Victoria-Water 51s,e Jaargang Zaterdag 23 Juli 1938 No. 5276 EERSTE BLAD. Bewaar Uw Kalmte. We weten het wel: de tijd is jachtig, voor sommigen zenuwsloopend. Het is niet steeds doemi'„k zjjn even wicht te bewaren en niet te worden mee gesleurd in de gejaagdheid, die een plot seling gebeuren teweeg brengt. Tocli is het zaak, ook dan, ja, juist dan kalm te zijn en zijn zenuwen de baas te blijven, want doen wii dat niet, dan loo- pen wij de kans, dat wij door onze haast! de zaak, waarvoor wij ons zoo inspannen,, doen ontsporen. Dan worden er al gauw orders gegeven, die een seconde later al weer moeten wor den ingetrokken. Dan loopen we gevaar, dat niet alleen bij ons, maar ook bij degenen, die om ons heen werken, het hoofd op hol slaat. Het hoofd koel houden is een vereischte voor ieder die verantwoordelijk werk heeft te doen, ook al moet dit verricht worden onder omstandigheden, die snel handelen, vlug denken en oogenblikkelijk beslissen vereischen. Blijf kalm! ZONDAG, 24 Juli 1938. DAGELIJKS een fleschje VERHOOGT UW GEZONDHEID Trouw aan ons innerlijkste beste leven verleent aan de mensch zijn adel. C. H o s t r u p Niets is meer te prijzen dan edelmoe digheid, maar niets moet minder over dreven worden. Cardinal de Retz. DINSDAG Een macht, die eensgezind is, vermag alles tegenover een meerderheid, die het niet is. Couperus. WOENSDAG Het gemakkelijkste en het eenvoudig ste is dikwijls het moeilijkste te vinden- Kling e r. DONDERDAG lu de eenzaamheid alleen vindt men zichzelf terug. Mme d e S t a 1. VRIJDAG Verloren eer komt nimmermeer. Spreekwoord. ZATERDAG Een eerlyck leven is een vruchtbaar saedt. A n m a B ij n s. Wereld Om. In 1872 ontwierp Jules Veme voor Phileas Fogg een reis om de wereld, welke, met behulp van zeer stoute fanta sieën in de toen ongelooflijk korte tijd van 80 dagen zou geschieden..... op pa pier. Een veertig jaar later liet jhr. Jan Feith in zijn boek over de zoon van Phi leas Fogg, de toen moderne techniek! meehelpen, om de reis om de wereld tot 40 dagen te bekorten. Nog een twintig jaar later volbracht de Amerikaansche vlieger Wiley Post de cirkelgang rondom de aardbol in ruim 8 dagen. Nu heeft Howard Hughes de tocht vol bracht in nog geen 4 etmalen, niet zoo heel veel meer uren dan Phileas Fogg dagen noodig had. HOOGER DE LUCHT IN Wie volgt? Met nóg betere vliegtuigen en nóg volmaakter motoren zal het in de toekomst wel mogelijk zijn om ook dit record weer te overtroeven. De groot ste uitdager blijft nog altijd de..... oude aarde zelf, die in 24 uur om haar eigen as draait en op haar grootste cirkel langs 40.000 K.M. dus een reis om zichzelf volbrengt (tegen de ruim 24000 K.M. van Howard Hughes, die een kleinere cirkel koos) met een vaart van een 1700 K.M. per uur. Maar misschien zal de techniek het nóg eens in een andere richting zoe ken, door te probeeren met een vlieg tuig of luchtschjp, zóó hoog boven de werkingssfeer van de aarde uit te stjjgen, dat men daarboven kan stilstaan^ en de aarde onder zich door kan laten draaien, TEXEL, zooals het is gegroeid door WIM MARGADANT. Texel is tegenwoordig een druk be zocht eiland. Veel bezoekers hebben ge lukkig werkelijk belangstelling voor de rijke vogelbevolking van dit be\oorrechte eiland, en slechts sporadisch zijn er men- schen, die „naar Texel gaan en de vogels zien omdat het zoo hoort", en dus een soort verfoeilijke modekoorts te pakken hebben. Maar behalve die geweldige verschei denheid van vogels geeft Texel heusch nog wel wat anders te zien. Wat duiken er al een massa interessante dingen op, als je probeert na te gaan, hoe het eiland zijn tegenwoordige vorm gekregen heeft. Ja, dat liet een eiland is met een diluviale kern, een rijtje duinen en een stel pol ders, dat is tegenwoordig wel bekend. Hoe dat alles kon ontstaan? Daar heb je iets meer voor noodig. Toch raak je met een goede stafkaart, een beetje na denken en wat uitkijken al een eind op streek. Dan hoef je er eigenlijk nauwe lijks over te denken, om te weten, dat de groote polders, de Prins-Hendrikpol der in het zuiden en de polders het Noor den, de Eendracht en de Eierlandsche polder, onmogelijk erg oud kunnen zijn. Al die lange, rechte wegen, de echte sloo- ten. de rechthoekige verkaveling en do grootte der akkers wijzen daarop. Toch zit er weer meer aan vast: de polder het Noorden is erg laat ingedijkt, omdat dit stuk tusschen de Eierlandsche polder en het oude land de afwatering bevatte van de polder Waal en Burg; men