FI.3500.- ^ij
De „Texelaar" voor 50 jaar.
Cornet.
KENNISGEVING.
Bericht van Inzet.
St. NIC OLA AS.
AAN BELONINGEN!
JË VRAAGT UW WINKE-
55^ LIER EEN FORMULIER
DE AARDE AFGEPLAT
AAN DE POLEN.
Hoe Texel in 1813
de Franschen verdreef.
Marktberichten.
Bericht run Inzet.
G. J. O. D. DIKKERS,
tal on Dinsdag 27 November 1888,
BaHersnereedscbappeo en Winlelpcilra
P. J. BRUIN
Engelsche Steenkolen en Rhurkolen.
Te koop gevraagd 1
-ky A
ie Cocksdorp.
OAMWEOSTRIJO
DINSDAG 27 NOVEMBER oa prijs
praciniye collectie is peêtaleerd
De prys Ier advertenliêa is zeer killyL
R.K. PROPAGANDACLUB.
Causerie van Kapelaan Orent
over „Ons Zonnestelsel".
Voor een /eer groote groep R.K. Pro
pagandisten hield kap. Grent een lezing;
met lichtbeelden over ons zonnestelsel.
Onze vaste ster, de zon, doet 's morgens
alle sterren verdwijnen, omdat ze met
betrekking tot andere sterren nogal dicht
bij onze aarde staat. Todi is deze afstand'
nog respectabel: begin Jan. 147 millioen
K.M., begin Juni 152 mill. K.M. Ondanks
de geweldige wenteling om haar as is
aan de polen der zon geen afplatting
waargenomen, zooals op onze aarde. Ge
weldige lichtstralen worden altijd dooi'
maar het heelal ingezonden, door een,
vuurbol, die aan de oppervlakte een tem
peratuur heeft van 1500 gr., de inwendige
temperatuur der zon bedraagt 30—50
millioen graden.
Door haar grootte houdt de zon al de
planten, planetoïden en kometen in hun
banen. Ook de aarde die met een
snelheid van 30 Kilometer per seconde
haar ellipsvormige baan aflegt om de zon.
Door de centrifugale werking zou ze u t
haar baan vliegen, als de zon haar aan
trekkingskracht er met op uitoefende.
Besproken werden bovendien de pro
tuberansen en de zonnevlekken.
Interessant was de bespreking van 't
spectrum van een zonnestraal. Reeds
Fraunhofer ontdekte daarin meerdere
zwarte lijnen, die ontstaan doordat vele
kleuren de dampvormige stoffen op de
zon niet kunnen doordringen en daarin
geabsorbeerd worden. Ons oog neemt
sleohts 7 kleuren waar; omdat ons net
vlies „slechts" voor 'n bepaald trillings
getal gevoelig is: rood t.m. violet. Maar
er is veel meer. Achter violet liggen de
ultraviolette stralen met miniem kleine
golflengte en ontzaglijk trillingsgetal.
Voor rood liggen de infrarocde stralen
met iets grooter golflengte en iets klei
ner trillingsgetal. Daarna volgen de elec-
trisdhe golven met een lengte van 1 inM.
tot honderden K.M. Inderdaad „de heme
len verhalen Gods glorie". K.G.
Wanneer men een kogel in vier gelijke
stukken verdeelt, zooals fig. 1 laat zien,
kan men naar believen de stukken ver
plaatsen. Met elkaar vormen ze toch weer
een kogel. Maar wanneer men de aarde
zoo in vieren zou verdeelen, ging dat
niet op. De aarde is aan Noord- en Zuid
pool „afgeplat". Wanneer men een kwart
met een stuk van equator tegen een kwart
met Noord- of Zuidpool legt, krijgt men
een aanzienlijk versohil: wel 30 K.M.
(zie afbeelding). De aarde heeft danook
geen zuivere kegelvorm; ze is een sfero-
ide, die zich om haar korte as wentelt:
De afplatting is een gevolg van c'
middelpuntvliedende kracht, welke haat
invloed deed gelden, toen de aarde ook1
uitwendig nog vloeibaar was.
ALLERLEI.
- De aardkorst schat men op een
dikte van 50 K.M.
De aarde heeft een omtrek van 40
millioen M.
De inlhoud van de aarde is plm.
1083 billioen kubieke K-M-
- De baan, welke de aarde om de zon
beschrijft, is 936 K.M. lang.
HET ZONNESPECTRUM.
