Oe Nieuwe Texeische Courant No. 5273 51ste Jaargang Woensdag 13 Juli 1938 TEXEL, ZOOALS HET NU IS EERSTE BLAD. N.V. WACO Autobusdiensten Uw advertentie In dit blad wordt op Texel huis aan huls gelezen. TEXELSCH E COU RANT is sinds 1 Juli 1930 fat dtt blad opgenomen. HOOGWATER (ter reede van Texel v.m. (nam. ongeveer een haif uur later.) 13 14 15 16 '7 18 19 Juli 10.15 10,47 11,20 11,54 12 26 12,59 1.17 Aan Zwembad „de Schans" een uur eerder. LICHT OP RIIWIEIEN en RIITUIGEN 9 50 UITGAVE: N.V. Boekhandel en Drukkerij v.h. Langeveld en De Rooij Den Burg. Tel. 11. Postrek. 652. ABONNEMENTEN: f0.75 per kwartaal; buiten Den Burg tl.lossenrs. 4 ct ADVERTENTIES: 12 cent per regel minimum 5 regels. Eenzelfde adv. voor vier plaatsingen opgegeven, wordt drie maal berekend. Vraagt ons zeer voor- deelig tarief voor neringdoenden. TEXELAARTJES; 48 ct. (4 regels, ge heel met kleine letter gezet.) VAN OVER DE GRENS. REEDS EEN HALF JAAR VOORBIJ. Ongemerkt bijna (zoo snel ging de tijd) zijn we thans de eerste helft van het jaar 1038 gepas seerd en nu loont zich een kleine terugblik, om de dingen niet al tijd in hun afzonderlijkheid, maar ook eens in een grootere sa menhang te zien. En wanneer nu iemand vraagt, wat als het be langrijkste feit van dit eerste haltjaar van 1938 met zijn vele politieke spanningen te beschou wen is dan zouden we willen antwoorden, dat de vrede in Europa behouden gebleven is, hoewel vele mogelijkheden tot de oorlog zich voordeden. VERANDERINGEN IN EUROPA. Dit feit schijnt ons biezonder indruk wekkend, wijl in de afgeloopen zes maan den voor de eerste maal de in de Pa-, rijsche voorstellen vastgelegde kaart vam Europa aanzienlijk veranderd is. Oosten rijk heeft zich aangestoten bij het Derde. Rijk. De spil-Berlijn—Rome schijnt daar door niet aan kracht verloren te hebben, terwijl anderszijds ook de samenwerking; tusschen Londen en Parijs steeds hechten geworden is. Het Tsjechische probleem is niet in de laatste plaats door de gebeurtenissen in Oostenrijk onmiddellijk actueel gewor den en de Engelsche politiek heeft inder daad de taak op zich genomen, het Tsjei chische probleem tot een oplossing lei brengen en daarmede te bewijzen, dat gespannen toestanden ook met vreedzame'/ middelen uit de weg kunnen worden ge ruimd. Deze ontwikkeling voltrok zich intuslschen niet ongestoord. In Tsjecho- Slowakije kwam het zelfs tot een gedeel telijke mobilisatie^ in Spanje werden Brit- sche schepen gebombardeerd en Barcelona dreigde met vergeldingsmaatregelen tegen Italic en Duitschland. Gelukkig bleken echter de krachten des vredes sterker te zijn. ||||||iiiiiii:iiiiiiiiiiiiiiiiiiuiii:iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii:iiiiiiiiiiii!iiiiiiiiiiiiiniii|||||| llllllllllll WEET U ZE ALLE VIJF ||||i|iiiiiiiiiiiiiiii:iiiiiiiiiiiiiiii!i;iiiiiii'iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiti|||||| 56. Wie was Jacob van Campen? 57. Wat verstaat men onder: Serail? 58. Hoe heet de Mohammedaansche bijbel? 59. Waar werd Dr. H. Colijn geboren? 60. Wanneer werd afd. Texel van ,,'t Nut" gesticht? ANTWOORDEN. 56. Ned. bouwmeester (1595-1657). 57. Paleis Turksche Sultan. 58. Koran. 59. Haarlemmermeer, 22 Juni 1869. 60. In 1822. NIEUWE VRAGEN 61. Hoe heette 't paard van Don Quichotte 62. Hoe heette 't eiland van Robinson Crusoë 63. Hoe heette Multatuli eigenlijk? 