BEREIDING VAN W<
Geen loonende
productie mogelijk?
De schapenwol in 't
gedrang
•L UIT ONDERMELK
In het vorig nummer deelden we reeds
mee, dat de heer A. H. L. Ens, directeur
van de C.Z. Eendracht in de jaarvergade
ring heeft gesproken over de beteekenis van
bereiding van wol uit ondermelk.
Omdat Texel een wolland is aldus
de heer Ens heeft men er hier zeker
belangstelling voor, hoe de gang van za
ken in deze industrie thans is. In de pers
hebben verschillende tendentieuze berich
ten gestaan. Het leek spreker daarom
goed, deze berichten eens onder de loupe
te nemen.
De melk bestaat voor 88 pet. uit water,
voor 12 pet. uit droge stof. Deze droge
stof bestaat voor 3.25 pet. uit vet en voor
8.5 pet. uit vetvrije droge stof. Deze vet
vrije droge stof bestaat voor 3.15 pet.
uit eiwit en EIWIT is de stof, die voor
de fabricatie van melkwol noodig is.
Vroeger redeneerde men aldus: de
zijderups eet bladgroen, vormt dat tot een
draad en produceert zijde. De koe eet
ook bladgroen en produceert melk. In
deze melk zit eiwit. Laten we nu trachten
van dit eiwit een draad te spinnen.
HET IDEE IS LANQ
NIET NIEUW.
Deze gedachtengang dagteekent niet van
de laatste jaren. Reeds op het einde varr
de 18e eeuw heeft men getracht op deze
wijze wol te vervaardigen. Veel succes
heeft men echter toen nog niet gehad. In
Nederland houden zich thans de A.K.U.
en de Condensfabriek te Leeuwarden met'
de fabricatie bezig. De Condensfabriek
een millioenbedrijf is een ^op-
coöperatie". Er zijn bij aangesloten 50
zuivelfabrieken, van welke de melk met
tankbooten of auto's wordt afgehaald,
E>e fabriek beschikt over een groot schei
kundig laboratorium, waar ook de berei
ding van wol uit ondermelk is onderzocht.
De dir. van de fabriek, dr. Hepkema,
schrijft aangaande deze onderzoekingen
het volgende:
De vraag: „Zal caseïne grondstof wor
den voor een nieuwe en belangrijke kunst
vezel?" heeft in het afgeloopen jaar vele
gemoederen en pennen in onze zuivelwe-
reld en daarbuiten in beweging gebracht
en ook de producenten van belangrijke'
hoeveelheden niet onberoerd gelaten. De
kunst om caseïne te harden en oplosbaar!
te maken is al tientallen jaren bekend en,
wordt zeker al sinds dertig jaar industri-,
eel toegepast bij de bereiding van kunst
hoorn. Het idee om dit kunsthoorn te
llllllllllll VAN OVER DE GRENS.
DRUK WERK VOOR DIPLOMATEN.
De Europeesche staatslieden en diplo
maten zijn sinds vele weken wel uiterst
actief. Engeland en Italië sloten een ac-
coord. Daarop liet ook Parijs zijn zaak
gelastigde te Rome voeling met de Itali-
aansche regeering nemen. Intusschen heb
ben Engeland en Frankrijk een verdedi
gend verbond gesloten. En tenslotte be
vindt Hitier zich op het oogenblik met
groot gevolg in Italië en hoewel liet
programma der aan dit bezoek verbonden
feestelijkheden zeer omvangrijk is, zullen,
de Duitschers en Italianen toch nog tijd
genoeg vinden om verschillende interna-,
tionalè politieke problemen te bespreken.
En wat zijn nu de resultaten? In de
eerste plaats is door het Engelsch-Itali-
aansche en het te wachten staande
Fransch-Italiaansche accoord 'tSpaansche
vraagstuk zoo goed als opgelost. Het ge
vaar, dat deze haard van onrust geheel
Europa nog eens in brand zou kunnen
steken, is thans wel geweken. Dientenge-
JOSEPH AVENOL.
Generaal-secretaris van de Volken
bond, die voorbereidingen treft voor
de vergadering op 9 Mei a.s.
brengen iit de vorm van fijne draden is
eveneens al oud. Een Amerikaansch pa-,
tent dateert van 1895 en in de jaren 1905
—1907 heeft een Duitscher, Todten-
haupt, pogingen gedaan om zoo'n pro
duct op industrieele schaal te bereiden.
HET SUCCES VAN DE
ITALIAAN FERRETTI.
Nu is vrij plotseling de kwestie in een
nieuw stadium gekomen door het succes
van de Italiaansche uitvinder Ferretti en
het Ital. kunstzijde concern, de Snia Vis-
cosa, met wie hij sinds 1935 samenwerkt.
