t
TWEEDE BLAD
Wordt lid
Zweefvliegdub
EXELS LUCHTSHOW 1939
Waakzaam Nederland
TEXELSCHE COURANT
Volkomen Geslaagd
4.
Zaterdag 12 Aug. 1939
is
MIIIIP
van een
i
4000 Bezoekers.
460 Rondvluchtpassagiers.
Overweldigend groot was de belang-
ielling voor de Texelsche „Lucht-Show",
P zul elke Woensdagmiddag door de heerA.
al> Bauling, voorz. zweèfvliegclub „Teu-
ans, ujf Deventer, op ons vliegveld was
'nimer eorganiseerd. Niet minder dan vierdui-
iet, w :nd personen waren getuige van de zeld-
>m hu iam fraaie prestaties in motor- en mo-
ele pe irlooze vliegtuigen boven ons vliegveld
en [rricht. Vier duizend menschen het
trokki intal is enorm. Dank zij de groote me-
e krat [working van de Texelsche overheid, wia-
rtoevo :n het uitgezonderd de genoodigden
ook allemaal betalende bezoekers. Im-
;ers, de wegen waren Tot ver in de om-
ek afgezet, zoodat vrijwel niémand de
trrichtingen zonder te betalen langs de
li leg kon volgen.
>rm
blaast^1
;urd
inkelij
kam ;'v
)cht g
/aardij
EEN GOED BEGIN.
Toen wij te kwart over een op het veld
namen, waren er reeds vele bezoekers,
newel de demonstraties eerst om twee
iir zouden aanvangen. Maar de vroegko
icrs werden rijkelijk beloond. Om half
ree al ging n.l. de bekende stuntvlieger,
lijklof van Goens, instructeur N.L.S. op
>enburg, met de groene PH-APZ, in
egerskringen wel „Apenzuurtje" of
Qroenborstje" genoemd, de lucht in om
e toeschouwers op eenige krasse staal-
es van kunstvliegen te onthalen. Plotse-
ug verdween hij in de richting van De
,oog, om enkele minuten later rugvlie-
end terug te keeren. Een interessant
jorproefje van hetgeen ons die mid-
ig te wachten stond.
RONDVLUCHTEN.
De rondvluchten waren toen reeds be-
onnen officieel zouden zij reeds in
e vroege morgen aanvangen, maar toen
as de belangstelling nihil. Regelmatig
tartte en daalde de groote K.L.M.-vo-
„Tapuit", een Douglas DC 3, plaats-
:dend aan 21 passagiers. Twee en twin-
maal is de bekende Indië-vlieger en
chrijver A. Viruly op ons eiland ook
'eend door zijn frissche en vlotte cau-
ieën - met 'n met rondvluchtgegadigden,
geboekt vliegtuig de lucht ingegaan.
Een onzer maakte zoo'n reisje mee
a vertelt daarvan in dit rtummer.
hi el
hartbn
rt
dan?
'entje.
die li
de ni
en toe
de bol
e bew4a
d op
zweq
ach
stappa
der.
intaam
laat.
lomigtf'
nk iet 3
evenwi j11
lOg
!p
^eepsla
in hf
in e;
i zi]
scho'
n, di
reer
op Mi
sprei
iet
'en vi
algd.)
hou#
lei nel
i. E<
chriftafu
ttings-
Ze ver-lei
andenfi
rre.
PRACHTIG VLIEGWEER,
De toeloop van belangstellenden werd
teeds grooter. Het weer, dat in de
roege morgen wel heel ongunstig was,
erd langzaam aan beter, 's Middags was
et zelfs voortreffelijk. De op ongeveer
90 M. hangende wolken, trokken meer
u meer weg, zoodat. toen de vlieg- en
reeftuigen ook tot zeer groote hoogte
volgen waren.
DE KOOLHOVENS KOMEN,
pen
Precies om twee uur hoorden we boven
is de motoren van de 9 Koolhovens,
lilitaire vliegtuigen F.K. 51 van het
liegkamp „De Kooij". Na eenig zoeken
EJ anden wij de vliegtuigen flauw tusschen
t wolkendek ontwaren. Lange tijd ble-
zij op groote hoogte vliegen.
Ondertusschen was ons via de op het
rein aanwezige geluidsinstallatie, mee-
ideeld, dat de burgemeester van Ameide
Tienhoven, de heer C. W. Luyendijk,
half twee met zijn zweeftoestel, de.
w linimoa, door het motorvliegtuig PH-
iRT gesleept, van IJpenburg was ge
tart.
