplaats. Dit gebouw,,
eigendom van de Doopsgez. Gemeente,,
was de afgeloopen zomer in gebruik bij;
V.V.V. Mooi Texel. Van gemeente-wege
zal op de ontwikkelingsavonden voor ver
warming en verlichting worden gezorgd.
Het belooft weer gezellig te worden.
Enleerzaam, zoowel voor meisjes als
voor jongens. Een groot aantal personen
heeft reeds zijn medewerking toegezegd.
Het programma biedt elck wat wils: cau
serie over luchtvaart en scheepvaart, boek-
bespreking en declamatie, wetenswaardig
allerlei uit de planten- en dierenwereld
en van land en volk in Oost en West, reis
verhalen, een en ander met films en(of)'
lichtbeelden geïllustreerd. Zoo mogelijk
zal getracht worden een K.L.M.-pilootl
te doen optreden met een causerie over,
vliegen bij nacht b.v.; een marine-deskun-'
dige met een lezing over een reis met,
een onderzeeër, enz.
Het zal aan afwisseling niet ontbreken.
En aan belangstelling?
Daarover maakt niemand zich zorg. Oi
het moest zijn over de vraag, ot de
nieuwe localiteit wel voldoende plaats
biedt.
R.K. NAAICURSUS.
Maandagmiddag om vier uur heeft
pastoor Brinkman de naaicursus, welke
onder leiding van de Eerw. Zuster Adel-1
sinde in het St. JanShuis wordt gegeven,,
geopend. Er bleek voor deze cursus groote
belangstelling te bestaan. Niet minder dan
54 leerlingen hadden zich tot dusverre
opgegeven. Door dit groote aantal leerlin
gen moest de cursus in twee deelen wor-1
den gehouden, 's Morgens van 9.3011.30
zal de eene groep, 's middags van -1—(f
zal de tweede groep onderricht ontvangen.
ffi Met inenschen, die niet willen fl
IS zien, kan men weinig beginnen. JS
MET H.M.'s HERTOG HENDRIK
NAAR DE WIDDELLANDSCHEZEE.
Vlootaalmoezenier Majoor Ban-
gert spreekt.
Maandagavond heeft de R.K. Propagan-
da-club in het St. Janshuis haar eerstel
avond van het seizoen gehouden. De be
langstelling voor deze avond was minder
groot ,dan gehoopt werd, maar niettemin
was het zaaltje nog aardig bezet. Om
kwart over acht opende pastoor Brinkman
de bijeenkomst. Spr. heette allen welkom,
in het biezonder vlootaalmoezenier Ban-
gert, die een causerie zou houden met
lichtbeelden over zijn reis met de ^Hertogi
Hendrik" naar de Middellandsche Zee en
de Noordkust van Afrika. Spr. zette ver
volgens het doel van de jiropagandaclub
uit'een en hoopte tenslotte, dat dit jaar
voor de club een geslaagd jaar mag wor-1
den.
Vlootaalmoezenier majoor Bangert ver
telt, dat de lichtbeelden, die b,ij zal ver-
toonen, alle tot doel hebben, het werk'
van dé vlootaalmoezenier van dichtbij te
laten zien. Vorig jaar heeft spr. een reis
van zeven weken met de Hertog Hendrik
gemaakt. Van de 37 dagen, dat men op.
zee was, was het 33 dagen zwaar weer, en
spr. verzekerde, dat het geen pretje is,,
met zwaar weer op een oorlogsbodem te
zitten. Dan kan zelfs de meest ervaren:
matroos het leeljjk te pakken krijgen.
De eerste foto's, die wij te zien krij
gen, hebben vrijwel alle betrekking op
het slechte weer; wij zien enorme gol
ven, die huizenhoog blijken te zijn. Elet
schip maakt slingeringen van soms 45
graden. Het achterdek, dat normaal 9 M.
boven de zeespiegel ligt, daalt op een
gegeven oogenblik tot bijna een halve
meter boven het water, om even later er
weer bijna 18 M. boven uit te steken. Zie
dan maar eens, welk nut je van je „zee-
beenen" hebt. Het was heusch geen
zeldzaamheid, wanneer van de 300 man
equipage er 270 zeeziek waren.
Het leven aan boord, ziet er, naar de!
lichtbeelden te oordeelen, zeer genoeglijk
uit. Maar het schijnt mooier dan het is.
Die opgewekt kijkende jongens, blijken er
allen beroerd aan toe te zijn, hoewel ziji
liet voor de fotograaf niet willen weten.
We zien het plunje-wasschen, even latei-
het kolen innemen, de Iekrol, d.i. oefe
ning voor de te nemen maatregelen, in
dien het schip lekgeslagen of -geschoten
is, de verlaatrol, de reddingsoefenin
gen voor het geval het schip in zinkende
toestand zou verkeeren, enz.
