TWEEDE BLAD
t'
TEXELSCHE COURANT
Texelsohe Berichten
II
J
Zaterdag 11 Febr. 1939
Griep, Kom, Pijn. hXenV?wj
lunn
it er
ine.
ee.
'Ol
lit zif
ze
Lezing Ir. Vet over: Het stand-
punt van de landbouw ten aan
zien van trust- en kartelvorming.
Dinsdagavond is in hotel De Linde
boom een gecombineerde ledenvergade
ring gehouden van de afd. Texel en Lier-
land "van de Holl. Mij. van Landbouw,
waarin de heer Ir. Vet een lezing heeft
aehouden over een onderwerp, dat thans
wel in het brandpunt der belangstelling'
staat: Het standpunt van de landbouw
ten aanzien van de trust- en kartelvor
ming In zijn openingswoord noemde de
voor/., de heer A. J. Kejjser de belang
stelling 'bevredigend er waren plm.
30 personen—hoeweler,gezien de be
langrijkheid van het onderwerp, een
grootere opkomst had kunnen zijn.
BENOEMING van een lid voor hei
bestuur van de Stichting Landbouwhuis-t
houdschool. De besturen van de afd.
Texel en Eierland hadden een alphabeti-
sche voordracht opgemaakt van drie per
sonen, de heeren IJ. Lap, C. J. de Lugt
en E. Noordijk. Na tweede vrije stemming
werd de heer Noordijk gekozen.
Voorts werd nog een loonconunissie
ingesteld.
TRUST- EN KARTELVORMING.
Hierna was het woord aan ir. Vet. In
duidelijke bewoordingen zette hij de
werkwijze van trusts, kartels en de tus-
sclienvorm „holding companies" uiteen.
Het doel van deze vaak geweldig mach
tige lichamen is onder de vrije con
currentie uit te komen, welke de prijzen
dikwijls te zeer drukt. Voor de boeren
fit als grondstofleveranciers lijkt de vrije
concurrentie wel mooi. Bij groote vraag
toch stijgen de prijzen. Nadoelen van
vrije concurrentie zijn echter de macht
van de sterkste, knoeierijen, oneerlijke
a arm
gro
11 os
1 eei
er w
en et
n m
ijnris
vikki
?n gi
t, la:
vore
nog
mes
(dan
unne
t \vi
len
ordei
val
Wi
mare
Zf
t ee
um
n di
>lgde
dan
lom>
rd.'
oort
:n of
be
be
roo
i er
011
w
HOLL. MIJ. VAN LANDBOUW.
3IJENTEELT OP TEXEL.
Causerie van de heer L. Broere
voor de Vereen, van Oud-leerlin
gen der L.L.S. en de afd. Texel
van de Nederl. Vereen, ter be
vordering van de Bjjenteelt.
De Woensdag in De Lindeboom doen
de Vereen, van Oud-leerlingen der L.L.S.
en de afd. Texel van de Ned. Vereen,
tot bevordering van de Bijenteelt georga
niseerde „Bijenavond" is wel een succes
geworden. Er waren ruim 61) belangstel
lenden aanwezig, waaronder verscheidene
dames.
De heer P. Kikkert, voorz. van de Ver
een. van Oud-leerlingen, opende de bij
eenkomst met een kort welkomstwoord,
speciaal tot de heeren L. Broere en E.
van den Ban, de sprekers van deze avond
en tot de heer J. S. Dijt, voorz. van de
Landbouwschool.
GESCHIEDENIS. De heer Broere ving
aan met te vertellen over de geschiedenis
van de bijenteelt, welke reeds zeer oud
is. In de tijden van de Romeinen en, inj
ons land, van de Germanen, was de ho
ning nog het eenige zoetmiddel; suiker
kende men toen nog niet. En ook voor
de bereiding van waskaarsen was de bij-<
enteelt noodzakelijk. Haar hoogtepunt
vond de bijenteelt in de Middeleeuwen.