Wanneer in een donkere kamer een
zonnestraal valt, kunnen we, door in die
straal een prisma te houden (een staafje
glas, driehoekig in doorsnee, zie afb.),
aan de wand de kleuren onderscheiden,)
waarin dat staafje glas het zonlicht doet
„uiteenvallen", resp. rood, oranje, geel,
4.) 't Wordt meer dan tijd, dat wij
meer vrijheid verkrijgen, liet de oude Kui
ter hooren, want bij alle ellende, die wij
reeds beleefd hebben, zal ook welhaast
nog gebrek aan eten komen.
Geen wonder, hernam 'n ander, als
die Fransche windbuilen zich al 't vette
der aarde toeëigenen en ons nog niet eens
een droog stuk brood gunnen, kunnen w ij
ons plezier wel op. Als we zoo tusscben-
beiden nog niet eens een vischje en een,
vogel wisten te snappen, zouden wij al
spoedig van de geeuwhonger omkomen.
Dat is allemaal waar, maar laten wij
ook maar vast er op vertrouwen: na re
gen komt zonneschijn en na lijden verblij
den, klonk 't bemoedigend uit de mond
van de altijd optimistische Aai Burgier.
Nog was hij druk aan 't redeneeren,
toen Hein Kuiter hem aan de arm stootte
en op gedempte toon zeide: Pas op, wat,
daar komt Juliette terug. De oude
Aai echter zweeg niet, maar sprak meteen
op nogal luide toon over een ander on
derwerp. Juist toen het meisje achter1
de praatgrage visscher langs liep, zei hij
ik hoop toch maar, dat Gerrit Brouwer
nog eens met dat aardige deerntje trouwt.
Hij bedoelde met dat aardige deerntje
Aagje Koning, maar Juliëtte was ijdel ge
noeg om het gezegde op zichzelf toe te
passen. Een donkere blos verfde eens
klaps haar gewoonlijk zoo bleek gelaat
groen, blauw, indigo en violet. Maken we
een tol met deze kleuren, aangebracht in
dezelfde volgorde en verhouding, dan
vertoont zich bij ronddraaien van deze
kleurensdhijf eenwit vlak (afb. 4)A
Wie bedenkt, dat regendruppels als
kleine prisma's kunnen worden be
schouwd, weet tegelijk, hoe de zon een
regenboog kan doen ontstaan.
en zij zag smachtend op naar de robuste
figuur van Gerrit Brouwer, met wie het
meisje zoo dolgaarne door de echt ver-
eenigd zou willen worden.
De jongeling deed alsof hij haar niet
had zien voorbij gaan. Een zijner mak
kers voegde hem toe: lk wed, dat, als
je haar vroeg, zij dadelijk een even vu
rige Oranjeklant zou zijn als jij.
- Ik zal het er maar niet op wagen,
luidde het antwoord. Heel graag zou
ik echter zien, dat ze met ons kon roe-1
pen: „Oranje Boven'j maar verder zou ik
ook met willen gaan.
't Staat naar een kwade winter voor
Oosterend, zei een der mannen. Ik weet
haast niet wat ik zal aanvangen om nog
wat te verdienen voor de winter invalt.
Wel, hernam Dirk Krijnen, doe net
als wij en ga mee smokkelen.
Dat is ook al niet zonder gevaar.
Ja, m'n goeie man, zei Aai, zonder
moeite heb je niks en denk maar niet, dat
hier de gebraden snippen je in de mond
vliegen.
SLUIKHANDEL.
De bewoners van Texel's Oosthoek,
zoowel die van Oosterend, Oost, als van
Nieuwesehild, telden onder de bevolking
vele oestervisschers. Deze visschers
oefenden hun bedrijf meestal uit met
flinke zoogenaamde haringschuiten en
kleine kagen.
't Waren vaartuigjes van hoogstens 40
voet lang; ze hadden een klein vooronder,
dat tot verblijfplaats van de opvarenden
moest dienen en waren achter de mast
ALGEMEENE TEXELSCHE
POLITIEVERORDENING.
||||||lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllhlllllllllllllllllllllilllllllll||f|||
MESTVAALTEN, ENZ.