Dit succes is zoowel technisch als com
mercieel. Ten eerste is het de Italiaan,
beter dan zijn voorgangers gelukt een
practisch bruikbaar product fte maken.
Ten tweede zijn de Italianen dit pro
duct op groote schaal gaan maken en
blijkt op het oogenblik de vraag belang
rijk grooter te zijn dan de productie Van
die productie op groote schaal moet men
zich echter geen overdreven voorstelling
maken. Zoowel wat betreft het caseïne-
verbruik als wat aangaat de verhouding
tot de productie van andere kunstvezels,
in Italië is de productie nog maar be
scheiden. Een der oorzaken hiervan is,
dat Italië zelf niet voldoende caseïne pro-,
duceert. Behalve dat Italië caseïne wil
inkoopen trachten Ferretti en de Sina Vis-
cosa ook de fabricatie volgens hun werk
wijze te verkoopen.
VOORUITZICHTEN.
Hierin kon men niet altijd slagen. Be
grijpelijkerwijze immers de toekomst
van het product is nog steeds onzeker en
naast het reëele succes der Italianen zijn
er zoowel in technisch als in commercieel
opzicht dubieuze punten. Het product is
uiterlijk wel fraai, maar het is in som
mige opzichten INFERIEUR aan wol. De
praktijkwaarde van het product staat nog
allerminst vast. In Italië wordt het onder;
protectie vervaardigd. Hoe zal het zich
echter houden in de vrije concurrentie'
met het vooralsnog superieure natuurpro
duct en ook met de z.g. CELWOL, een
nieuwe kunstzijdevezel, in Duitschland en
ook elders op groote schaal geprodu-
ceert. De cehvol is te beschouwen als een,
katoen-surrogaat, maar men werkt er aan,
om dit product een meer wolachtig ka
rakter te geven.
Anderzijds bleek, dat er wel behoefte
schijnt te bestaan aan een niet te duur
wolsurrogaat, reden, waarom ,de Con
densfabriek besloot, zelf onderzoekingen
op dit gebied te verrichten. Daarbij bleek
dat de beroemde Ferretti-patenten in geen
enkel land nog zijn verleend, dus eigen
lijk buiten Italië niet worden toegepast.,
volge is ook de spanning in de Middel-
landsche Zee verminderd, terwijl boven
dien de stille strijd, die tusschen Enge
land en Frankrijk eenerzijds en Italië an
derszijds in de Oriënt werd gevoerd, als
gestaakt mag worden beschouwd. Ten
slotte is ook het Abessijnsche vraagstuk
uit de weg geruimd. Dat de betrekkingen
tusschen de Westersche democratieën en
Rome ten gevolge van dit alles weer iet
wat hartelijker zijn geworden, is begrij
pelijk.
HET SUDETEN-DUITSCHE
VRAAGSTUK.
Na deze resultaten zet de Westersche
diplomatie zich nu aan de oplossing vani
een ander brandend vraagstuk: dat van de
in Tsjecho-Slowakije wonende 3.5 milli-
oen Sudeten-Duitschers. Door de verkla
ring van Berlijn, dat het zich de be
schermheer acht van het buiten de rijks
grenzen gevestigde Duitsche minderhe;-
den, heeft het conflict tusschen Praag
en de Sudeten-'Duitschers internationale
beteekenis gekregen. Te Londen hebben
de Engelsche en Fransche staatslieden
lang en breed over dit probleem gespro
ken en daarbij is men tot deze conclusie
gekomen
alle vervulbare eischen van Hen-
lein moeten worden ingewilligd,
ook die nopens de autonomie.
In die zin ondernemen Londen en Parijs
thans stappen in Praag, om zich later tot
Berlijn te wenden.
Intusschen zijn er echter eenige Sude
ten-Duitsche eischen, die men niet slechts
in Praag, maar ook in Londen en Parijs
onvervulbaar acht.
Dat zijn de eischen, dat de Su-
deten-Duitschers vrijheid moe
ten hebben, de nationaal-socialis-
tische wereldbeschouwing te be
lijden en dat Tsjecho-Slowakije
zijn buitenlandsch beleid in
overeenstemming moet brengen
met de belangen van het Derde
Rijk.
Inwilliging van de eerste eisch zou be-
teekenen, dat de Sudeten-Duitschers vrij
heid zouden krijgen, alle andersdenkenden
in de districten, waar zij plaatselijke au
tonomie zouden verkrijgen, volgens de
WOORD EN DAAD
Op verzoek wordt aan gemeente-op
zichter A. Dalmeijer eervol ontslag ver
leend onder toekenning van f250 pen
sioen. De voorz. merkt op, dat de laat
ste jaren veel van de heer Dalmeijer is
gevergd, doch dat hij steeds met ijve*
zijn taak vervulde.