Niet alles is even prettig aan boord.
De hekgast, die steeds moet opletten,
of er geen man overboord gaat, heeft het'
bij stil weer wel gemakkelijk, maar als,
het gaat spoken dan staat hij gelijk
een hond aan de ketting. Het gevaar toch'
is nift denkbeeldig, dat een hoog over
slaand zeetje, per ongeluk ook de hekgast
meeneemt.
Ter verpoozing worden in de baaien
wedstrijden gehouden met de sloepen; aan
boord wordt veel aan sport gedaan, zoo
als schermen en boksen.
Tenslotte vertelt spr. nog iets over het
werk van de vlootaalmoezenier. Hij be
strijdt de opvatting, die velen huldigen,,
dat het marineleven zoo slecht is. Heuscl»
het is niet slechter dan elders. Wel heb-'
ben de jongelui het veel moeilijker, door
gemis aan hartelijkheid, aan huiselijkheid,
aan warmte. Als de marine-menschen dan
ook eens i ets doen, wat niet geheel dooi
de beugel kan, wordt iedereen verzocht,
met hun zware levensomstandigheden re
kening te houden.
In dit verband deelde de spr. mee, dat
het R.K. Marine-Tehuis te Den Helden
zich in een groote belangstelling mag ver
heugen. Het is te klein om aan elke aan-i
vraag tegemoet te komen. Het Tehuis,
heeft geld noodig, maar het is het waard.,
Spr. deelt mee, een loterij te hebben gei
organiseerd om gelden ter verbetering vani
het Tehuis te verkrijgen. Loten 60 ct.
met een hoofdprijs vati f 6000. De aanwe
zigen werden verzocht loten te koopen.
De heer Buisman dankte de spreker
voor zijn interessante en boeiende cau
serie en sprak tevens de wensch uit, dat
de aanwezigen zouden trachten de propa-i
ganda-club zoo bloeiend mogelijk te ma
ken door meer leden te werven. H.
Zooals vele kleine Hollandsche plaat
sen met een groot verleden nu afgeschei
den van de polsader van het groote en
moderne verkeer heendroomen, ligt ook
Den Hoorn stil en afzijdig van de bedrij
vigheid van het hedendaagsche zakenle
ven. Maar dit beteekent nog geen fe-
'vensarmoede en ook geen gebrek aan
bedrijvigheid of een tekort aan vooruit
strevendheid der bevolking.
Andere, sterkere factoren, liggend op
economisch en verkeerstechnisch ge
bied, zijn veelal de oorzaak, dat plaatsen
zooals Den Hoorn, thans van geen be-
teekenis meer zijn voor het groote we
reldgebeuren. Veranderingen op bovenge
noemde gebieden gullen vaak nieuw leveir
en nieuwe bedrijvigheid wekken en ook
een plaatsje als Den Hoorn uit zijn on
vrijwillig isolement kunnen verlossen.
Dat dit isolement van betrekkelijk korte
tijd is, bewijst een kijkje in de geschie-.
denis van dit mooie, echt Hollandsche
dorpje met een kerk, wier toren gelijk
een wachter over daken, polders en dui
nen heen, in de wereld schouwt, alsof
hij er iedereen op wijzen wil, dat aan
zijn voet een menschelijke nederzetting
ligt, waar vroeger veel meer leven, ver
keer en vertier was.
Weten wij ook vele biezonderheden uit
dit verleden, zoo moet toch nog een sa
menhangende geschiedenis van Den Hoorn
geschreven worden en zeker zullen er dan
dingen voor de dag komen, die yoor de'
Vaderlandsche geschiedenis van waarde,
kunnen zijn.Immers, Den Hoorn was een
havenv waar in de bloeitijd de groote zeil-
booten aanlegden, voor ze. naar Indië ver
trokken of naar Amsterdam terugkeerden.
Ook heeft het een tijd gekend, dat het
Hollandsche Loodswezen hier gevestigd
was. Natuurlijk heeft dat op de samenle
ving der menschen zijn uitwerking ge
had. Er kwam rijkdom en welvaart, maar
het middel van bestaan der bevolking
werd toenemend eenzijdig, wat bij tegen
slagen spoedig tot armoede leidde.
Het is te hopen, dat Ds. Moen nog
eens tijd zal vinden, om al die oude kerke'
raadsboeken, notulen en wat er nog vér
der bewaard is gebleven in het kerkar
chief, na te gaan en ons die dingen er:
uit meedeelt, die op de samenleving van
Den Hoorn in het verleden betrekking'
hebben. Het vergt echter veel tijd en ge
duld, om deze oude schriften precies na,
te pluizen. Regendagen, die de vacantie-,
tijd nu eenmaal geeft, zelfs op Texel,
hebben mij er toe verleid de afgeloopen
zomer in 't Volle Profijt bij de Nieuw-
landsche Rolder, zelfs 's avonds bij kaars
licht enkele dezer handschriften uit
MIDDENSTANDERS.