ver wachtte bovendien niet zoo veel van de grond en durfde het er aan verbonden risico lange tijd niet aan. En de Eierland sche polder. Eigenaardig is, dat de kiem voor deze polder reeds in de 17e eeuw gelegd werd door vooruitstrevende Texe laren, die een stuifdijk aanlegden van de duinen bij De Koog naar het eenzame; Eierland, een duinengroep, ver weg op de uitgestrekte zandplaat, die vermoede lijk sterk geleken zal hebben op de tegen woordige Boschplaat van Terschelling. Die „Zanddijk" is tegenwoordig een flinke duinenrij, maar als je er langsrijdt, herken je .er toch duidelijk de rechte (yn in. de lijn, waarmee de oude bewoners recht op hun doel afgingen. Ook de polder Waal en Burg is zonder meer als inpoldering te herkennen. Rechte lij nen overal. Alleen de kreken uit de tijd van voor de inpoldering kronkelen nog zooals ze zelf willen. Er is dus een tijd geweest, dat al de genoemde polders zee waren, althans slik ken, zandplaten, wadden, die geregeld bij elke vloed onderliepen. De vorm van het eiland was toen dus heel anders dan tegenwoordig. Toch heb ben we dan nog niet de oorspronkelijke vorm. Want de polder Waal en Burg ligt als een wig tusschen de dorpen De Koög en De Waal in. om dan op het juiste moment en op een vrijelijk uitgekozen plek weer neer te da len. Wij laten dan de aarde zelf het „vuile werk" van „afstandvreten" doen.... zonder kans op botsingen, tegenwind of motorpech. Of de reclame-vlucht van Howard Hughes en zijn wakkere neisgenooten (die eigenlijk voor de New-Yorksche we reldtentoonstelling bedoeld was) ook practische of luchtvaart/wetenschappelijke beteeken is heeft, zal uit de definitieve, rapporten van de commandant nog blij ken. In elk geval zien we opnieuw, dat de wereldbol in steeds korter tijd kan worden omspannen, en dat gelegenheids- grond-organisatie onder bepaalde om standigheden een sprong in vier dagen: mogelijk kan maken. Voor geregelde Dit artikel is ont- leend aan Amoeba, Orgaan van de Neder- landsche Jeugdbond I voor Natuurstudie. 1 Nevenstaande foto Gezicht op de R o g- I sloot. Dit geeft ons al een aanwijzing. Als we dan doorsnuffelen, dan valt onze aandacht op het veel voorkomen van het woord! Koog als plaatsnaam, vooral in de Duit- sche Waddenstreek. Dan blijkt, dat nog tegenwoordig deze naam daar de betee- kenis heeft van iiieuw-gewonnen land. Daaruit blijkt dus meteen, dat ook het land rond De Koog, dat de naam Kooger- vekl draagt, en zelfs nog een flink stuk ten zuiden van De Koog, dat Everstekoog heet, op de zee veroverd is. En dan ver andert de vorm van het eiland geheel en al. Er blijft weer een ongeveer ei-ronde vorm over, op de stafkaart duidelijk te herkennen door de loop van de oude dit ken, en het sterk kronkelen van slootjes en tuunwaoltjes, en waarop tie oudere, dorpen liggen, zooals Oosterend, De Waal, Den Burg, Den Hoorn, en het vroeger belangrijke dorp De Westen, waar het terrein van de vroegere kerk nog te zien is. Al die oude namen heb ben weer een beteekenis, meestal in ver band met hun ligging. Ooster- en Wester- end spreken voor zichzelf. De Waal ligt aan het eind van een laagte, die dwars over het eiland loopt, en aangeduid is a's Laag-Waal; in overoude tijden dus heel waarschijnlijk ook een zee-arm. Den Eurg is de voornaamste plaats, bij wijze van spreken dus de .„hoofdstad" van het eiland; de bouw (ringvormig loopende straten) maakt het in verband met ar chiefvondsten waarschijnlijk, dat het vroeger een versterkte plaats is geweest, een burcht behoort niet tot de onmogelijk heden. En Den Hoorn beteekent hoek. Deze naam spreekt dan ook: de zuid- westelijkste punt van het eiland. Iets, wat ons biezonder treft in deze vorm van het eiland, zooals wij het zien, na aftrek van de later hijgekomen landen en polders, is, dat het een zeer groote overeenkomst heeft met de vorm van Wicringen, zooals we het tot op de hui dige dag kennen. Hoofdrichting (heel anders dan de tegenwoordige hoofdrich ting) van het Z.W. naar N.N.O., terwijl het tegenwoordig pal noordoost ligt; Wie- ringen heeft dezelfde ligging; de grootte is bijna precies hetzelfde. Ook het land-/ schap heeft groote overeenkomstende zelfde typische schapenwal'etjes en de zelfde zachtglooiende bodem. diensten rondom de aarde, die tenslotte: economische waarde als veilige! verkeerslijnen moeten hebben, is natuur lijk heel wat meer noodig. Het traject moet dan met heel andere factoren reke ning houden dan deze vlucht van Hughes< Maar tenslotte is