64. Wat is de hoogste toren van ons land? 65. Wie stichtte 't Leger des Heils? De antwoorden en nieuwe vra- gen komen in het volgend nr. EEN JAAR OORLOG IN CHINA. Het Japansch-Chineesche conflict brak in de tweede week van Juli 1937 uit eu duurt juist een jaar. Zijn geheime ge-' schiedenis zal wel pas over eenige jareit geschreven worden. Maar het is waar schijnlijk, dat Japan de toevallige schiet partij tusschen een Chineesche en een Japansche troepenafdeeling bij Peking oorspronkelijk niet tot ^aanleiding van een zoo geweldig conflict wilde nemen; zeker had men het oog laten vallen op- de Noord-Chineesche provincie, maar verder strekten de wenschen van Tokio, zich op dat oogenblik klaarblijkelijk toch niet uit. Ondanks de uiterst dappere tegenstand der Chineezen, leden de legers van Tsji- ang Kai-sjek gevoelige nederlagen bij Sjanghai en Soetsjou en, hoewel de dag niet voor de avond geloofd mag worden,, voerde toch het krijgsgeluk der Japanners verder, dan zij aanvankelijk zelf gedacht hadden. Thans maakt men zich vastbeslo-i ten voor de beslissende strijd gereed en daartoe brengt men aan beide zijden groote offers. Volgens een van de laat ste schattingen kost IEDERE DAG de oorlog aan Japan ongeveer 6 MILLIOEN gulden. TERUGTREKKING DER VRIJWILLIGERS. Onder de gebeurtenissen, die. zich in de laatste dagen hebben voorgedaan, is de bereikte overeenstemming in de Lon- densche commissie voor de niet-inmen- ging over de terugtrekking der vrijwilli gers uit Spanje en de toekomstige con trole der kusten en grenzen van het land opmerkelijk. De besluiten staan voorloo- pig nog slechts op papier, maar men mag. toch verwachten, dat de plannen zeker! zichtbare resultaten zullen hebben. Intus- schen zijn de nationalistische troepen de de belangrijke stad Sagunto genaderd en bevinden zij zich op een afstand van nog slechts 50 K.M. van de tweede hoofdstad van het republikeinsche Spanje, Valencia. SPANNING TUSSCHEN FRANKRIJK EN SPANJE. Frankrijk bezet een eilanden groep. In het Verre Oosten hebben de Fran- schen bij verrassing een kleine groep eilanden, de Paracelsus-eilanden, die vol gens hen tot Annam zouden behooren, met kleine strijdkrachten, bezet. De eilan den schijnen strategische beteekenis te hebben als luchtvlootbasis in een eventu- cele strijd om het groote Chineesche eiland Hainan, dat voor Fransch Indo- Chinaligt. Begrijpelijk is, dat men zich in Tokio over deze Fransche bezitting nogal opwindt, waarbij men beweert, dat de bedoelde eilanden tot China zouden be hooren. Intusschen is het niet aanneme lijk, dat Tokio het naast zijn vele moei lijkheden op het oogenblik ook nog tot een openlijk conflict met Frankrijk wil laten komen. ENGELAND, FRANKRIJK EN TURKIJE. Engeland heeft onlangs aan Turkije een crediet van niet minder dan 16 mil lioen pond sterling verleend. Zes milli- oen daarvan is bestemd voor de Turksche herbewapening, de rest voor industri alisatie van het land. Frankrijk is nu Tur kije op een ander gebied tegemoet ge komen, door zijn heerschappij over het Sandsjak van Alexandrette met Turkije te deelen. Als gevolg van de tusschen beide landen gestoten overeenkomst zijn in het Sandsjak evenveel Turksche troe pen als Fransche binnengerukt (2500 man' aan elke zijde). Practisch beteekent dat een overwinning voor Turkije en deze laat zich slechts verklaren door het feit, dat