TRIUMPH
51s" Jaargang Zaterdag 10 September 1938
No. 5290
ROOK
DE BESTE
1 CENT
SIGARET
1500 PAREN GROOTE STERNS.
EERSTE BLAD.
Naar 't U lijkt.
„Vrouwe van Oranje".
De Doopsgez. Zusterkring hoopt half
Oct. een verloting te houden tot stijving
der kas. Een tweetal spreien zullen dc\
hoofdprijzen uitmaken. De leden zijn
reeds druk in de weer opi handwerken
voor dat doel te vervaardigen. Wie zijn
deel wil bijdragen, bezorge het bij de
kosteres der Doopsgez. kerk.
Neem de menschen en de dingen „naar
het u lijkt".
Ge moet ze niet al te zwaarwichtig be-
oordeelen.
Neem de omstandigheden zooals ze zjjn
en maak er het beste van.
Wanneer ge te zwaar op de hand zijt,
wordt het leven voor u en de uwen zwart
gallig; daarom moet ge alles aanvaarden
in de zin van het goede.
De menschen zijn zoo kwaad niet en de
dingen zijn te vervormen.
Richt zooveel mogelijk alles naar uw in
zicht en aanvaardt de medemenschen als
lieden met wie te praten valt en met wie
is om te gaan.
Zoovelen worden voor u wat gij in
hen ziet. De wereld is voor een deel wat
gij er in ziet.
Naar 't u lijkt.
Laat zonneschijn om alles spelen en
zoekt het beste in mensch en ding.
Zondag 11 September 1938.
Wat heeft een volk te duchten,
Wat ducht gij nog, mijn volk?
Ik weet aan gindsche luchten
Staat onweerswolk naast wolk.
Alzijds dreigen gevaren.
Maar Een, die 't al bestelt,
Zal Haar en ons bewaren
En keeren elk geweld.
In trouwe en in gelooven
En met standvastigheid
Heeft Zij langs klip en kloven
Dit stugge volk geleid.
Zoo ooit, van angst bevlogen,
De moed versaagde en zonk
Zij zag voor Hare oogen
Een vaste ster die blonk.
Al geuren nog de bloemen
Waar Hare dooden zijn,
Hun namen niet te noemen
Dan brandende van pijn.
Gij moogt op één vertrouwen
In 't bitterst van de nood,
Die nooit om eigen rouwen
Haar hooge taak ontvlood.
De dag zwicht naar het Westen
De zee slaat ruischend aan,
De laatste laaie resten
Der zon zijn reeds vergaan,
Maar nog klinkt in mijn ooren
Hoe gansch de lange dag
De klokken deden hooren
Hun koninklijk gezag.
Ik zag de vuren branden
Van Texel tot Cadzand;
Geen vuur in deze landen
Waarvan de hemel brandt,
Ontstoken aan de stranden,
Kan ooit verslaan de gloed
Die, Vrouwe van Oranje,
Ons hart ontvlammen doet.
JAN CAMPERT.
Streef naar rust in uzelfA maar door
evenwicht, niet door stilstand van uw,
werkzaamheid Schiller
MAANDAG
Al wat geen heelen kan verdragen,
moet men streelen. Vondel
DINSDAG
Het meest verfijnde genoegen is dat,
wat men anderen bereidt. Which cote
WOENSDAG
In moeilijke en hachelijke oogenblik-
ken is het stoutste beleid het veiligst.
L i v i u s.
Met onze slechte eigenschappen be
staat er slechts een voortdurende strijdt
®f een schandelijke vrede.
E b n e rE schenbach.
VRIJDAG
£r zijn menschen die geen gezicht, doch
slechts gezichten hebben. S i r i us
ZATERDAG
Niets kan er beter passen dan wat te
zamen is gewassen. Cats.
