la
TWEEDE BLAD
Bij het 75-jarig bestaan
der Parochiekerk te
Den Burg
Bij ons Kerstnummer
samen met dit nummer gaat onze
Kerstkrant in zee. We hebben aan inhoud
en uiterlijk weer alle zorg besteed en
hopen, dat ze een goed onthaal mag vin
den. We hebben gepoogd het „Texelsche"
karakter, dat we zoo gaarne doen sprekert
uit ieder nummer van ons blad, ook aan
onze Kerstkrant te verleenen en meenem
hierin wel te zijn geslaagd.
Texelaars Id den vreemde
TEXELSCHE COURANT
Texelsche Berichten
NIEUWJAARSGROETEN
Zaterdag 31 December
HEEL TEXEL WEET HET
Woensdaq 21 Dec. 1918
Men verzoekt mij naar aan'eiding van
dit feest een en ander mede te deelen
over de Katholieke kerk te Den Burg.
Reeds had ik een groot gedeelte
daarvan op schrift gesteld, toen ik
in „de Bijdragen van het Bi.sdom
Haarlem" zulk een overvloed van ge
gevens en materiaal aantrof, dat ik
besloot, deze kerkgeschiedenis in ver
schillende gedeelten te bewerken en
hier weer te geven. Dit is een moei
lijk en omvangrijk werk, maar be
langrijk en de moeite ten volle
waard.
Mocht iemand der lezers mij met
verdere historische gegevens behulp
zaam willen zijn, dan zou ik dit g aar
ne en dankbaar aanvaarden.
Pastoor J. P. A. BRINKMAN.
DE KATHOLIEKE KERK
TE DEN BURG.
1.
Oudste documenten.
Dat de prediking van St. Willibrord ook
op Texel reeds vroegtijdig wortel had
geschoten en velen uit het heidendom
gebracht had tot de kennis van den Ie
venden Ood, bewijst ons o a. ook de oor
konde, welke wij vinden .n het Rijks
archief te Utrecht, Deel I, Hoofdst. 1 1
pag. 42). Uit de jaren 777—866 is on^>
een lijst bekend van de goederen en hoc
rigen der St. Maartenskerk te 1"recht
(Utrecht), waarover bisschop Odilbaldui
het bestuur uitoefende. In opdracht van
deze bisschop moest zekere priester Si-
brand alle kerken van het „eiland" Tex! a
beheeren. Deze Sibrand had nog twee
broers met name Othranan en Liudthra
nan. Dat was dus in de 9e eeuw.
Verder weten wij, dat op 23 April 1276
Gysbrecht van Aemstel met toestemming
van den elect Jan aan den abt en h
convict van St. Maarten in Ludigakerke
het patronaatsrecht afstaat over de ke
ken op Texel (Deel II). Als aan dit con
vent van Ludenkerke deze patronaats-
brieven door kwaadwilligen zijn ontno
men, bevestigt Florenius, graaf van Ho'
land, op 31 Mei 1284 dit patronaatsrecht
van de rectoria op het persona it ;.n
Texel.
In de jaren 1393—1123 vergunt Pis
schop Fredericus, op verzoek van zijn,
provisor, aan Vrouwe Theo loricus doch
ter om in een der kerken van Ta ah i
met een geschikten man in het huwelijk
te treden. Aan dezen zelfden Risscho;
heeft in Juni 1423 de adm'n straten, van
het Regulierenklooster te Ludikerk her.
patronaatsrecht van de kerken van Coo
terborg en Walle in Texalia en v n
Moenkadeen afgestaan, zulks in ruiling
voor de opheffing der ambtswaardighe d
de ontlasting van de parochiee'.e zielzo: j
en de incorporatie van het klooster bij
het kapittel te Mindesheim.
Tenslotte heeft een rechtskundige co
missie op 10 Oct. 1471 als defimt.eva
scheidsrechters uitspraak gedaan in hel
geschil tusschen de gebroeders Johan cn
Willem Bebinge over het leengoed B
binge, gelegen in het Kerspel kerke
lijke gemeente) Oederen op Texel.
Ziedaar eenige dorre, maar officieele
gegevens over het godsdienstig cn kerk
lijk leven op Texel in de middeleeuw, n
Voegen we hieraan nog toe de bekend
geschiedenis van Ada van Holland, d e
door haar oom Willem, graaf van Hol
land en Zeeland naar Texel werd verban
nen en opgesloten werd in het Agnieten-
klooster te Den Burg, en het feit, dat er
in Oerritsland een klooster van de o .11
der Tempelieren (Monnikenlaan, 1312) en
op de Hoogeberg een kapel van St. Ca
tharina en een kerkhof is geweest
(1482), dan is ons feitenmateriaal hier
mede vrijwel uitgeput. Maar dan weten
we genoeg, om te constateeren, dat in
de middeleeuwen een katholiek geloofs
leven en een katholieke cultuur gebloeid
heeft op ons eiland Texel.