Een abonnement bij
N.V. PROVINCIAAL BELANG.
Handelsinformatie- en Incas-
0 sobureau voor de Midden-
stand, opgericht 1864, biedt
O in deze tijd groote voordee-
len.
Een volledig prospectus,
waaruit zulks duidelijk blijkt
O met een ex. van de 14-daag-
sche zeer verzorgde courant Q
wordt op schriftelijke aan-
vrage p.o. verstrekt.
N.V. PROVINCIAAL BELANG,
Amstelstr. 14, Tel. 32000 (6 lijnen)
AMSTERDAM C.
Voor Middenst. Fed. en Bonden O
kan een speciale overeenk. getrof-
fen worden.
17e en 18e eeuw met veel moeite te ont
cijferen.
Bij het bestudeeren hiervan kwam mij
ook een schrift in handen, getiteld:
„Boek van uitgaaf voor de Spinbaen van
Den Hoorn op Texel, opgerigt Anno
1794". Het is lang niet het oudste boek
in het archief van de Kerkeraad, maar
voor iemand, die belangstelling voor het
samenleven der menschen in het heden,
en ook in het verleden heeft, moet dit
boek bijzonder aantrekkelijk zijn om eens
na te gaan, hoe het wel met deze
„Spinbaen" gesteld was en wat voor rol
zij in Den Hoorn gespeeld heeft. Hoe
meer ik mij in dit oude boek verdiepte,
des te meer begon voor mij de tijd te le
ven. toen in dat boek geschreven werd;
toen het lag op een hooge lessenaar en
er voor een van onze voorvaderen, schrij
vende met een ganzenveer. Een schrijver!
heeft eens gezegd: „De krant en de post)
verbinden een vacantieganger, die uit het
stadsleven is gevlucht, onafscheidelijk met
deze. Ze roepen hem dagelijks terug naar
dit lever, vol van bedrijvigheid en onrust.
Eerst wanneer hij ook dit nalaat, zal er
zich voor enkele weken een andere we
reld voor hem openen". Vergelijkend mo
gen wij zeggen, dat een oud boek, zooals
vooraf genoemd is, ons met het leven der
menschen in vroeger tijden verbindt, en
wat zijn wij nu verheugd, zoo'n schrift
onder stol of uit donkere hoeken op te
diepen. Hebben wij de sleutel der ver
klaring gevonden, dan herleven voor ons
de sociale, maatschappelijke en culturee-
le toestanden van oude tijden. En hoe
veel vinden wij er in, dat op de toestan
den van heden gelijkt, doch ook veel, dat
ons de vooruitgang bewust laat worden en
de juistheid van het woord van de Griek-'
sche wijsgeer Heraklied „dat alles vloeit"
dus ook de maatschappij der inenschen.
Aan wie wij dit zoo keurig uitgevoerde
kasboek te danken hebben, is uit het boek
zelf niet op te maken. Misschien, dat
oude kerkeraadsboeken uit die tijd aange-,
ven wie de secretaris was van deze noo-
dige en nuttige instelling in een tijd van
crisis en armoede. Ook was er geen en
kele aanwijzing te vinden, waar deze spin
baan precies gestaan heeft, doch herin
neringen en ook plaatselijke namen in
Den Hoorn laten ons het een en ander
vermoeden. Wie van de Hoornders kent
in Den Hoorn niet „De Werlcverschaf-
fing", het oude gebouw vlak bij de pasto
rie? Veel wijst er op, dat dit gebouw om
streeks 1795 in nauwe betrekking tot de
Spinbaan moet hebben gestaan. Misschien,
waren hier „comptoor" en stapelruimte
voor het grondmateriaal en het afge
werkte garen. Vaak lezen we danook in
het boek van aankoop of repairatie van
een hijschtouw en uitbetaling van werk
loon voor liet ophijschen van garenzak-
ken, waaruit blijkt, dat deze op een zol
der móeten gelegen hebben. De Spinbaan
was een instelling van de kerk en ge
noemd gebouw behoorde reeds in die
tijd aan de Diaconie van Den Hoorn. Op|
het Klif echter heeft het land, waar de;
kippenfokkerijen staan, thans nog denaam
„Weverserf".
Het is zeker niet te ver gezocht te ver
onderstellen, dat hier de verdere werk
ruimte en in het bijzonder de weefbaan
heeft gestaan. Het uiteenliggen van de
bedrijfsruimte geeft ook een verklaring,
van het feit, dat er vele kleine vrachtei*
in het kasboek staan aangegeven naast dö
af- en aanvoer van garen van het strand
of ook uit de haven van Oudeschild.
JUL DIEDERICH.
(Wordt vervolgd.)
DE UITVINDING VAN JANTJE: DE V1SCHMACHINE.