Het is verboden mestvaalten,
mestverzamelingen, vuilnishoopen,
asdhbelten of dergelijke te hebben:
le. binnen de afstand van 5 M.
van woonhuizen en op minder dan
een M. afstand van belendende er
ven- 2e. in de kom, tenzij in geslo
ten hokken, welke de daarin aan
wezige stoffen niet doorlalen: a.
binnen de afstand van 5 M. van de
openbare weg; b. in het tijdvak van
15 Mei tot 1 October. Art. 139,
le lid.
illillllllllillllllillliillllli:iiiilllllllllllllillllliililll,lllllllllllllllllillllll||||||
ESPERANTO.
||||||iiiiiiiiiiiiiii;iii!iiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii!iiiiniiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiii||||||
BIJ HET ONDERWIJS
Op het Zaterdag te Den Haag gehou
den Nationale Esp.-congres is met al-
gemeene stemmen een resolutie aangeno
men, waarin aan de Regeering en aan'
de Volksvertegenwoordiging verzocht
wordt:
le. het Esperanto op te nemen
onder de facultatieve vakken, ge
noemd in art. 2 van de L.O.-wet;
2e. het Esperanto te*-doen onder
wijzen aan de opleidingsinrichtin
gen voor onderwijzers essen)
qf-i
i
Alkmaar, 19 Nov. Aangevoerd 4 koeien
f 180 A 200 66 vetto kalveren f 40 A 100
nucht. kalveren f 10 - A 18 362. Schapen f 18 u
82.- 282; vetto Varkens 38 A 47 ct por K.G
28magero dito f 11 A 18. Lammeren f A
Imstrrdam, 10 Nov. Aungovoord 430 Kun
deroD, le kwal 64 ets.. 2de kwal 56 ets., 3do
kwal 43 ct per KO., Melk en kalfkoeien f 130
A f 220) 3 Oraskal veren f A nucht- dito
f6 a 13. 26 Schapen en Lammoreo f A
464 vetto Varkens 36 a 42 ets. por KG
Purinerend, 20 Nov Aangevoerd 79 votto
kolveren 70 A 90 ct. per kg101 nucht Kolver
f8 A 22370 vetto Varkens 36 a 44 cL porKG.
62 magere Varkona f 10 A 18; 356 Biggen fSA
f 8. 2063 Schapen, 391 Runderen en Stieren
LammeroD f a kip-Bioron f6 A
0,60 por hooderd atuka
Vette Scbapon f 2.60 per stuk hoogor in prys
dan do vohge week handol vlug. f 22 a 1 36 por
a tuk
Ovorhoudora. hoogor in prys handel vlug fll a
I 18 por etuk
Vette koeien pr\)sboudend, handel Hauw, f 050.
a f 062 por KG
Melk en Goldckooion geen aanvoer
Vette en Nuchtoro Kalveren pnlehoudend, han
dol vlug
Vette Varkens buitonguwoncD aanvoer, handel
daardoor atug, prezen lager
Londen, 19 Nov Aangevoerd 3000 Rundoren
«000 SchapoD on Lammeren, 100 Kalveren en
Varkens. Men noteert beate Runderen 36 A
77» ct., Schapen on Lammeren 47'A 92' ct.. Kal
voren 66 A 76 ct. varkona 87' a 60 ct
flarlingtn. 9 Nov Do aanvoer van &covi9«li
bedroeg van 12 tot 19 dezer 280 stuks Rog. 9776
atuka SchelviMh, 9 atuka Kabeljauw, 200 pond
kleine achol, 200 pond Scharren 2 manden Gar
ntileo, 70 balen Moasolen balen Cockola
en 22 balen Alikruiken, 260 atuka betehrigen
8 manden Toog en Tarbot. 220.000 atuka haring
22 boleD Alikruiken
Do Rog, Tongen en Tarbot word verzonden
naar Brussel, Do Mosselen, Alikruiken naar I.on
den en Huil, «le Scholvisch en Kabeljauw door
opkoupora naar diverse plaatsen, de Schol en
wat Scholvisch aan den publleken afalug do
Haring aan de rookoryen
Het Collegio van «lageiyksch bestuur van
hel Waterscliap de 30 gcrurcnschapiiflijke
polders op Texei., brengt tor konmsse van do
stemgerechtigde Ingelanden, dat op MAANDAG
don 3 DECEMBER 1888 van 's morgens 9
tot namiddags 3 uur, ton Raadhuize aan den
BURG, zal worden overgegaan tot do stemming
en verkiezing van TWEE Hoofd-Ingelanden,
welke bohoort te geschieden ter voorzioning
in do vacatures, ontstaande door de periodieke
aftreding volgens do rooster, zyndo de Heeron
P Jauz. ROEPER on C. Bz BAKKER.
TEXEL, 19 November 1888.
Het Collcgir van tlagelyksch
Bestuur voornoemd,
J. J. ROEPER, Voorzitter.
Sd. KEIJSER Pz. Secretaris.
BurfcrUJke Stand der Gemeente Tciel.
Van 14 Nov. tot 20 Nov
ONDERTROUWD en GETROUWD (ioene.