We hebben in een vorig nr. melding
gemaakt van onze zoo smaakvol gerestau
reerde raadszaal en van de daarin aange
brachte wandversiering. De groote schil
derij, voorstellende „Saloino's Recht
spraak" en afkomstig van een schilder,
die door deskundigen niet hoog wordt
aangeslagen, verhuisde van de raadszaal
naar de gang van ons gemeentehuis. Ze
paste niet meer in de nieuwe sfeer; niet
natuurlijk naar de inhoud van de schil
derij gerekend. Het is nuttig de vroed
schap te .herinneren aan Koning Salomo,y
die alle Koningen der aarde in wijsheid
overtrof en wiens juiste besluiten aan
bewindslieden ten voorbeeld mogen wor
den gesteld. Maar de groote schilderijl
met zijn grove, zwarte omlijsting moest
plaats maken voor'n kleine, in gouden lijst
gevat. Wie de oude raadszaal gekend
heeft, wordt zonder twijfel aangenaanii
getroffen, wanneer hij er thans binnen
treedt. Bij avond verspreiden de kroon en
een viertal lampen, in de hoeken aan het
plafond in witte glazen ballons aan
gebracht, een weldadig licht. De ivoor
kleurige lambrizeering, de gerestaureerde,
schoorsteenmantel, het grijze tapijt, dat de
gansche vloer bedekt; de vitrage, op bij
l.et geheel passende wijze aangebracht
alles i s met smaak gekozen en op vak
kundige wijze verzorgd.
KOSTBARE GRAVURE.
We zouden de lezers nog vertellen van
een der gravures, welke in de zaal thans
te bewonderen zijn. Dat het nieuwste por
tret van H.M. de Koningin de eereplaats
heeft verkregen, spreekt vanzelf.
Links daarvan hangt een gravure, welke
een afzonderlijke bespreking behoeft. Ze
s op de zolder van het raadhuis ontdekt
t'oor Mr. D. Vis, een kunstkenner, op
wiens advies daaraan een plaatsje in de
raadszaal is ingeruimd.
De gravure stelt voor Balthazar Huyde-
coper. Ze is gegraveerd door Jacobus
Houbraken, naar een schilderij van de ver
maarde portretschilder J. M. Quinkhard
Dat we hier te maken hebben met een
gravure van aanzienlijke waarde, moge
blijken uit deze gegevens, welke wij -
door bemiddeling van onze Eurgemeester
- aan een schrijven van genoemde Mr.
D. Vis ontleenen.
De graveur Jacobus Houbrakenl gebo
ren te Dordrecht in 1698, genoot van zijn
vader het eerste kunstonderricht; hij
oefende zich in het graveeren van por
tretten en van andere stukken naar dc
voorbeelden van groote meesters in het
vak en bracht het tot groote hoogte,
WAARIN HIJ NOG DOOR NIEMAND
is overtroffen. Men bewondert in zijn
portretten de nauwkeurige teekening,
smaak, uitvoerigheid, losheid in het haar.
enz. Deze door gansch Europa beroemde
kiuistenaar stierf te Amsterdam in 1780.
Hii graveerde naar een schilderij van
J. M. Quinkhard (16881772), die zich
vooral vermaard maakte als portretschil
der. In de gelijkenis slaagde hij biezon-
der goed; zijn teekening was nauwkeu
rig, zijn koloriet „smeltend". Er bestaan
van hem ook levensgroote portretten. H;>
vormde veel bekwame leerlingen.
Wie Bathazar Huydecoper was, ver
telden we reeds in een vorig nummer.
Hij werd in 1695 te Amsterdam geboren
en is in 1778 overleden. Eerst bekleedde
hij in zijn vaderstad eenige hooge waar
digheden én vervolgens het ambt van
baljuw op ons eiland. Geruime tijd hield
hij hier verblijf, gedurende welke jaren
hij zich aan de Nederlandsche taal 'en
dichtkunst wijdde. Als dichter oogstte
hij veel lof met een drietal oorspronkc
lijke treurspelen. Groote roem verwier?
hii ook door twee werken, waarin hii een
schat van taalgeleerdheid ten toon
spreidde. Door zijn uitgave der Rijm
kroniek van Melis Stoke in 1772 maakte
hij naam als historie- en oudheidkenner.
Dat hij ook als Latijnsch dichter heeft
uitgemunt, blijkt uit de onderscheidene
dichtstukken, die voorkomen in de „De-
litia" van L. van Santen.
We meenen, dat uit het bovenstaande
genoegzaam blijkt, dat een gravure, als de
hier bedoelde, een plaatsje in de zaal,
waar onze Raad vergadert, zeker toekomt.
10 Sept.: Vrede van St. Germain (Oos
tenrijk en Entente). 1919.
11 Sept.Mozart geeft eenige concer
ten in Den Haag. 1765.
12 Sept.: Geregelde vliegdienst op
lndié geopend. 1929.
13 Sept.: Geboortedag van Nic. Beets,
Haarlem 1814.
De heer A. de Wilt heeft het nummer,
waarop het Rodo-ornament is gevallen,
in zijn etalage bekend gemaakt. Het is nr.
77S8.