JUIST OP TIJD.
In de huiskamer van mw die wed. P.
Graaf, Hcogerstraat, ontstond gisteren
een begin van brand, toen, bij het wan
de kachel nemen wan e.en kietel, ide
vlam uit de kachel de schoorsteenlooper
en daarna een celluloidlampekapje in de
brand deed vliegen. Door kordaat optre
den werd erger voorkomen.
Voor op- en aanmerkingen, welke tot
verbetering kunnen strekken, houden we
ons aanbevolen.
OP DE ELEMERT.
De ijsbaan op de Elemert, welke door
de heer J. Zoetelief wordt geëxploi
teerd, trekt heel wat liefhebbers. Van
avond zal de baan niet alleen verlicht zijn,
maar er wordt ook voor muziek gezorgxi.
UITSLAG AANBESTEDING.
Aanbesteed werd de houw van een
woon- cn w inkelhuis in de Hoogerstr.,;
hoek Gravenstraat, voor de heer P.Oele.
Voor metsel- en timmerwerk waren de
heeren I.Boon en J W.Bakker de laag
ste inschrijvers.
UirSlAG VERKOOPING.
Door notaris Mulder werd gisteravond
voor mw. de wed. Vellema-Kuiper pu
bliek geveild het woonhuis Koogerstr. 9
met schuur en groote tuin, groot totaal
8 Are 50 c.A. Kooper: de heer Moe
nis (Vader in het Gesticht van Weldadig
heid) voor f3550,
IN GEVAL VAN NOOD
Zondagmorgen stelde de Vrijwillige Or
ganisatie van Sportvliegers Burgemee
ster Kamp er mee in kennis, dat hij op
haar hulp een beroep kan doen indien
het eiland geïsoleerd mocht raken (voor
vervoer van zieken, noodzakelijke artike
len, enz.) Een prachtig aanbod. Maar we
hopen, dat er geen gebruik van beboe t
te worden gemaakt.
KERKNIEUWS.
Voor de viering van het 75-j. bestaan
van de R.K. Parochiekerk te Den Buigi
wordt een (gewone) collecte gehouden
Naar pastoor Brinkman meedeelde, zal
overwogen worden een, 's avonds te ve.
lichten, kruis (Neon-licht) op het ker!
gebouw te doen aanbrengen, indien h.t
bedrag der collecte een overschot moclil
laten, groot genoeg om hiertoe over te
gaan.
POLITIERECHTER—ALKMAAR
Ter zake van beleediging van mej. Alida
Bonne, die wegens het breken van eenige
glaasjes in Loodmanswelvaren o.a, met
schoft was betiteld, werd mw. E. R. K:
Maandag tot drie gld. boete of 1 dag-
hechtenis veroordeeld. Zij liet zich bij
staan door Mr. D» Hollander, bekend
strafpleiter in drankzaken. Mw. K. er
kende zich driftig te hebben gemaakt
over het ongepast optreden van tnej. B
Voorts liet .zij uitkomen, dat zij geen
Texelsche was en diaardoor steeds door
de Texelaars in het ongelijk wordt ge
stcld. De Officier onderschreef dit oo -
deel, achtte het conflict van weinig be-
teekenis cn vroeg slechts f 3. boete of
twee dg., voor welke milde eisch de
Officier een compliment van de verdedi
ger mocht verwerven. Uitspraak idem.
Mej. B. was niet verschenen in verband
met de ongeregelde bootdienst als gevolg
van ijs cn lage waterstand.
Pd ZlEKENr ONDSKWESTIE
Men verzoekt ons te plaatsen:
Tijl Uilenspiegel zei: Ze hebben e^n
hekel aan me, maar misschien heb ik
het er naar gemaakt. Zoo zal het te-
Oosterend ook wel zijn. De Costerenders
vreezen de strijd niet. Maar wie worden
de dupe? De leden, die niet op de
hoogte zijn.
Voor specialistische hulp naar Amster
dam. Dit wordt werkelijkheid. Men
wordt wel opgenomen in Den Helder'en
in Alkmaar, want het verplegingsfonds.
Slaat er buiten. Maar alleen spoed
gevallen worden behandeld. Andere ge
vallen, waarvoor eerst observatie nood
zakelijk is, zullen door specialisten naar
Amsterdam verwezen worden. Wie be
taalt de meerdere reiskosten van patiënt
en bezoekers?
Evenals de huisartsen zullen ook spoe
dig de specialisten bewijzen, dat ze met
een onderling fonds niets te maken willen
hebben Een griepepidemie kan de gang
van zaken te Oosterend reeds verstoren.
Zegt dit niet genoeg?
Men wil aan Oosterend de strekking
der Ziekenfondsen veranderen. Men,
vergeet, dat ziekenfondsen zijn opgericht
voor hen, „die niet op gewone wijze in
geneeskundige hulp enzt, kunnen voor
zien" Beter gesitueerden zullen alleen
lid worden, indien zij er financieel voor
deel bij hebben.
De Oosterender leden hebben een
troost. Zoodra zij inzien, dat het fout
gaat, kunnen zij lid worden van het
Maatschappij Ziekenfonds „Texel", waar
bij op het oogenblik 4403 vain de 8000:
Texelaars zijn ingeschreven. Bij dit fonds
geen gezanik over bestaansrecht en ver
strekkingen. Laat u niet intimideeren over
schoone vrijheids- en maciitbeloften
Blijft of wordt lid van Ziekenfonds
„Texel".
Met uw Nieuwjaarsgroet, opge
nomen in ons blad van
bereikt u al uw verwanten, vrien
den en klanten op ons eiland niet
alleen, maar ook
in Zuid-Afrika, in de Vereenigdc
Staten en Canada, enz.
Zoo'n advertentie kost slechts 45 cent
Beleefd verzoeken wij u, nog deze
week per briefkaart opdracht tot
plaatsing te geven.
Als het staat In de
Texelsche Courant.
OUDESCHILD.
OUDER AVOND O.L SCHOOL.
Verleden week werd een ouderavond
gehouden welke zeer druk bezocht was.
Het lokaal was bijna te klein om allen
een zitplaats te verschaffen. De presen
tielijst vermeldde ruim 50 namen. Ook U
lieer Burgemeester was aanwezig.
Te ruim 8 uur opende de voor/.., de
heer J. Vlas Cz., de vergadering. Hij
heette allen welkom, in 't biezonier Bur
gemeester Kamp, wrens tegenwoordigheid
op hooge prijs werd gesteld. Daarna la./
de secretaresse, mevr. Boekei, de keurig;
verzorgde en uitgebreide notulen.
Vervolgens moest een lid der ouder
commissie gekozen worden. Voorzitter J.
VlaS Cz werd met bijna alg. stemmen
herkozen; hij nam zijn herbenoeming aan.
Daarna hield de heer Dokkum een inlei-
leiding over het onderwijs in de Neder-
landsche taal.
Spr. begon met er op te wijzen, dat er
in de laatste tijd in de groote pers her
haaldelijk artikelen en ingezonden stuk
ken hebben gestaan, waarin de aandacht
werd gevestigd op het slordige gebru.ki
v,an de Ned. Taal. Er werd zielfs gespro.
ken van „Taalverwording". Sommigen
wezen daarbij op het veelvuldig gebruik
van Germanismen, Gallicismen, en!/.,
maar de meesten legden bij hun critietó
de nadruk op het gebleken gebrek aan
kennis van het zuiver schrijven en op i'c
zeer gebrekkige wijze, waarop zeer velen
zich schriftelijk in de Ned. Vaal uitdruk
ken. Volgens spr. werd vaak al te licht i
vaardig de schuld hiervan gegeven aan
ile lagere school.
Verder slond spr. zeer uitvoerig stil
bij het eveneens nadrukkelijk geconsta
teerde gebrek, dat zoo weinig sprekers
in staat zijn vlot en voor de vuis't we^(
een redevoering uit te spreken, waarbij
de critici alweer van meening waren, d<.t
de school hierin door spraakonderwijs,
les in voordracht en declamatie veel zoüi
kunnen verbeteren Wel verre van dit
laatste positief te willen tegenspreken,
bleek spreker vrij sceptisch gestemd, niet
alleen ten opzichte van het resultaat, maar
ook ten opzichte van de overige onder-
wijsvakken, die misschien voor een deel
het gelag zouden moeten betalen Een
hartelijk applaus volgde op deze mooie
inleiding. Nu werd een kopje chocolade
geschonken en een koekje gepresenteerd,
wat allen zich goed lieten smaken
Na de pauze was het woord aan Burge
meester Kamp, die zeide -een biezonder.
belangstelling te hebben voor de inleiding
v,an deze ouderavond. Spr. zeide o.a. in
verband met de klacht over het gebrek;
aan vaardigheid in het goed schritelijk(
uitdrukken van gedachten, dat het hem'
vooral in de aanvang nogal eens was ge
bleken, dat de ongunstige indruk, gewekt)
door een brief of briefje, het gevolg was
van het niet genoeg beheerschen van de;
kunst, zich schriftelijk juist uit te druk-,
ken. De Burgemeester eindigde zijn toe
spraak, met op sympathieke wijze zijn,
oordeel over school en werk uit te»
spreken.
De heer Dokkum sprak vervolgens over
een jaarlijksch reisje met de ouders. Er
zou natuurlijk gespaard moeten worden;
34 liefhebbers gaven zich terstond op.
Een der aanwezige moeders zal als pen
ningmeesteres fungeeren. Ook werd nog
over schoolreisjes gesproken. De heer
Dokkum zal in het vervoU een financieel
verslag aan de oudercommissie overleg
gen. Hierna sloot de heer Dokkum deze
prettige ouderavond. Spr. zeide, dat er in
de andere lokalen, een kleine tentoonstel-,
ling was georganiseerd van h indcnarT
beidproducten, handwerken cn te eken in-
gen van ALLE klassen. Ook de Burge
meester bekeek alles en sprak er zijn
groote waardeering over uit. Het schrif
telijk weyk der leerlingen werd met de
ouders hekeken en besproken Zoo ont
stond een aangename gedachtenwisseling.
Om kwart voor elf verlieten de laatste
ouders het schoolgebouw.
or
NERINGDOENDEN.
Vraagt ons adv.-tarief. 9
U weet toch, dat u reeds een 9
fi reductie geniet van 4 ct. p.r.
wanneer U eens per maand 20 9
CD regels plaatst En dan te we-
0 ten: Huis aan huis gelezen, ja, 0
G-E-S-P-E-L-D.
VOOR DE BEWAARSCHOOL.
De collecte, die 5, 10 en 12 Deoem-
ber ten bate der Koningin Wilhelmina
Bewaarschool is gehouden, Iveeft f150
opgebracht, 't Bestuur der school betuigt
'i'ii hartelijke dank aan zangers, zangr
ressen collectriees en autoverhuurders,»
benevens de chauffeurs, die zoo belange-'
loos hebben meegewerkt om tot dit prach
tige resultaat te komen.
KOSTELOOS TOT VOLGEND JAAR.
Wie zich met ingang van 1 Januari 1939
op ons blad abonneert, ontvangt het tot
die datum kosteloos.
Duidelijk. Vermoedelijk gaat Goe-
ring in Januari naar Rome om daar Mus
solini cn Chamberla n te ontmoeten.
Spanje. Er wordt gesproken over
wapenstilstand tijdens de Kerst.
'Frankrijk. Bonnet bevestigt zijn
verklarii g, dat Frankrijk n:et denkt over
grondafstand aan Italië.
CORRESPONDENT! t-
Niet alle voor dit nummer bestemde
copie hebben we kunnen verwerken. De
samenstelling van ons Kerstnummer heeft
namelijk veel tijd gevorderd. In volge^i
nummer nemen -we op, wat nu moest blq-
ven liggen. Red.
IIIIHm» miiiiiiiiiiiiiiiiiii"n!iiiiiuiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiii..dnn',iiiiiiiiii:||[|||
lllllllülll SPORT OP TEXEL
||||||llllll!lllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllHllllllllllllllllll||||||
S.V. TEXEL-NIEUWS.
De plotselinge koudegolf stuurde ons
voetbaiprogramma in de war. De NHVB
en tal van andere prov. Bonden lastten,
Zaterdagmiddag alle wedstrijden af. Als
het weer meewerkt, kunnen we ons hart
weer eens op oud-Hollandsche wijze op
halen. Zoo eindigt voor ons het voetbal-
jaar '38. Laten we ons echter in conditie,
houden, om, zoodra mogelijk,'weer ge
reed te zijn. Wij wenschen allen een,
prettige Kerst.
- D.D.
TEX. BOYS-NIEUWS.
Door het onverivachtsche intreden van
Koning Winter heeft het bruine leder
rust gekregen. We kunnen nu ons hart
ophalen op de schaats. We zullen ditjaar
wel geen gelegenheid meer krijgen, ons
met voetbalsport te amuseeren. Toch
moet men 'trachten zich zooveel mogelijk*
in voetbalconditie te houden. Wij ver
wachten al onze leden morgenavond 8
uur in de zaal.