29 SEPTEMBER 1938.
ÈÈrnpmm
Een historische dag, van zoo groote
beteekenis, dat we mogen constateeren,
dat dit in de wereldgeschiedenis een.
van de meest belangrijke is geweest.
Beroemde generaals mogen in vroeger
eeuwen tot veldslagen hebben besloten,
die duizenden menschenlevens hebben ge
vraagd, tenslotte ging dat oorlogvoeren
buiten een groot deel van het volk om
en waren de bloedige veldslagen met de
antieke strijdmiddelen van die dagen nog
van betrekkelijk geringe beteekenis.
Eerst de wereldoorlog van 1914—1918
heeft bewezen, hoezeer het karakter van
een volkerenstrijd veranderd is en die
oorlog deed reeds met zekerheid voor
spellen, dat de moderne wapenen ertoe
kunnen leiden, dat HEEL EUROPA in
een volkerenstrijd vernietigd zou wor
den.
Bedenkt men wel, hoe dicht wij vorige
week aan de rand van de afgrond hebben
gestaan
Is men er zich wel van bewust, hoe er
in Engeland en Frankrijk is gemobili
seerd met de gedachte:
of we ditmaal winnen of verliezen:
WE ZULLEN TEN ONDER GAAN.
Wat wij met moeite en opoffering ge
bouwd an gewrocht hebben zaT vernie
tigd worden en ons volk, de breede mas
sa, die zich niet het minst voor de inzet
van de strijd interesseert, zal binnen wei
nige dagen de doodende en verminkende
kracht van het moderne oorlogswapen*
leeren kennen.
Begrijpt men in welke spanning die
millioenen weerlooze burgers hebben ga
geslagen hoe op de daken der Euro-
peesche hoofdsteden het afweergeschut
overal opgesteld werd, dat zeker niet zou
kunnen verhinderen, dat het moordend
luchtwapen Zijn doodelijke projectielen-
in massa zou laten vallen.
Het is kenmerkend voor de beteekenis
der oorlogsindustrie, dat met groote steD
ligheid voorspeld kon worden, dat er na.
deze volkerenstrijd geen tweede meer mo
gelijk zou zijn.
Wie dat alles bedenkt, begrijpt wel,
wat er niet alleen is omgegaan in de
hoofden en harten van de verantwoorde
lijke staatslieden van deze tijd, maar ook
in de groote volksmassa's, die weerloos
op het bevel van de aanval gewacht heb
ben.
En hij begrijpt ook, wat er moet zijn
omgegaan in die millioenen Duitschers,
die de oorlog van 1914 gekend hebben
en weten, wat hen te wachten stond, die,
vaders en zonen als gedisciplineerde en
daarom zwijgende militairen door de stra
ten zagen trekken en met zekerheid wis
ten, dat zij hun ondergang tegemoet gin
gen.
De ware geest van het Duitsche volk
- en dat zal thans ook tot mannen als
Hitler en Mussolini zijn doorgedrongen
heeft zich gedemonstreerd in de van
geluk stralende gezichten en het enthou
siasme, dat zich baan brak, toen Cham
berlain en Daladier, de premiers van de
zoogenaamde vijandelijke staten zich
Donderdag in de straten van Muenchen
vertoonden en er als bevrijders, als red
ders yan de wereldvrede, begroet werden.
De volkeren van deze tijd wenschen
geen algeheele vernietiging, maar vrede.
Na wat Woensdag en Donderdag is ge
beurd, is het zeer onwaarschijnlijk, dat
een dn kek mogendheid het risico van
een weneldstrijd nog zal durven aanvaar
den. Internationale vraagstukken moe
ten niet meer behandeld worden in com
missies en subcommissies, die eindeloos
en vruchteloos debatteeren. Enkele uren
van vriendschappelijk beraad van voor
aanstaande staatslieden zijn voldoende om;
de meest ingewikkelde en gevaarlijke pro-*
blemen uit de weg te ruimen.
Er is een zucht yan verlichting door
de wereld gegaan. We bekijken het leven
weer met dankbaarheid voor alles wat het
ons heeft geschonken.
Het is vrede; het moge vrede blijven.
Nu de angst voor de toekomst ver
dwijnt, kunnen wij sterk en blij de op
bouw van onze volkswelvaart beginnen.
Als er ooit reden was uit alle huizen
de vaderlandsche vlag te steken, dan waa
het bij deze gelegenheid. Er is blijdschap
en voldoening in de geheele wereld, in,
de harten van alle weldenkende menschen.