GEBOREN Reinier Fitter zoon van Jacob Ku(jpor
Jnz. cn NlosJe Koogor Sophia dochter van
Hondrik Niouwenhuizon on Tr(jntjo Lenistm.
Haartje dochter van Pietor Zegel cd Flora
den Brave. Allegonda Elisabeth dochter van
Poter Jan Hendrik Hemiooa en Maria Bruin
OVERLEDENPotronolla Mana Keesom 11 maan
donrechter van Hondrikus Wilhelmus Kocsiom
en NeeRjo Dyt. Gerberdina Ileudnka Bulsman
10 Jaar dochter van Cornelia Buisman en
NaantJo Maas.
Do aan Mejufvrouw de Wed.
DIRK Jnz WITTE en Kinderen
toebehooronde onroerende go<d> ren hobbon op
Maandag 19 Novombor jl by opbieding
opgebracht
1 Do Hofstede BI.AND EN BERG mot 39
Heet. 77 Aren WEI, HOOI on BOUW
LAND f 6750. -
2 10 Heet f> Aren 70 Contiflron
WEILAND 800 -
3 20 Aren BOUWLAND 40.-
f 7520. -
De Afslag en eindloon ijzing is bepaald
op MAANDAG 26 NO A EMBER ISSS in liet loge
ment „de Zmutu" aan don Burg 'savond:»
7 urn
Comnck Westenberg,
Notaris.
ADVERTENTIEN.
Hot gerechteiyk accoord door
den ondorgeteokende namens
)c. JL ...X wmkelior te TEXEL, aan
diens gezameiyko crediteuren aangeboden, is
ln de vergadering van creditouren van 6 Octo
ber J. L aangenomen, on by vonni9 dor Arron
dissement»-Rechtbank to Alkmaar, van den
vyflienden October daaraanvolgende» gehomo
logeerd.
ALKMAAR Nov 1888
■r. 4 p. DE LANGE,
Advocaat.
LEES DIT S. V. P.
Do ODdergotookende maakt zyn begunstigers
ttUont dat. hy steeds voortgaat mot hot loverou
van MANUFACTUREN. Voor dozolfde spotprij
zen als Id de Publioko Verkoopiug z(Jn verkocht,
voor soliditeit der gut-doren wordt iDgestaaD.
OntvatigeD, zwaro Wluter Trlcotulles cn Da
ojesbalsbuutles.
By Ph. VLESSl.NG, Waaidcrttraai.
Be aan don heer JAN Pz.
WITTE toebehoorende onroe
SkJ rentte goederen hebben op
Woensdag 21 Novomber jl by op
bieding opgebracht
9/1' gedeelte in
I De HOFSTEDE l'redeliui met
39 Hectaren 96Aren BOUW WEI
on HOOILAND f 1625 -
2. De HOFSTEDE Hermans hoert,
mot 23 Hectaron 19 Aren 13 Cent 5100 -
3 De Westelijke belfl m Zanun
tand groot voor hetgoheol 1 Heet
85 Aren 40 Cent.
4. WEILAND Hoekstuk, groot 2 Heet.
92 Aren 50 Cent.
5. WEILAND Simon KikkerisUxnd
groot 1 Ilect 16 Aren 80 Cent
b. BOSCH Log mansbosch groot 9 A
40 Centiaren
7. WEILAND l'yf honderd groot
89 Aren 80 Cent.
8. WEILAND Kleine Exen
63 Aren 80 Cent
9 WEILAND O/lieren groot 1 Heet.
17 Aren 60 Cent
Het geheel;
10. HUIS en ERF en WEILAND
Zand vrucht gioot 67 A 14 Cent
II WEILAND Grooto Ezen groot
i Heet 98 Aren 10 Cent
12. WEILAND Kikkertslaiul groot
40 Aren,
Notans to Texel,
des namiddags 1 ure, voor het sterfhuis van
KLAAS BROUWER te de Cxksdorp op Trxfj
Ton voreoeko van den Hoer IL FLENS
als oxocuteur -
publiek verkoopen:
Meubelen, Huisraad, Inboedel,
Behoorcndo tot do onder hot voorrecht van
boedelbeschrijving aanvaarde nalatenschap van
bovengonoemdon Klaas Brouwor
ZIJ, dlo oone anderhalf jango koe
■f/u* vonnissen, kunnen dezo togen bo
taling der gomaakto kosten on
vortcoring terug bokomon bij O. KIKKERT,
Witte Engel
is .'do dagen wachtende eono lading grove
I'njs a («intant Mt Ct per U L
Een vet VARKEN, wegende
plm 200 pond schoon.
Adros Texelscho courant.
