i Texeis Bioscoop-Theater
I DE SPION DER LANCIERS
DE PURPEREN MANTEL
TWEEDE BLAD
TEXELSCHE GOURANT
Texelsche Berichten
Herstel Doopsgez. Kerk
DEN BURG - Tel. 27 - K. PEN
Twee bijzonder mooie Films
Zaterdaq 3 Dec. 1938
We brengen onder de aandacht van
A.N.W.B.-leden, dat zij tegen betaling
van f2.50 hun auto ten behoeve van de
aanslag in de Personeele Belasting kun
nen laten taxeeren door de A.N.W.B.-
expert en wel te Den Helder op Dins
dag 13 Dec. van 10—12 uur bij Café-
Rest. De Toelast,. Spoorstr. 9-11. Voor
afgaande aanmelding dient te geschieden
aan dit adres: Parkstraat 18-20, Den
Haag.
Het onderwerp van de avond der R.K.
Propag. Club was Maandag: De werking
van sneeuw en ijs. Het werd behandeld
door de heer H. C. A. Kievits.
Zonder waterdamp (water) zou de
aarde onbewoonbaar en dor, kaal, trooste
loos haar aanblik zijn. 't Is o.a. te danken
aan het water en zijn vormen: ijs en
sneeuw, dat er niet enkel kale, rotsachi
tige gebergten, doch ook vruchtbare)
landouwen zijn: ,,'t puin der gebergten"^
Neerslag omvat niet enkel regen, maar;
ook hagel en sneeuw. In de winter
sneeuwt het in de vlakte boven plm.,
30 gr. br. In de zomer ook op hoogera
breedten en op grootere hoogten. De
sneeuwgrens .is athankelijk, niet alleen
van hoogte en breedte, doch ook van de
neerslag, van de wind, van de ligging ten
opzichte van de zon.
De in de hoogere bergstreken gevallen
korrelige, losse, droge sneeuw is zeer
geschild voor ski-sport. In de Alpen valt
per jaar gemiddeld wel 8 M. sneeuw.
De sneeuwmantel zou dus steeds dikker
worden. Dit is echter niet zoo, omdat
le een gedeelte „wegvriest"; 2e. een ge
deelte snel naar beneden glijdt: stof- of
stuiflawinen, grond- of slaglawinen en
gletsjerlawinen; 3e. een gedeelte lang
zaam naar beneden glijdt: gletschers.
Uit de z.g. firnvelden hangt doorgaans
één gletsjertong naar beneden. Deze is
plastisch en beweegt zich langzaam dil-
waarts. in de Alpen 0.1—0.4 M. per
dag; op Groenland ruim 30 M. per dag.
Een sneeuwdeeltje van de top van de
Jungfrau b.v. heeft 450 jaar noodig om
het eind van de Aletschgletsjer te berei
ken (deze is plm. 27 K.M. lang). Onder
de gletsjer vormt zich een stroompje, dat
aan het eind uit de vaak 30 M. hooge
gletsjerpoort te voorschijn komt. De
gletsjers schuren de onderliggende bo
dem uit en veroorzaken krassen in 't
harde gesteente, stooten deeltjes steen
af en voeren onder zich een laag puin,
zand en steenen mede: „de grondmo-
raine". Zij schuren ook de kanten en ge
steente Valt op de gl. en maakt zoo als)
„zijmoraine" de "reis mee. Vloeien twee
gl. samen, dan vormen de binnenste zij-
morainen een „middenmoraine". Al het
meegevoerde puin hoopt zich na de re's
als „eindmoraine" op, als 't n et door hel;
smeltwater verder wordt vervoerd. Zoo
ontstond vruchtbare grond, door de rivie
ren aan haar oevers en mond neergelegd:
diluvium.
Ons land is opgebouwd in het Z. uit
Rijn- en Maasdiluvium, in 't N. (tot
Overijselsche Vecht) uit Noordsch dilu
vium en in midden uit gemengd dil. De
gletsjers uit 't N. in de glaciale tijden
reikten tot het midden van ons land en,
plooiden de aanwezige grond op. Nog
ve'.e andere sporen zijn er, ook in ons
land uit die tijden te vinden. De Hoo
geberg op ons eiland behoort tot het
Noordsch diluvium.
Reikt een gletsjertong tot aan zee,
dan schuift die eerst nog een eind te
water, maar door de opwaartsche druk
van het water „kalft" hij af en vor'mt
hij ijsbergen (soms wel tot 100 M. bo
ven het water) In het Zuidpoolgebied
bereikt het landijs, dat vlak en breed
is, de zee en daar vormt het tafelvormi-
ge ijsbergen.
Deze interessante lezing van de heer H.
C.A. Kievits, door lichtbeelden verduide
lijkt, had een aandachtig gehoor. Kape
laan Grent sloot met dankgebed.
Wegens Oude en Nieuwe Sunderklaas
is de volgende propaganda-avond vast-,
gesteld op 19 Dec. a.s. K.G.
Verzet u tegen het begin, want
de dwaasheid van het kind wordt
de ondeugd van de jongeling en
de misdaad van de man.
In de Staatscourant van 29 dezer ver
scheen het bericht van de herbenoeming
van de heer IJ. Lap Az. alhier als heem
raad van de Dertig Gemeenschappelijke,
Polders.
We schreven in vorig nummer
over een verloting ten bate van
herstel en onderhoud van het ge
bouw der Doopsgez. Gemeente te
Den Hoorn. Hier vervolgen we ons
artikel.
Waar staat dat kerkje dan toch
zullen velen zich afvragen: Nog nooit
heb ik het bij mijn bezoek aan Den
Hoorn gezien.
Geen wonder, lezer, want het gebouw
ligt achter boerderijen verscholen, ter
wijl het 's zomers bovendien kwistig door
groen is omsloten. Tegenover de Werf
staat de kosterswoning. Langs een smal
laantje komen we bij het gebouw. Van
buiten lijkt het wel wat op een gewone
schuur. De schuine kap, die boven het
houten gewelf ligt, is met roode pannert
bedekt. Deze kap is ongeveer tien jaar
geleden nieuw aangebracht. De oude,
welke eveneens van roode pannen was
voorzien, moest worden vervangen, daar
de sparren totaal verteerd bleken te zijn.
De muren zijn opgetrokken uit kleine ge
le steenen. Een toren heeft de kerk niet.
Ze heeft er waarschijnlijk nooit een ge
had. Er zijn althans geen sporen, die er
op zouden kunnen wijzen. Ook oude ge
schriften spreken er n;et van.
Oude archiefstukken vertellen, dat de
kerk in de zestiende eeuw gebouwd is.
Ze behoort dus tot de oudste kerken van
het eiland.
De deur lijkt wel wat op die van een
oud heerenhuis. Ze is uit zwaar hout ver
vaardigd en met eenvoudig snijwerk ver
sierd. In't portaal zijn nog drie deuren
een verschaft ons toegang tot de sobere
consistoriekamer. Door een andere betre
den we de ruimte, waar de godsdienst,
oefeningen worden gehouden. Recht voor
ons de preekstoel met hier en daar een
voudig snijwerk. In het midden hangen
twee koperen kronen, dateerend uit het
begin van de 18e eeuw. Langs de kanten,
boven banken en stoelen, een elftal pc-,
troleumlampen.
„Geen electrisch licht?" Dat was onze
eerste vraag, waarin we niet weinig ver
wondering legden. Achteraf bleek het
ontbreken van electrisch licht verklaar
baar: Er is, zoo werd ons verteld, 'n
avonds zelden of nooit kerkdienst. Bo-i
vendien hebben we al gehoord, dat dei
Gemeente met geldgebrek te kampen
heeft. Een meter of zes boven ons een
houten gewelf, licht grijs geschilderd
Licht grijs en bruin voeren hier de hoofd
toon. Langs een gebogen trap, e'lf tre
den, bereiken we van het portaal uit
de z.g. kraak. Aan beide zijden sta-n
eenige rijen banken. Van sommige is het
zware, ruwe hout, dat nog nimmer een
verfje kreeg, door de tand des tijds 'hieii
en daar weggevreten. In het midden het
orgel, een gewoon huisorgel, maar dat
hier u istekend dienst doet en welks ge
luidsvolume de ruimte rijkelijk met klan
ken weet te vullen.
De kosterswoning is eveneens van
heel oude datum. De muren zijn vroeger;
misschien anders geweest. Op eenige
plaatsen worden de uit gele steentjes op
getrokken muren door schoren onderbro
ken. De ontstane ruimten zijn dichtge
metseld.
Toen de Gemeente nog een voorganger
voor zich alleen rijk was, had zij midden
in het dorp een pastorie. Het woonhuis
„Happy Days", thans eigendom van de
heer D. Drijver, was vroeger bewoond
door de Doopsgez. dominee. Ds. Kupe-
rus, de laatste voorganger, die zijrt,
werkzaamheden alleen aan de Gemeente
Den Hoorn kon wijden, is 17 jaar gele
den gestorven.
De dooden werden en dat is tot op
de huidige dag nog zoo op de be
graafplaats van de Ned. Herv. Gemeente
ter aarde besteld Tot voor kort werd er
door de Doopsgez. van de klok van de
Herv. kerk gebruik gemaakt om tot het
bijwonen van de godsdienstoefening op
te roepen.
Bij het kerkje liggen geen steenen. die
uit het grijs verleden tot ons kunnen,
spreken; niets van dat allesOok aam
of in de kerk zelf heeft men geen ge
schriften, in steenen b.v., ontdekt.
Zij, die de Doopsgez. Gemeente en
haar bedehuis een warm hart toedragen,
zullen de commissie zeker zooveel mo
gelijk steunen.Mocht onverhoopt
de steun niet toereikend zijn, dan zal
vermoedelijk de Rijkscommissie voor Mo
numentenzorg er aan te pas moeten ko
men. J.
Tweede hoofdfilm
(Ingezonden.)
Naar aanleiding van het ingezonden
stuk van de N.V. C. R. Keijser en Co.
inzake controle op mengvoeders, zouden
wij gaarne het volgende willen opmerken.
Op de lezing van Dr. Grashuis werd
door de heer A. v.d. Meulen (Dir. N.V.
C.R.K.) aan Dr. Grashuis een vraag ge
steld, die hierop neerkwam, dat er naast
de bekende C.L.O. controle op mengvoe
ders ook nog een andere controle op dit
gebied werkzaam is. Hij bedoelde hier
mede „het station voor Maalderij en Bak
kerij te Wageningen". Dr. Grashuis heeft
de werking van genoemd station duidelijk
uiteengezet, hetgeen ongeveer hier op;
r.eerkwam.
Door genoemd station wordt veevoeder
onderzocht, ook mengvoeders. Dit on
derzoek geschiedt uitsluitend op gehalte
aan verteerbaaar eiwit en vet. Juist deze
controle noemde Dr. Grashuis te eenen-
male onvoldoende, omdat er, volgens
hem, zooveel soorten eiwit zijn, die
in waarde niet met elkaar zijn te verge
lijken. Daarom kunnen wij een dergelijke
controle nimmer voor goed aanvaarden.
Verder heeft Dr. Grashuis nog een en
ander gezegd over de werking van het.
Station, o.a., dat genoemd station werkt
met Rijkssubsidie en daardoor gerech
tigd is, achter zijn naam „onder Rijks-
toezicht" te plaatsen. Dit beteekent echter
Het Marie-Hamel- Cabaret oogst
veel succes. De heer D.For-
rer houdt een propaganda-rede.
„De dringend noodzakelijke verster
king van de moderne arbeidersbeweging
gebiedt het gebruik van alle middelen,
welk kunnen dienen om dit doel te be
reiken". Aldus sprak de heer D.Forrer
Hoofdbestuurder van de Ned. Bond van
Personeel in Overheidsdienst, D.nsdag
op de propaganda-iavond van het N.V V,
iii Pen's Zaal. En weinig middelen zul
len zijn ingeslagen als dezje propagan
da-cabaret-a vond, verzorgd door het uit
stekende gezelschap van Marie Hamel.
Er was een gezellige sfeer in de zaal)
die vrijwel uitverkocht was. Bij herhaling
klonk een hartelijk en welgemeend ap
plaus. Geen wonder, want de leden van
het Cabaret bleken hun vak zeer goed;
te verstaan. Henk Neef, die verhinderd
bleek op de piano te begeleiden, wend
verhangen cioor John de Leeuw, die zich op
vaardige wijze van zijn taak kweet. Marie
Hamel bracht verscheidene liedjes en
voordrachten Vooral het „Wat ben ik ver
kouden", van Willem van lependaial, sloeg
bijzonder goed in, evenals de geestige
geschiedenisles. Gretha Schley, een der
beste krachten van de voormalige „Ne-
derlandsche Operette", toonde haar mee
sterschap op de accordeon. Het danspaar
Ellen en Jane, de „Two rhythm girls",
liet verscheidene bekoorlijke en geestige
dansen zien, die bij het publiek zeer in
de smaak vielen. Met Prof. Ben Ali Libi
die met vaardige en amusante goochel--
trucjes zijn toeschouwers voortdur ent wist
te boeien was het gezelschap compleet.
Variatie was er dus wel in overvloed.
Er werd in vlot tempo gewerkt.
In het kort volgt hier de inhoud van
de propagandarede van de heer Forrer,
Ons land telt nog plm. 300.000 vverkloo
zen. Daarom, zei spris het zoo te be-
treureii, dat de arbeidersbeweging er tot
dusver niet in geslaagd is, de Regeering
er toe te bewegen, doeltreffende maatre
gelen te treffen, welke een algeheel ein
de kunnen maken aan die werkloosheid.
Wij hebben de weg gewezen, aldus spr.,
en deugdelijke plannen aangegeven in 't
Plan van de Arbeid; teekeningen en be
stekken liggen al gereed; ze wachten en
kel op de aanbesteding. Voor 100 pet.
zijn ze verantwoord. Niemand heeft de
financieele gegevens aangerand. Mert
heeft zelfs toegegeven, dat de plannen
geenszins dat gecontroleerd wordt door
rijksambtenaren. Het is een particuliere
zaak, als elke andere, met eigen perso
neel, dat in zijn eigen laboratorium ools
monsters onderzoekt. Wanneer de con
trole geschiedt, zooals deze door de Cen
trale Landb. Organisaties wordt uitge
oefend, dus controle op de voorraden,
op het mengen, op het monsters nemen
van voorradige mengvoeders, hetzelfde
monster laten mengen in het bijzijn van
de controleur, deze monsters met elkaar
vergelijken, en tenslotte de volledige pro-
oentische samenstelling op de label ver
melden, dan pas kunnen we met de
meest mogelijke /ekeiiheid zeggen, dat
het mengvoeder aan de eischen, die men
er aan stellen lean, voldoet. Dit was
ongeveer het antwoord, dat Dr. Grashuis
aan de heer Van der Meulen gaf. Wan
neer deze aangelegenheid direct in het
vers'ag was opgenomen, dan had u deze
ingezonden stukken niet behoeven op te
nemen. Dan zouden de lezers meteen)
vernomen hebben, dat de heer Van der
Meulen, toen hij dit antwoord van Dr.
Grashuis kreeg, hierop niet verder is in
gegaan. Wanneer de heer Van der Meu
len nu in uw courant van 30 Nov. een
ernstig protest aanteekent, tegen boven
genoemd stukje, dan had hij dit, volgens
ons, toch ook wel op de lezing van Dr.
Grashuis kunnen doen.
Bestuur Coöp. Aank. Vereen. „Texel".
uitvoerbaar waren mits de 600 milli
oen, daarvoor noodig, in Nederland aan
wezig zijn. ,,En die zijn er niet", zei men
ons Maar Prof. Van Gelder noemde de
plaatsen, waar niet 600. millioen maar
wel 1200 millioen renteloos ligt. Wat
een kapitaalverlies. Daar zat het dus niet
in. De Regeering wilde niet, de poli
tieke invloeden, waar zij op steunt, heb
ben doelbewust, niet medegewerkt. Het
P.an van de ArbeiJ beoogt verhooging
van het welvaartspeil, onze tegenstanders
zien slechts oplossing van het werkloos
heidsprobleem door verlaging van het
welvaartspeil. We moeten daarom zien,
moer invloed in Nederland te krijgen, om
het Plan van cle Arbeid werkelijk te kun
nen doorvoeren- Er zijn thans 750.00(1
arbeiders georganiseerd in verschillende
vakvereenigingen Anderhalf millioen zijn
r.og ongeorganiseerd. Dat is onze
zwakte. Spr. wees in dit verband op Zwe
den, waar door maatregelen als in het
P.an van cle Arbeid staan aangegeven
de werkloosheid is overwonnen cn waar
het welvaartspeil is verhoogd. Maar dat
kan daar geschieden, a'dus spr., omdat
80 pet. van de arbeiders warén georga
niseerd en clan niet zooals in Nederland
in verschillende vakbonden, maar slechts
in één enkele, die neutraal beoogt te zijn
en zich niet met godsdienst bezighoudt.
Toch is onze actie n et geheel zonder
resultaat geweest. Voor kort verscheen
het zg. plan-Westhoff, opgesteld door
ir. J. Th. Westhoff, rijksingenieur voor,
cle werkverschaffing, die aangeeft, hoe in
ons land 100.000 werkloozen te werk
kunnen worden gesteld. Zijn plan is een
deel van ons Plan van de Arbeid; het
zou cr zoo uit overgenomen kunnen zijn.
Het debat in de Tweede Kamer is be-
heerscht door de kwestie of de regeering
die ir. Wes'hoff de opdracht tot zijn
onderzoek gaf, dit zwakkere plan van de
arbeid ook wérkelijk zal doen uitvoeren.
Westhoff berekent, dat, als 100.000
werkloozen arbeid krijgen, het welvaarts
peil zal stijgen, zoodat automatisch nog
30.000 tot 40.000 arbeiders werk zullen
kunnen vinden. De regeering publiceert'
deze plannen, als waren ze v.an haar af
komstig. Dit kan ons niet schelen, we
verheugen er ons zelfs over, dat het zoo-'
ver is gekomen. Alleen betreuren wij het,
aldus spr., dat wij zoo zwak waren, dat
we in vier jaar strijd slechts deze slap
pere uitgaven van 't Plan konden bereiken.
(Z.O.Z.)
A.N.W.B.-D1ENST.
DE WERKING VAN SNEEUW EN IJS.
VAN ZON EN MAAN.
MAAN
ZON
Datum
Op:
Onder:
Op:
Onder
Z 4 Dec
14,01
3,57
7.52
15 47
M. 5
'4 36
5,11
7.54
15.47
D. 6
15,20
6 26
7 55
15/6
W. 7
16.15
7,36
7.56
15,46
D. 8
17,22
8,37
7.57
15.46
V 9
18 37
9 27
7,59
15,45
7. 10
19,57
10,07
8,-
15 45
Woensdag 7 Dec. Volle
inaan.
DEN HOORN
BESTUUR DERTIG POLDERS.
Illlll IIIIIMIllll! Illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll lllllllllllll!llllllllllllllllli|lltllllllllllllllllllltlllllltlllllllllll|ll||||lllt|||||ll|l|l|tllllllllllllllllllllll||l|l|||||li||||||
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii:iiiiiii:iiiiiii!iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiii!IIIIiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Zaterdag- en Zondagavond, tevens Zondagmiddag 4 uur
met PETER LORRE,
DOLORES DEL RIO, GEORGE SANDERS.
Een vermetel spionnage-avontuur in het Berlijn van 1917. Ongekende
sensatie. In de vermomming van een z.g uit Engelsche gevangenschap
ontvluchte Duitsche Baron verkeert een Engelsche spion in de hoogste
Berlijnsche kringen, voortdurend aan omdekkingsgevaar blootgesteld.
Zal hij er in slagen, zijn opdracht uit te voeren
s s
met CONRAD VEIDT en ANNABELLA.
Avontuurlijk en Romantisch.
20th Century-Fox-films.
EE
lllllliiiii'iiiiiiiririiiiiiiiiiiiiMiiiiii.iiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiüiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiilllIll
VEEVOEDER-CONTROLE.
HET N.V.V. MAAKT PROPAGANDA