En al hebben er dan geen klokken ge
luid, al zijn er geen muziekgezelschap
pen met vroolijke marschen door onze
straten getrokken, in menig huis en in
menige kerk was er een oogenblik van
stilte, waarin men de Allerhoogste dank
bracht voor de redding van Europa, voor
het behoud van millioenen levens van
mannen, die in de strijd trekken, van
weerlooze vrouwen en kinderen, die als
slachtoffers van het luchtwapen zouden
vallen.
En toen Vrijdagavond Texel in duister
nis was gehuld en klokken luidden,,
bedachten we dankbaar,, dat het gelukkig
geen ernst is geworden, omdat op het
allerlaatste oogenblik de geschiedenis der
wereld een keer heeft genomen.
Aan de rand van de afgrond zijn we
omgekeerd om een vredige en gelukkige
toekomst tegemoet te treden.
ONZE LUCHTBESCERMINGSOIENST.
Verduisteringsoefening uitge
zonderd in Den Burg ge
slaagd. Wat er gedaan wordt.
Zaterdag zijn bij de heer H.C. Rem
mers, hoofd van de luchtbeschermings
dienst op Texel, de rapporten van de
controleurs betreffende de Vrijdagavond
gehouden verduisteringsoefening, binnen
gekomen. Moesten we in ons blad van
Zaterdag, naar aanleiding van een ge
sprek, dat we met de heer Remmers had
den, reeds meededen, dat in Den Burg
de medewerking der burgerij zeer on
voldoende was, thans kunnen wij nog be
richten, dat hier alleen niet minder dan
80 waarschuwingen moesten worden ge
geven wegens onvoldoende afecherming
van het licht binnenshuis. In acht geval
len kon zelfs niet met één waarschuwing;
worden volstaan.
Was dus het resultaat aan Den Burg
teleurstellend, in de overige deden van
ons eiland kon de proef wel geslaagd
worden genoemd. „Als men tenminste,
een verduisteringsoefening geslaagd kan
noemen, wanneer er nog waarschuwingen
moeten worden uitgereikt", aldus de
lieer Remmers. „Naar mijn inzicht is de
oefening nog niet geslaagd, zoolang er
ook maar éénmaal moet worden gewaar
schuwd".
Er kwamen rapporten binnen van alle
dorpen, benevens over de P.H.-polder,
de Dennen en Eierland. De controleurs
waren daar zeer tevreden. Slechts enkele
malen behoefde te worden opgetreden.'
Nergens behoefde tweemaal gewaar
schuwd te worden. Een controleur van
Den Hoorn meldde: „Het dorp was naa,f
mijn meening nog beter verduisterd dan
de vorige keer". En toen was het door
het vliegtuig reeds niet te vinden".
Klachten over drukte op straat zijn niet
binnengekomen. Elders op ons eiland
heeft men dus de ernst van de oefening
beter beseft dan aan Den Burg.
De heer Remmers heeft het voornemen
de zaak thans stevig aan te pakken. Waar-
schijrtflijk zal binnen niet al te lange tijd
nogmaals een verduisteringsoefening wor
den gehouden. Het ligt in de bedoeling
om de gemeentenaren door middel van
een circulaire op de hoogte te brengen,
van dc maatregelen, die zij in geval van
een „luchtaanval" hebben te nemen,
waaraan dan tegelijkertijd om het nut
tige met het zakelijke te vereenigen
een algemeene beschouwing over de
luchtbeschermingsdienst zal worden!
vastgeknoopt, teneinde de belangstelling
voor deze instelling wat levendiger te
maken. Al is het oorlogsgevaar dan af
gewend, inslapen mogen we toch zeken
niet. Deze circulaire moet vooral niet de
gebruikelijke weg van 'de meeste barer'
soortgenooten volgen, d.w.z.zonder ge-)
lezen te zijn in de prullemand belanden,
Neen, als ze succes wil hebben, behoort
ze in huis een plaats te krijgen, wiaar
men ze gemakkelijk terugvinden kan, b.v.
aan de binnenkant van een kast- of kel
derdeur.
Verduisteren is echter slechts een on
derdeel van doelmatige luchtbescher
ming. Over het bouwen van schuilloop-
graven kunt u elders in dit nr. nog wat
lezen. De gascursussen, waarmede vorig
jaar een aanvang is gemaakt, zullen
hetgeen we toen reeds hebben gemeld
deze winter worden voortgezet. Ook zal
getracht worden een cursus eerste hulp
bij ongelukken te doen houden voor de
dames en meisjes, die zich vrjjwillig voor
de luchtbeschermingsdienst hebben aan
gemeld.