Daarna ging ze geleidelijk achteruit, door
dat men uit andere stoffen dan bijen
was kaarsen leerde bereiden en honing
door suiker werd vervangen. In de laat-'
ste tijd komt er echter weer meer be
langstelling. De Nederl. Vereen, ter Be
vordering van de Bijenteelt telt thans
15000 leden met 88.000 bijenvolken.
HET LEVEN DER BIJEN. Vervol
gens vertelde spreker over het verba
zend interessante leven van de bijen. Ter
demonstratie had spr. een kast meegeno
men, waarin bijen gehouden worden Spr.
wees er op, dat het doel van de imker!
is, zijn volk zoo sterk mogelijk te maken
Dij zal dan ook altijd het zwermen po
gen tegen te gaan. Het kan ook wel eens
VAN ZON EN MAAN. OH
MAAN
ZON
Datum
Op:
Onder: üp:
Onder
Z 12 Febr.
2,29
11,06 7.25
17,04
D. 13
3,25
11,51 7 23
17 06
D. 14
4,14
12 43 7 21
17,08
W. 15
4 55
1339 7 19
17,10
D 16
5,29
14,39 7,17
17 11
V- 17
558
15.43 7,15
17,13
L 18
6,23
16,47 7,13
17,15
gebeuren, dat een volk zonder koningin
raakt. De bijen zullen dan trachten een
nieuwe koningin te krijgen. In der haast
zetten zii een z.g. redoel aan; ze verbou
wen een cel met een larve van een werk
bij tot een koninginnecel. Als dit echleij
mislukt, is het volk ten doode opge<
schreven, want alleen de koningin kan-
bevruchte eitjes aanzetten. De imker moet
dus zijn volk een nieuwe koningin ge
ven, wil hij het niet verliezen. Aan de
teelt van koninginnen is, aldus spr., tot-
dusver op Texel weinig gedaan, maar
de afd. is van plan, die teelt sterk te
gaan uitbreiden.
BIJEN-VIJANDEN. Na nog de win
ning van honing te hebben verduidelijkt,
noemde spr. eenige vijanden van de bijen
de WASMOT o.a., waarvan de larve de
cellen vernielt. De góede imker, die z'n
kasten goed schoonhoudt, zal weinig last,
hebben, doch er zijn helaas op Texel nog,
imkers, die de zaak verwaarloozen, waar-,
door de wasmot in hun kasten veelvuldig
voorkomt. Een andere vijand is de BIJ-i
ENWOLF, die ontzaggelijk schadelijk is,
maar tot dusver op ons eiland niet is
waargenomen. Elders in ons land, o.a.
in Limburg, heeft dit insect groote scha
aangericht. De bijenwolf voedt zijn lar
ven met bijen en heeft voor elke larve
wel zes bijen noodig, terwijl een bijen
wolf wel zestig eitjes legt. Dan zijn er
nog de SPIN en de BIJENLUIS. Deze
luis leeft van de voedselbrei, waarmee
de koningin wordt gevoerd. De bijenluis
moet van carbollucht niets hebben. Een
goed bestrijdingsmiddel dus.
BIjENRASSEN. De heer Broere ver
volgde zijn betoog met bespreking van
de verschillende rassen. In ons land heb
ben we in de eerste plaats het Nederland-
sche of Duitsche ras, aldus spr. (de z.g.
zwarte bij) Daarnaast zijn er verschil
lende buitenlandsche rassen, o.a. het Ita-
liaansche, waarvan veel goeds wordt ver
teld. De Nederlandsche bij heeft echter,
het voordeel, dat ze tegen ons wisselval
lig klimaat bestand is, terwijl ze bij een
goede behandeling ook overigens met alle
buitenl. soorten zeker kan wedijveren.
Kruising van het Italiaansche en het Ne
derl. ras is positief slecht, terwijl juist
een kruising zoo gauw voorkomjtj De.
koningin toch wordt ver van het nest
bevrucht en de imker kan dus nooit na
gaan, van welk ras de dar is. Voorts
is de Nederl. bij vrijwel ziekte vrij. We
moeten daarom op Texel geen vreemde
rassen "invoeren, aldus spr. maar "het ras
zuiver houden. Dat kan op Texel gemak
kelijk door de geïsoleerde ligging. Als
dan elders in ons land het Nederl. ras,
praktijken, welke ze in de hand werkt.
DE KARTELS ontstonden in de 1de
eeuw in Duitschland. Het zijn zelfstan
dige lichamen, die een prijsafspraak heb
ben: prijzen kartel. Ook zijn er gebieds-
kartels, lichamen, die de gebieden, waar
in ze hun producten verkoopen, onderling
verdeelen, zoodat de concurrentie wordt
uitgesloten. Als aardige biezonderheid
merkte spr. op, dat reeds 300 jaar voor
Christus de tarwetelers rond Athene een
soort kartel hadden gevormd.
Als bewijs van de belangrijkheid van
de kartelvorming noemde spr., dat 08 pet.
van de kalifabrieken, 96 pet. van de
chemische fabrieken en 77 pet. van htt
verzekeringswezen in 'handen van licha
men zijn, welke prijsafspraken liebben.
HOLDING COMPANIES, ging spr.
voort, zijn bankiershuizen, die van fabrie
ken in bepaalde producten meer dan 50
pet. van de aandeelen in handen hebben
en dan de macht uitoefenen, de prijzen
en de productie regelen, eventueel door
sommige fabrieken te sluiten. De groot
ste is wel de Staal-Company van Morgan,
die aandeelen heeft voor 22.5 milliard
dollar, d.i. 7 maal het Ned. nationale ver
mogen en een vijfde van het Amerikaan-
sche nationale vermogen.
EEN TRUST heeft alle fabrieken onder
zich georganiseerd; hef is één lichaam
geworden, dat dikwijls behalve de fabri
catie ook nog de grondstoffenlevering en
de detailhandel beheerscht. Als voorbeeld
noemde spr. o.a. de UNILEVER, ont
staan uit de fabrieken Juigens en Van
den Berg, die aanvankelijk elkaar zeer
beconcurreerden, doch tenslotte samen
begonnen te werken. Toen het machtige
Leverconcern fabrikanten van de Sun-
lightzeep, enz. eind 1920 in de trust
werd opgenomen, kreeg de Unilever ge
weldige invloed. Deze trust controleert
thans fabrieken in niet minder dan 20
landen. Ter illustratie van de invloed
van een trust op de afzet, noemde spr.
nog de sigaretten, die overal voor de
zelfde prijs worden verkocht, terwijl nie
mand beneden de vastgestelde prijs mag
gaan.
Wat is de invloed op de BOEREN
STAND? Vrijwel alle producten, die de
boeren betrekken, aldus spr., komen van
fabrieken, die prijsafspraken hebben,
waardoor de prijs hoog wordt. Daaren
tegen is het boerenproduct voor ecu
groot deel aangewezen op de vrije we
reldmarkt. De regeering geeft wel steun,
maar de prijzen zijn afhankelijk van de
vrije markt. De heele boerenstand moet
daarom trachten ook een beschut prijs
peil te bereiken. Bestrijding van trusts is
in Duitschland en in de Vereen. Staten
op een mislukking uitgeloopen. Ir. Lou-
wes, aldus spr., heeft gezegd, dat de
trust een hoogere vorm is van het pro
ductie-apparaat, *dan de kleine firma's*
Zij moeten dus niet worden bestreden,
men moet van ze leeren. De landbouw
moet trachten een dergelijke organisatie
vorm te bereiken. Deze moet uitgroeien
tot een sterk geheel, dat tegen de gevaren
van de internationale trusts krachtig kap
optreden. Ir. Louwes meende echter, dat
dit /onder regeeringshulp wel niet mo
gelijk zou zijn. Spr. meende, dat in de
coöperatie een oplossing van het pro
bleem kon worden gevonden. In Zweden
zijn b.v. de fabricatie van landbouwwerk
tuigen en die van gloeilampen in handen
van coöp., waardoor tegenover de tuis»
een gelijke macht kon worden ge
steld. Herstel van het evenwicht is nood
zakelijk. Misschien, dat coöp. verbruiks-
organisaties de oplossing kunnen bren
gen. We zullen, aldus besloot spr., in
ieder geval onze oogen moeten open hou
den en er naar moeten streven de coöp*
gedachte meer ingang te doen vinden.
KALVERTEELTBEPERKING.
Er werden nog eenige vragen gesteld.
O.m. vroeg de heer Noordijk sprekers
meening over de kalverteeltbeperking. Ir.
Vet antwoordde, dat z.i. tecltbeperking
noodzakelijk was, doch dat hij het beier
achtte, dat over de geheele veestapel werd
opgeruimd, mede om het oneconomische
aanhouden van oude koeien tegen te gaan.
(jok is de kalverteeltbeperking bij T.B.
C.-bestrijding rond de groote steden een,
groot bezwaar. Immers, de veehouders,
die daar nooit kalveren fokten, doch
meestal koeien uit Friesland kochten,
mogen ook thans geen kalveren telen. En
zoolang er geen kalverteelt is op die
boerderijen is geen afdoende T.B.C.-be
strijding mogelijk.
Om 10.50 uur sloot de voorz. de ver
gadering. Hij bracht spr. dank voor zijn
belangwekkende uiteenzetting en uitte de
wensch, dat Ir. Vet hier spoedig ween
eens -een causerie zou willen houden. H.
MANUEL AZANA, de man, die
sinds 10 Mei 1936 het twijfelachtig
genoegen heeft, president van de
Spaansche Republiek te zijn. Hij
schijnt op vredesonderhandelingen
aan te sturen.
door de invoer van buitenl. raspen ven-
slechterd is, hebben we op Texel het
voorrecht nog een zuiver ras te hebben.
SLOTWOORD. Tenslotte sprak de heer
Broere nog over de z.g. Bijenweide, waar
bij hij opwekte om bij de aanplant varv
boomen en heesters ook aan het belang
van de imker te denken door honingge-
vende gewassen aan te planten. Spr.
roemde het vele werk, dat door de heer
N. Korlenhoeven, voorz. van de afd. Texel
voor de Texelsche bijenteelt werd ge
daan. De heer Kort-enhoeven is de
grootste bijenhouder op Texel, aldus
spr., en wel de beste imker, van wie ik
zeer veel heb geleerd. Spreker wekte de
aanwezigen op, om, wanneer er dit jaar
een standsinspectie wordt gehouden, er
eens bij tegenwoordig te zijn.
De tijd was onder de boeiende causerie
van de heer Broere ongemerkt voorbij
gegaan -en 'het was later geworden dan
men oorspronkelijk had gerekend. L»e
lichtbeelden, welke de heer E. v.d. Ban
zou vertoonen moesten hierdoor verval
len. Dadelijk werd overgegaan tot de ver
tooning van de film: „De hij Maja", een
aardjge film, welke het natuurleven wel
eenigszins verromantis-eerde, maar toch
mooie beelden gaf uit het leven van tal
rijke insecten, o.a. dg geboorte van een
libel, van een vlinder, het maken van
een web door een spin, enz.
Het was in alle opzichten een biezonder
geslaagde avond. H.
DEN HOORN.
HET „SCHOOLVERBOND".
Uitstekend geslaagde avond.
In vorig nummer reeds verteld-en we
eenige biezonderheden over de in alle
opzichten zoo geslaagde avond van liet
Schoolverbond. Aan deze bijeenkomst
gingen besprekingen van het onderwij
zend personeel met de ouders der leer
lingen vooraf.
De heer Jli. Duinker Wz., voorz. van
het Schoolverbond sprak een openings
woord, waarin hij de ruim 70 ouders en
het onderwijzend personeel (de lieer J.
Huizinga en mej. De Jong) hartelijk wel
kom heette en zijn blijdschap te kennen
gaf over de buitengewoon groote belang
stelling. (Gedurende de afgeloopen 20
jaar was er van een dergelijke avond
niets gekomen.) Het hoofd der school,
de heer Huizinga, zette daarop het doel
van de avond uiteen. Hij wees er op,
dat avonden als deze de band tusschen
school en huis verstevigen. De onderwij
zer ziet graag belangstelling van de zijde
der ouders voor wat op de school ver
richt wordt. Juist bij deze gelegenheden
nu worden de oudere in staat gesteld een
goed beeld van het gepresteerde te krij
gen.
Er is inderdaad groote belangstelling
getoond voor de tentoonstelling van het
handwerk- en teekenonderwijs. Ook door
Burgemeester Kamp, die de avond bij
woonde.
Na de uiteenzetting door de heer Hui
zinga werd er gelegenheid gegeven tot
het stellen van vragen, enz.
altijd een poeder ol cachet van Mljnhardt.
Mijnhardt's Poeders per stuk 8 ct. Doos 45 c*k
Cachets.genaamd,,Ml)nhardtjcs"2st. lOct DoosSOd
GYMNASTIEK. De heer J. A. l)ros in
formeerde naar de mogelijkheid tot het
geven van onderwijs in de lichamelijke
oefening. De heer Huizinga zeide daar
wel een voorstander van te zijn, doch hij
achtte c!e lokaliteit ongeschikt (veel
tocht). Kinderen, die zich bij de oefenin
gen warm gewerkt hebben en 'dan in de
trekking komen te staan, kunnen dan wel
eens nadeelige gevolgen van deze sport
ondervinden. Om deze reden moest er dan
ook jammer genoeg van gymnastiek
op school worden afgezien.
MELKVERS1 REKKING. Dit punt werd
uitvoerig besproken. Een groot bezwaar
bleek evenwelgekookte melk. Vele kin
deren, die hun twaalfuurtje op school ver
orberen, Ins'.en geen melk, die gekookt is.
De heer Huizinga wees er op, dat het
onverantwoordelijk is_ de kinderen on
gekookte melk te verstrekken. Hij moet
uit dan ook besv.st weigeren. Vier ou
ders slechts wenschten voor hun kind-eren
gekookte melk. Een voorstel van de heer
A. Commandeur, een fonds te vormen,
waaruit melkveretrekking zou kunnen
worden bekostigd, kon wegens de geringe
belangstelling niet terstond worden aan
genomen. De oudercommissie zal dit punt
(het vormen van een fonds) eerst gron
dig bespreken.
De heer Huizinga merkte voorts op,
dat een ouderavond vooral ook wordt ge
houden om de meening van de ouders te
hooren ten aanzien van de organisatie
van het onderwijs. Geen hunner bracht
iets naar voren, zoodat mocht worden
aangenomen, dat ook dit punt ieders
waardeering had.
RIN-TIN-TIN. Hierop werd de bijeen
komst mét de ouders, die ongeveer een
uur had geduurd, door de heer Huizinga
gesloten. Spr .sprak de hoop uit, dat het
met de ouderavonden de goede kant op
zou gaan. Vervolgens werd het eerste
deel van de film Rin-Tin-Tin, de wolfs
hond, vertoond; een film, die van A tot
Z. boeide: Een troep wolven, wordt door
een boschbrand naar oen dorp verdreven.
De hongerige dieren zetten het aldra in
rep en roer. Er volgt een strijd tusschen
mensch en dier, waarbij de aanvoerder
van de wolven, Rin-Tin-Tin, wordt ge
wond en gevangen genomen. Hij iheeft
het geluk bij dierenvrienden te worden
ondergebracht. Weldra -speelt hij een
groote rol in het leven van zijn meester.
Hij geeft prachtige staaltjes van trouw.
Vaak weet hij het leven van zijn meester
te redden door diens vijanden te belagen.
De toeschouwers leefden ten zeerste
mee en waren vol bewondering over de
staaltjes van dresseerkunst.
De heer Huizinga bracht de leden dank
voor hun spontane belangstelling. Door
hun bijdrage toch worden de kinderen ïn
de gelegenheid gesteld, elk jaar een reisje
naar de overkant te maken.
KINDERZANG. Daarop was 't woord
aan een kinderzanggroepje uit de hoogere
klassen. Door hen werden op keurige
wijze -een drietal tweestemmige liedjes
ten gehoore gebracht. Ook een groepje
kinderen uit de lagere klasse gaf met
een tweetal liedjes blijk tot de goede zan
gers te behooren. Zij oogstten daverend
applaus. (Z.O.Z.)