Minstens 1500 paren groole sterns hebben
deze zomer hier op de schorren achter de
Texelsche polder „De Eendracht" hun
jongen groot gebracht, üp verschillende
plaatsen zijn nog duidelijk de sporen te
zien van de vele nesten, welke zoo dicht
bij elkaar lagen, dat er geen voet tusschen
te zetten was. De onderlinge afstand van
de groote sternnesten wordt bepaald door
de actie-radius van de vogels, als ze in
broedhouding op het nest zitten. Dat is
dus de „piklengte". Een br* edende groote
stern pikt en stoot voortdurend met d
snavel om zich heen en tracht nu op die
manier een kleine zone rondom z'n nest
vrij te houden van soortgenoten.
liet broederf is dus bijzonder klein, hoog
stens 35 c m. in doorsnee Wanneer de
groote sterns aanstalten gaa i maken en
zich op een bepaald gedeelte vestigen,
werden de i esten onmiddellijk dicht op-
é'n gebouwd. Tus chen die eerste nesten
kunnen zich geen andere sterns meer vesti
gen deze moeten dus een plaatsje zoeken
aan de I uitenkant van de zich vormende
kolonie. Op deze wijze breidt de neder
zetting zich steeds uit De toelaatbare be
volkingsdichtheid is echter in de kern van
de kolonie van het begin af direct bereikt
en toename of vermeerdering van het aan
tal vogels kan alleen plaats v nden aan de
randen en in de omtrek der kolonie. Deze
eigenaardige nestelwijze is oorzaak, dat er
in een groote sternkolonie voortdurend,
zoowel overdag als 's nachts schermutse
lingen en vechtpartijtjes, gepaard met veel
geschreeuw en gekrijsch, plaats vinden.
De broederven grenzen onmiddellijk aan
elkaar, elke groote stern is omringd door
buren, die op haar beurt ook steeds weer
bedacht moeten zijn op grensoverschrij
dingen door concurrenten. Elk oogenblik
ontmanden er kibbelpartijtjes, welke heel
vaak aanstekelijk we ken op de andere
paren, zoodat het in een groote stern-
kolonie altijd een gezellige boel is
De groote stern is dus wel een kolo i
nievogel in hart en nieren. Bij het visch-
diefje, ook een kolonievormer, gaat 't
een beetje anders. Hier liggen de nes
ten nimmer zoo dicht op elkaar als bij
de grootere verwant. Op het uitverko
ren broedterrein zetten de vischdiefjes
zich verspreid neer, meestal op vrij groote
afstand van elkaar. Voortdurend komen*
er nog nieuwe paren bij, welke zich tus-'
schen de eerste vestigen. Ook aan de
randen der kolonie worden nieuwe huis
houdingen gevestigd; de kolonie breidt
zich uit, terwijl de bevolkings-dichtheid
steeds blijft toenemen. Een enkele maal
gebeurt het wel, dat de vischdiefjes vriji
dicht in eikaars nabijheid komen te zit
ten, maar een bevolkingsdichtheid van 20
of 25 per vk. M., zooals we dat bij de
groote sterns aantreffen, vinden we bij
het vischdiefje nimmer.
In Mei werd tot tweemaal toe de in
drukwekkende kolonie op de schorren
achter de Vlakte van Kerken door een
zomerstorm geteisterd. De groote sterns
hadden voornamelijk de hoogste ruggen
uitgezocht, zoodat slechts 300 of 400 nes
ten door het hooge water verloren gin
gen. De van hun broedsel beroofde vo-
gelds hielden echter dapper vol en zagen
hun tweede broedpoging met succes be-
Dr. Vis schrijft in De Lampen Bran
dend over de stichting van een „Tehuis
voor Ouden van Dagen" op Texel. De
plannen zijn thans in vergevorderd sta»
dium. Er zijn nog maar enkele moeilijk-*
heden, die overwonnen moeten worden,
Deze maand zullen de belangstellenden
er wel meer van hooren.
Onder verwijzing naar de desbetref
fende advertentie wordt nog meegedeeld,
dat waarschijnlijk velen deze dag zullen
bijwonen. Met het oog op de organisatie
ook van de heen- en terugreis is
spoedige aangifte noodzakelijk. De reis
wordt aanmerkelijk goedkooper, wanneer
een groot gezelschap samengaat, terwijl
de terugreis van Den Helder ongeveer
te negen uur - dan wellicht met een
extra boot kan geschieden.
kroond. Ook nog veel later kwamen er
nog telkens nieuwe nesten bij; waar
schijnlijk van groote sterns, welke door
een hooge zomervloed van het nabije
griend waren verdreven.