Er is nog heel wat werk aan de win
kel, willen wij gereed zijn, als het eens>
zoover mocht komen, dat....... We willen
de fatale woorden niet uitspreken en ze
ker niet, nu met zooveel moeite en ten,
koste van zooveel opofferingen de vrede*
is gered. Laten wij 'hopen, dat het een
vrede van zeer lange duur zal zijn. H.
fflfflfflfflffifflfflfflffiffl y fflfflfflfflfflfflfflfflffiffl
EB ffl
ffl Van reeds gepubliceerde Favo- ffl
ffl riet-modellen zijn, zoolang de ffi
EB voorraad strekt, voor abonné's EB
EB nog patronen, kant en klaar, met EB
EB beschrijving, verkrijgbaar a 26 ct. ffl
S3 aan het Bureau van dit blad. Gaat EB
ffl U ze eens zien. Dit verplicht U S3
13 tot niets, maar haast U. ffl
ffl EB
fflfflfflfflfflfflfflfflfflffl y fflfflffifflfflffifflfflfflffl
llllll IN HANDEN DER LAMA'S.
VERVOLGVERHAAL
VOOR OUDERE KINDEREN.
11. Toen dr. Maas en zijn zoon lajan
het einde der rotsgang kwamen, konden
zij een uitroep van verbazing niet on
derdrukken. Ze bevonden zich op een
groot plein, door geweldige tempels om
geven. Tuslsen de prachtige gebouwen
stonden vele mannen, in lange witte ge
waden gehuld, die, zodra zij onze vrien
den zagen, een diepe buiging maakten.
Hun hoofden raakten daarbij bijna de
rode sternen, waarmede het plein was
geplaveid. Van de daken der tempels
klonk bazuingeschal. „Geen onvriende
lijke ontvangst", fluisterde Dr. Maas zijn
zoon in het oor, „maar wat zij met ons
voor hebben, mag Joost weten".
WANNEER EEN LUCHTAANVAL
DREIGT.
Veertien schuilloopgraven rond
Den Burg. In totaal voor 700
personen.
In ons blad van Zaterdag werd uiteen
gezet, hoe de burgerij een schuilloop-
graaf kan bouwen. Tevens werd medege
deeld, dat Zaterdagmiddag schuilloopgra
ven op de aangegeven wijze gebouwd
in of bij de verschillende dorpen
waren te bezichtigen. De plaatselijke
commandant zou aanwezig zijn om uitleg
te geven. We hebben die middag een be
zoek gebracht aan de schuilloopgraven,
die achter de gemeenteschuur aan de Hal-
lerweg waren aangelegd.
Er waren er twee. De eene was 1 M.
diep. Boven de grond was een zodenwal)
van plm. 50 cM. aangebracht. De heer
O. Goënga deelde ons mee, dat deze
schuilloopgraaf wel de eenvoudigste is,
welke men kan aanleggen. Kosten zijn
er niet aan verbonden; alleen wat ar->
beid. En dat het werk meevalt, blijkt uit
het feit, dat men in Den Hoorn b.v.
rnet 12 man in anderhalf uur een derge
lijke loopgraaf kant en klaar had. Men»
kan voor de ophooging zoden nemen;
maar ook de uitgegraven grond, die men
begroeien laat met gras, bloemen, etc.
Wie een tuin heeft, legt zoo'n loopgraaf
wanneer oorlogsgevaar dreigt, zoo ver
mogelijk van zijn woning af, aan. Im
mers, de vliegtuigen mikken op de hui
zen. Hoe verder men van zijn woning ver
wijderd zit, hoe veiliger.
Bij het bouwen moet men er wel aan
denken, dat men de opstaiande wanden
zoo steil mogelijk maakt. Hoe breeder de
schuilplaats van boven, hoe grooter de
trefkans.
De tweede schuilloopgraaf gaf aan,
hoe men moet bouwen, als men reeds op
geringe diepte grondwater aantreft. Deze
loopgraaf bevindt zich slechts 40 cM. in
de grond. Met zandzakken heeft men
wallen gebouwd van 1.10 M. hoog. De
bescherming is dus even goed. Alleen,
is er meer werk aan, terwijl er dooi
de zandzakken ook kosten, zjj het ge
ringe, aan zijn verbonden. Het kan in dit
geval echter ook anders. In Oudeschild,
waar men op 50 tot 60 cM. reieds op
grondwater stuit, heeft men een schuil
loopgraaf gebouwd, waarvan de wanden
boven de grond gemaakt zijn van gras
zoden, op de manier van de tuinwallen.,
Met de aanleg van tuinwallen zijn de
boeren wel vertrouwd. Het kost hun wei
nig moeite zulke schuilloopgraven te
maken.
Reeds hoorden we, dat enkele particu
lieren het plan hebben om spoedig in hun
tuin een loopgraaf te bouwen. De ge
meente zal rond Den Burg 14 schuilloop
graven laten aanleggen, elk voor 50 per
sonien. Daar kunnen dus in geval van
nood 700 personen hun toevlucht nemen.