Frankrijk zoowel als Engeland in Turkije een belangrijke vriend bij eventu- eele conflicten in het oostelijk deei van de Middellandsche Zee zien. In Syrië is men intusschen over deze tegemoetko mende houding van Frankrijk tegenover Turkije weinig te spreken. Men heeft geweigerd de verschillende overeenkom sten omtrent het Sandsjak te onderteeke-' nen. Veel zal dit de Syriërs echter weh niet helpen; in ieder geval vertrekt de Fransche minister van buitenlandsche za ken, Georges Bonnet, binnenkort naar Ankara om het nieuwe Fransch-Turksche vriendschapsverdrag, dat naast de over eenkomst over het Sandsjak gestoten is, te onderteekenen. WAAR IS DAT (Zie elders in dit nr.) DOOR DR. JAC T.E.S.O. rekent voor 1938 op een ver voer van tweehonderd duizend passagiers - dat is honderd duizend heen en Tion- derd duizend terug. Drie kwart daarvan kunnen we gerust beschouwen als na tuurvrienden, toeristen, badgasten. Po- vendien vliegen er in de zomer met de K.L.M. nog zooveel heen, dat de luchtlijn! loonend is en het aantal vluchten groo-i ter kan zijn dan mëlh eerst had outworn pen. Al die menschen brengen geld naai: Texel, Hoeveel, dat is moeilijk te schat ten. Dagjesmenschen, jeugdherberggas- ten, kampeerders, kunnen het soms ver rassend en bewonderenswaardig sober aanleggen, maar daartegenover staat dan. weer de bevolking van hotels en pensions. Na lang peinzen en gissen ben ik tot de conclusie gekomen, dat Texel's natuur schoon tusschen één en twee millioen. guldens naar het eiland tokt. Het „sei zoen" is niet beperkt tot de vacantietijd. Vogelvrienden, vooral Engelschen, ko men reeds in Mei en April en ook nog in September. Het zou wel eens goed zijn de rekening precies op te maken, want we hebben het aantrekkelijk geval, dat natuurbe scherming stoffelijk voordeel oplevert, uit' te drukken in rijksdaalders. Wanneer mis schien nog eens de Natuurbeschermings wet in de Kamers in behandeling Komt., dan kan het voor sommige Kamerleden wel nuttig zijn te vernemen, dat er stof felijk voordeel zit in natuurbescherming. Pehalve voor Texel kunnen we dat ook! gaan narekenen voor Oisterwijk, De Steeg, Ellecom, Dieren, Mook. Aardig is het ook, dat de grondprijzen er door om hoog gaan, niet alleen als bouwterrein, maar ook als zuiver natuurterrein zelf. Daar mag ik niet te veel van vertellen. Nu is de groote vraag: zal Texel voor iedereen zijn groote aantrekkelijkheid be houden Velen meenen van niet en er, 2ijn er, die beweren, dat voor hen de aar digheid er af is en dat ze nooit weer naar Texel gaan. Nu ken ik het eiland' al sinds een halve eeuw, maar voor mij is de aardigheid er nog lang niet af, ja, in menig opzicht pas weer opnieuw be gonnen. Het valt niet te ontkennen, dat er ont zettend veel is vertoren gegaan en be dorven. Toen ik in 1890 op Texel kwam; wonen, was het al veel en veel mindetf dan in Holkema's dagen, maar er was nog) genoeg, om mij dag en nacht te vervullen, van blijdschap en bewondering;. De Mok- stoot had zijn fataal werk reeds verricht, maar aan de Fonteinsnol ontsprong nog' de prachtige bron, waaruit de duinbeek stroomde naar de Mient, die één bloe r' mentuin leek met al de Orchis-soorten, de Plantanthera bij honderden, de groote Klokjesgentianen, kussens van rose Ana-! gallis tenella. Niets ontbrak. En achten de Fonteinsnol strekten zich de duinvlak ten uit. waar al die pracht zich herhaaldei tot vlak in het Zeeduin toe. En dat alles wemelend van vogelleven en insecten- pracht. Helaas, na een vijftal jaren begon daar de duinbebossching. Bron en beek en Mientmoeras verdwenen, werden ver-' greppeld en gedraineerd en beplant met' dennetjes, zooals het in die dagen ge bruikelijk was. Zoo iets zou nu niet meer gebeuren. P. THIJSSE. En zoo ging het gestadig achteruit- De Prins-Hendrikpolder en het Noorden die half en half en haast heeletnaal braak) lagen, kwamen al meer en meer in cul tuur en boetten hun vogelrijkdom in. De oude ontginning van de Nederlanden werd Noordwaarts voortgezet. En nog, kort geleden werd polder Waalenburg, het klassiek vogeloord, door bemaling, geheel veranderd. Diepweel, een van de mooiste meertjes, getuigend jyan oude. doorbraken, werd gemaakt tot vuilstort plaats en gedempt tot een stinkende roo- kende massa, een ontwijding van een der aardigste wandelingen nabij het hoofd dorp Den burg, Texel heeft nog meer gezondigd naar de kant der omvelrie i kendheid n.l. door de vischmeelfabriek en de zuivelfabriek nabij de haven van Oudeschild, waar nu zwarte walgelijke stinkmodder sommige slooten vervult en vervuilt. Dit is heel wat anders dan hei drogend zeegras van voorheen. Natuurlijk zijn veel van die veranderin gen onvermijdelijk en zelfs te waardee- ren. Polders zijn er om in cultuur ge bracht te worden en zelfs de bemaling van Waalenburg is misschien verdedig baar. Maar onvergeeflijk blijft het van-, dalisme van Diepweel en kwestieus de behandeling van die fabrieken. En een bezorgdheid, die niet alleen voor Texel' geldt is deze: misschien is te veel van1 Nederland's belangrijkste natuurschoon; niet veilig onder de leiding van platte lands-gemeentebesturen. Laat ons intus- steken hopen opldie kermis en waakzaamheid der „Landschappen". En laat ik meteen hier verklaren, dat ik van het tegenwoor dig gemeentebestuur van Texel betere dingen verwacht, niet alleen om het wel-t begrepen eigenbelang van het eiland zelf, maar ook uit waarachtige liefde voor dit zeldzaam mooie stukje wereld. En op ons, vooral op de biologen en de geolo-i gen, rust de plicht, het wetenschappelijkl aesthetisch belang van Texel zoo duide-'. Ijjk aan te tgonen, dat de bevolking) de bezoekers en de overheid, alles er voor over zullen hebben om dit eiland tot in lervgte van dagen te maken tot een on- overtreffelijk oord van studie, ontspan ning, levensvreugd en levensgenot. En die belangstelling moet niet alleen gel den de duinen en de vogelbroedplaatsen maar ook de aloude klei leem kern de polders, de bedrijven, de bebouwing, de bevolking. Een aardige kern voor die veelzijdige studie wordt steeds gevormd door het veel te weinig bekende Museum Kraai aan Den Burg, dat bij voldoende; steun zich kan ontwikkelen tot een waar dig en nuttig instituut. Uit: „Natura". (slot volgt) Sinds 15 Mei geheel gewijzigde DIENST- en TARIEFREGELING a 5 ct. verkrijgbaar bij onze chauf feurs en aan onze kantoren. TEXtLSCMt Courant ||||||iiiii.!i:liilillill!lllillillllliiiiiiiliiiiiiiliililliiinilllli!lllliliiilllllii!inii|||||| WAT ER GEBEURDE... ÜH|||||| 13 Juli: Stichting Ned. Jeugdherbergen- centrale. 1928. 14 Juli: Paul Kruger te Clarens, in Zwitserland overleden. 1904. 15 Juli: Rembrandt te Leiden geboren 1606.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1938 | | pagina 1