Kim
„De^verovering der lucht."
FIRMA TONNEMA Cie. SNEEK
DE EERSTE AUTOBUS OP TEXEL.
8 Juni 1Q08 reed de eerste auto
bus van Oudeschild naar Den
Burg. Waarom werd er zoo wei
nig gebruik van gemaakt?
Het was deze week dertig jaar geleden,
dat de concurrentiestrijd tusschen de
deligence, het oude, gezellige vervoermid
del uit vroeger dagen, en de „moderne"
auto-omnibus op Texel aanving, een strijd,
die uiteindelijk wel door de autobus moest
worden gewonnen. 7 juni 1008 reed de
eerste autobus van Oudeschild naar
Den Burg. Dat gaf een lieele consterna
tie. Het was wel niet de eerste maal,\
dat men hier een „wagen-zonder-paard"
kon bewonderen de eerste auto was
reeds het jaar tevoren op Texel gearri
veerd maar een motor-autobus, die
een geregelde dienst zou onderhouden,
tusschen Den Burg en de Haven, dat
was toch wel iets heel biezonders.
We lezen in de Texelsche Courant uit
die dagen: „Mannen, vrouwen en kinde
ren liepen te hoop, een escorte van wieU
rijders omringde het nieuwe vervoer
middel, dat gevolgd werd door een groote
schare van nieuwsgierigen, die hun ver
bazing lucht gaven en daaraan verschil-'
lende opmerkingen vastknoopten. We ko
men nu* waarlijk niet ten achter met de
middelen van vervoer van de nieuwere
tijd en steken menige groote plaats de
loef af. (Dat doet Texel nog. Red.).
Het mag gezegd worden, dat het nieuwe
vervoermiddel er goed uitziet en dat liet
uitlokt om er een ritje mede te maken.
Het „afschrikwekkende", dat meermalen,
van dergelijke vervoermiddelen wordt ge
predikt, schijnt, nu men het van dichtbij
kan zien, toch niet zoo afschrikwekkend
te zijn. En waar men' dje bestuurder of!
chauffeur zoo kalm mogelijk zijn taak
ziet vervullen, komt men er toe, dit ver
voermiddel nog niet zoo afkeurenswaar
dig te vinden".
Heel erg enthousiast bleken de Texe
laars niet te ziin voor de auto-omnibus,,
zooals het voertuig in die dagen werd ge
noemd. Maar dat had andere oorzaken,,
dan enkel de „afschrikwekkende" be
richten van elders. Zeker; ook deze
droegen er toe bijberichten over
overreden kippen, op hol geslagen paar
den, enz.,, gaven dit „monster van de
weg" nu niet dadelijk een goede repu
tatie bij de plattelandbewoners. Niette
min zou liet te voorzien zijn geweest,
dat de Texelaars spoedig hun schroomt
zouden overwinnen en een ritje met de
autobus zouden ondernemen. Dit gebeur
de echter niet. Wel raakte Texel spoedig
aan het ronkende voertuig gewend, maar,
vrijwel niemand maakte er gebruik van.
Niet uit schroomvalligheid echter, im
mers in die dagen kort na de oprich-
C.EBRU1K EERST EEN ANDERE TANDPASTA EN LIEFST DE DUURSTE DIE ER IS
en daarna Ivorol (volgens nieuw recept, oranje verpakking met blauwe band). U kunt dan zelf waarnemen, hoe Ivorol in
kwaliteit, in smaak, in frischheid, in blank - en witmakend en ook in schuimend vermogen, thans alle overtreft. Zeer zui
nig in gebruik. Geeft 50"u besparing. Tube 25 ct. Groote tube 40 ct. Extra groote tube 60 ct.
Wl H'/NO
Zacht en toch krachtig -
heerlijk van smaak - op
wekkend en verkwikkend.
De kenmerken van het
edele natuurproduct,
waaruit KING pepermunt
is bereid.
LANDBOUW VEETEELT
BOTER EN KAAS
UIT SCHAPENMELK.
Schapenmelk wordt, nadat zij zuur ge
worden is (uit zichzelf of na toevoeging
van een tikje karnemelk), op dezelfde;
wijze gekarnd als koemelk. De melk tij-
déns het zuren koel bewaren en zoo
koud mogelijk karnen in een karntje,
dat maar voor plm. een derde gevuld mag
zijn en een snel ronddraaiende karnpofs;
heeft. Schapenboter is van nature n.l. zeer
zacht en wil daarom wel eens moeilijk
karnen. Gewone kaas (Goudsche of Edam
mer) kan men moeilijk van schapenmelk
maken, alleen zachte witte wrongelkaas,
die voor directe consuinntie is bestemd.'