I'ORTORICO 70 40 ct. p.KG
VARINA'S IfljD&groO 90ct
M6AREN van af f 1 -. 1.20, 1.70,
1.76, 1.90 f 2 00 per kistje, verkrijgbaar
111 Café PARKZICHT
groot
115 -
520 -
260.-
11-
600.-
65.-
230.-
210.-
410.-
62.-
f 8998.—
De afslag en eliidtoewljznig ts. bepaald
WOENSDAG 28 NOV EMBER 1888 in het
logement „dr Zxcaan" aan d 0 11 B u r g des
morgens ten 10 uui
CONINCK WESTENBERG,
Notans.
Aanvang 7 uur '8 avonda
K LjLNGEVELD
De ondorgotookende bericht, dat
zij dit jaar met een
vooi het iiovenstaand feest,
oei taande in Dunicsliuniiw erken,
GHliuiteriëu. B)outeri?n. Eau de
Cologne.
Kinderspeelgoederen,
oene ruimu sorleenng 10
l'RENTEBOEKEN,
ingenaaid en met prachtbandon.
SlURIJFBEHUEFTEN', enz en2.
Van af heden avond geopend.)
Aanbevelend.
Wed. P. Visser.
WEVEHSTBHT, UI RI., 21 »ov m
H. Arys-depaepe, Aals,Alm (Belem
Factoor m allo Zee- en Rlrlerrisch.
Commissie en Consignation
Dit blau voorziet in eone groote behoefte aan
publiciteit voer Texet.
Door de lage abonnomontsprys komt hat
in aller handen.
geheel open. De betrekkelijke kleine
scheepjes hadden de naam van biezon-
der zeewaardig te «zijn. Er werden zelfs
wel eens verre tochten mee ondernomen
Meermalen beproefden zij hun geluk
buiten de zeegaten naar de Noordzee, om
daar van tijd tot tijd de kustvisscherij uit
te oefenen. Nu de belastingen op alierleA
artikelen door de Fransche overheer-
schers zoo buitensporig hoog waren op
gevoerd, besteedden de meer gegoede
burgers van Amsterdam en elders weinig,
geld voor andere dan de hoogstnood
zakelijke dingen.
Dit alles was van beduidende invloed
voor de oestervisscherij. Omdat dus met
het gewone bedrijf zoo bitter weinig viel
te verdienen, gingen de oestervisschers!
bij eenigszins gunstig weer naar de
Noordzee, om naar schelviscb, tong en
zoo al meer te visschen.
Evenwel was dat visschen maar een
voorwendsel, want in werkelijkheid togen
vele oestervisschers op de sluikhandel
uit.
Hun schuiten lagen deels gemeerd in
het diep van het Noorden, een inham bij
Oost of voor de kust bij Nieuwe schikt
Er mocht echter geen schuit de kust
verlaten, of de schipper moest eerst een
pas halen bij de officier, die met eenige
manschappen door de Fransche regee
ring was aangesteld en te Nieuweschikl
verblijf hield.
In die dagen was Nieuwesehild 'n be
trekkelijk welvarend dorpje, dat 42 wo
ningen telde. Behalve door oestervis
schers, werd het bewoond door kaag
schippers en enkele loodsen, die hoofd-'
zakelijk op de vaarwaters der Zuiderzee
hun beroep uitoefenden.
Omdat de verkeerswegen te land in die
tijden nog heel wat te wenschen over
lieten, hadden de ingezetenen van Nieu
wesehild voor eigen rekening 'n steeneiv
pad laten aanleggen naar het dorp Oos
terend, ongeveer 20 minuten gaans van de
kust verwijderd.
De Fransche luitenant, zoowel met
douanedienst als met 't uitreiken en vi-
seeren der passen voor de schipperij be
last, hield zijn -verblijf te Nieuwesehild,
daar, waar het steenen pad begon.
't Was 'n echte isegrim, deze douane
officier, 'n man die er met z'n 100de
haardos en lange rossige knevelbaard,;
heel grimmig uitzag.
De varensgasten noemden de norsche
officier onder elkander: „De roode bulle
bak".
Als de varensgasten 's Maandags in
de vroege morgen hun pas kwamen ha
len, viekhen nooit een vriendelijke ont
vangst ten deel. Onder grauwen en
snauwen werd hun 't verlangde document
toegeworpen.
Als zij 's Zaterdags weer huiswaarts
keerden, moest de pas bij de officier
worden teruggebracht.
Dit alles geschiedde als verplichte con-
trölfe-maatregel'omdat reeds was uitge
lekt, dat enkele schuiten zich met 'de
sluikhandel inlieten.
(Wordt vervolgd.)