elke groote nieuwe luchtverbinding met een waaghalzerige pioniersvlucht begonnen. Met onuitputtelijke energie wordt door de luchtvaart naar uitbreiding van het wereldverkeersnet gestreefd. Verschil lende pogingen zijn in voorbereiding om vaste luchtlijnen over de noordelijke At lantische Oceaan te spannen het laatste groote oceaan-traject, dat nog betrekke lijk „ongebaand" is, weten we, waarbij vooral de Amerikaansche „Pan Ameri can Airways", de Engelsche „Imperial Airways", de Fransche „Air France Transatlantique" en de Duitsche „Luft hansa" elkander op de hielen zitten. Voor deze Oceaandienst is op papier een vliegboot van Sikorsky ontworpen, be stemd om met 100 passia'giers in 12 a 15 uur van New-York naar Liverpool te vliegen. De Franschen nemen proeven met hun „Lieutenant de Vaisseau Paris", de Duitschers weren ziele de Engelschen doen proeven met hun Mavo-tweeling. - De Zeppelin dienst, die nu stagneert, omdat Amerika geen helium aan Duitsch- land wil leveren, „was met andere midde len al eerder daarmee begonnen, maar moet het voorloopig in snelheid tegen de mogelijkheden van het vliegtuig afleggen. Allerwegen groote activiteit. Over de zui delijke Atlantische Oceaan heeft b. v. de „Air France" 10 Juli j.l. zijn driehon derdste geregelde lijnvlucht naar Bra zilië ingezet. Ook in de Groote Oceaan wordt het luchtnet steeds dichter. De oceaan-luchtbruggen vermeerderen zich Ook een geologische kaart geeft een fvpisch beeld: de kern van het eiland, zoo als we die vonden in verband met het heele landschap, klopt precies met de oudere, diluviale gronden op de kaart. Ook op ,de oude kern zou een zeer interessante vormingsgeschiedenis te be wonderen zijn, maar dat wordt lastiger. De slootcn, wegen en walletjes zijn ver der overal even kronkelend, en resten van dijken zijn er in het geheel niet meer, omdat de klei van de dijken beter voor liet land te gebruiken was. (Aan de oude, nog bestaande binnendijken, zooals die tusschen polder Waal en I3urg en het oude land wordt nog steeds geknab-/ beid). Ook iu ander opzicht vormt het cén geheel: het ls het waterschap „De Dertig Gemeenschappelijke Polders". Nu hoeft polder hier niet meer opgevat te worden als land, dat voor de indijking geheel en al zee geweest is; soms is het eenvoudig zoo, dat het land was, dat door de toenmalige bewoners als weidegronden beschouwd werd, 's winters bij hoogcre vloeden onderliep, waardoor klei afge zet werd, en die om de steeds hooger wordende vloeden te ontgaan, door do (gezamenlijke) bezitters van een dijkje voorzien werd. Hoe vanuit de oude kern steeds meer land op de zee veroverd werd, is wel na te gaan; vooral met behulp van de duinen. Vrij geregeld werden er nieuwe duinen rijen gevormd, aan de zeekant; het aller oudste duin moeten we dus zoeken tus-i schen Den Hoorn en De Westen. Ven mocdelijk is de bekende Fonteinsnol het hoekpunt van deze allereerste Texelsche duinenrij geweest. Aan de uiteinden groei de de duinenrij dan als een soort strandt wal (Nehrung) in het klein, zee in. Achter deze punt slibde het land sterker aan, tot het op een gegeven moment hoog, genoeg was geworden, om ingedijkt te worden, d.w.z. zoo hoog, dat bij normale ebben het grondwater voldoende ^geloosd kon worden. Bemalingsinstallaties waren in de middeleeuwen niet bekend, en trou wens niet hoog noodig. Zoo zal ,het meeste land bij De Koog wel ingedijkt zijn en ook bij Den Hoorn is dat te zien. Gok zijn er een paar kleinere poldcrtjes,, die al nieuwere namen hebben, dus vai> latere tijd dateeren: nl. Hoornder en. Eurger Nieuwland. snel, en de reis om de wereld Wordt steeds korter. Een Jules Verne van 1938 zou met zijn fantasie heel wat meer moeite hebben om „onmogelijkheden" te bedenken, dan die van 1872. De wereld wordt met dat al betrekkelijk ruimer en kleiner tegelijk. De werelddee- len, de landen, de volken, de menschen komen steeds dichter binnen elkanders bereik. Een deel van het inenschelijkj genie put zich uit in vernuftigheden ont grenzen te overschrijden, afstanden te overwinnen, hinderpalen te vcrmcieste- ren. Het is een smet op het andere deel van datzelfde mcnschelijke genie, dat het geen kans ziet om van deze wijdere ho rizonten, die nu voor allen geopend zou den kunnen tvorden, een vruchtbaarder en opbouwender gebruik te maken. TEXELSCH E COU RANT VOOR DE ZONDAG VOOR HOOFD EN HART. ZONDAG MAANDAG V HOWARD HUGHES. WILEY POST.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1938 | | pagina 1