Op 10 L. „koewarme" melk voegt men
VAN OVER DE GRENS.
JAN KALIS, die meer dan 52 jaar op
de „deli" zat.
ting van T.E.S.O. bestond er een
hevige strijd tusschen de Texelaars en de
Reederij-Bosman, die de dienst Texel'
Den Helder onderhield. Deze onderne
ming, die aanvankelijk over een mooiere
boot beschikte dan T.E.S.O. de „Da
geraad" zou eerst in Augustus in dienst!
worden genomen snoepte de „Baron
Pengers" (TESO) nogal veel toeristen af,
wat de Texelaars natuurlijk een doorn in
het oog was. En de autobus was in
dienst gesteld door Reederij-Bosman
(„Alkmaar Packet"), die kaartjes uitgaf
van Den Helder naar Den Burg, dus voor
boot en bus' tezamen. Daarom maakten
de Texelaars van deze busdienst geen ge
bruik. Ontrouw plegen aan de eigen
stoomboot-onderneming, die nauwelijks
egn jaar tevoren met zooveel enthousi
asme was opgericht? Geen rechtgeaarde
Texelaar was er, die daaraan zelfs maar
dacht.
Zoo was de autobus voornamelijk aan
gewezen op de toeristen, die destijds nog;
m niet zoo grooten getale als thanSj
naar ons eiland kwamen. Veel passagiert
had de bus damook meestal niet. Hiet
liet de Texelaars onverschillig. Zij zagen
de bus komen en gaan zonder zich om het
voertuig te bekommeren. Slechts één op
merking kwam er af en toe over hun lip
pen: „Daar gaat-ie weer voor niks".
In September van dat jaar heeft de
autobus Texel weer verlaten. Groote
concurrentie had haar aanwezigheid op
het eiland voor de „deli" niet beteskend.
Voorloopig was dit voertuig nog opper
machtig. Totdat er nieuwe bussen kwa
men, van een andere ondernemer en daar
van werd wel gebruik gemaakt. H.
En thans? Het autobusbedrijf heeft
een groote omvang aangenomen en voor
ziet dagelijks in een vaste verbinding
met alle dorpen op liet eiland. Mede
worden gezelschappen door de bussen
in staat gesteld in „clubverband" rond i
ritten te maken, van welke gelegenheid
ieder jaar een drukker gebruik wordt ge
maakt. Het materiaal verkeert in uitste
kende conditie, terwijl betrouwbaar per
soneel een veilige reis waarborgt. De
lasten, welke van overheidswege op het
busbedrijf drukken, zijn de laatste jaren
aanmerkelijk verzwaard. De wegenbelas
ting eischt jaarlijks groote sommen op,
terwijl ook de keuring telkens belang
rijke offers vraagt. De exploitatiekosten
worden door deze belastingen niet wei
nig verhoogd, zoodat de vervoer-tarie-
ven niet gemakkelijk zullen kunnen wor
den verlaagd. Hierbij dient tevens in aan
merking te worden genomen, dat ook het
aantal taxi's op ons eiland in belang-'
rijke mate is toegenomen, hetgeen op
het vervoer per autobus zijn invloed doet
gelden.
112 theelepels stremseldeze roert men
er goed doorheen. Laat alles een „half uur
stil staan en snijdt de gestolde massa'
voorzichtig met een mes in stukjes. Giet|
alles op een grove doek of -zeef en laat
de wei een paar uur uitlekken, kneed de
zachte wrongel voorzichtig wat dooreen,
er tegelijk wat zout doormengende. Breng
ze dan in een kaasvormpje of een ge-1
emailleerd schoteltje, leg er een plankje
op en pers ze licht met een steen. Na'
eenige uren persen is het kaasje gereed
voor het gebruik. Het moet licht en
frisch zuur smaken. Bewaar het op eeni
koele plaats Na 2-3 dagen moet 't gecon
sumeerd zijn, omdat 't daarna gaat schim
melen. (Wie weet het beter ?-Red. T.C.)
Ontleend aan „De Boerderij".