De geschiedenis van de groote sterns
in ons land gedurende de laatste kwart
eeuw 'is heel merkwaardig. Texel was
zijn groote sterns kwijtgeraakt en volgens
de pessimisten, voorgoed. Vóór de oor
log hadden wij slechts twee kolonies,,
één op Rottum, de andere op de lullen
van de Schouwensche inlagen, beide z.g.
vogelarijen, waar men dus de vogels
exploiteerde. Het oorlogsrumoer op het
nabije Eorkum en de militaire bezetting
verdreef de groote sterns van Rottum
in het eerste oorlogsjaar. In de voor
zomer van 1915 vestigden zich echter
I5Ü panen groote sterns op Griend. „Na-*
tiiurmonumenten" pachtte" op lange ter
mijn het gras van dit kleine eilandje
en verkreeg daardoor zekere rechten op
Griend; de groote sterns waren gered.
Langzaam maar zeker groeide de ko
lonie en thans broeden er elk jaar 20.000'
30.000 paren.
TELKENS NIEUWE KOLONIES.
In 1929 verschenen de groote sterns
op „De Beer", waarschijnlijk een af
splitsing van de kolonies op Schouwen.
Ook op de nederzetting, welke een paar.
jaar achtereen op het z.g. „Groene Strand"
op Voorne verscheen, bestond waar
schijnlijk uit exemplaren van de Schou
wensche inlagen.
Sinds een jaar of wat is er nog een*
nieuwe kolonie bijgekomen, n.l. op de
Mokkeplaat.
Hetzelfde gebeurde op de Schaalhoek, 'n,
zandplaat in de Zuidhollandsche wateren»
Ook Texel kreeg de groote sterns terug
en wel op twee plaatsen; de schorren
en bij 't Hop, in het lage land tusschen
Oudeschild en Oosterend, beide vesti
gingen van beteekenis en vol beloften
voor de toekomst. Al met al broeden er
thans in Nederland belangrijk rrfeeij
groote sterns dan 25 jaar geleden.
Ook de Oostfriesche Waddeneilanden,
welke door de nood der oorlogsjaren
hun vogelschat verloren (de eieren wer
den n.l. ten behoeve van de ziekenhuizen
en militaire hospitalen geraapt) herkre
gen in de loop der laatste jaren hun
groote sterns.
Het merkwaardige is, dat ook langs
de Britsche kust, o.a. op de Fame Is
lands groote sterns verschenen en dat de
daar bestaande kolonies zich belangrijk
konden uitbreiden. De ornithologen en
de vogelbeschermers zijn het er vrijwel
allen over eens, dat het ontstaan van nieu
we kolonies langs de Britsche kust en
ook langs de Deensche kust en op da
Oostfriesche Waddeneilanden, alsmede de
sterke toeneming op de bestaande kolo
nies te danken is aan de groote sterns
van Nederlandsche stam.
De wijze waarop „Natuurmonumenten"
en „Vogelbescherming" zich het lot der
groote sterns aantrokken, is niet zonder
gevolg gebleven, en zoo kon het gebeu
ren, dat de jongen, welke Teun Brouwer,
Klaas Kalis, Symon de Jager en hoe
onze vogelwachters meer mogen heeten,
uit de eischaal zagen rollen, later uit
zwermden en zich gingen vestiges op al
die geschikte plaatsen langs de stranden
van onze Noordzee.
TEXELSCHE COURANT
'DOOPSGEZ. ZUSTERKRING.
||||||iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiniiiiiiiiiiiiiiii!iiiiiiiiiiiiiiii!iiiuiiiiiiiiiii||||||
IIIIIIIIIHI VOOR DE ZONDAG lülllllllll
iiiiiiiiiiiniiillllll
Haagsche Post.
linniiiiiiiiiiiiiiniiiipiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii'iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
IIIIIIIIIHI VOOR HOOFD EN HART. IIIIIIIIIHI
mui!minimum
ZONDAG
DONDERDAG
RESTAURATIE RAADSZAAL.
liminimimi
IIIIIIIIIHI WAT ER gebeurde... mum
lllllliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiillllll
WIE WON HET RODO-ORNAMENT?
BIJZONDER KLEIN ER» EDERF.
HUIZEJMOORDERLICHT".
DOOPSGEZ. GEMEENTEDAG.
Vogelleven in de Eendrachtschorren.
JAN I>. STR1JBOS IN „DE TELEGRAAF".