Deze loopgraven zullen in de buurt van
scholen komen. Werkloozen zullen het
werk uitvoeren.
De belangstelling, Zaterdagmiddag voor
het bezichtigen van de schuilloopgraven,
aan de dag gelegd,- was slechts matig,
wat na de geruststellende berichten om
trent de huidige politieke toestand, geen.
verwondering zal wekken. H.
^•wüwmvr-.. y A
12. Plotseling schoof de menigte uit
een om plaats te maken voor een gro
te, rijk uitgedoste gestalte, die met een
vreemd lachje op de beide gevangenen
toeliep. Onze vrienden waren niet wei
nig verrast, toen zij in die vreemde man
Tzin-lo herkenden, de opzichter van hun
Chinese dragers. Dat was tenminste eert
bekend gezicht, al vertrouwde dr. Maas
hem voor geen sikkepit. Hij probeerde
van Tzin-lo wat aan de weet te komen,
maar de Chinees lachte alleen wat en
zei alleen maar, op werkelijk vriende
lijke toon: „Later, doctor, later. Eerst
moet ik u en uw zoon naar het opper-i
hoofd van de Lama's brengen. Volgt u
mij maar". Jan voelde zich helemaal met
gerust. „Het zullen toch geen mensen
eters zijn, vader vroeg hij angstig,
Vader geloofde van niet, maar was toch
ook allesbehalve op zijn gemak.
UITGESTELD.
De cursus voor de hoofden van de
luchtbeschermingsdienst in de gemeenten
in de kop van Noord-Holland, welke,
Maandag j.l. te beginnen, in Den Helder
zou worden gehouden, waaraan ook de
heer H. C. Remmers zou deelnemen, is
voorloopig uitgesteld.
VOOR DE WIJKVERPLEGING.
Texels Klein Tooneel biedt u deze week
reeds de loten aan van de door haar
georganiseerde .verloting ten 'bate der,
Wijkverpleging. Helpt u allen mee, opdat
deze verloting een groot succes mag wor
den. Heeft u noe^een prijs beschikbaar?
Doei u hem dan vandaag nog toekomen
aan M. Moojen, Parksltnaat 16. De datum
der uitvoering is nog niet bepaald, maar
zal vermoedelijk eind October zijn. Een
prachtavond wacht u. Verzuimt niet,, deze
bij te wonen. M.M.
VOLKSONDERWIJS AFD. „TEXEL".
Men schrijft ons:
Vrijdagavond wordt een algemeene ver
gadering gehouden in hotel De Linde
boom. Daar de agenda o.m. bevat, „Be
spreking Winterwerk", zou het bestuur
gaarne alle leden aanwezig zien. Juist
nu kunt u toonen, dat onze zaak u ernst
is. Niemand denke „Het gaat wel goed
zoo"; ieder lid neme deel aan het werk.
De wintermaanden zjjn uitstekend ge
schikt voor propaganda. Ieder toone zijn
goede wil. Tot Vrijdagavond dus. D.
SPAAR EEN KWARTJE.
We herinneren er aan, dat 1 Oct. van
de aanslag in de Inkomstenbelasting twee
negenden had moeten zijn betaald, indien
het biljet Juli gedagteekend is. Geheel
had die belasting moeten zijn voldaan,
indien er op het biljet April als datum-
van uitgifte gestempeld is.
Wat betreft Grond-, Personeele- en
Doodehandbelasting, zij er aan herinnerd,
dat 1 Oct. tweevijfden had moeten zijn
voldaan, indien het biljet Juli was ge
dagteekend; ivijf achtsten, indien de
datum van uitgifte blijkens het stempel
April is. Deze week nog betalen is het
beste middel om aan de kosten van een
aanmaning te ontkomen.
DEN HOORN.
A.S.S.O.-DIPLOMA.
Mej. Hanneke de Jong behaalde dezer
dagen het diploma-Engelsch van het In
stituut voor Schriftelijk Onderwijs A.S.
S.O., te Arnhem
TWEE SCHAPEN GEDOOD.
Tijdens het korte, maar hevig onweer,
dat zich in de nacht van Zondag op Maan
dag boven ons eiland ontlastte, werden
twee schapen van de heer J. Bakker door
het hemelvuur gedood.
MOND- EN KLAUWZEER.
Wederom heeft het mond- en klauwzeer
slachtoffers gemaakt. Thans zijn een aan
tal schapen van de heer W. J. Bakker
door de gevreesde ziekte aangetast.
+IIIHI De nieuwste jnodebladen vindt U
+IIIIII in Boekhandel Parkstraat.