Ons oude werelddeel schijnt niet
tot rust te kunnen komen. Nau
welijks is men er met veel kunst
en vliegwerk in geslaagd, de ge
vaarlijke spanning in Midden-
Eurona iets te doen afnemen, of
Spanje dreigt opnieuw aanlei
ding tot een algemeene Euro-
peesche biand te zullen worden.
VLIEGTUIGEN BOVEN
FRANSCH GEBIED.
Zoo zijn de bewoners van de Fransche
dorpen in de nabijheid van de Spaansche
grens gedurende de Pinksterdagen wreed
m hun landelijke rust gestoord. Vliegtui-i
gen van onbekende nationaliteit, zonder
herkenningsteekens, zijn gedurende de
beide dagen over het oostelijk gedeelte
van de Pyreneeën gevlogen en ze heb
ben op de eerste dag ook bommen laten
vallen, welke gelukkig slechts tnaterieela
schade hebben aangericht. Zij kwamen)
uit en verdwenen ook weer in de richting)
van Spanje.
Nu zijn er gedurende Spaansche bur
geroorlog voortdurend vliegtuigen ver
dwaald en boven Fransch gebied terecht
gekomen. Maar de vliegtochten van de
beide Pinksterdagen kunnen niet gere
kend worden tot het soort verdwalingen)
en het afwerpen der bommen berustte
zeker niet op een vergissing. Het feit,,
dat de vliegtuigen de tweede dag terugs
keerden in dezelfde formatie, sluit ver
gissingen vrijwel uit. Men moet wel aan
nemen, dat het inderdaad de bedoeling!
was een vlucht boven Fransch grondgebied
te maken. Tot welk doel en van welke
nationaliteit waren deze vliegtuigen? Vra
gen, die voorloopig ngg raadsels zijn en
het misschien ook jvel zullen blijven.
Barcelona beweert,, dat de vliegtuigen
aan Franco behooren, maar Franco ver
klaart, dat het vliegtuigen van de repu-
blikeinschen geweest moeten zijn. Beide
lezingen zijn mogelijk. Het is aanneme
lijk, dat de vliegtuigen van Franco ge
tracht hebben met hun bommen de spoor
weg, die van Toulouse naar het republi-
keinsche Spanje leidt, reeds op Franschl,
gebied te vernielen. De ernst van een der
gelijk vergrijp aan de goederen van an
deren behoeft niet te worden onder
streept. Anderszijds is het echter geens
zins onmogelijk, dat de vliegtuigen aan
Barcelona behoort zouden hebben. De
methode, juist dat te d<jen. wat van de
tegenstander verwacht mag worden, is
als strijdmiddel niet onbekend en men is
bij vroegere gelegenheden niet steeds aan
de indruk ontkomen, dat ook in de
Spaansche burgeroorlog daarvan gebruik
is gemaakt. In Barcelona kan men nog
zeer goed de meening huldigen, dat bij
een uit de burgeroorlog voortvloeiend in
ternationaal conflict, het republikeinsche
Spanje slechts kan winnen.
BOMBARDEMENTEN DUREN VOORT
Blijft de vraag, aan wie de vliegtuigen
die boven Fransch gebied gevlogen heb
ben een raadsel, dat is geenszins het gc
val met de machines, die er de laatste
tijd hun werk van maken, in open ste-»
den van Spanje bloedbaden onder de
burgerbevolking aan te richten en sche
pen van vreemde nationaliteit in de Spaan
sche republikeinsche havens te bombar'
deeren. Deze vliegtuigen behooren aan
Franco en het zijn vooral Britsche sche
pen, waarop men het voorzien schijnt te
hebben. In Londen is men althans oveii
dit optreden zeer verontwaardigd en al
eenige dagen beraadslaagt de Britsche re
geering over maatregelen, die genomen
zouden kunnen worden om een herhaling
van dergelijke incidenten te voorkomen.
Men is nu van plan een internationale
oommissie in het leven te roepen, welke
belast zal worden met een onderzoek
naar eventueele bomaanvallen op open
steden en vreemde schepen in Spanje.
Zweden en Noorwegen hebben hun mede
werking reeds toegezegd. Amerika en
Duitschland nemen een afwachtende hou
ding aan; in Rome is het denkbeeld on
gunstig ontvangen. Men vraagt zich
overigens af, of een dergelijke commissie
nu inderdaad dergelijke bombardementen
zal kunnen voorkomen.