De militaire vliegers kwamen onderwijl
;er. In keurige formatie cirkelden ziji
oven het veld. Toen vielen zij in drie
jjlroepen van drie uiteen. Een steile duik-
,ht en daar suisden drie toestellen
elkaar „klevend", zooals een vlieger 't
fluitend over onze hoofden.
de formaties van drie vielen uit
bar. Afzonderlijk vertoonden zij op
foote hoogte fraaie stunts, zooals loo-
ngs, Immelmans, tonneau's, vrilles,
uiicvluchten, enz.
pan
üji -
,te '»cht
lot 111 e'k
lie oemt
Mil J>k
ken "Ci
dni ro
er "|g
HET ELEGANTSTE TOESTEL
Plotseling was ook de ranke, sierlijke
linimoa boven het veld verschenen. De
RT" liet het zweeftoestel los en kwam
omlaag, maar Burgemeester C.W.
ijendijk bleef nog geruime tijd" boven
d veld cirkelen. Eindelijk kwam hij naar
neden; fluweelzacht zette hij z'n ele-
'nt toestel midden op het veld neer.
Toot was het enthousiasme, waarmee hij
'erd begroet.
Nu zetten ook de militairen hun toestel
aan de grond. Ze stelden de machines
op aan de zuidwestzijde van het veld,
voor de hangar.
17-JARIGE ZWEEFVLIEGER TOT
1100 M. HOOG GESLEEPT.
De demonstraties volgden elkaar nu,
in snel tempo. Allereerst werd de PH-97,
type Grunau-Baby 11a, startklaar ge
maakt. De 17-j. H. Vrielink, jongste
zweefvliegbewijshouder van ons land, nam
in het toestel plaats en de PH-AJI, be
stuurd door de heer D. van Wijk, sleep
te hem tot ver boven de wolken, wel tot
op een hoogte van elf honderd meter.
Beide vliegtuigen verloren we uit het
oog. Maar daar zagen, we al de „Jl" al
leen terugkomen; de heer Vrielink was
dus „los". Even later kwam ook hij uit
de wolken te voorschijn, op zeer groote
hoogte nog. De letters onder op de
vleugel, reclame voor Tonicum Noury,,
waren nog niet te lezen. Daar verdween de
PH-97 weer in de wolken, om dan plot
seling weer te voorschijn te komen. In
groote cirkels kwam het zweeftoestel weer
omlaag en weinig oogenblikken later ver-;
richtte de jongeman een correcte landing,
op het middenveld.
STUNTEN MET DE
EN JAGER S 28.
„WOLF"
Tezelfdertijd stond op de Noordoost-,
zijde van het veld het acrobatie-zweef
toestel PH-69, type „Wolf", waarmee
de stuntvlieger Rijklof van Goens eenige
eenvoudige kunstvluehten zou uitvoeren,
startklaar. De PH-AJI trok ook dit toe
stel de lucht in.
Ondertusschen sloegen de militairen
hun motoren weer aan en terwijl Rijklof
van Goens hoog in de lucht met zijn
zweeftoestel sierlijk en feilloos een groot
aantal loopings draaide, stegen onder
hem, met drie tegelijk, de militaire ver
kenners op om niet meer terug te keeren.
Deze eerste zweefstuntidemonstratie
duurde slechts kort, maar de heer Rijklof
van Goens wenschte niet al zijn kruit
tegelijk te verschieten; later op de mid
dag zou hij laten zien, wat men al niet
met een zweeftoestel kan uithalen.
Een militaire vlieger van De Kooij, dq
heer Feenstra, met de militaire jager S
28, type Fokker F 9, gaf op verschil
lende hoogten boven het veld een serie
fraaie stunts te zien, loopings, rolls, een,
vrille, enz. enz. Geruime tijd nam deze
demonstratie in beslag. De militair
scheen onvermoeibaar, maar opeens schoot
hij weg in de richting van De Kooij.
DE VLIEGENDE BAKFIETS.
Het was al half vier, toen de heer A.
L. Bauling zelf met de motor-baby PH-
ASV de lucht in ging. „De vliegende bak
fiets" heet dit toestel in populaire vlie
gerstaal. Het ziet er uit als een zweef
toestel, doch midden op de vleugel is,
een hulpmotor aangebracht. Dit toestel
beteekende een revolutie in de zweefvlieg-,
sport. Immers is het daarmee mogelijk
zonder hulp van een motorvliegtuig op,
te stijgen. Een andere populaire bena-,
ming van dit vreemde toestel is: „de
motorfiets van de „lucht". Hoe deze naam
is ontstaan laat zich gemakkelijk raden,
als men het keffend geluid van de lichte
motor vergelijkt met het zwaardere van,
de sportvliegtuigen, en de dreuning van,
de Douglas DC 3.