De jaarwedde van de gemeente-op
zichter wordt vastgesteld op f 900 met vier
tweejaarlijksche verhoogingen van f50.
Qp verzoek wordt eervol ontslag
verleend aan de nachtwacht J. Roeper
onder toekenning van f 100 pensioen.
Reeds 37 jaar, aldus, het orae-advies van
B. en W.j heeft hij zijn taak naar genoe
gen van zijn superieuren vervuld.
Een plan voor rioleering te Ooster
end, kostende f441,wordt goedge
keurd.
Besloten wordt tot verbetering van
de straat einde Gasthuisstraat en een ge
deelte van het z.g. Kroese's glop door
klinkerstraat en grintweg met paardepad.i
B. en W. stellen voor de jaarwedde
voor een gemeentegeneesheer te De
Cocksdorp vast te steflen op f800 plus
vrije woning; 2e. van gemeentewege aan
De Cocksdorp een door particulieren voor
dit doel gebouwde woning te huren, voor
f300 per jaar; 3e. de oproeping van soL
licitanten te doen geschieden zoodra de
woning betrokken kan worden. De
246
GEEN VOORDEEL VOOR
DE ZUIVELFABRIEKEN.
Het stond wel vast, dat de belooning
op de duur niet ten goede zou komen
aan de caseïne-producenten, maar aan de
fabrikanten van de vezel zelf Immers:de
caseïne zal zeker door iedere zuivelfa
briek kunnen worden gemaakt en het is
zelfs in het belang der vezelfabrikanteu
om de productie van de caseïne geheeli
vrij te laten om zoo door onderlinge con
currentie van de zuivelfabrieken de ver
koopsprijs zoo laag mogelijk te brengen.
Slechts één mogelijkheid van verweer was
hiertegen, n.l. dat men althans alle co-
operatieve ondermelk voor dit doel in één
hand kon brengen.
De Condensfabriek heeft haar poging
om zelf wol uit ondermelk te vervaardi
gen als speculatief beschouwd. Maar het
belang van de zuivelfabrieken is zoo
groot dat zij toch meenden, de proef te
moeten nemen. Voor een bescheiden pro
ductie van 2 tot 3 millioen Kg. perjaaif
is n.l. caseïne noodig van 80 tot 100
millioen Kg. ondermelk.
GENERAAL HATA.
Generaal Shoenrokoe Hata, die be
last is met het opperbevel over de in
China strijdende Japansche troepen.
nat.-soc. beginselen van het gemeen
schapsleven uit te sluiten. In een demo
cratische staat is dat niet mogelijk.
En inwilliging van de tweede eisch
komt niet in aanmerking, wijl dit zou
beteekenen, dat een minderheid, door een;
vreemde mogendheid gecontroleerd, de
staat, waarvan zij deel uitmaakt, haar bui
tenlandsch beleid zou opdringen.
Nu is het niet waarschijnlijk, dat
Praag zal weigeren aan £le Eggelsch->
Fransche aanbevelingen gehoor te geven.
Het zal, zij het wellicht ook ongaarne,,
Henlein's eischen, voor zoover deze door
Londen en Parijs vervulbaar worden ge
acht, inwilligen. Veel minder staat echter,
vast, of de Sudeten-Duitschers en Ber
lijn met een gedeeltelijke inwilliging ge
noegen zullen nemen. Men neemt aan,
dat Duitschland geen afspraak zal erken
nen, zoolang het de kans meent te heb
ben. zonder oorlog al zijn wenschen ver->
vuld te krijgen. Eerst indien het meent,
dat een vasthouden aan alle eischen ge
vaarlijk voor de Europeesche vrede wordt,
zal het met minder genoegen nemen. Men
ziet daaruit, dat de toestand nog drei
gend genoeg is.
VAN TEXELS RAAD.
heer Dros stelt voor het salaris op f 1000
plus vrije woning te brengen. Dit wordt
aangenomen met 10 stemmen voor, dhr
Dijt stemt tegen, dhr Over blanco.
Daar de aanvraag om buitengewoon
subsidie van f4000 bljjkens schrijven van
Ged. Staten niet voor inwilliging vat
baar is. stellen B. en W. voor. binnenkort
nadere voorstellen te doen ter voorziening
in de behoefte aan een andere wonring
voor het h.d.s. te Den Hoorn. Aange
nomen.