Men mag onder de huidige omstandig
heden aan de Fransche regeering een
woord van lof niet onthouden. De raid
boven Fransch gebied had zeker ernstige
gevolgen kunnen hebben, indien het kabi-
net-Daladier, dat in het binnenland reeds
met zoovele mdeilijkheden te kampen
heeft, een oogenblik het gezonde ver
stand zou hebben verloren. Dit is ge
lukkig niet het geval geweest; de Fran
sche regeering is krachtig, maar volkomen
rustig opgetreden. Ze is niet begonnen
met beschuldigen maar met een grondig
onderzoek, terwijl zij anderszijds de maat
regelen heeft getroffen, die een herhaling
van een dergelijk incident wel onmogelijk
maken. De Pyreneeëngrens is thans zoo-
Ware zielige stakkerds zijn de men-
schen, die zichzelf zoo boudweg de rede-
beheerschers der schepping gelieven te
noemen.
Heeft u óók gelezen, hoe te Parijs de
regeling is ontworpen voor het geval, dat
een bombardement uit de lucht dreigen
zou
Anderhalf millioen inwoners kunnen in
tien dagen met vierhonderd treinen in vei
ligheid worden gebracht. Waar het dan in
Europa veilig is, wordt ter gissing de
lezer overgelaten. Het transport geschiedt
kosteloos. Dat althans is een groote
troost. En voor de rest der bevolkingi
zijn de schuilkelders.
Maar weerloos ligt daar dan die prach
tige oude stad, met haar onvetgelijkelijke
schoonheid, haar ontelbare juweelen van
bouwkunst en de schatten, die daariil
geborgen zijn. En in een paar nachten kan
dan worden opgeruimd, wat eeuwen heb
ben nagelaten.
De Japanners boven Kanton. De Chi-
neezen boven Tokio. De...... (ieder vuile
dat zelf maar in, naar wat hij er '.van
denkt) boven een Spaansch stadje, waar
de rustige bevolking, die zich op devisch-i
markt verdringt, in één moment wordt
afgeslacht.
Laat ze maar gaan, wordt ons dan
geruststellend verzekerd, Engeland h .efi
toch de sterkste luchtvloot.
„Luchtvloot"hoe hebben we alle
maal met kloppend hart staan turen, nog
maar enkele jaren geleden, naar die eerste
vliegmachines. De mensch met zijn al-
beheersehend genie had de lucht veroverd.
Onnoozelen, die we waren. De lucht
was Let, die ons veroverd had.
Vv'e'.k 'n zielige stakkerd is de mensch.
Steeds zwoegende om op te bouwen.
Steeds jagende om te vernielen wat hii
zelf heelt opgebouwd. Als .door 'n vloek
gedreven van puinhoop tot puinhoop.
Sterker dan alle redelijkheid, dan alle
scheppend vermogen, (s die drang in het
bloed om uit te trekken en te verscheureni
te verbranden, te verpletteren.
Allen ineenen zij te heerschen over het
geschapene. Allen worden zij willoos
gedreven door die dierlijke drang, die
aller haat heeft, maar die ze allen teza
men aan zich onderwerpt.
En terwijl ieder op zijn beurt stamelt
van opwaarts geheven oogen, tuimelen
ze met elkaar in de gemeenschappelijke
afgrond.
danig versterkt, dat avontuurlijke onder
nemingen, zooals die van de Pinksterdag,
wel bij voorbaat tot mislukking gedoemd
zijn.
DE STRIJD IN CHINA.
Nog veel barbaarscher dan Franco's
luchtmacht in Spanje, treedt de Japan-
sche in China op. Open steden als Kanton
worden voortdurend gebombardeerd en
duizenden onschuldige menschen vallen
daarbij als slachtoffers. Protesten van
welhaast de geheele geciviliseerde wereld
hebben in Tokio geen uitwerking gehad.
Men heeft zelfs verklaard, de luchtaanval
len met nog grooter kracht voort te zul
len zetten, teneinde de Chineesche autori
teiten te doen begrijpen, dat hun tegen
woordige houding nutteloos is en om
zoo spoedig mogelijk een einde te ma
ken aan de vijandelijkheden, waarvan deze
bombardementen een begeleidend onder
deel vormen. De totale oorlog dus.
lntusschen voelen de Chineesche auto
riteiten er nog niets voor hun land mlet
huid en haar door de Japansche verove
raars te laten opslokken. Nieuwe, sterke
verdedigingslinies worden aangelegd bij
Hankau en vast staat wel, dat hoe deze
oorlog ook eindigt, de Japanners er ze
ker niet sterker uit te voorschijn komen.