Nadat de lieer Bauling verscheidene ma
len boven het veld had gecirkeld, streek
hij weer neer. Wederom: een dankbaar
publiek. Oogenblikkelijk daarop ging Bur
gemeester C.W. Luyendijk met zijn Mini-
moa, gesleept door de PH-ART, de lucht
in. Een prachtig gezicht leverde dit ele
gante toestel met zijn meeuwenvleugel
op. Allen konden het nu goed bewonderen.
Zeer snel daalde de „zwevende Bur
gemeester". Enthousiast werd hij door
de duizendkoppige menigte toegejuicht,
toen hij zich, loopend naast zijn door
een auto getrokken zweeftoestel, weer
naar de startplaats begaf.
EEN STOUTMOEDIG KUNST
VLIEGER.
Dadelijk daarop klom Rijklof van
Goens weer in zijn „Apenzuurtje",
waarin hij een ongelooflijk aantal stunts
uitvoerde Loopings vóór- en achterover,
met elkaar de verticale as geheeten, lang
durige rugvluchten, slow-rolls, quick-rolls,
dadelijk door een looping gevolgd, alles
even keurig en correct uitgevoerd. Deze
man moet niet alleen ovèr een zeldzame
vaardigheid, maar ook over een groote
O Nederland, let op U saeck
DORP AAN DE GRENS.
Naast de weg, waarlangs wij rijden, ligt
een droge sloot. Deze sloot behdort tot
het rijksgebied eener vreemde mogend
heid. De weg is gelukkig van ons. Wij
stoppen weer op een dier punten, waar
aan ook de Oude Strategen reeds hun
aandacht schonken.
Er ligt een rustig watertje. Verderop
staat een molen en rechts van het stille
water, waar de takken der boomen in
spiegelen, ligt een kerkhof. Ergens op de
kant staat een bord: „Vischwater van de
Hengelclub(en dan volgt de niaam)
Kan het idyllischer
Maar de brug staat onder scherp. De
weg is een versperring van ijzer en ce
ment, hechter dan dieper het grensgebied
in.
ER IS EEN SCHAAPSKOOI. Zooals
ge er in deze streken zooveel aantreft,
riet is een wonderlijke schaapskooi, al
zoudt ge dat zoo niet zeggen. Want die
boerderij, even verder, aan de andere
kant van het water, staat niet meer in
Nederland. Daarom is die schaapskooi
geen schaapskooi. Dat daarin geschut is
opgesteld, dat achter het langgerekt,
rustiek hekwerk een loopgraaf werd ge
dolven en dat die heele schaapskooi er
nog maar korte tijd staat, behoef ik
wel niet meer te zeggen. Hier werd op
bekwame wijze een uiterst gevaarlijk en
gecompliceerd punt in onze verdedigings
linie dank zij tankvallen en met elkaar
correspondeerende vuurstellingen, die el
kaar dekken, ter dege beschermd.
In een der cantines wordt een muur
schildering gemaakt. Er stond een sol
daat op een ladder. Hij schilderde:
Wij jongens van het (zooveelste),
Wij staan voor Holland pal.
Wij willen Holland..
Verder was hij nog niet gekomen. Dat
de zin verder gaat luiden: „Wij willen,
Holland houden" wordt bewezen door de
krachtige verdediging van een punt als
dit.
DE WEG TERUG
Als gc door de versperringen heen ge
komen zijt, die een snelle tocht over deze
groote rivierbrug belemmeren, staat er
rechts een bruine, houten schuur achter
de rivierdijk. Er bloeien wat bloemen; in
de hongerden beneden staan de vrucht
boomen te wachten tot ze met de herfst
zullen dragen. Op de uiterwaarden graast
het vee en zilver is het licht van deze
ochtend over de kronkelende stroom met
het gekarteld silhouet van de stad tegen
de ruime luchten. Er liggen vriendelijke
boerderijen; een kwaadaardige hond slaat
aan.
En dat zal ook het 5 c.M. kazematge-
schut doen, wanneer ongewenschten de
brug naderen. Want ook hier mijn
verhaal wordt eentonig, vrees ik is de,
houten schuur geen schuur. In het houten
omhulsel zit een van staal opgetrokken
kazemat. Als de luiken worden open
geslagen, zal een vuurmond zichtbaar wot
jden. Er zijn gaten voor geweervuur, er
is voldoende voorraad munitie en de
brug wordt voortdurend bewaakt, zoodat
het overrompelings-e'.ement uitgeschakeld
kan worden. Ook aan de andere zijde van
de brug treft ge zulk ©en kazemat aan.
beschilderd alsof de een of andere sur
realist er zijn hart aan ophaalde. Op
militair gebied schijnt het resultaat ech
ter nuttig effect te sorteeren.
We hebben de terugtocht aanvaard.
En als om aan te toonen, dat niet
overal de legering der manschappen ge
schiedt in dorpsche feestzalen of in koe
stallen, bezoeken wij een groote kazerne.
Het uitgestrekte complex gebouwen is
maar onlangs gereed gekomen. Men heeft
echter niet de indruk, dat de snelheid,
waarmee het opgetrokken moest worden,
schade heeft gedaan aan de deugdelijk
heid. Er zijn zelfs arrestantenlokalen, die
vergeleken bij de „nor" van eertijds een
bepaald luxueuze aanblik bieden. Dat is
natuurlijk overdreven, maar wat terdege
O:;-
E Tpft 'V
v \„:s ie
MET MODEL VLIEGTUIGEN.
Deelnemers uit acht landen na
men deel aan de wedstrijd met
model-zweeftoestellen te Middle
sex, waarvoor Koning Peter van
Joego-Slavic een gouden bokaal be
schikbaar stelde. Hier start een
Hollandsche deelnemer zijn toestel.
dosis tegenwoordigheid van geest be
schikken. De schier eindelooze rugvluch
ten waren fenomenaal. Tenslotte steeg de
„PZ" tot groote hoogte. Een verticale
acht; weer klom Van Goens omhoog, nog
hooger, toen volgde plotseling een vrille,
zes slagen om, correct trok hij zijn toe
stel weer recht. Nogmaals gooide hij zijn,
„kist" in een vrille, nogmaals zes sla
gen om en weer trok hij de machine
keurig in horizontale positie. Dan een
duikvlucht; in razende vaart kwam het
toestel op de toeschouwers aanstormen;
op geringe hoogte trok Van Goens zijn
vliegtuig weer op. Maar het was nog
niet het einde van zijn demonstratie. Op
geringe hoogte maakte hij, mjg een loo
ping; en laagvliegend, vlak voor de toe
schouwers langs, nog een slowroll, ge
volgd door een Immelman. Dit was net
einde van dit welhaast adembenemende
schouwspel, van deze voor de talrijke
toeschouwers biezondere sensatie.
(Zie ook volgende pagina.)
opvalt is de hygiëne, waaraan hier overal
groote aandacht besteed werd. Een be
schrijving van dit complex zou mij te ver
voeren. Voldoende zij de opmerking, dat
men hier een heldere en plezierige omge
ving vindt, die ten goede móét komen aan.
de geest van de troep.
Ten slotte werd aandacht geschonken
aan de luchtverdediging eener groote stad.
In het hoofdkwartier hangt een kjnart,
waarop de stad in een even groot aantal
„kringen" is verdeeld, als ©|r batterijen
luchtdoelgeschut rondom staan opgesteld.
De daarbij behoorende zoeklichten reiken
verder dan de straal der artillerie, zoodat
een eventueele vijand bijtijds kan worden
gesignaleerd.
Van onze speciale verslaggever,
die op uitnoodiging van de Gene
rale Staf deelnam aan een door
de Regeeringspersdienst georgani
seerde excursie.
Ergens in 't land, op een 's winters on
getwijfeld drassige weide, zoodat het ge
schut op houten vloeren is gemonteerd,
staat zulk een batterij. Dag en nacht is
deze paraat. Alles geschiedt geruischloos
en electrisch. De eenige commando's, die
er gehoord worden, zijn die, welke het
aantal schoten, die gelost moeten worden
aangeven, leder object wordt door mitrail
leurs beschermd tegen „stekende" vlieg
tuigen. Voor alles wordt bij dit werk
een zekere hand en een groote kalmte ge-
eischt, want ieder klein, nerveus gebaar
vermindert automatisch de sichtings-zui-
verheid van het geschut. Een garde van
deskundigen inspecteert elke dag de kost
bare toestellen.
Deze excursie, die hoogstwaarschijnlijk
over eenige tijd door een andere zal wor
den gevolgd, heeft aangetoond, dat de
offers, die op het oogenblik van ons volk
worden gevraagd, besteed worden op een
wijze, welke ten doel heeft ons verdedi
gingsstelsel zoo effectief mogelijk uit te
rusten.
Onze indruk daarvan kan niet anders
dan gunstig zijn.