Aangenomen wordt het voorstel van
B. en W. om een deel van de z.g. Hee-
renweg te Oost over te dragen aan de
Dertig Polders, die voornemens zijn daar
van een deel te ruilen met de heer P. Vla
ming Pz. voor een strook van zeven M.
breed voor de aanleg van een verkorte!
verbindingsweg van de 2e dwarsweg in
het Noorden naar de Oosterweg.
Het voorstel van B. en W. om de
discussie en 'beslissing over de te maken
vei korte weg Den BurgHaven geheel
uit te stellen, totdat naar het oordeel
van B. en W. hiervoor in verband met het
verloop der tramplannen een nieuw stadi
um is ingetreden, ondervindt heftige be-'
strijding van de heer Bakker. Deze geeft
als zijn meening te kennen, dat de aanleg,
van de verkorte weg de verwezenlijking
der tramplannen eerder bevordert dan
belemmert.
247
Het product, in hoofdprincipe vervaar
digd volgens de patenten van Todten-
haunt. bliikt niet voor de Italiaansche pro
ducten onder te doen.
GEEN TOEKOMST VOOR
DE MELKWOL.
Nog steeds blijft het de vraag, aldus
de heer Ens, of melkwol een rendabel
product zal worden. We moeten dit, zei
hiu ten zeerste betwijfelen. De prijs van
melkwol is nqg zeer hoog. De kosterijs
kan omlaag gebracht worden, indien de
prijs van de caseïne daalt. Maar zoo lang
voor de kaas nog een behoorlijke prijs
kan worden gemaakt, is hier geen kans
op, zoodat, volgens cpr., de melkwol
alleen toekomst zal hebben, indien de
kaasprijzen sterk dalen. En daar dit nog1
altijd zoo'n belangrijk voedingsmiddel is,
zal dit wel >pooit voorkomen. Zoodat
naar de meening van de heer Ens de pro
ductie van melkwol in groote hoeveel
heden niet is te verwachten.
DE ITALIAANSCHE HOUDING.
In dit verband is natuurlijk ook de
houding van Italië, dat Hitier op zoo'n
feestelijke wijze heeft ontvangen, van be
lang. Zegt Rome aan Berlijn zijn steun
in de Sudeten-Duitsche kwpstie toe,,dan
zal Berlijn zeker aan zijn eischen blijven
vasthouden en blijkt tevens, dat het
Engelsch-ltaliaansch verdrag voorloopig-
zijn belangrijkste doel heeft gemist. Zou
Rome Berlijn evenwel waarschuwen tegen
een nieuw ingrijpen in Midden-Europa,
dan zou het beeld zich ingrijpend veran
deren en het Engelsch-Italiaansche ver
drag zou zijn waarde ten volle hebben be
wezen. Overigens schijnt het eenigszins
onwaarschijnlijk, dat de Italianen,, die de
Duitschers in Oostenrijk, dus vlak aan
hun grenzen, hun gang lieten gaan, in de
niet-aantastbaarheid van het Slowaaksche
gebied veel belang zullen stellen. In elk
geval zullen de komende dagen en we
ken leeren, hoe het hiermee staat.
IN HET VERRE OOSTEN.
Terwijl er van het Spaansehe oorlogs-
tooneel op het oogenblik weinig belang
rijk nieuws komt, blijft de ontwikkeling
aan de verschillende fronten in het He-
melsche rijk belangwekkend door de wij
ze, waarop de .Chineezen tegen alle ver
wachting in weerstand blijven bieden. Nfa
de oorspronkelijke overwinningen heeft
het oorlogsbedrijf zich ten sterkste ver
langzaamd en het einde is nog lang niet
in zicht. Daarbij heeft Japan een half
millioen soldaten in China liggen, die
steeds maar in de weer zijn om het
bezette land te zuiveren". Tot nog toe
heeft Japan danook geen economische
vruchten van zijn vroegere overwinnin-'
gen kunnen plukken. Bovendien blijven
de Chineesche guerilla-benden ondanks
die „zuivering" geducht in de weer. Op
het oogenblik vernielen zij niet alleen de
spoorwegen, maar ook de dijken
van de Gele Rivier,, zoodat baj 't
komende warme seizoen, wan
neer de sneeuw in de bergen
gaat smelten, het gevaar van een
enorme overstrooming dreigt.
Dat onder deze omstandigheden de kan
sen voor een snel Japansch succes niet
grooter worden, behoeft geen betoog.
||||||illlllllllll!llllllllll!llll!lll!!llll!llllll!l!llllllllllllll!lllllll!ll!tlllil!ll!ll!l||||||
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllUllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillll
