Victoria-Water
51s,e Jaargang
Zaterdag 23 Juli 1938
No. 5276
EERSTE BLAD.
Bewaar Uw Kalmte.
We weten het wel: de tijd is jachtig,
voor sommigen zenuwsloopend.
Het is niet steeds doemi'„k zjjn even
wicht te bewaren en niet te worden mee
gesleurd in de gejaagdheid, die een plot
seling gebeuren teweeg brengt.
Tocli is het zaak, ook dan, ja, juist dan
kalm te zijn en zijn zenuwen de baas te
blijven, want doen wii dat niet, dan loo-
pen wij de kans, dat wij door onze haast!
de zaak, waarvoor wij ons zoo inspannen,,
doen ontsporen.
Dan worden er al gauw orders gegeven,
die een seconde later al weer moeten wor
den ingetrokken.
Dan loopen we gevaar, dat niet alleen
bij ons, maar ook bij degenen, die om ons
heen werken, het hoofd op hol slaat.
Het hoofd koel houden is een vereischte
voor ieder die verantwoordelijk werk
heeft te doen, ook al moet dit verricht
worden onder omstandigheden, die snel
handelen, vlug denken en oogenblikkelijk
beslissen vereischen. Blijf kalm!
ZONDAG, 24 Juli 1938.
DAGELIJKS een fleschje
VERHOOGT UW GEZONDHEID
Trouw aan ons innerlijkste beste leven
verleent aan de mensch zijn adel.
C. H o s t r u p
Niets is meer te prijzen dan edelmoe
digheid, maar niets moet minder over
dreven worden.
Cardinal de Retz.
DINSDAG
Een macht, die eensgezind is, vermag
alles tegenover een meerderheid, die het
niet is. Couperus.
WOENSDAG
Het gemakkelijkste en het eenvoudig
ste is dikwijls het moeilijkste te vinden-
Kling e r.
DONDERDAG
lu de eenzaamheid alleen vindt men
zichzelf terug. Mme d e S t a 1.
VRIJDAG
Verloren eer komt nimmermeer.
Spreekwoord.
ZATERDAG
Een eerlyck leven is een vruchtbaar
saedt. A n m a B ij n s.
Wereld Om.
In 1872 ontwierp Jules Veme voor
Phileas Fogg een reis om de wereld,
welke, met behulp van zeer stoute fanta
sieën in de toen ongelooflijk korte tijd
van 80 dagen zou geschieden..... op pa
pier.
Een veertig jaar later liet jhr. Jan
Feith in zijn boek over de zoon van Phi
leas Fogg, de toen moderne techniek!
meehelpen, om de reis om de wereld tot
40 dagen te bekorten.
Nog een twintig jaar later volbracht
de Amerikaansche vlieger Wiley Post de
cirkelgang rondom de aardbol in ruim 8
dagen.
Nu heeft Howard Hughes de tocht vol
bracht in nog geen 4 etmalen, niet zoo
heel veel meer uren dan Phileas Fogg
dagen noodig had.
HOOGER DE LUCHT IN
Wie volgt? Met nóg betere vliegtuigen
en nóg volmaakter motoren zal het in
de toekomst wel mogelijk zijn om ook
dit record weer te overtroeven. De groot
ste uitdager blijft nog altijd de..... oude
aarde zelf, die in 24 uur om haar eigen as
draait en op haar grootste cirkel langs
40.000 K.M. dus een reis om zichzelf
volbrengt (tegen de ruim 24000 K.M. van
Howard Hughes, die een kleinere cirkel
koos) met een vaart van een 1700 K.M.
per uur. Maar misschien zal de techniek
het nóg eens in een andere richting zoe
ken, door te probeeren met een vlieg
tuig of luchtschjp, zóó hoog boven de
werkingssfeer van de aarde uit te stjjgen,
dat men daarboven kan stilstaan^ en de
aarde onder zich door kan laten draaien,
TEXEL, zooals het is gegroeid
door WIM MARGADANT.
Texel is tegenwoordig een druk be
zocht eiland. Veel bezoekers hebben ge
lukkig werkelijk belangstelling voor de
rijke vogelbevolking van dit be\oorrechte
eiland, en slechts sporadisch zijn er men-
schen, die „naar Texel gaan en de vogels
zien omdat het zoo hoort", en dus een
soort verfoeilijke modekoorts te pakken
hebben.
Maar behalve die geweldige verschei
denheid van vogels geeft Texel heusch
nog wel wat anders te zien. Wat duiken
er al een massa interessante dingen op,
als je probeert na te gaan, hoe het eiland
zijn tegenwoordige vorm gekregen heeft.
Ja, dat liet een eiland is met een diluviale
kern, een rijtje duinen en een stel pol
ders, dat is tegenwoordig wel bekend.
Hoe dat alles kon ontstaan? Daar heb
je iets meer voor noodig. Toch raak je
met een goede stafkaart, een beetje na
denken en wat uitkijken al een eind op
streek. Dan hoef je er eigenlijk nauwe
lijks over te denken, om te weten, dat
de groote polders, de Prins-Hendrikpol
der in het zuiden en de polders het Noor
den, de Eendracht en de Eierlandsche
polder, onmogelijk erg oud kunnen zijn.
Al die lange, rechte wegen, de echte sloo-
ten. de rechthoekige verkaveling en do
grootte der akkers wijzen daarop. Toch
zit er weer meer aan vast: de polder
het Noorden is erg laat ingedijkt, omdat
dit stuk tusschen de Eierlandsche polder
en het oude land de afwatering bevatte
van de polder Waal en Burg; men ver
wachtte bovendien niet zoo veel van de
grond en durfde het er aan verbonden
risico lange tijd niet aan. En de Eierland
sche polder. Eigenaardig is, dat de kiem
voor deze polder reeds in de 17e eeuw
gelegd werd door vooruitstrevende Texe
laren, die een stuifdijk aanlegden van de
duinen bij De Koog naar het eenzame;
Eierland, een duinengroep, ver weg op
de uitgestrekte zandplaat, die vermoede
lijk sterk geleken zal hebben op de tegen
woordige Boschplaat van Terschelling.
Die „Zanddijk" is tegenwoordig een
flinke duinenrij, maar als je er langsrijdt,
herken je .er toch duidelijk de rechte (yn
in. de lijn, waarmee de oude bewoners
recht op hun doel afgingen. Ook de
polder Waal en Burg is zonder meer
als inpoldering te herkennen. Rechte lij
nen overal. Alleen de kreken uit de tijd
van voor de inpoldering kronkelen nog
zooals ze zelf willen.
Er is dus een tijd geweest, dat al de
genoemde polders zee waren, althans slik
ken, zandplaten, wadden, die geregeld
bij elke vloed onderliepen.
De vorm van het eiland was toen dus
heel anders dan tegenwoordig. Toch heb
ben we dan nog niet de oorspronkelijke
vorm. Want de polder Waal en Burg
ligt als een wig tusschen de dorpen De
Koög en De Waal in.
om dan op het juiste moment en op een
vrijelijk uitgekozen plek weer neer te da
len. Wij laten dan de aarde zelf het
„vuile werk" van „afstandvreten" doen....
zonder kans op botsingen, tegenwind of
motorpech.
Of de reclame-vlucht van Howard
Hughes en zijn wakkere neisgenooten
(die eigenlijk voor de New-Yorksche we
reldtentoonstelling bedoeld was) ook
practische of luchtvaart/wetenschappelijke
beteeken is heeft, zal uit de definitieve,
rapporten van de commandant nog blij
ken. In elk geval zien we opnieuw, dat
de wereldbol in steeds korter tijd kan
worden omspannen, en dat gelegenheids-
grond-organisatie onder bepaalde om
standigheden een sprong in vier dagen:
mogelijk kan maken. Voor geregelde
Dit artikel is ont-
leend aan Amoeba,
Orgaan van de Neder-
landsche Jeugdbond
I voor Natuurstudie.
1 Nevenstaande foto
Gezicht op de R o g-
I sloot.
Dit geeft ons al een aanwijzing. Als we
dan doorsnuffelen, dan valt onze aandacht
op het veel voorkomen van het woord!
Koog als plaatsnaam, vooral in de Duit-
sche Waddenstreek. Dan blijkt, dat nog
tegenwoordig deze naam daar de betee-
kenis heeft van iiieuw-gewonnen land.
Daaruit blijkt dus meteen, dat ook het
land rond De Koog, dat de naam Kooger-
vekl draagt, en zelfs nog een flink stuk
ten zuiden van De Koog, dat Everstekoog
heet, op de zee veroverd is. En dan ver
andert de vorm van het eiland geheel en
al. Er blijft weer een ongeveer ei-ronde
vorm over, op de stafkaart duidelijk te
herkennen door de loop van de oude dit
ken, en het sterk kronkelen van slootjes
en tuunwaoltjes, en waarop tie oudere,
dorpen liggen, zooals Oosterend, De
Waal, Den Burg, Den Hoorn, en het
vroeger belangrijke dorp De Westen,
waar het terrein van de vroegere kerk
nog te zien is. Al die oude namen heb
ben weer een beteekenis, meestal in ver
band met hun ligging. Ooster- en Wester-
end spreken voor zichzelf. De Waal ligt
aan het eind van een laagte, die dwars
over het eiland loopt, en aangeduid is a's
Laag-Waal; in overoude tijden dus heel
waarschijnlijk ook een zee-arm. Den
Eurg is de voornaamste plaats, bij wijze
van spreken dus de .„hoofdstad" van het
eiland; de bouw (ringvormig loopende
straten) maakt het in verband met ar
chiefvondsten waarschijnlijk, dat het
vroeger een versterkte plaats is geweest,
een burcht behoort niet tot de onmogelijk
heden. En Den Hoorn beteekent hoek.
Deze naam spreekt dan ook: de zuid-
westelijkste punt van het eiland.
Iets, wat ons biezonder treft in deze
vorm van het eiland, zooals wij het zien,
na aftrek van de later hijgekomen landen
en polders, is, dat het een zeer groote
overeenkomst heeft met de vorm van
Wicringen, zooals we het tot op de hui
dige dag kennen. Hoofdrichting (heel
anders dan de tegenwoordige hoofdrich
ting) van het Z.W. naar N.N.O., terwijl
het tegenwoordig pal noordoost ligt; Wie-
ringen heeft dezelfde ligging; de grootte
is bijna precies hetzelfde. Ook het land-/
schap heeft groote overeenkomstende
zelfde typische schapenwal'etjes en de
zelfde zachtglooiende bodem.
diensten rondom de aarde, die tenslotte:
economische waarde als veilige!
verkeerslijnen moeten hebben, is natuur
lijk heel wat meer noodig. Het traject
moet dan met heel andere factoren reke
ning houden dan deze vlucht van Hughes<
Maar tenslotte is elke groote nieuwe
luchtverbinding met een waaghalzerige
pioniersvlucht begonnen.
Met onuitputtelijke energie wordt door
de luchtvaart naar uitbreiding van het
wereldverkeersnet gestreefd. Verschil
lende pogingen zijn in voorbereiding om
vaste luchtlijnen over de noordelijke At
lantische Oceaan te spannen het laatste
groote oceaan-traject, dat nog betrekke
lijk „ongebaand" is, weten we, waarbij
vooral de Amerikaansche „Pan Ameri
can Airways", de Engelsche „Imperial
Airways", de Fransche „Air France
Transatlantique" en de Duitsche „Luft
hansa" elkander op de hielen zitten.
Voor deze Oceaandienst is op papier een
vliegboot van Sikorsky ontworpen, be
stemd om met 100 passia'giers in 12 a
15 uur van New-York naar Liverpool
te vliegen. De Franschen nemen proeven
met hun „Lieutenant de Vaisseau Paris",
de Duitschers weren ziele de Engelschen
doen proeven met hun Mavo-tweeling. -
De Zeppelin dienst, die nu stagneert,
omdat Amerika geen helium aan Duitsch-
land wil leveren, „was met andere midde
len al eerder daarmee begonnen, maar
moet het voorloopig in snelheid tegen de
mogelijkheden van het vliegtuig afleggen.
Allerwegen groote activiteit. Over de zui
delijke Atlantische Oceaan heeft b. v.
de „Air France" 10 Juli j.l. zijn driehon
derdste geregelde lijnvlucht naar Bra
zilië ingezet. Ook in de Groote Oceaan
wordt het luchtnet steeds dichter. De
oceaan-luchtbruggen vermeerderen zich
Ook een geologische kaart geeft een
fvpisch beeld: de kern van het eiland, zoo
als we die vonden in verband met het
heele landschap, klopt precies met de
oudere, diluviale gronden op de kaart.
Ook op ,de oude kern zou een zeer
interessante vormingsgeschiedenis te be
wonderen zijn, maar dat wordt lastiger.
De slootcn, wegen en walletjes zijn ver
der overal even kronkelend, en resten
van dijken zijn er in het geheel niet meer,
omdat de klei van de dijken beter voor
liet land te gebruiken was. (Aan de oude,
nog bestaande binnendijken, zooals die
tusschen polder Waal en I3urg en het
oude land wordt nog steeds geknab-/
beid). Ook iu ander opzicht vormt het
cén geheel: het ls het waterschap „De
Dertig Gemeenschappelijke Polders".
Nu hoeft polder hier niet meer opgevat
te worden als land, dat voor de indijking
geheel en al zee geweest is; soms is het
eenvoudig zoo, dat het land was, dat door
de toenmalige bewoners als weidegronden
beschouwd werd, 's winters bij hoogcre
vloeden onderliep, waardoor klei afge
zet werd, en die om de steeds hooger
wordende vloeden te ontgaan, door do
(gezamenlijke) bezitters van een dijkje
voorzien werd.
Hoe vanuit de oude kern steeds meer
land op de zee veroverd werd, is wel na
te gaan; vooral met behulp van de duinen.
Vrij geregeld werden er nieuwe duinen
rijen gevormd, aan de zeekant; het aller
oudste duin moeten we dus zoeken tus-i
schen Den Hoorn en De Westen. Ven
mocdelijk is de bekende Fonteinsnol het
hoekpunt van deze allereerste Texelsche
duinenrij geweest. Aan de uiteinden groei
de de duinenrij dan als een soort strandt
wal (Nehrung) in het klein, zee in. Achter
deze punt slibde het land sterker aan,
tot het op een gegeven moment hoog,
genoeg was geworden, om ingedijkt te
worden, d.w.z. zoo hoog, dat bij normale
ebben het grondwater voldoende ^geloosd
kon worden. Bemalingsinstallaties waren
in de middeleeuwen niet bekend, en trou
wens niet hoog noodig. Zoo zal ,het
meeste land bij De Koog wel ingedijkt
zijn en ook bij Den Hoorn is dat te zien.
Gok zijn er een paar kleinere poldcrtjes,,
die al nieuwere namen hebben, dus vai>
latere tijd dateeren: nl. Hoornder en.
Eurger Nieuwland.
snel, en de reis om de wereld Wordt
steeds korter. Een Jules Verne van 1938
zou met zijn fantasie heel wat meer
moeite hebben om „onmogelijkheden" te
bedenken, dan die van 1872.
De wereld wordt met dat al betrekkelijk
ruimer en kleiner tegelijk. De werelddee-
len, de landen, de volken, de menschen
komen steeds dichter binnen elkanders
bereik. Een deel van het inenschelijkj
genie put zich uit in vernuftigheden ont
grenzen te overschrijden, afstanden te
overwinnen, hinderpalen te vcrmcieste-
ren. Het is een smet op het andere deel
van datzelfde mcnschelijke genie, dat het
geen kans ziet om van deze wijdere ho
rizonten, die nu voor allen geopend zou
den kunnen tvorden, een vruchtbaarder
en opbouwender gebruik te maken.
TEXELSCH E COU RANT
VOOR DE ZONDAG
VOOR HOOFD EN HART.
ZONDAG
MAANDAG
V
HOWARD HUGHES.
WILEY POST.